Sulama-Optimum Sulama :

1--Tarımda devamlılığı ve kararlılığı sağlayan, bunun yanında diğer tarımsal girdilerin etkinliğini arttıran ve birim alandan yüksek verim sağlayan tarımsal girdilerden biridir.

2--Sulama sistemlerinin geliştirilmesi, damla, mini spring, bublers sulama gibi sulama sistemlerinden yararlanmak.

3-- Toprağın su tutma kapasitesini artırıcı agronomik tedbirlerin alınması (yeşil gübre, hayvan gübresi gibi)

4-- Topraktaki nemi muhafaza etmek ve sızma buharlaşma vb. kayıpları minimuma indirmek için kazayağı ,kırlangıç kuyruğu, rotovatör, dipkazan gibi uygun toprak işleme aletlerini kullanmak, mümkün olduğu ölçüde pulluk kullanımından kaçınmak gereklidir. Bilindiği gibi dipkazanla birkaç yılda bir pulluk tabanı veya sert katman dediğimiz tabaka kırılması gereklidir.

4.1--Sırf bu işlemle; Tarsus ovasında pamuk kütlü verimi dekarda 70 Kg; Çarşamba Ovasında soyada % 86, mısırda % 17; Y. Gediz havzasında buğday ve arpada % 30, tütünde % 67; Ankara Eskişehir ve Konya yöresinde hububatta % 15- 30 arasında verim artışı sağlamıştır.

5--F. GÜNBATILI tarafından Tokat Kazova'da yapılan araştırma sonucunda; Deneme alanında yetiştirilen şekerpancarına ekimden hasat dönemine kadar optimum düzeyde verilen

1--558 mm sulama suyuna karşılık 6.703 kg/da ürün elde edilmiştir. Buna karşılık

2--suyun % 50 kısılıp aynı suyla 2 dekar alanın sulandığı denemede ise dekara 6.209 kg ürün alınmış, yani dekarda 494 kg ürün azalmasına karşılık toplamda aynı suyla 12.418 kg ürün elde edilmiştir.

3--Kuruya ekime göre ürün artışı da 988 kg/da olmuştur. Burada 12 gün aralıkla 7 defa 40 mm su uygulanmıştır.

6--Aynı şekilde pamukta H.SELÇUK ve M.M. ÖZKARA tarafından Ege Bölgesinde yapılan araştırmada

6.1--Pamukta yapılan % 40 lık su kısıtlamasına karşılık verimde ki azalma % 8 olmuştur.

6.2--Yani burada 100 dekara yetecek suyla % 8 lik ürün azalmasıyla sulama alanını % 56 artırmak mümkün olacaktır. Tabii toplamda sulama sahası geliri artmış olacaktır.

7--sulama suyundaki

1--% 20 kısıtlamada ürün azalması……….. % 4,

% 30 kısıtlamada ürün azalması……………. % 8,

%40 kısıtlamada ise ürün azalması ………….%15 olmaktadır.

3--Bu arada elde mevcut ve kısıtlı sulamayla tasarruf edilen debinin gene kısıtlı sulamayla değerlendirilmesi sonucu sulanan alanlar sırayla % 24, % 39, %56 oranında artmakta ve projeyle hizmet götürülen saha büyümektedir. Bu grafikteki rakamlar tüm bitkiler için elde edilmiş ortalama değerlerdir.

8-- Konuyu bir de işletme geliri yönüyle ele alalım; S. Kodal tarafından yapılan araştırmalar sonucunda ise uygun bitki paterni seçilerek yapılan kısıtlı sulama sonucunda işletme gelirinin önceleri çok az sonraları ise daha fazla azaldığı görülmektedir.

9--Burada ilginç olan diğer bir sonuç da %10 sulama suyu kapasitesi koşulunda bile işletme gelirinin % 25 düzeyinde ve kuru tarım işletmesinin yaklaşık 5 katı olduğudur.

9--Bir de taze fasulyeyi inceleyelim; Bu bitkinin en hassas dönemi çiçeklenme dönemidir. Bu dönemde yapılacak bir su kısıtlaması veya sulamadaki aksama verimi önemli ölçüde azaltabilmektedir.

9.1--Halbuki büyüme döneminde su tutma kapasitesinin % 50 si kadar su verildiği durumlarda bile ekonomik bir verim elde edilebilir.

9.2--Tabii burada uygun bir sulama metodu da büyük önem taşımaktadır. Yine fasulyede yapılan bir denemede karık sulama metoduyla 2 haftada bir sulama, diğer parsele de damla sulama metoduyla günaşırı sulama uygulanmış sonuçta damla sulama yapılan yerde ürün hem 4-6 gün önce hasat edilmiş hem de daha fazla ürün elde edilmiştir.

9.3--Ancak mısır, susam, çeltik gibi bitkiler suya aşırı duyarlı olduğundan bu tür bitkilerden su kısıtı yapmak yerine ya ekiminin daraltılması ya da ekiminin tamamen kaldırılması gerekebilir.

10--Sulama suyunun fazla uygulanmasında ya drenaj sorunu ortaya çıkmakta ya da drenaj yeterli ve toprak gevşek bünyeli ise bitki besin maddeleri tabana doğru yıkanarak kök bölgesinden uzaklaşmakta ve zayi olmaktadır. Ayrıca taban suyuna ulaşan bu maddeler nitrat vb. kirliliği yönünden içme suyu kaynaklarında tehlikeye yol açmaktadır.

10.1--Kötü drenaj koşullarında fazla su kök bölgesindeki toprakta birikmekte ve toprak zerrelerinin arasındaki gözeneklerin önemli bir bölümünü doldurmaktadır. Bu durumda bitki kökleri oksijen alamamakta, kök ve toprak üstü organlarının gelişmesi zayıflamakta neticede fazla sulama yüzünden verim kaybı olmaktadır.

11--Sonuç

11.1--Burada amaç sulanan alanlardaki aşırı su kullanımını önlemek, buna mukabil sulanamayan 12 milyon hektara sulama suyu götürmek olmalıdır.

11.2--Ülkemizin su kaynaklarının kısıtlı olması; su konusunda çiftçi taleplerinin artması ve mevcut suyla daha fazla alanın sulanarak daha fazla sosyal kesime hizmet götürülerek gelir artışının sağlanabilmesi için sulama ile ilgili hizmet götüren birimlerin uygun bitki paterninin seçimi, bitkinin hassas dönemlerinin tespitiyle buna uygun sulama programlarının ve sulama sistemlerinin geliştirilmesi gerek tarımsal gelir artışı gerek ekoloji gerekse yerüstü ve yeraltı su rezervlerimizin korunması açısından büyük önem taşımaktadır.

12--Kaynaklar

1--- Kodal S. (1996) Ankara-Beypazarı Ekolojisinde yeterli ve kısıtlı su koşullarında sulama programlaması işletme optimizasyonu ve optimum su dağıtımı. Ank. Ünv. Zir. Fak. Yayını 1465-807

2--Yıldırım Ö. ; Erözel Z.; Tokgöz M. Ali; Öztürk F., (1994) Yeterli ve kısıtlı sulamanın fasulye verimine etkileri. Ank. Ünv. Yayını 1340-741

3-- Yalçuk H.; Özkara M., (1984) Ege bölgesinde kısıtlı sulamanın pamuk verimine etkisi Menemen Bölge Topraksu Araşt. Ens. Yayını 107-70

4--Ayla Ç., (1988) Ankara koşullarında kısıntılı su uygulaması ile şekerpancarının su-verim ilişkisi. Ankara Araşt. Ens. Yayını 146-67

5--Günbatılı F., (1989) Tokat Kazova koşullarında kısıntılı su uygulamasında şekerpancarının su-verim ilişkisi Tokat Araşt. Ens. Yayını 95-57

6--Derviş Ö., (1990) Çukurova'da kısıntılı sulamanın ikinci ürün soya verimine etkisi. Tarsus Araşt. Ens. Yayını 170-105

7--Ertaş M. Rüştü., (1984) Konya ovası koşullarında sulama suyu miktarında yapılan kısıntının şeker verimine etkileri Konya Topraksu Araşt. Ens. Yayını. 100-8

8-- Kodal S., Yıldırım E., Dağdelen N., (1993) Tarımsal kuraklık ve sulama ihtiyacı TZOB kuraklık ve sulama sempozyumu bildirisi 172

9--Kodal S. , Tahaoğlu C. , Yıldırım Y. E. (2001) Sulama Sistemlerinde Yeterli ve Kısıtlı Su Koşullarında Su-Gelir Esneklikleri ve Optimum Bitki Deseni.

10--Acatay S. Turhan., (1996) Sulama mühendisliği DEVAK yayını

11-- Doğan O.(2001) toprak Su Gübre İlişkilerinde Araştırmaların Önemi. Toprak Ve Sulama Politikaları Sempozyumu.

12--Şehsuvaroğlu L. (2001)Toprak ve Su Hizmetleri Toprak ve su Kaynaklarını muhafaza ve geliştirme/Strateji Yönetim Eylem Planı Toprak Ve Sulama Politikaları Sempozyumu.

13--İlbeyi Adem., Üstün H., (2002) Ankara koşullarında tamamlanıcı sulamanın verime etkisi Ankara Araşt. Ens.

14--Erdoğan N. Su Alma ve Su İletim Yapıları Ders Notu, 2003, Ankara