MAKALELER / Vejeteryan-Vegan Beslenmenin Riskleri-Faydaları






1--Vejeteryan-Vegan Beslenmenin Riskleri:

 

1--Oxford Üniversitesi’ndeki araştırmalara göre;

 

1.1--Vejetaryen veya vegan beslenenlerin hayvansal ürünler yiyenlere göre kalp hastası olma riski % 22 daha düşük.

 

1.2--Sadece bitkisel beslenenlerin felç riski, % 20 daha yüksek.

 

2--Bitkisel beslenme, bazı açılardan sağlık açısından farydalı olsa da ortaya farklı riskler çıkarabiliyor.

 

2.1--Bilim insanlarının ortaya çıkardığı bu risk B12 vitamini, D vitamini, amino asitlerin eksikliğine bağlanıyor. Bu sebepten, vegan ya da vejetaryen beslenen insanların düzenli olarak bu vitamin eksikliklerini kontrol ettirmeleri ve önlem almaları öneriliyor.

 

3—Yukarıdaki ifade edildiği gibi vejeteryan-vegan beslenmenin risklerine rağmen bitkisel beslenenlerde bağırsak mikrobiyotasının daha zengin olması kişiyi birçok hastalığa karşı koruma sağlayabilir.

 

4—Artan dünya nüfusunun sağlıklı beslenmesi ve küresel ısınma-su kaynaklarının korunması konularında önemli bir çözüm olarak hayvansal kaynakların azaltılması-deniz yosun vs ürünleri-yenilebilir böcekler-sınırlı hayvansal kaynaklar ve akuponik çiftlik balıkçılığının öne çıkacağını söylenebilir.Bu eğilim avrupanın merkezi İngilterede vegan-vejeteryan beslenmeyi öne çıkarmış durumda.

 

 Kaynak: https://www.posta.com.tr/



2--Vejeteryan Diyetin Faydaları:


1--İyi planlanmış bir vejetaryen diyet, vücut ağırlığı kaybı için etkili olabilir. Bir meta-analiz çalışmasına göre, vejetaryenlerin vejetaryen olmayanlara göre 18 hafta boyunca ortalama 2 kg daha fazla vücut ağırlığı kaybı yaşadıklarını belirtmiştir.


2--Vejetaryen diyetler, sağlıklı kan şekeri seviyelerinin korunmasına yardımcı olabilmektedir. Bir meta-analiz ça¬lışmasına göre, tip 2 diyabetli kişilerde vejeteryan diyet sonrasında kan şekeri kontrolünün sağlandığı sonucuna varılmıştır.


2.1--Başka bir araştırmaya göre, vejetaryen olmayan bir diyetten vejetaryen diyete geçiş, ortalama beş yıl içinde % 53 oranında diyabet riskinin düşmesi ile ilişkilendirilmiştir.


3--Vejetaryen diyetler, kalbin sağlıklı ve güçlü kalması için kalp hastalığı risk faktörünün bazılarını azaltabilir. Yapılan bir araştırmada, vejetaryen diyetlerin trigliserit, toplam kolesterol ve LDL kolesterol seviyelerinde azalma sağladığı görülmüştür.


3.1--Diğer araştırmalar, vejetaryen diyetlerin tansiyon düşürücü etki sağlayarak kalp hastalığı için önemli bir risk faktörü olan yüksek tansiyonu kontrol altına almaya yardımcı olduğunu göstermektedir.


3.2--Güncel araştırmalar, vejetaryenlerin et yiyenlere göre daha iyi beslenme kalitesine sahip olma eğiliminde olduğunu ve diyet posası, C vitamini, E vitamini ve magnezyum gibi önemli besin öğelerinin daha yüksek alımına sahip olduğunu göstermektedir.


3.3--Vücutta inflamasyonun yüksek olması birçok hastalık için tetikleyici bir durumdur. Bir meta-analiz çalışmasına göre, iki yıllık bir süre boyunca vejetaryen diyetin uygulanması kan bulgularında C-reaktif protein (inflamas- yon belirteci) seviyelerini düşürdüğü gösterilmiştir.


3.3--Bitkisel kaynaklı bu diyetlerin yapmış olduğu anti enflamatuvar etkileri, içerdiği yüksek antioksidan seviyelerinden, pro-inflamatuvar gıda içermemesinden veya pro-inflamatuvar yağların diyette bulunmamasından kaynaklanmaktadır.


3.4--Araştırmalarda da desteklendiği gibi, vejetaryen diyetler vücut yağını azaltır, bu sadece aterosklerotik riski azaltmakla kalmaz, aynı zamanda fiziksel performans için de doğrudan fayda sağlayabilir. Vücut yağındaki azalma, temel olarak bu diyetlerin düşük yağ içeriği ve yüksek posa/lif içeriğinden, yani öğünlerin enerji yoğunluğunu azaltan özelliklerden kaynaklanmaktadır.


3.5--Vejetaryen diyetler yemek sonrası enerji harcamasını da etkileyebilmektedir. Yapılan bir araştırmada, 14 hafta boyunca düşük yağlı vegan diyetin, mitokondriyal aktivitede değişiklikler sağlayarak yemek sonrası enerji harcamasını %16 arttırdığı görülmüştür.


4--Vejetaryen beslenme modellerinde diyetten çıkarılan yiyeceklerdeki besin öğeleri, başka diyet kaynakları ile karşılanmazsa yetersizlikleri sonucu yorgunluk, halsizlik, anemi, kemik erimesi ve tiroit fonksiyon bozuklukları gibi sorunlarla karşılaşılabilir.


4.1--Çeşitli meyveler, sebzeler, tam tahıllar, protein kaynakları ve zenginleştirilmiş yiyecekleri diyete dahil etmek, yeterli beslenmeyi sağlamanın kolay bir yoludur. Multivitaminler veya çeşitli takviyeler almak da olası eksiklikleri telafi etmek için başka bir seçenektir.


4.2--Temel olarak, besin değeri düşük olan atıştırmalıklar da yiyerek bir vejetaryen olunabilir. Fakat, bu gibi durumlarda diyetin birçok sağlık yararı geçerli olmayabilir. Vejetaryen bir diyet modeli, diyetisyen eşliğinde iyi planlanır ve uygulanırsa uygun olabilir.


4.3--Hayvansal ürünler  bol miktarda kalsiyum, D vitamini ve B vitamini içerir. Diyetten et veya diğer hayvansal ürünleri çıkarırken, bu temel besin öğelerinin başka kaynaklardan aldığından emin olmakta fayda vardır.


4.4--Diyette et tarafından sağlanan protein yer almadığı için yerine kuru yemişler, tohumlar, baklagiller, soya peyniri ve seitan (buğday glüteni) gibi protein açısından zengin çeşitli bitkisel besinler eklenebilmektedir. Meyveler, sebzeler ve tam tahıllar gibi besin değeri yüksek yiyecekleri yemek, vejetaryen diyetlerdeki besin öğesi eksikliklerini yerine koymak için önemli bir tercihtir.


5—Vejeteryan Diyet Çeşitleri:


1--Vegan Diyet………………….Et, balık, kümes hayvanları, yumurta ve süt ürünlerinin yanı sıra; bal, jelatin, ipek, yün, deri ve hayvansal kaynaklı gıda katkıları da yer almaz.


2--Lakto-vejetaryen diyet………..Bütün hayvansal besinler ve yumurta yer almazken, süt ve süt ürünleri yer alır.


3--Ovo-vejetaryen diyet………….Bütün hayvansal besinler ve süt ve süt ürünleri yer almazken, yumurta yer alır.


4--Lakto-ovo-vejetaryen diyet……..Bütün hayvansal besinler yer almazken, süt ve süt ürünleri ile yumurta yer alır.


5--Pesketaryen diyet…………………Et ve kümes hayvanları yer almazken, balıklar ve bazen yumurta ve süt ürünleri yer alır.


Kaynak:HBT- Arş. Gör. Pelin Cin--Beslenme ve Diyetetik Bölümü-İKU

 





Makalenin İzlenme Sayısı : 394

Eklenme Tarihi : 10.09.2019

Önceki sayfaya geri dön.