Demir-Çelik Tesislerinde Yakıt Tercihi Analizi:
1--DİE araştırmalarına göre
imalat sanayinde toplam enerji maliyetinin toplam maliyet içindeki payı %12,48
olarak gerçekleşmiştir.
1.1--En çok enerji tüketen
sanayi grubu %34,1 lik oranla ana metal sanayi, en çok elektrik enerjisi
tüketen sanayi grubu %37,5 oranıyla yine ana metal sanayi olmuştur.
1.2--Ana metal sanayi içinde
%40 oranıyla demir çelik sanayi en büyük paya sahiptir.
2--Demir Çelik sektörü tüm
endüstriyel dalların ana girdilerini vermektedir. Demir Çelik sektörünün
inşaat, otomotiv, demiryolu, beyaz eşya vb. üretimine katkısı çok büyüktür.
Ülkelerin kalkınmışlık göstergelerinden biriside kişi başına tüketilen çelik
miktarıdır.
2.1--Enerjiyi yoğun kullanan
demir çelik sektörünün Türkiye’nin toplam enerji tüketimi içerisindeki payı
ortalama %19, toplam sanayinin enerji tüketimi içerisindeki payı ise %30-32
civarındadır.
3—Demir-Çelik tesislerinde
yakıt olarak Sıcak Maden üretimi esnasında
1--Yüksek Fırınlarda üretilen
Yüksek Fırın Gazı,
2--Sıvı Çelik üretimi
esnasında Konverterlerde üretilen Çelikhane Gazı,
3--Kömürün koklaştırılması
sırasında Kok Bataryalarında açığa Kok Gazı, Katran çıkmaktadır.
3.1--Yüksek Fırınlarda sıvı
maden üretimi esnasında açığa çıkan ortalama 745 kcal/Nm3 ısıl değeri olan
Yüksek Fırın Gazı tesiste Yüksek Fırınlar Sobalarının ısıtılmasında,Kok
Bataryaları ve Buhar Kazanlarında,
3.2--Çelikhane Konverterlerde
sıvı çelik üretiminde oluşan ve ortalama 1560 kcal/Nm3 ısıl değere sahip olan
Çelikhane Gazı kazanılarak Buhar Kazanlarında,
3.3--Kömürün koklaştırılması
prosesinde açığa çıkan ortalama 4230 kcal/Nm3 ısıl değere sahip Kok Gazı
tesiste başta Kok Bataryaları, Buhar Kazanları ve Tavlama Fırınları olmak üzere
birçok proseste yakıt olarak kullanılmaktadır
3.4--Kömürün koklaştırılması
prosesinde açığa çıkan ortalama 4230 kcal/Nm3 ısıl değere sahip Katran tesiste
öncelikle Buhar kazanları ve Tavlama Fırınlarında yakıt olarak
kullanılmaktadır.
4—Yıllık Yakıt
Maliyeti:Kaynak çalışma için yapılan analizde:
Yakıt Maliyeti-(TL/Yıl)
Linyit/Toz…………..317.850.124
Doğalgaz……………501.412.722
Kömür………………620.236.761
Fuel-Oil……………..1.388.193.206
LPG………………….2.125.235.604
Çizelgeye gör, tesisin yıllık
yakıt maliyeti, linyit kullanılması durumunda en ekonomik olmaktadır. Ancak;
4.1--Linyit kullanımının
çevresel etkileri ve bu etkileri en aza indirmek için kurulması gereken
filtreleme tesisleri yatırım maliyetleri,
4.2--Linyitin verimli bir
şekilde kullanılması için çok karmaşık ve zahmetli ön hazırlama işlemlerine
(taşıma, harmanlama, kırma, eleme, iletme, kurutma, öğütme vb.) ihtiyaç
duyması,
4.3--Linyitin yapısının toz
şeklinde olması, taşıma zorluğu ve maliyetleri etkilemektedir.[10]
Bütün bunlara rağmen, tesis
linyit yataklarına yakın olması durumunda linyit maliyet açısından iyi bir
tercih oluğu görülmektedir.
4.4--Düşük baca gazı
emisyonları sayesinde çevre koşullarını sağlayan, boru hatları ile taşınması
nedeniyle temini kolay ve sürekli olan doğal gaz entegre tesisler için en iyi
yakıt tercihidir. Diğer enerji kaynaklarına göre temini kolay ve çevreye
zararlı etkisi etkisi daha az olan doğal gazın ülkemizde birincil enerji
kaynağı olarak kullanımı giderek artmaktadır.
4.5--Yüksek verim ve kısa
zamanda işletmeye alma gibi avantajlarından dolayı doğalgaz yakıtlı kombine
çevrim santralleri ülkemizde elektrik enerjisi üretiminde son yıllarda giderek
artan bir oranda kullanılmaktadır. Doğal gaz yakıtlı kombine çevrim termik
santralleri diğer fosil kaynaklı yakıt kullanan termik, nükleer ve
hidroelektrik santrallerine göre daha düşük kurulum maliyeti ile daha kısa
sürede işletmeye alınabilmektedirler.
4.5.1--Kombine çevrim
santrallerinde gaz türbinleri ve buhar türbinleri birlikte kullanılmaktadır.
Yakıt olarak doğal gaz kullanılan gaz türbinlerinden elde edilen elektrik
enerjisinin yanı sıra türbin egzozundan yüksek sıcaklığa sahip egzoz gazlarının
atık ısısının kazana verilmesiyle elde edilen buhar ile buhar türbinlerinden de
ek elektrik üretimi sağlanmaktadır. Ancak ithal edildiğinden dolayı dışa
bağımlılığı unutulmaması gereken önemli bir konudur.
4.5.2--Doğalgaz bulunmayan
bölgelerde maliyeti doğalgazın üzerinde bulunan kömür tercih edilebilmektedir.
Doğalgaz bulunan bölgelerde ise hem maliyeti hem de çevresel faktörlerden
dolayı kömür tercihi enerji maliyetlerinde ekstra artış getirmektedir.
4.6--Entegre tesisler için;
dışa bağımlılık ve buna bağlı olarak birim fiyat değişikliği dezavantajına
rağmen doğal gaz en uygun yakıt tercihidir.
4.7--Fuel- Oil ve LPG
tesislerde alternatif yakıt olarak bulundurulması düşünülmelidir.
4.8--Linyit ise tesisin
linyit yataklarına yakın olması durumunda tercih edilmeli ve yakıtın ön
hazırlık tesisleri ile filtreleme tesislerinin kurulum maliyetleri de dikkate
alınmalıdır.Japon teknoloji filtreleme sistemleri ile oldukça temiz baca gazı
emisyonları elde edilebilmekte-ayrıca baca gazı atık ısısı ile enerji tasarrufu
yapılabilmekte.
4.9--Maliyeti yüksek olmasına
rağmen üretim sürekliliği, istenilen veya güvenli duruş süresi gerektiren
işletmelerde LPG ve Fuel-Oil alternatif yakıt olarak kullanılabilir. Bu
uygulama için işletmenin minimum stok miktarının belirlenmesi gerekmektedir.
Ayrıca minimum stok miktarına uygun stoklama tanklarının tesis edilmesi
zorunluluğu yer ve maliyet anlamına gelmektedir.
Kaynak:Entegre Demir Çelik
Tesislerinde Kullanılan Alternatif Yakıtların Maliyetleri-Çağdaş Andıa, Ve
Selçuk Mıstıkoğlu-Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay,