Klima Sistemlerinde Enerji Tasarrufu İçin Uygulama Önerileri.

 

1--Isı kazancı, yapıda alınabilecek pasif önlemlerle azaltılarak klima yükü düşürülebilir.

 

2--Yaz iç sıcaklık değerinin 1 °C daha yüksek seçilmesi, enerji tüketiminde %5 mertebelerinde tasarrufa imkan verebilmektedir.

 

3--Güneşe açık dış duvar yüzeylerini izole etmek etkili bir önlemdir. Böylece dış duvardan olan ısı kazancı %33-58 oranında azaltılabilir.Binayı dışarıdan İstanbul İçin 24 dansinite EPS-Sert beyaz straforla mantolamak ve su bazlı boya ile açık renge boyamak.Çatıyı açık renk bir kaplama ile kaplamak.Pencerelerde 16 mm aralıklı ısı cam kullanmak.Pencereleri içten kristalbond ile boyayarak dışarıdan gelen ısı ışınımını % 90 azaltmak.

 

4--Çatı arasında etkin bir havalandırma sağlamak,

 

5-- Ağaç vb. gölgeleme elemanları kullanarak güneş gelişini engellemek sayılabilir.Bina bahçesine en az 6 cm çapında meşe,vs ağaç dikerek bunların klima ve gölge etkisinden yaralanmak.

 

5.1—Soğutma ünitelerini çatıya yerleştirmek ve üstlerine galvaniz sac ile koruma çatısı yapıp direk güneş ışınımından korumak ve aynı zamanda bu ünitelerin etrfaına saksıda ağaç yerleştirerek ağaçların serinletici klima etkisiyle  bu ünitelerin güç çekmesini azaltmak.

 

6-- Havalandırmadan Olan Kazançları Azaltmak:Havalandırma miktarlarını güneşten kazancın en fazla olduğu saatlerde azaltmak, buna karşı lık özellikle gece saatlerinde havalandırma yap mak ve free cooling imkanından mümkünse yararlanmak en etkin önlemdir.

 

6.1--Bunun için işyerlerinde bodrumdan çatı üstüne kadar giden tesisat şaftlarına her katta örneğin 50x50 cm menfezler koyarak aşağıdan yukarıya her katın havasını vakumlamak ve dışarı atmak ve bu suretle katlarda serbest havalndırma sağlamak.

 

6.2--Önemli nokta tesisat şaftlarının en alt bodrum tavanından çatı üstüne kadar devam etmesi(el at kattaki havanın sıcaklığı-ona bağlı basıncı ile en üst kattaki havanın sıcaklığı-basıncına bağlı olarak oluşan basınç farkına bağlı hava akımı bütün katları özellikle geceleri vakumlayabilir.)

 

7--Dış gölgeleme elemanları.Güneşi içeri ısı olarak emilmeden veya binaya ulaşmadan kestiği için daha etkindir. İçeride ısıya dönüşen güneş ışınımı ancak soğutma ile dışarı atılabilir.

 

7.1--Dış gölgeleme sabit veya hareketli olabilir.Bu yolla güneşten olan kazanç %75 veya 90 azaltılabilir.Bina enerji verişmi etkin olarak düşünülüyorsa cephe kaplama örneğin 5-10 cm aralıkla çift katlı ve her katı çift camlı olarak yapılabilir.

 

8--İç gölgeleme elemanları ki motorlu-motorsuz perde-jaluzi vs bunların uygulaması daha kolay ve ucuzdur veb u yolla ısı kazançlarını %20-70 oranında azaltabilirler

 

9-- Pencere alanını azaltmak sayılabilir

 

10--Mümkün olduğu kadar doğal aydınlatmadan yararlanmak.Burada gün ışığını içeri aktarmak için gün ışığı sistemi için gerekli toplayıcıları  çatıya vs  koymak,toplanan ışığı aktaran 20 cm çaplı ışık tüplerinin katlara geçmesi için gün ışığı tüp şaftları ve  asma tavan kullanmak-bu tüpe bağlı iç armatürleride asma tavana koyarak iç mekanı gün ışığı ile aydınlatmak.

 

11--Verimli aydınlatma armatürleri kullanmak.WC-Depolarda fotoselli lamba kullanmak-İç mekanlarda gün ışığına yakın dalga boylarında ışığa sahip sarı renkli kompakt floresan ampul kullanmak ve bunları fotosel ,sensör,zaman saati(taymır) vs ile kontrol etmek.

 

12--İstanbul koşullarında iç sıcaklığın caklığın 1 °C daha düşük ayarlanması yıllık yakıt tüketiminde yaklaşık %10 mertebelerinde tasarruf sağlayabilmektedir.

 

12.1--Sürekli kalınan ofis veya konut gibi ortamlarda iç sıcaklığın 25 °C değeri ne set edilmesi ekonomik ve uygun bir seçimdir. Sürekli girilip çıkılan ve kısa süre kalınan yerler de ise bu değer daha yukarı alınabilir. Burada dış sıcaklıkla 6 °C mertebesinde bir fark yaratılması yeterlidir

 

13--Fan kapasitesini uygun yöntemlerle edilebilecek minimum değere düşürmek,

 

13.1--Fan debisini verimsiz bir biçimde ayarlamakta kullanılmış olan, damper gibi elemanlar ortadan kaldırmak ve fan debisini düşürmek

 

13.2—Klima sisteminde VAV kullanmak.VAV işletme ekonomisi açısından iki önemli avantaj sunmaktadır

 

1-Reheat gereksinimi ortadan kalkmaktadır ,  2-Fan enerjisinden tasarruf sağlanmaktadır

 

13.3--Değişken Debili Klima Sistemi (VAV) sistem alternatifi, sadece fan enerjisinden sağladığı tasarruf nedeniyle işletme maliyetlerini önemli ölçüde azaltabilmektedir

 

13.4--Fan debisini düşürmenin en uygun yolu devir  sayısının düşürülmesidir.

 

13.4.1--Sabit devirli kayış kasnakla tahrik edilen fanlarda devir sayısının  düşürülmesinin en kolay yolu kasnak değiştirmektir.

 

13.4.2--Sabit devirli fanlarda giriş ve çıkışta damper veya benzeri bir elemanla kapasite kontrolü yapılıyorsa, bunları çıkartarak veya tam açık pozisyona getirerek, debi ayarını kayış kasnakla yapmak büyük kazanç getirir.

 

13.4.3--Kayış kasnak tertibatı transfer edilen güc %3ile %10’u arasında bir enerjinin kaybına neden olur.

 

13.5--VAV sistemle, sabit debili klima sistemine göre yıllık elektrik enerjisi tüketiminde %45 oranında tasarruf sağlamak mümkün görülmektedir

 

13.6—Değişken devirli fanlar VAV sistemleri için en uygun fanlardır.

 

13.7--Mutfak ve Banyo Egzoz Havalandırma Fanları.Bu tip fanlar genellikle sabit devirli fanlardır.

 

13.7.1--Buralarda fan enerjisinden tasarruf için aşağıda ki önlemler sayılabilir:

 

1--Kademeli devirli fanlar kullanılabilir.  , 

2--Fanların gerekli olmadığı zamanlarda çalıştırılmaması (zaman saatleri kullanılması) sağlanabilir.

 

3--Merkezi egzoz fanları yerine, lokal fanlar kullanılması ve bu fanların bağımsız kumandayla

 

14--Kule fanları istenen su sıcaklığına set edilmelidir.

 

15--Kondenser devresi kapansa bile, su sıcakğı set edilen değere düşene kadar fan çalışmalıdır.

 

16--Pompaların HVAC cihazlarının toplam elektrik tüketimleri içinde payı %3-12 mertebesindedir.

 

17--Chiller devresinde her bir chillere bir sabit devirli pompa konulmalıdır. Chiller çıkışında ise bir çek valf bulunması yeterlidir.Soğutma ihtiyacı mümkünse yük birden çok chiller ile karşılanmalıdır. Bu durumda chillerler ve pompaları sıra ile devreye girecektir. Çalışmayan pompalar nedeniyle pompalama eneden tasarruf sağlanacaktır

 

18—Sekonder-kullanıcılar  devrede değişken devirli pompalarla, sabit debili sistemlere göre elektrik enerjisi tüketiminde önemli bir tasarruf sağlanır.

 

19--Sabit debili sistemde soğutma mevsimi boyunca 225 kW olan pompalama enerjisi ihtiyacının, değişken debili sistemde 75 kW değerine düşebileceği dikkate alınarak, sabit debili sistem yerine değişken debili bir sistem kullanma suretiyle pompalama  enerjisinden sabit debili bir sisteme göre, yıllık ortalama olarak %67 oranında tasarruf edilebilir.

 

20--BirMerkezi havalı klima sistemlerinde değişken debili sistem ve değişken devirli fanlar kullanmak suretiyle , HVAC sisteminin kullandığı enerjide de %20-30 na kadar azaltmanın mümkün olabilir.

 

21--Değişken Devirli Pompalar Kullanmak toplam HVAC sisteminin kullandığı enerjide %7-12 oranında tasarruf potansiyeli vardır

 

22—Sonuç olarak iyi bir mimari ve mekanik tasarımla,gece serbest soğutma-havalandırma /Free cooling imkanından yararlanarak bina soğutma  sistemi elektrik enerjisi giderlerini %60 oranında tasarruf potansiyeli vardır.

 

Kaynakça:TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Eylül-Ekim 201-KLİMA SİSTEMLERİNDE ENERJİ EKONOMİSİ VE UYGULAMA ÖNERİLERİ-Rüknettin KÜÇÜKÇALI