Yangın Tesisatı:
1--Yönetmelik Maddelerinden Alıntılar:
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik-Karar Sayısı : 2009/15316
1--İtfaiye Onayı Aranması:
a)-Dükkan bulunan konutlar
b)-Büro lu işyerleri
c)-Sanayi İşyerleri
d1)-500 m2 den büyük otopark veya
d2)-1 kattan fazla otopark bulunan
konutlar ,proje aşamasında İtfaiye daire Başkanlığı Merkez İtfaiye
Müdürlüğüne mutlaka onaylatmak zorundadır.
2-- İtfaiye Onayı Aranmaması:
1.2.1--Toplam Kat yüksekliği 21,50 m-BK dahil 7 Kat
ve 30 daireyi geçmeyen konut amaçlı bina projeleri için
2.1--Dükkanlı Konut Projeleri İçin
a)--Toplam Kat adedi 7 kat ve Toplam
İnş.Alanı<=2000 m2 konut amaçlı binalar
b)--ZK da Dükkan alanı<=75 m2 aşmayan ve BK da
dükkan deposu bulunmayan,
a) ve b) Nolu şartları taşıyan binalarda;
aşağıdaki şartlar hususların yapılması kaydıyla,
İtfaiye Md. Görüşü aranmayabilir.
2.2--Bilgi:
a)-Merdiven Havalandırması için,kat alanın % 10 undan
az olmayacak bir alana sahip-şekilde çatı örtüsü üzerine duman
tahliye menfezi yapılması.
b)-Çatı piyesi bulunması halinde, bina merdivenine,piyes
için 70*140 cm kapı açılması
c)--BK teknik ve sığınak alanı var ise ,bu alanlardan
merdivene giriş te 3m2
d)-Toplam kullanım alanı 2000 m2 yi geçtiği
takdirde Yangın Dolabı yapılması kaydı ile İtfaiye Md.
görüşü- Proje Onayı- İtfaiye Raporu aranmayabilir.
3--MADDE 5 : Yangın Bölümlendirme: Bina yüksekliği 21.50 m’den fazla olan konut harici
binalarda ve bina yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut binalarında atriumlu
bölüm hariç olmak üzere, 21.50 m’den daha yukarıda olan katlarında en çok 3 kat
bir yangın kompartımanı olarak düzenlenir.
4-- MADDE
7:Yangın Tahliye Projeleri:Toplam kapalı kullanım alanı 10000 m2’den
büyük imalathane, atölye, depo, otel, motel, sağlık, toplanma ve eğitim
binalarında, binaya ait yangın tahliye projeleri, bina girişinde ve yangın
sırasında itfaiyenin kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde bulundurulur. Bu
projelerde; binanın kaçış yolları, yangın merdivenleri, varsa itfaiye
asansörleri, yangın dolapları, itfaiye su verme ağızları, yangın pompaları ile
jeneratörün yeri işaretlenir.”
5--MADDE 8:Döşemeden Geçen Tesisatın Yalıtılması:Su, elektrik, ısıtma ve havalandırma tesisatı ile
benzeri tesisatların döşemeden geçmesi hâlinde, tesisat çevresi, açıklık
kalmayacak şekilde en az döşeme yangın dayanım süresi kadar, yangın ve duman
geçişine karşı yalıtılır.”
6--MADDE 52
–Kaçış Merdiveni:
6.1-- Fabrika, imalathane, mağaza, dükkân, depo,
büro binaları ve ayakta tedavi merkezlerinde en az 2 bağımsız kaçış merdiveni
veya başka çıkışların sağlanması gerekir. Ancak,
a) Yapı yüksekliğinin 21.50 m’den az olması,
b) Bir kattaki kullanıcı sayısının 50 kişiden az
olması,
c) Bütün katlarda en fazla kaçış uzaklığının
Ek-5/B’deki uzaklıklara uygun olması,
ç) Yapımda yanmaz ürünler kullanılmış olması,
d) İmalât ve depolamada kolay alevlenici ve parlayıcı
maddelerin kullanılmaması,
şartlarının hepsinin birlikte gerçekleşmesi hâlinde
tek kaçış merdiveni yeterli kabul edilir.”
7--MADDE 13: Kaçış Merdivenine Ulaşma:Aksi belirtilmedikçe kaçış merdivenlerine, bir yangın
güvenlik holünden veya kullanım alanlarından bir kapı ile ayrılan hol, koridor
veya lobiden geçilerek ulaşılır.
7.1--Acil durum asansörü ile yapı yüksekliği 51.50
m’den fazla olan binalarda kaçış merdiveni önüne yangın güvenlik holü yapılması
zorunludur. Acil durum asansörünün yangın merdiveni önündeki güvenlik holüne
açılması gerekir.”
8--MADDE 14:Çıkış Sayısı:Aksi belirtilmedikçe, 25 kişinin aşıldığı yüksek
tehlikeli mekânlar ile 50 kişinin aşıldığı her mekânda en az 2 çıkış bulunması
şarttır. Kişi sayısı 500 kişiyi geçer ise en az 3 çıkış ve 1000 kişiyi geçer
ise en az 4 çıkış bulunmak zorundadır.
9--MADDE 15:Yangın Güvenlik Hollerinin Özellikleri:Kaçış merdiveni yuvasına ve yangın güvenlik holüne
elektrik ve mekanik tesisat şaftı kapakları açılamaz, kombi kazanı,
iklimlendirme dış ünitesi, sayaç ve benzeri cihaz konulamaz.”
10--MADDE 18 : Kaçış Merdiveni Sayısı:
10.1-- Yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek olan
konutlarda, birbirlerine alternatif ve yangın güvenlik holü olan ve
basınçlandırılan en az 2 kaçış merdiveni yapılması şarttır.
10.2-- Yapı yüksekliği 21.50 m’den fazla ve 30.50 m’den az olan
konutlarda, en az 2 merdiven düzenlenmesi, merdivenlerden en az birisinin korunumlu
olması ve her daireden 2 merdivene de ulaşılması gerekir.
10.3-- Yapı yüksekliği 21.50 m’nin altındaki konutlarda korunumsuz normal
merdiven kaçış yolu olarak kabul edilir ve ikinci çıkış aranmaz.
11--MADDE 22 :Kazan Dairesi Kapısı: Kazan dairesi kapısının, kaçış merdivenine veya genel
kullanım merdivenlerine doğrudan açılmaması ve mutlaka bir ortak hol veya
koridora açılması gerekir.”
12--MADDE 59-
Sığınaklar: İlgili mevzuatına uygun olarak 100 m2’den büyük
olan sığınaklarda, duman tahliye sistemi kurulması ve en az 2 çıkışın
sağlanması mecburidir. Bu Yönetmeliğe göre algılama, uyarı ve söndürme
sistemlerinin yapılması mecburi olan binaların sığınaklarında, belirtilen bu
sistemlerin kurulması şarttır.”
13--MADDE 26 :
13.1--Açık Otopark Şartı:Motorlu ulaşım ve taşıma araçlarının park etmeleri
için kullanılan otoparkların açık otopark olarak kabul edilebilmesi için,
dışarıya olan toplam açık alanın, döşeme alanının % 5’inden fazla olması
gerekir.
13.2-- Mekanik Duman Tahliye Sistemi Toplam alanı 2000 m2’yi aşan kapalı
otoparklar için mekanik duman tahliye sistemi yapılması şarttır. Duman tahliye
sisteminin binanın diğer bölümlerine hizmet veren sistemlerden bağımsız olması
ve saatte en az 10 hava değişimi sağlaması gerekir.”
14-- MADDE 62- (3)
Araçların asansör ile alındığı kapalı otoparklarda doğal veya mekanik
havalandırma sistemi yapılması şarttır.
14.1--MADDE 62- Toplam alanı 2000 m2’yi aşan bodrumlardaki kapalı otoparklar
için mekanik duman tahliye sistemi yapılması şarttır. Duman tahliye sisteminin
binanın diğer bölümlerine hizmet veren sistemlerden bağımsız olması ve saatte
en az 9 hava değişimi sağlaması gerekir.
15--Sulu Yangın Söndürme Sistemleri Kurma Şartları:
15.1--Yangın Dolabı-
a)--Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmeliğe göre RG(09.09.2009-27344) göre Konutlar İçin -Yüksek binalar(ZK+NK-21,5 m=7 kat veya 3-2.1 BK+ZK+NK+ÇK)) ve
Toplam kullanım alanı-Faydalı Alan 1000 m2 den büyük yanıcı madde içeren(kağıt,kumaş vs) imalathane-atölye-depo-konaklama,sağlık,toplanma amaçlı ve eğitim binalarında ,
alanlar toplamı 600 m2 den büyük olan kapalı otoparklarda
ve ısıl kapasitesi 350 kw=301.000 kcal/h üzerindeki kazan dairelerinde yangın
dolabı yapılması mecburidir.
b)--Sulu yangın Sistemi Kurulması Şartı: Alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan
kapalı otoparklarda otomatik yağmurlama sistemi, yangın dolap sistemi ve
itfaiye su alma ağızları yapılması mecburidir.
c)--Eski Yönetmelik ise RG(19.12.2007-26735)
Yüksek binalar(ZK+NK-21,5 m=7 kat veya 3-2.1 BK+ZK+NK+ÇK)) ve Toplam kullanım
alanı-Faydalı Alan 2000 m2 den büyük yanıcı madde içeren(kağıt,kumaş vs)
imalathane-atölye-depo-konaklama,sağlık,toplanma amaçlı ve eğitim binalarında
,alanlar toplamı 1000 m2 den büyük olan kapalı otoparklarda ve ısıl
kapasitesi 500 kw=430.000 kcal/h üzerindeki kazan dairelerinde yangın dolabı
yapılması mecburidir.
d)--Yönetmelik Resmi
Gazete Depo vs Kullanım Alanı
K.Otopark Alanla Topl-m2 Qk-kcal/h
Yeni (09.09.2009-27344)……1000 m2……600
m2………………301.000
Eski……..(19.12.2007-26735) ……20000
m2………1000 m2………….......….430.000 Yangın dolapları her katta aralarında 30
m den fazla mesafe olamayacak şekilde düzenlenecektir.
e)-Konutlar için kullanılacak, ( kat da tek
yangın dolabı için ) yangın dolaplarının ihtiyacı olan suyu karşılayacak
yangın hidrofolarının debi ve basıncı Q=6/9 m3/h-6 bar yeterli olabilir.
15.2--MADDE 35-- Yağmurlama Sistemi Yapılması:
1--Düşük Tehlike ve Orta Tehlike-1 kullanım alanlarında, bir adet standart
yağmurlama başlığı en çok 21 m2 alanı koruyacak şekilde
yerleştirilebilir.”
2--“(5) Yağmurlama sistemi tasarımının TS EN 12845’e göre yapılması gerekir.
3--“b)
Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen
konutlarda,
4--c) Alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda ve 10’dan fazla aracın asansörle alındığı kapalı otoparklarda,
5--d) Toplam alanı 2000 m2’nin üzerinde olan katlı mağazalarda, alışveriş,
ticaret ve eğlence yerlerinde,” otomatik sprinkler sistemi ile
korunacaktır.
Not:--Kapalı bir otopark da; Sprink
sistemi kurmak istemiyorsanız 600 m2 alanı,mimari olarak parçalamak uygun
olabilir.
6--Alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan
kapalı otoparklarda otomatik yağmurlama sistemi, yangın dolap sistemi
ve itfaiye su alma ağızları yapılması mecburidir.
7--Toplam alanı 2000 m2’yi aşan kapalı otoparklar
için mekanik duman tahliye sistemi yapılması şarttır. Duman tahliye
sisteminin binanın diğer bölümlerine hizmet veren sistemlerden bağımsız olması
ve saatte en az 10 hava değişimi sağlaması gerekir.”
8-- Sprink sistemi kurma durumu için ; Çıkışlara
götüren en uzun kaçış mesafeleri(m) :
Kullanım Sınıfı…..Tek yön Sprksiz…. Tek yön Sprk li…….
İki yön Spsiz…. İki yön Sprk li
Yüksek Tehlike Grubu.....10...………………...............20………..........…………20…………...........35
Endüstriyel…………....10………….........…....20……………..…….20………….…..35
MağazaDükkan..….....…..15...…………...........……...25………….........………45……………..........60
Büro…………...............……..15...……............…………...30…………….........……45………….......…...75
Otopark………....……..15...…………..............25…………..………45………....……..60
Örnek ; eğer bir otopark da sprink tesisatı
kurulmasını tasarımda 15 m nin altına çekmek istemiyorsanız; tek
yönde kaçış mesafesini mimari sağlamak zorundasınız.Bunu sağlayan en Bilinen
Yol, Otoparkı Yer Üstünde Ve Duvarı Olmadan-Açık Olarak Yapmak Zorundasınız
16--MADDE 33-İtafiye Bağlantı Ağzı Yapılması:
16.1--Yüksek binalar ile toplam kapalı kullanım
alanı 1000 m2’den büyük imalathane, atölye, depo, konaklama, sağlık,
toplanma amaçlı ve eğitim binalarında, alanlarının toplamı 600 m2’den büyük
olan kapalı otoparklarda ve ısıl kapasitesi 350 kW’ın üzerindeki kazan
dairelerinde yangın dolabı yapılması mecburîdir.”
16.2--(1) Yüksek binalarda veya bina oturma alanı 1000
m2’den büyük binalarda veya cephe genişliği 75 m’yi aşan binalarda, itfaiyenin
sisteme dışarıdan su basabilmesi için, sulu yangın söndürme sistemlerine en az
100 mm nominal çapında itfaiye su verme bağlantısı yapılması şarttır.
16.3--MADDE 94- İtfaiye su verme bağlantısında 2 adet
65 mm storz tip rakor ve sistemde çek valf bulunur .Bu tip sistem tek başına
sadece Düşük Tehlike ve Orta Tehlike-1 tehlike sınıflarında
kullanılabilir.
16.4-- MADDE 33:--Bir boyutu 60 m’yi geçen katlarda yangın dolabı ve itfaiye su alma ağzı
yapılması gerekir
16.4.1--İçinde itfaiye su alma ağzı olmayan yuvarlak
yarı-sert hortumlu yangın dolaplarında tasarım debisinin 100 l/dak ve tasarım
basıncının 400 kPa-4 bar olması şarttır. Lüle girişindeki basıncın 900
kPa’ı-9 bar geçmesi hâlinde, basınç düşürücülerin kullanılması gerekir.
17--MADDE 34-Harici
Hidrant Yapılması:
17.1--“(7) İçerisinde her türlü kullanım alanı bulunan
ve genel yerleşme alanlarından ayrı olarak planlanan yerleşim alanlarında
yapılacak binaların taban alanları toplamının 5000 m2’den büyük olması
halinde dış hidrant sistemi yapılması mecburîdir.”
17.2--(2) Hidrant sistemi dizayn debisinin en az 1900
l/dak=114 m3/h 90 dakika süre ile karşılaması şarttır. Debi, binanın
tehlike sınıfına göre artırılır. Hidrant çıkışında 700 kPa=7 bar basınç
olması gerekir.
17.3--(3) Hidrantlar arası uzaklık çok riskli
bölgelerde 50 m, riskli bölgelerde 100 m, orta riskli bölgelerde 125 m ve az
riskli bölgelerde 150 m alınır.
17.4--(4) Normal şartlarda hidrantlar, korunan
binalardan ortalama 5 ilâ 15 m kadar uzağa yerleştirilir.
18--MADDE 163- Basınçlandırma sistemi
18.1--Yapı yüksekliği 21.50 m den fazla bütün
binalarda
18.2--Bodrum kat sayısı 4 den fazla olan binaların
yangın merdivenleri
18.3--Yapı yüksekliği 51.50 m olan
konutların kapalı merdivenler ve
18.4--Acil durum asansör kuyusu yangın algılama
sisteminden gelen sinyalle pozitif olarak en az 50 Pa lı olarak
tepeye konan bir fan ile basınçlandırılmalıdır.
18.5--Acil durum asansörü kuyuları
basınçlandırılacaktır.
18.5--Yangın Merdiveni Basınçlandırma Hesabı:
Merdiven kovasında basınç sensörlü frekans inverterli
fan kullanılacaktır.Basınç sensörüne bağlı olarak fan debiyi değiştirebilecek
fazla hava basılmasını önleyecektir.
Fan Debisi….Q(m3/h)=634xn Fan
basıncı…….Hm=50 Pa n=kat adedi=Yang.M.kapı adedi
Q(m3/h)=0,83xnxAxkarekök(50)………. Q(m3/h)=0,83xnx0,03x7,07x3600=634xn
Yangın Merd. Kapısı
sızıntı alanı e=5 mm=0,005 m axb=0,880x2,2 m n=kat
adedi=kapı adedi A(m2)=(0,8+2,2)x2x0,005=0,03 m2
basınç farkı=50 Pa
karekök(50)=7,07
Q(m3/h)=0,83xnx0,03x7,07x3600=634xn
18.6--Otopark Duman Tahliye Sistemi:
Otoparklarda duman tahliyesi için 2800 d/d ile dönen
aksiyal yada radyal fanlı otopark havalandırma tesisatı uygyun
olup,normal otopark havalandırmasında fan devri hız kontrolü ile 1400 d/d
de tutulurken,yagın anında duman tahliyesi için hız kontrol ile
motor devri 2800 d/d ya-normal motor devrine getirilir.Kısaca duman
tahliyesinde fan hızı,2800 d/d,normal otopark havalandırmasında hız kontrol cihazı
ile 1400 d/d e- yarıya düşürülür.
18.7-- Acil durum asansörünün kabin alanının en az 1.8
m², hızının zemin kattan en üst kata 1 dakikada erişecek hızda olması ve enerji
kesilmesi hâlinde, otomatik olarak devreye girecek özellikte ve 60 dakika çalışır
durumda kalmasını sağlayacak bir acil durum jeneratörüne bağlı bulunması
gerekir.”Bu asansörlerin kapıları, elektrik tesisat ve kabloları 2 saat yangına
karşı dayanıklı olacaktır. Asansör boşluğu içindeki tesisat sudan
etkilenmeyecektir.
18.8-- Asansör kuyusunda en az 0.1 m2 olmak
üzere, kuyu alanının 0.025 katı kadar bir havalandırma ve dumandan arındırma
bacası bulundurulması veya kuyuların basınçlandırılması gerekir.
18.9--Bu asansör, kesintisiz bir güç kaynağından
beslenecek şekilde tesis edilir.
18.10--Yapı yüksekliği 51.50 m'den daha fazla olan konut dışı yapılarda, ayrıca acil
durumlarda kullanılmak üzere en az 1 asansör yangın asansörü olarak
düzenlenecektir.
19--MADDE 99- Yangın Söndürme Cihazları:
19.1--(2) Düşük tehlike sınıfında her 500 m2, orta
tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inşaat alanı için 1
adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg’lık kuru kimyevî tozlu veya eşdeğeri gazlı
yangın söndürme cihazları bulundurulması gerekir.
19.2--(3) Otoparklarda, depolarda, tesisat dairelerinde
ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulması
mecburidir.
20--MADDE 154-Dairesel Merdiven:
2.1--(1) Dairesel merdiven, kullanıcı sayısı 100
kişiyi aşmayan herhangi bir kattan, ara kattan veya balkonlardan zorunlu çıkış
olarak hizmet verebilir.
20.2--(2) Mevcut yapılarda dairesel merdivenlerin,
yanmaz malzemeden yapılması ve en az 70 cm genişlikte olması gerekir. Dairesel
merdivenin genişliği, bir kattaki kullanıcı sayısının 60 kişiden fazla olması
hâlinde 80 cm’den az olamaz.
20.3--(3) Dairesel merdivenler, konutlarda 51.50 m’den
ve diğer yapılarda 30.50 m’den yüksek olamaz.
20.4--(4) Basamağın kova merkezinden 50 cm uzaklıktaki
basamak genişliği 25 cm’den az ve basamak yüksekliği 175 mm’den fazla olamaz.
20.5--(5) Dış kaçış merdivenlerinin; korozyona karşı
korunması, yeterli dayanım ve taşıma kapasitesine sahip olması ve acil
durumlarda kullanılabilir olması gerekir.
20.6--(6) Yataklı sağlık hizmeti amaçlı binalarda,
huzurevlerinde, anaokulu ve ilköğretim okullarında ve kullanıcı sayısı 50
kişiyi geçen eğlence yerlerinde dairesel merdivene izin verilmez.
21--MADDE 155- Kaçış merdiveni havalandırması
21.1-- (1) Mevcut yapılarda, yüksekliği 30.50 m’den
fazla olan bütün kaçış merdivenleri, doğal yolla veya Altıncı Kısımdaki
gereklere uygun olarak mekanik yolla havalandırılır veya basınçlandırılır.
21.2--(2) Kaçış merdiveni ile mutfak, banyo ve servis
merdiveni gibi kullanım alanları, aydınlatma ve havalandırma amacıyla aynı
aydınlığı veya baca boşluğunu paylaşamaz.
21.3--(3) Yüksekliği 51.50 m’den fazla olan veya
dörtten çok bodrum kata hizmet veren
22--Kazan daireleri ve Doğalgaz Tesisatı:
22.1---Isıl kapasiteleri 50 kW-350 kW arasında olan
kazan dairelerinde en az bir kapı, döşeme alanı 100 m2’nin
üzerindeki veya ısıl kapasitesi 350 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde en az 2
çıkış kapısı olur.
22.2--Kazan dairesi tabanına sıvı yakıt dökülmemesi
için gerekli tedbir alınır ve dökülen yakıtın kolayca boşaltılacağı bir kanal
sistemi yapılır.
22.3--Sıvı yakıtlı kazan dairesinde en az 0.25 m3
hacminde uygun yerde betondan pis su çukuru yapılır. Zemin suları uygun
noktalardan bodrum süzgeçleri ile toplanarak pis su çukuruna akıtılır ve bu pis
su çukuru kanalizasyona bağlanır. Kot düşük ise, pis su çukuru pompa konularak
kanalizasyona bağlanır. Sıvı yakıt akıntıları yakıt ayırıcıdan geçirildikten
sonra pis su çukuruna akıtılır ve kontrollü bir şekilde kazan dairesinden
uzaklaştırılır.
22.4--(8) Kazan dairesinde en az 1 adet 6 kg’lık çok
maksatlı kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı ve büyük kazan dairelerinde
en az 1 adet yangın dolabı bulundurulur.
22.5--MADDE 22 – (4) Kazan dairesi kapısının, kaçış merdivenine veya genel
kullanım merdivenlerine doğrudan açılmaması ve mutlaka bir ortak hol
veya koridora açılması gerekir.”
23--MADDE 112-Doğalgaz Tesisatı
23.1--Doğalgazın kazan dairelerinde kullanılması
hâlinde, kazan dairesinde bulunan ve enerjinin alınacağı enerji tablosunun,
etanj tipi patlama ve kıvılcım güvenlikli olması,
23.2-- Herhangi bir gaz sızıntısında veya yanma
hadisesinde, gaz akışı, kesme vanasından otomatik olarak durdurulur.
23.3--Kazan dairelerinde aydınlatma sistemleri;
tavandan en az 50 cm sarkacak şekilde veya üst havalandırma seviyesinin altında
kalacak şekilde veya yan duvarlara etanj tipi fluoresan veya contalı glop tipi
armatürler ile yapılır ve tesisat antigron olarak tesis edilir.
23.4 --Isı merkezlerinin girişinde 1 adet emniyet
selonoid vanası bulunması ve bu vananın en az 2 adet patlama ve kıvılcım
güvenlikli kademe ayarlı gaz sensöründen kumanda alarak açılması gerekir.
23.5--Kazan dairelerinde, muhtemel tehlikeler
karşısında, kazan dairesine girilmesine gerek olmaksızın dışarıdan kumanda
edilerek elektriğinin kesilmesini sağlayacak biçimde ilave tesisat yapılır.
24--Doğalgaz ve LPG tesisatlı kazan daireleri:
24.1--Sayaçların
kazan dairesi dışına yerleştirilmesi gerekir.
24.2--Doğalgaz tesisatlı kazan dairesi tavanının
mümkün olduğu kadar düz olması ve gaz sızıntısı hâlinde gazın birikeceği
ceplerin bulunmaması gerekir.
24.3--MADDE 44: Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde bulunan otel ve motel gibi konaklama tesisleri, toplanma amaçlı binalar, sağlık, eğitim, ticaret ve sanayi binaları ile yüksek binaların ana girişinde, sarsıntı olduğunda gaz akışını kesen tertibat, gaz dağıtım şirketi veya yetkili kıldığı kuruluş tarafından yaptırılır ve belediye gaz dağıtım şirketi tarafından kontrol edilir
24.4-- MADDE 59--Doğalgaz kullanılan kombi ve şofbenlerin bacaları ile cihazları bacaya
bağlayan boruların paslanmaz çelik ve birleşme noktalarındaki kelepçelerin
sızdırmaz olması gerekir. Bacaların yapımı, yıllık bakımı ve temizliği gaz
dağıtım şirketlerinin belirleyeceği uzman ve eğitimli kişiler tarafından
yaptırılır ve bu kişiler tarafından bacalar ve temiz hava girişleri kontrol
edilir. Baca gazı sensörü olmayan cihazların kullanılmasına izin verilmez.”
25--Yangın Tesisatı-Elektrik Tesisat:
25.1--Kaçış Yolları her zaman aydınlatılmış
olacaktır.
25.2--Patlayıcı Madde-Sıv.Petrol
gazları-Tiyatro-Sinema-İbadethane-Okul-Banka-Otel- vs Yıldırımdan Korunma
Tesisatı yapılacaktır.
25.3--Acil Durum Aydınlatması:Elektrik
dağıtım-Jeneratör Odaları-yangın dolapları-otoparklar-pompa istasyonları-yangın
hidr.odaları için …..Toplanma /sağlık amaçlı yapılar-büro binaları-endüstriyel
binalar-otel-daire sayısı 20 den fazla apartmanlar- yüksek binalar da.
25.4--Yangın Algılama ve Uyarı(Yangın İhbar)
Sistemi:
25.4.1--Tehlike
sınıfı orta ve toplam kullanım alanı 1000 m2 yi geçen binalar-yapı yüksekliği
51.50 m fazla apartman binaları-endüstriyel binaların/kaçış yoları-koridorlar-asansör/merdiven
kovaları-depo-tesisat-sprink olmayan bölümlerine-yanmaya elverişi maddelerin
bulunduğu bölümler-yüksekliği 25 cm fazla asma tavalı maaller- duman
algılama cihazı(duman dedektörü) tesis edilecektir.
25.4.2--Yangın uyarı butonları yerden 1.1 m ve en
fazla 1.4 m yükseklikte monte edilecektir.
25.5--MADDE 30: Sesli Uyarı Cihazları :Sesli uyarı cihazları binanın her yerinde, yerden 150
cm yükseklikte ölçülecek ve ses seviyesi ortalama ortam ses seviyesinin en az
15 dBA üzerinde olacak şekilde yerleştirilir. Uyuma maksatlı bölümler ile banyo
ve duşlarda, ses seviyesinin en az 75 dBA olması gerekir. Sesli uyarı
cihazlarının 3 m uzaklıkta en az 75 dBA ve en çok 120 dBA ses seviyesi elde
edilecek özellikte olması şarttır. Acil anons sistemi hoparlörü olan hacimlerde
ayrıca siren sistemi konulması gerekli değildir.”
2--Teknik Bilgiler:
2.1--Yangın Tesisatı Hesapları:
2009 Yılı Binaların Yangından Korunması Hakkındaki
Yönetmeliği Dahilinde:
2.1.1-Sprink Su İhtiyacı Hesabı:
Sınıf.................Tasarım
Yoğunluğu...Sprink Maks Kor Al....Kor Alan Çapı.....Süre
Düşük Tehlike................2
lt/dk.m2..............................20,9 m2..............D=5,2
m..................30 dk
Orta Tehlike1,2,3,4........7,7 lt/dk.m2...........................12,1
m2..............D=3,9 m..............60-90 dk
Yüksek Tehlike-1...........15
lt/dk.m2...........................9,3 m2..............D=3,5
m..............90-120 dk
Yüksek Tehlike-2...........20
lt/dk.m2...........................9,3 m2..............D=3,5
m..............90-120 dk
Yüksek Tehlike-3...........25
lt/dk.m2...........................9,3 m2..............D=3,5
m..............90-120 dk
Tasarım Yoğunluğu Hesabı:: 5 mm/dkx(1000/60)/12,1
m2x1,1=7,7 lt/dk.m2
Örnek Hesap-1:
Sprink Su İhtiyacı: Hesap Alanı =A=200 m2 Sprink
Su İhtiyacı Q=200x7,7=1540 lt/dk
Sprink Sayısına Bağlı Siyah Patent Boru Çapı Formülü: d(DN-mm)=0,7xSpr+35
2.1.2--Yangın Dolapları ve Hidrant Sistemi İçin
İlave Edilecek Su İhtiyaçları:Ek/8/C
Sınıf.................Yang.Dolap
Debisi .......Hidrant. Debisi............Süre
Düşük Tehlike................100
lt/dk..............................400 lt/dk.......................30 dk
Orta Tehlike-1-2.............100 lt/dk..............................400
lt/dk.......................60 dk
Orta Tehlike-3-4.............100
lt/dk..............................1000 lt/dk.....................60 dk
Yüksek Tehlike...............200
lt/dk..............................1500 lt/dk.....................90 dk
Örnek Hesap: Sprinkler standart upright tip olarak seçilebilir.
Sprink Su İhtiyacı: Hesap Alanı =A=200 m2
.........Sprink Su İhtiyacı Q=200x7,7=1540 lt/dk
Örnek H-1- Yangın Dolapları Su İhtiyacı Q=100 lt/dk ,
İtfaiye Su Alma Ağzı Su İhtiyacı Q=400 lt/dk ToplamYangın Rezerv Su
İhtiyacı Q=1540+100+400=2040 lt/dkx60/1000=122,4 m3/h
1GPM=0,227 m3h
olup Q=122 m3/h/0,227=540GPM eder
Seçilen Pompa: Q-H=120 m3/h-9 bar ,Seçilen
Jokey Pompa Q-H=2,26 m3/h-9 bar
2.1.3--Yangın Suyu Depo Hesabı:Ek-8
3.1--
Sınıf.......................En Alt-En Üst Yağ. Başl
h(m).....Sprink Su Depo Hacmi
Düşük
Tehlike-Islak.............................h<=15
m..............................................9
Düşük Tehlike-Islak.............................h(15-30)
m..........................................10
Orta
Tehlike-1-Islak.............................h<=15
m..............................................55
Orta Tehlike-1-Islak.............................h(15-30)
m..........................................70
Orta
Tehlike-2-Islak.............................h<=15
m..............................................105
Orta
Tehlike-2-Islak.............................h(15-30)
m..........................................125
Orta
Tehlike-3-Islak.............................h<=15
m..............................................135
Orta
Tehlike-3-Islak.............................h(15-30)
m..........................................160
Orta Tehlike-4-Islak.............................h<=15
m..............................................160
Orta
Tehlike-4-Islak.............................h(15-30)
m..........................................185
Örnek Hesap-2:
1--Orta Tehlike-2 için Sprink Su Deposu hacmi V=105 m3
2-- Yangın Dolapları için İlave V=6 m3
3-Toplam Su deposu Hacmi V= 105+6=111 m3....Seçilen
V=120 m3...V=60 m3x2 adet...betonarme
2.1.4--Ek-1/B -İşyerlerinin Türlerine Göre Orta Tehlike Sınıfları:
1--OFİS-MAĞAZALAR:
Bilgi İşlem Ofisleri(veri
sakl.hariç).....................................................Orta tehlike-1
Büyük Mağazalar................................................................................Orta
Tehlike-3
Alışveriş
Merkezleri............................................................................Orta
Tehlike-3
Sergi
Salonları....................................................................................Orta
Tehlike-4
Sinema-Tiyatro-Konser
Salonları.....................................................Orta Tehlike-4
2--ÇEŞİTLİ:
Hastaneler..........................................................................................Orta
Tehlike-1
Oteller.........................
..................................................................... Orta Tehlike-1
Konutlar.........................
................................................................... Orta
Tehlike-1
Lokantalar.........................
................................................................. Orta
Tehlike-1
Kütüphaneler.........................
............................................................. Orta Tehlike-1
Okullar.........................
...................................................................... Orta
Tehlike-1
Bürolar.........................
...................................................................... Orta
Tehlike-1
Kitap Depoları......................... ...........................................................
Orta Tehlike-1
3--AHŞAP İŞLEME
FAB:
Koltuk-Kanape İşl.Atölyeleri.........................
................................... Orta
Tehlike-3
Ahşap İşleme-Mobilya Fab.........................
....................................... Orta
Tehlike-3
Mobilya Mağazaları.........................
................................................... Orta Tehlike-3
Yonga Levha-Kontraplak-Odun Talaşı
Fab...................... .................. Orta Tehlike-4
4--KİMYASAL
MADDE:
Cam Fab......................... .........................................................................
Orta Tehlike-3
Çimento İşl.........................
..................................................................... Orta
Tehlike-1
Fotoğraf Laboratuarları-Film
Fab.......................... ............................Orta
Tehlike-2
Boyahaneler..........................
.................................................................... Orta
Tehlike-4
Sabun Fab...........................
...................................................................... Orta
Tehlike-3
Mum-Balmumu-Kibrit
Fab........................... .......................................Orta
Tehlike-4
Boyama İşlemeleri...........................
.........................................................Orta Tehlike-3
5-MÜHENDİSLİK:
Metal Levha Üretimi........................
......................................................... Orta
Tehlike-1
Otomotiv Fab- Otomotiv
Tamirhaneleri.......................... ....................Orta
Tehlike-2
Elektronik Fab..........................
......................................................................Orta
Tehlike-3
Beyaz Eşya-Buzdolabı-Çamaşır Mak Fab.........................
....................Orta Tehlike-3
6--ZİRAAT-HAYVANCILIK:
Mezbahalar-Mandıralar.............................................................................
Orta Tehlike-1
Hayvan Yemi
Fab......................................................................................
Orta Tehlike-2
Meyve Kurutma
Fab...................................................................................
Orta Tehlike-2
Hazır Sebze Çorba Fab...............................................................................
Orta Tehlike-2
Şeker
İmalathaneleri...................................................................................Orta
Tehlike-2
Un Fabrikaları.............................................................................................
Orta Tehlike-2
Alkol Damıtma
Fab....................................................................................
Orta Tehlike-4
Tütün İşl.
Fab.............................................................................................
Orta Tehlike-4
7--GIDA:
Fırınlar...........................................................................................................Orta Tehlike-2
Bisküvi-Şekerleme-Çikolata
İmalathaneleri..................................Orta Tehlike-2
Fırınlar........................
.................................................................................
Orta Tehlike-2
Bira Fab.........................
...................................................................... …….Orta
Tehlike-2
8--KAĞIT:
Matbaalar-Baskı
İşl-Cilthaneler.........................
....................................Orta Tehlike-2
Mukavva-Kağıt Fab.........................
...........................................................Orta Tehlike-2
Atık Kağıt Fab.........................
..................................................................... Orta
Tehlike-4
9--LASTİK-PLASTİK:
Kablo Fab.......................... ..........................................................................
Orta Tehlike-2
Plastik Döküm-Plastik Eşya
Fab.......................... ...................................Orta
Tehlike-2
Kauçuk Eşya Fab..........................
................................................................. Orta
Tehlike-2
Sentetik İplik Fab.........................
.................................................................. Orta
Tehlike-2
Halat Fab.........................
...............................................................................
Orta Tehlike-4
10--GİYİM-HALI-İPLİK:
Dikim Atölyeleri........................
.......................................................................Orta
Tehlike-3
Dokuma Atölyeleri.........................
.............................................................. Orta Tehlike-3
Yünlü Kumaş Atölyeleri.........................
....................................................... Orta Tehlike-3
Pamuk İplikhanesi.........................
................................................................. Orta
Tehlike-4
Kumaş ve Giysi Fab..........................
............................................................. Orta Tehlike-3
Ayakkabı İmalathaneleri..........................
...................................................... Orta Tehlike-3
Triko-Örgü Atölyeleri.........................
.......................................................... Orta Tehlike-3
Ev Tekstili Atölyeleri.........................
........................................................... Orta Tehlike-3
Halı Fab(Kauçuk-Köpük-Plastik
Hariç).......................... ............................ Orta Tehlike-3
Sentetik İplik Fab..........................
................................................................ Orta Tehlike-3
2.1.5---Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri Projelendirmesi
1--NFPA 13.S.67 ye göre Yangın Risk Grupları:
1.1-- Düşük Tehlike Sınıfı (Light Hazard): Kiliseler, Havralar, Camiler,,
Kulüpler, Dernek,lokalleri,Eğitim-Öğretim kurumları,
Hastaneler,Kütüphaneler,Müzeler,Bilgi işlem ofisleri, Konut amaçlı
yapılar,Restaurantlar (Mutfak kısımları hariç),Tiyatrolar ve benzeri yapılar
1.2-- Orta ve Tehlike Sınıfı Grup 1 (Ordinary Hazard Group 1):Otomobil
garajları,Fırınlar, Orta Ölçekli atölyeler (Patlayıcı, yanıcı malzemeler ile
çalışanlar hariç), Meşrubat ve içecek üretim alanları,Electronik ürün üretim
sahaları,Cam ve cam'a dayalı üretim yapılan tesisler,Restaurant servis
alanları,Çamaşırhaneler,Süt üretim ve işleme tesisleri
1.3-- Orta Tehlike Sınıfı Grup 2 (Ordinary Hazard Group II):Kimya fabrikaları,Soğuk
depolar,- Konfeksiyon atölye ve fabrikaları,Deri üretim ve işleme
fabrikaları,Ofis amaçlı yapılar, Metal üretim ve işleme
tesisleri,Matbaalar,Tekstil fabrikaları, Tütüne dayalı üretim yapan tesisler,
Ahşapa dayalı üretim yapan tesisler,Tahıl ambarları,
değirmenler,Ahırlar,Damıtma işlemi yapılan alanlar
1.4--Orta Tehlike Sınıfı Grup 3 (Ordinary Hazard Group III): Yemek, besin ve konserve
üretim tesisleri, Kağıt fabrikaları ve kağıt üretim tesisleri,Tamirhaneler,
bakım tesisleri (kapalı alanlı), Limanlar, iskeleler, rıhtımlar,Lastik üretim
tesisleri,İçinde yanıcılığı yüksek malzemelerin bulunduğu depolar (mobilya, kağıt
ve kağıt ürünleri, boya malzemeler, alkollü içki depoları)
1.5-- Yüksek Tehlike Sınıfı Grup 1 (Extra Hazard Group I):Yanıcı
hidrolik akışkanların kullanıldığı alanlar.,Boyahaneler,Metal çekme
tesisleri,Kontrplak imalathaneleri, Matbaalar (37,8 °C den düşük parlama
sıcaklığında mürekkep kullananlar), Kesme hammaddesi üretim tesisleri, Plastik
kaplama tesisleri
1.6-- Yüksek Tehlike Sınıfı Grup 2 (Extra Hazard Group II): Asfalt üretim tesisleri,
Solvent temizleme üniteleri, Açık benzin soğutucuları,Kaplama boya
tesisleri,Yanıcı malzeme üretim tesisleri
2.1.6--Sınıflara Göre Maximum Koruma Alanları:
2.1--Düşük tehlike sınıfı:Maximum koruma
alanı:...........4831 m 2
2.2--Orta tehlike sınıfı:Maximum koruma alanı:
.............4831 m2
2.3--Yüksek tehlike sınıfı:Maximum koruma
alanı:.........2323 m2-( 3716 m2 çaplandırma hidrolik hesap ile yapılırsa)
Örnek :Yangın Zonu Sayısı:Alan(m2)/ Maximum Koruma
Alanları : Yapımızın 9000 m2 kapalı alanı varsa minimum yangın zonumuz
9000/4831=2 adet olacaktır.
2.1.7--Bir Sprinklerin Maximum Koruma Alan:
3.1-- Düşük tehlike sınıfı:..........20.9 m2
3.2-- Orta tehlike sınıfı:.............12,1 m2
3.3-- Yüksek tehlike sınıfı:..........9,3 m2
Not:Aynı branşman üzerinde max. 8 adet sprinklerin yer
alabilir.
2.1.8-- Sınıflara Göre Sprink Sayısı İçin Boru Çapı
Tablosu (siyah veya galvaniz boru
1--Düşük tehlike sınıfı:
2 spr... 1"
3 spr... 1 1/4"
5 spr ... 1 1/2"
10 spr... 2"
30 spr ... 2 1/2"
60 spr ...
3"
100
spr ...3
1/2"
2--Orta tehlike sınıfı:
2sp.....1"
3 spr .... 1 1/4"
5 spr... 1 1/2"
10 spr... 2"
20 spr... 2 1/2"
40 spr... 3"
65 spr... 3 1/2"
100 spr ...4"
160 spr... 5"
275 spr...
6"
3--Yüksek tehlike sınıfı:
1 spr... 1"
2 spr ... 1 1/4"
5 spr ... 1 1/2"
8 spr ... 2"
27 spr ... 3"
40 spr ... 3 1/2"
55 spr ... 4"
90 spr... 5"
150 spr... 6" max.
Not:12 adet sprink muhtemel bir yangın esnasında
aynı anda açılması muhtemel sprinkler sayısını ifade eder. 12 adet sprinklerin için
debi 1416 It/dk ile 1895 It/dk değişir.
2.1.9--Akış şeması:
5.1.1--Sprink Hattı: Depo...Ana Kesme Vanası...pompa
grubu(vana+(2 asıl yangın pompa+1 ade jokey
pompa)+vana+çekvalf)).........kollektör....(kesme vana+alarm vanası)...ana
kolon...sprink hattı(hat kesme vanası+akış anahtarı+sprinkler) ,
5.1.2--Drenaj Hattı: kollektör girişi+ana drenaj
hattı+dernaj vanası+sprink hattı
2.1.10--Ana Kolon Çapına Bağlı Boşaltma,Drenaj
Kolunu-Drain Hattı Çapı Tablosu
Ana Kolon çapı Min Drenaj Kolon Çapı
2".....................................3/4"
3 1/2"..............................1 1/4"
4".......................................2 "
2.1.11--Yangın Risk Grubuna Göre Rezerv Yangın Suyu
Kapasitesi:
Sınıf.............................................Süre
Düşük Tehlike......................30
dk
Orta Tehlike-1.................60-90
dk
Orta Tehlike-2.................60-90
dk
Orta Tehlike-3................60-120
dk
Yüksek Tehlike-1...........90-120 dk
Yüksek Tehlike-2.................120 dk
Örnek:Pompa Debisi Q=1895 It/dk. debiye bağlı olarak
min. reserve kapasitesi......1895x60 = 114 m3
max.
reserve kapasitesi...... 1895x90=170 m3 lük depo kapasitesi oluşur.
Kaynak:NFPA-(Amerikan Yangına Karşı Koruma
Derneği)-NFPA 13 - 14 ve 20 No'lu Standartları
2.1.12--Bazı Pratik Bilgiler:
1--Binaya jeneratör yapılacak olursa,yangın
hidroforu 1 adet joker+2 adet(bir asıl+1 yedek) elektrikli yangın
pompasından oluşacaktır. b)-Binaya jeneratör yapılmayacak ise,yangın
hidroforu 1 adet joker+1 adet elektrikli yangın +1 adet dizel pompa
grubundan oluşur.
2--Sprink-Yağmurlama sistemi için Yangın
hidroforu pompa değerleri:
1)-----(90 m3/h için……….Q=2x45 m3/h-Hm=80/100 mss
2-----(130 m3/h için………Q=65 m3/h-85mss-30 kwx 2 ad ve
onun joker pompası-3 m3/h-Hm=70 mss-1,5 kw)
d)-Sadece Yangın Dolapları için Q=(9/6,ort 10)
m3/h-Hm=80/100 mss
3--Beher yangın spring debisi 70-100 lt/dk =4,2-6 m3/h
,proje değeri olarak 3,36 m3/h değeri alınabilir.
4--Yangın Rezerv Su Deposu :
1--Bu depo betonarme olarak yapılmış ise bina
temelinden dilatasyonla ayrı olarak dökülmüş olrak yapılabildiği gibi,
yada hazır 10 m3 lük modüler galvaniz çelik tankların birbiri
ile paralel bağlanması ile istenen ton su deposu olarak oluşturulabilir.
2--Galvaniz çelik 10 m3 modüler tank düzeninde ,depo
beslemesi tek bir tanktan yapılmalı,diğer tanklar,alttan birbirine
bağlanarak,yangın hidroforuna bağlanmalıdır.Ve açıktan-çıplak olarak tavandan
kelepçelerle geçirilen yangın hatları, imalatın bitip-test edilmesinden hemen
sonra yangın dolabı ve sprink hatları 2 kat yağlı boya ile kırmızı renge
boyanmalıdır.
5--Yangın Tesisatı Borulamasında Ana Boru
çapları :
5.1-Yangın Tesisatı Boru Çapları:Yangın dolapları hattı , sprink hatlarından ayrı
bir hat olarak ,2” galvaniz boru çekilir iken,sprinkler için değişik
çağlarda(3/4”-3”)galvaniz-siyah boru kullanılabilmektedir.Tüm yangın dolap ve
sprink zon-boruları ana yangın kolektöründen beslenmektedir.Yalnız yangın
dolaplarına giden hatta,debiyi kısmak için kısma vanası kullanılması gerekir
5.2--Kritik Devre basınç hesabına uygun olarak
önerilen boru çapları:
1--Yangın dolabında………………………………….DN50-65
2--Spring için kapalı ring
çapı…..................................DN80
3--Yangın dolabı+spring tesisatı için ana boru
çapı….DN100 olarak alınabilir.
Örnek-2:Yada büyük otoparklar için 110 m3/h-80 mss-45kw
lık yangın hidroforu(1 elektrik+1 dizel pompa)+10 m3/h-75 mss-4kw
lık joker ve jokerin genleşme deposu.
5.3--Yangın dolapları genel olarak yangın merdiveni
yada yangın merdiveni olarak kullanılacak merdivenin sahanlığına
konulabilir.Yangın dolaplarının beslemesi için yangın hidroforu haricinde,ana
su kolonuna bağlı bina ortak kullanım saatinden bir hat alınıp-bağlanabilir.Ve
bu durumda dolaplar şehir şebekesi ile de takviye edilmiş olur.
6--Yangın Dolapları:
Dolap Tipi: 6 kg kuru tip söndürücülü Kauçuk hortumlu suyu lansında hazır bulunduran tipte
Hortum Çapı: 1"
Hortum Boyu:20-25 m
Dolaplar
arası mesafe : 30-45 m aralıkla yerleştirilebilir.
7---Bina dışı bağlantı ve kolon hattı üzerinde itfaiye
kullanımına uygun İtfaiye su alma ağzı
2"-21/2" öngörülebilir.
8----Yangın Riskini en aza indirmek için oldukça
kullanışlı bir yöntemde,mimari olarak gerek Depolama gerek imal alanını
parçalara-yani çıkabilecek yangını parçalara ayırmak olmalıdır.Bunun için ya normalde duvar
örülebilir-yada depolama alanını parçalara ayırmak için yanmaz
malzemeden-örneğin sacdan paneller kullanılabilir.Bu parçalama işlemi mimaride
paneller veya duvar olarak işlenmeli-belirtilmelidir.
3--Yangın Söndürme Sistemleri:
3.1--Söndürme malzemesi olarak asagidakilerden biri
kullanilabilir
FE 227- HFC 227 ea - FM200,FE 25 - HFC 125,CO2,Inert
gazlar,Köpük,Kuru Kimyevi Toz
3.2--Sprink Tesisatı:
1--Sprinklerler 40°C ile 350°C arasinda belirlenen bir
sicaklik degerinde aktif hale geçmek için dizayn edilirler.
2--Islak borulu sprinkler sistemlerinde boru sebekesi
su ile dolu bulundugu için ortam sicakligi 4°C denfazla olan mahallerde
kullanilmalidir. Daha düsük sicakliklarda ise bu kisimlarda esas boru sebekesine
ek bir kapali devre olusturarak bu kisimdaki borularin içini donmaya
karşı antifrizli solüsyon ile doldurulmasi mümkündür.
3.3--Sp r i n k l e r:
1--Sprinkler, binalarda yangınla mücadele amacıyla
kullanılan yağmurlama elemanlarıdır. Tavana, duvara veya tesisat üzerine monte
edilerek, olası bir yangın esnasında tesisattaki basınçlı suyun serbest
kalmasını sağlar. Ortam sıcaklığı, cam tüpün patlama sıcaklığına ulaştığında
otomatik olarak çalışır ve böylelikle yangın henüz başlangıç aşamasında söndürülebilir.
2--Otomatik yangın sprinkleri basınçlı bir hortum
şebekesine bağlanan ve sıcaklık artışı ile çalışan cihazlardır. Bir yangında
sıcaklık, sprinkler çalışma sıcaklığına ulaşınca (genellikle 68 - 86°C
), sprinkler içindeki bağlantı malzemesi erir veya sıvı dolu bir ampul
patlar ve sprinkleri açar, su açılır ve yangın söndürülür.
3--Sprinkler sistemleri yangın başlangıcında otomatik
çalışarak, yangının büyümesini önlerler.
4--Çeşitler:Aşağı Bakan,Yukarı Bakan,Yandan
Atımlı,Ekstra Ekstra Geniş Atımlı
3.3.1--
Tesisat Basıncı
MaksimumIslatma Çapı Spr.Tipi Tavan Sıcakl.
10
bar...................................3,3 m.........................Kırmızı Cam
Ampul.........68 C
6 bar....................................2,9
m...........................Yeşil Cam Ampul.........93 C
3,5
bar...................................2,2
m...........................Mavi Cam Ampul.......141 C
3.3.2--Sprinklerin Teknik Özellikler:
1--Yönetmelik
:
89/106/EC
2--Maksimum Çalışma Basıncı : 10 bar
3--Anma Çapı : DN
15
4--Bağlantı dişleri : R
1/2"
5--Patlama Sıcaklık : 680
C
6--Cam Ampul Rengi : kırmızı
7--Tepki Süresi :
Standart
8--K-faktörü : 80
9--Dövme Pirinç Gövde : CuZn40pb2
10-Orta Tehlike Sınıfı Islak Sprinkler Sistemi İçin
örnek değerler:
10.1--Sprink Başlığı:Standart,upright tip
10.2--Sprinkler Koruma Alanı.....12 m2
10.3--başlık-duvar arası max mesafe....2,3 m
10.4----Başlık-tavan arası max-min mesafe...30cm/2,5
cm
10.5--İki başlık arası max-min mesafe......46 m/1,8 m
10.6—Sprink Tipleri:
Dik Tip Sprinkler,5mm Cam Tüp ,prinç 68 C
Hızlı çevap veren sarkık sprinkler
Asma Tavan Gömme Yangın Springi
Yatay Duvar tipi , beyaz 5mm cam Tüp 68 C
3.3.3--Sprink Tipleri:
1--Standart: Algılama elemanı 5 mm bulb'dır. Yukarı
Bakan (upright), Aşağı Bakan (pendent) ve Yatay Duvar Tipi (horizantal
sidewall) olarak üçe ayrılırlar. 1/2" ve 3/4" çapında; Prinç,
kromajlı ve beyaz renklerde imal edilirler. Sıcaklık değerleri 57, 68, 79, 93,
141 ve 182 dir.
2--Hızlı Tepkili: Algılama elemanı 3 mm
bulb'dır. Yukarı Bakan (upright), Aşağı Bakan (pendent) ve Yatay Duvar Tipi
(horizantal sidewall) olarak üçe ayrılırlar. 1/2" ve 3/4" çapında;
Prinç, kromajlı ve beyaz renklerde imal edilirler. Sıcaklık değerleri 57, 68,
79 ve 93 tür.
3--Aquarius: Dekoratif ve gömme tiptir.
Aşağı Bakan (pendent) ve Yatay Duvar Tipi (horizantal sidewall) olarak ikiye
ayrılırlar. 1/2" çapında; Komajlı olarak imal edilirler. Sıcaklık değeri
71 dir.
4--ESFR (Erken Uyarılı Hızlı Tepkili): Yüksek mahallerde hızlı teki vermesi ve yüksek debili
çalışması amacı ile tasarlanmışlardır. Aşağı Bakan (pendent) olarak; 3/4"
ve 1" çapında; Prinç olarak imal edilirler. Sıcaklık değerleri 74 ve 100
dür.
5--ELO (Extra Geniş Orifis): Algılama
elemanı 3 mm bulb'dır. Yukarı Bakan olarak; 3/4" çapında; Prinç, kromajlı
ve beyaz renklerde imal edilirler. Sıcaklık değerleri 57, 68, 79, 93, 141 ve
182 dir.
6--Geniş Damla (Large Drop): Algılama
elemanı 5 mm bulb'dır. Yukarı Bakan olarak; 3/4" çapında; Prinç olarak
imal edilirler. Sıcaklık değerleri 68, 93 ve 141dir.
6--Gizli Kapaklı: Dekoratif ve gömme tiptir. Aşağı Bakan (pendent); 1/2" çapında;
Komajlı ve Beyaz renklerde imal edilirler. Kapak kısmı 57 derecede düşer.
Sıcaklık değeri 68. 79 ve 93 tür.
7--Yüksek Sıcaklık: Sıcaklığı çok yüksek olan mekanlarda kullanılırlar. Yukarı Bakan
(upright) ve Aşağı Bakan (pendent) olarak ikiye ayrılırlar. 1/2"
çapında; Prinç, ve kromajlı olarak imal edilirler. Sıcaklık değerleri 57, 68,
79, 121, 163, 204 ve 260 tır.
8--Kuru Sprinkler: Sıcaklığı çok düşük
olan mekanlarda, suyun donma riskine karşı kullanılırlar. Algılama elemanı 5 mm
bulb'dır. Yukarı Bakan (upright) ve Aşağı Bakan (pendent) olarak ikiye
ayrılırlar. 1" çapında; Prinç, kromajlı ve beyaz renklerde imal edilirler.
Sıcaklık değerleri 57, 68, 79, 93, 141 ve 182 dir. Boylarının uzunluğuna göre
sipariş edilirler. Standart boylar 2 1/2" ile 20" ve üzerinde imal
edilirler.
9--Açık Nozul:
Sıcaklığı çok düşük olan mekanlarda, suyun donma riskine karşı kullanılırlar.
Algılama elemanı yoktur, yani sprinklerin ağzı açıktır. Yukarı Bakan (upright)
tipte; 1/2" ve 1" çapında; Prinç, kromajlı ve beyaz renklerde imal
edilirler. Atış açıları 65, 80, 95, 110, 125, 140, 160 ve 180 dir.
10--Sprinkler Rozeti: Asma tavan veya alçı duvar olan yerlerde, sprinklerin
montaj aralığının kestirilemediği ve dekoratif açıdan görüntüsünün iyi
olmasının istendiği mekanlarda kullanılırlar. Aşağı Bakan (pendent) ve Yatay
Duvar Tipi (horizantal sidewall) sprinklerler ile kullanılırlar. 1/2" ve
3/4" çapında; Kromajlı ve beyaz renklerde imal edilirler.
11--Sprinkler Anahtarı: Sprinkler' lerin montajı için kullanılırlar. Her tip
sprinklerin montaj anahtarı farklıdır.
3.3.5--Sprink Montaj Bilgileri:
1--Sprinkler sistemi imalatında et kalınlıkları
standartlara uygun olmak koşulu ile siyah dikişli boru, galvanizli boru, bakır boru
ve CPVC esaslı boru kullanılabilir. Boru bağlantı metodu olarak dişli imalat,
kaynaklı imalat, yivli bağlantı vc CPVC için özel birleştirme metotları
kullanılabilir.
2-- Kuru sistemde zon büyüklüğü sistem borulamasının
iç hacminin üst sınırı olarak tarif edilebilir. Değer olarak NFPA bunu maksimum
2839 litre boru iç hacmi olarak tarif etmektedir. Bu değer sistemde yer alan
boru şebekesinin toplam iç hacmini ifade eder.
3--Sprinklerin yukaru veya aşağı yönlu(upright vs) kot
farkının azaltılıp-azaltılmaması ile ilgilidir.
4--Çatılarda ; Çatı düzlemi ile sprinkler deflektörü
arasındaki mesafe maksimum 305 mm olabilir.
5--Kuru borulu sprinkler sistemi dizayn edilirken
sisteme hitap edecek olan basınçlı hava kaynağı hava basıncının degeri
için ,vana üzerindeki hava ve su basıncı oranı yaklaşık 1/3" olarak
alınabilir.
6--Sprinkler sistem dizaynında yapıya uygun sprinkler
seçimi için sprinkler sıcaklığı , NFP ya göre maksimum tavan
sıcaklığına bağlı olarak tespit etmiştir.
6.1--Tavan sıcaklığı maksimum 38° C ise sprinkler
sıcaklığı 57 °C ila 77 °C arasında
olmalıdır.
6.2--Tavan sıcaklığı maksimum 66 ®C ise
sprinkler sıcaklığı 79 °C ila 107 °C arasında
olmalıdır.
6.3--Tavan sıcaklığı maksimum 107 °C ise sprinkler
sıcaklığı 121°Cila 149 °C arasında olmalıdır.
6.4--Tavan sıcaklığı maksimum 149 °C ise sprinklcr
sıcaklığı 163 °C ila 191 °C arasında olmalıdır.
Not: Burada ifade edilen maksimum tavan sıcaklığı
yangın durumu dışındaki olağan en yüksek "tavan sıcaklığını ifade eder.
7--ESFR tip sprinkler
7.1-- metre çatı yüksekliğine sahip binalarda 3.4 bar
basınca sahip su beslemesi yeterli olmasına rağmen , ESFR tip sprinkler ile
yapılan test esnasında. 27 adet ESFR tip sprinkler devreye girmiş ve söndürme
başarılamamıştır.
7.2--ESFR sariık tip sprinklerlerin 12.2 metre gibi
yüksek uygulamalarda kullanıldığı ve 5.2 barlık bir besleme basıncı ile
desteklendiğinde 12 sprinklerden az sayıda ESFR sprinklerin devreye girmesiyle
söndürmenin başarıldığı gözlemlenmiştir.
7.3--ESFR sarkık tip sprinklerleri tavan altında 100
mm ile 330 mm mesafeye yerleştirilmeli veya deflektörleri tavan altında 125 mm
ile 355 mm mesafeyi sağlayacak şekilde yerleştirilmelidir ayrıca standartlarda
izin verilen maksimum deflektör tavan arası mesafe onaylı K 25 tipi ESFR
sprinkler için 460 mm olduğudur.
7.4--ESFR sprinklcrler tavana yeterince yakın bir zona
yerleştirilmeli ve böylece yangının erken evrelerinde oluşan ısıya hızla tepki
vermesi sağlanmalıdır.
7.5--ESFR tipi sprinkler sistemi tercih edilirse,
otomatik duman tahliye sistemlerinin kesinlikle kullanılmamasıdır.
7.6--ESFR sprinklerler , hızlı tepki veren ergir
metalli dektörlere sahip şekilde seçilmeli ve yangının merkezine erken evrede
direkt boşaltma yapabilecek, uygun orifis ve deflektore sahip ESFR modelleri
tercih edilebilir
7.7--Depolama alanlarında bu fonksiyon daha çok raf
içi sprinklerlerin kullanılması isteğine ek olarak tavanda kullanılan
sprinklerlerin sayılarının arttırılması ve uygulama alanlarının genişletilmesi
olarak gerçekleştirilmektedir. Tasarım yoğunluğunun arttırılması ihtiyacı bu
noktada geniş orifise sahip, iri taneli modellerin, fazla geniş orifısli (ELO)
ve daha da yeni olarak çok fazla geniş orifise (VELO) sahip sprinklerleri
kullanılabilir.
7.8--Yangın koşullarında, kontrol mod sprinkleri
operasyon sıcaklıklarına kadar ısıtıldıklannda, suyu bırakarak alandaki
yanabilir malzemeleri anmda ıslatarak yangını çevrelemekte ve o alanın
üstündeki hava tabakasını da soğutmaktadır.Yangın tama men söndürülebilmese
bile yanabilir malzemelerin ıslanması yangının ölçülerini azaltmakta ve
büyümesini de engellemektedir.
3.4-- Yangin Pompalari:
1--Sistemde
bir pompa kullanilmasi halinde ayni kapasitede yedek pompa olmalidir. Pompanin
çevrilmesi elektrik motoru yani sira içten yanmali motorlar veya türbinler ile
olabilir.Yedek diesel pompa kullanilmadigi takdirde yangin pompalarinin enerji
beslemesi güvenilir kaynaktan saglanarak, yapinin genel elektrik sisteminden
bagimsiz beslenecektir.
2--Bu anlamda binada jeneratör kullanılması uygun
olacaktır.Yangin pompalarinin, otomatik hava bosaltma valfi, sirkülasyon
rahatlama valfi gibi yardimci elemanlar bulunmalidir. Her pompanin ayri bir
kumanda panosu olmalidir.
3--Pano kilitli olmalidir. Her pompanin ayri bir
kumanda basinç anahtari olmalidir. Basinç anahtarlari, kumanda panosunun içine
yerlestirilmis, su basincini boru baglantisiyla hisseden, su darbelerine karsi
korumali, alt ve üst degerler ayri ayri ve bagimsiz olarak ayarlanabilir ve
ayarlandiktan sonra kilitlenebilir olmalidir.
4--Pompa kontrolü basinç kumandali tam veya yari
otomatik olabilir.Pompa odasi veya pompa istasyonunda +4 C üzerinde donmaya
karşı uygun ortam sağlanmalıdır. Pompa istasyonunda, acil aydinlatma
saglanacaktir.Zemin yeterli bir drenaj için egimli olmalıdır.
3.4.1--Yangın
Pompalar çeşitlerine göre şu şekilde ayrılırlar.
1.4.1.1--Yatay Bölünebilir Gövdeli Pompalar: 500 GPM
ile 5000 GPM arasi debilerde ve 40 PSI ile 175 PSI arasi basinçlarda imal
edilirler.Ayrıca Daha çok düsük basinç ve debi gereksinimi olan projeler için
25 GPM ile 500 GPM arasi debilerde ve 40 PSI ile 190 PSI arasi basinçlarda da
imal edilebilirler.
3.4.1. 2--Dikey Türbinli Pompalar:Su kaynaklarinin
emis yapilacak noktanin asagisinda oldugu yerler için tasarlanmistir. 25 GPM
ile 500 GPM arasi debilerde ve 40 PSI ile 190 PSI arasi basinçlarda imal
edilirler
3.4. 3-- Jokey Pompalar: Yangin söndürme sistemi boru
hattinin sürekli basinç altinda tutulmasi ve kaçaklardan kaynaklanan basinç
düsümünü sirasinda ana pompalarin sürekli devreye girmesini engellemek amaci
ile kullanilirlar. 5 GPM ile 75 GPM arasi debilerde ve 40 PSI ile 190 PSI arasi
basinçlarda imal edilirler
3.4.4-- Elektrikli Pompa Kontrol Panelleri:
Elektrikli pompa kontrol panelleri, duvar veya yer montajli olarak
tasarlanmistir. 380 V / 3 ~/ 50 Hz gerilimde 10 HP ile 300 HP arasinda imal
edilirler.
1.4.5-Yangın pompalarının beslemesi bina içi dağıtım
tablosundan değil ana tablodan yangına en az 2 saat dayanacak şekilde bir
bariyer ile korunmuş olarak yapılmalıdır.
3.4.6--Yangın Pompasının emişinde hattın tıkanma
olasılığı nedeniyle pislik tutucu kullanılmaz.
3.4.7-Yangın Pompa kaide betonu dayanımı ,m2 de pompa
ağırlığının 5 katını taşıyacak kapasitede olmalıdır.
3.4.8--Kullanma suyu deposu yangın suyu deposu olarak
kullanılabilir ancak yangın tesisatında beklemiş ve bakteri üretmiş olabilen
suyun depoya geriye su kaşışını önlemek için geri akışı önleme valfi
kullanılmalıdır.
3.4.9--Pompa emiş flanşı ile en yakın dirsek vs
arasında düz mesafe boru çapının 10 katı olmalıdır.DN100 için 100 cm olmalıdır.
3.5-- Kuru Borulu Sprinkler Sistemleri:
1--Kuru borulu sistemlerde boru sebekesi su
yerine su kaynagi ve boru sebekesi arasindaki valfi kapali tutacak
düzeyde basinçli hava yada nitrojen gazi ile doldurulur. Hava basinci sebeke
girisine yerlestirilen bir araç ile otomatik olarak kontrol edilir.
2--Yangindan açiga çikan isi herhangi bir sprinkleri
aktif duruma getirdiginde, boru sebekesindeki basinç hizla düsecektir.Bu basinç
azalmasi kuru boru sebekesi girisindeki valfin açilmasina neden olacak böylece
borular su iledolacak ve açik bulunan spriklerden su yangin mahalline
bosalacaktir.
3--Kuru borulu sprinkler sistemleri, islak borulu
sistemlerin kullanilamadigi düsük sicakliktaki mahallerde kulanilabilir. Ancak
kuru boru sisteminin girisindeki valf kismi isitilan mahallere konulmalidir.
3.6--Köpüklü Söndürme Sistemleri :
1--Köpük, yanici, sivi kimyasal madder veya yakitlarin
söndürülmesi islemlerinde kullanilir. Köpüklü söndürme sistemleri otomatik veya
manuel sistemler olarak dizayn edilir.
2--Köpük, genel olarak, köpüklu sprinkler sistemi,
köpüklü yangin dolaplari, tank söndürme sistemi, köpüklü monitör sistemi, köpük
jeneratörü gibi söndürme sistemlerinde uygulanir.
3--Köpüklü söndürme sistemleri, tank tarlalari,
petrokimya tesisleri, limanlar, yakit aktarma istasyonlari ve uçak
hangarlarinda kullanilan söndürme sistemleridirler.
4--Belli Başlı Uygulamalar şu şekildedir:
1--Parlayici sivi stoklayan tanklara yüzey alti köpük
uygulamalari,
2--Parlayici sivi stoklayan tanklara köpük odasi uygulamalari,
3--Parlayici sivi stoklayan tanklarin tasma
havuzlarina köpük jeneratörü veya orta genlesmeli köpük nozulu uygulamalari,
4--Uçak hangarlari, yükleme alanlari, özel depo
alanlari için köpük sprinkleri ve köpük jeneratörü uygulamalari,
5--Köpük monitörleri, mobil köpük üniteleri
uygulamalari
3.7--Gazlı Yangın Söndürme Sistemleri:
3.7.1--Gazlı Yangın Söndürme Sistemi:
1--Özellikle
sudan zarar görecek-kullanılamaz hale gelecek malzemelerin imal
edilip-depolandığı işyerleri için , proje ve uygulama safhasında gazlı yangın
söndürme sistemi kurulması zorunludur.
2--Bu anlamda ; elektronik imalatı-telekomünükasyon
santralları-Kıymetli kağıt ve kumaş üretimi için gazlı(Karbondioksitli) yangın
söndürme sistemi kurulması uygun olacaktır.
3--Sistem ;karbonsioksit tüpleri-bu tüplerden gelen
gazı içeriye taşıyan borulama ve mahaller içinde bulunan gaz püskürme
nozulları(gaz sprinleri) nden oluşur.
4--Sistem yangın ihbardan gelen sinyal ile tüplerin
kumanda valflerine yol vererek gazı nozullardan mahale püskürtür.Ortamda yoğun
karbondioksit konsantrasyonu sonucu,yanan malzemenin oksijenle irtibatı
kesilerek diğer bir deyişle yangını yorgan gibi örterek yangını boğar-söndürür.
3.7.2--FM200 veya HFC 125 ,CO2 Gazı Uygulamaları:
1-FM
200,HFC125,CO2 gazi yanginı kimyasal reaksiyonlari kirma ve isi
enerjisini absorve etme özelligi ile yanginlari söndürmektedir.
2--Gazli söndürme sistemlerinin Kullanım
Şartları:Korunacak alanda bulunan malzemenin degeri ya da is devamliligi
açisindan önemi, saniyeler içinde harekete geçecek bir yangin sistemi
gerektiriyorsa, Sprinkler sistemi, korunacak alanda bulunan malzemeye zarar
verecekse. ,Korunacak alanda insan bulunmaktaysa.Yangin sonrasi temizligi
istenmiyorsa,Kolay dizayn ve kuruluma ihtiyaç varsa.
3.7.2.2--Gazli Sistem Özellikleri
1--Kullanılan Renksizdir, kokusuzdur ve yalotkan bir
söndürme ajanıdır.Ozon yok etme kaysayısı sıfırdır, Atmosferik ömrü 31-42
yıldır.Fiziksel olarak söndürme yapar.
2--Gaz boşalması sonrasi artik birakmaz, temizliğe
ihtiyaç yoktur, Gaz atmosfere yayılır.Insan bulunan mekanlarda güvenle
kullanilabilir.
3--Ekonomiktir.Az yer kaplar.Bosalma süreleri 10
saniyedir.FM 200,HFC 125 Insan ve canlilar için zararsizdir.
3.7.2.3--Gazli Sistem Bilesenleri
1. Gazinin depolandigi silindir, silindir koruyucusu
ve gaz tahliye nozülünden olusur.
2. Kontrol Paneli : Sistemin beynidir, algilama
sistemini ve ekipmanlarini görüntülemek, izlemek ve sistemi aktive etmek için
kullanilir.
3. Algilama ve Uyari Elemanlari : Sistemdeki algilama
dedektörleri ve aksesuarlari, sesli ve görsel uyari veren sirenler, sistemin
göz ve kulak islevini yerine getiren dis ekipmanlaridir.
4. Tamamlayici Ekipmanlar : Uyari levhalari,
hortumlar, baglanti fittingleri, basinç manometreleri veya solenoid valf ve
silindir valfini çalistirmak için gerekli aktuatörden olusmaktadir.
3.7.2.4--Sistem Dizayni Ve Çalisma Sekli
1--Yangın Söndürem Gazları ile korunacak hacim
için NFPA 12 ve ISO 14520 standartlar?nda ve kurallar?na göre gereken gaz
miktari hesaplanir,Gaz miktarina uygun söndürme gazı tüpü seçilir,Çapraz
zonlu yangin algilama sitemi ile teçhiz edilen odada gereken noktalara gaz
bosaltma nozullari yerlestirilir,Duman dedektörlerinin aktive olmasi ile
birlikte panelden gaz sistemi solenoid vanasina akim gönderilir,Tüm gaz
en fazla 10 saniye içinde korunan hacme bosaltilir.Sistemin çalismasi otomatik
veya manuel olarak yapilabilir.
2--Kullanildigi Yerler:Bilgisayar, server
odaları.Telefon ve telekomünikasyon odaları.Trafo , janeratör ve güç dagitim
odalari.Elektrik dagitim odalari / merkezleri,Degerli malzeme depolari. Laboratuarlar.
Banka kasalari, Arşivler, Kütüphaneler.Müzeler ve sanat
galerileri,Türbinkabinleri v.b. yerlerde fm200 gazı güvenle
kullanılabilir
3.7.3--CO2 GAZLI SÖNDÜRME SISTEMLERI:
3.7.3.1--Karbondioksit;
renksiz, kokusuz, elektrik iletkenligi olmayan, yangin söndürmek için uygun bir
inert gazdir.Karbondioksit hava içerisindeki oksijeni ve/veya gaz fazindaki bir
yakitin konsantrasyonunu yanmanin duracagi noktaya kadar düsürerek, yanmayi
sogutarak söndürür.
3.7.3.2---Özellikleri:Ozona
zarar vermez. Fiziksel olarak söndürme yapar.Lokal söndürme amaçli
kullanilir.Insan bulunan mekanlarda kullanilmaz.Yeniden doldurma maliyeti
düsük, yangin yaygin olarak bulunabilir.Bosalma süresi 60-120 saniyedir. (
lokal sistemler için 30 saniye)
3.7.3.3--Düsük
basinçli sistemler: Düsük basinçli karbondioksit sistemleri, yüksek miktarda
söndürücüye ihtiyaç duyulan mekanlarda toplam hacim koruma uygulamalarinda
kullanilir.
3.7.3.4--Yüksek
basinçli sistemler: Yüksek basinçli karbon dioksit sistemleri, hem toplam hacim
koruma hem de lokal koruma uygulamalarinda kullanilmaktadir.
3.7.3.5--Kullanildigi
Yerler:Güç aktarim odalari ,Jeneratör güç setleri ,Motor odalari,Kayit odalari
,Kablo ve tesisat galerileri ,Elektrik dagitim odalari/merkezleri,Bilgisayar
odalari ,Yanici sivi depolama alanlari ,Boyama kabinleri,Arsivler ,Basim Evleri
,Endüstriyel Firinlar ,Genis Ticari Yemek Pisirme Alanlari,Ve daha birçok end.
uygulamalar
3.7.3.5--CO2
Gazli Söndürme Sisteminin Kullanilamayacagi Malzemeler: Selüloz nitrat
gibi oksijen ihtiva eden kimyasallar, sodium, potasyum, magnezyum, titanyum ve
zirkonyum gibi reaktif metaller, metal hidratlar
3.7.3.6--CO2
sistemlerinde kullanılan borulama yanmayan metalik malzemeden olmalı,Korozyonlu
ortamlarda ise özel kaplamalara gerek vardır. CO2 sistemlerinde kesinlikle
dökme demir kullanılamaz.
3.7.4--Su Sisi Söndürme Sistemi :
3.7.4.1--Su
Sisi ile Söndürme Sistemi Temiz gazlara benzer olarak, yangin kaynagindaki isi
enerjisini absorve etme özelliigi ile yanginlari söndürmektedir. Silindirler
200 bar basinçli Nitrojen gazi ile doludur. Yardimci silindirlerde saf su
bulunmaktadir. Pilot silindirdeki Nitrojen gazi yardimci silindirlere yönlenir
ve içindeki suyu basinçlandirarak söndürme yapilacak ortamdaki nozullara
yönlendirir.
3.7.4.2--Sistemin
Kullanim Alanlari:Türbin jeneratörler,Emergency jeneratörler,Yakit pompalari,
yakit tanklari, yaglama yagi tanklari,Motor test odalari, bremse
odalari,Elektrostatik kaplama, daldirma, temizleme proseslerinin yer aldigi tüm
endüstriyel alanlarda,Hidrolik pompa odalari,Özel uygulamalar,Tünel
yanginlarinda
3.7.5--MUTFAK DAVLUMBAZ SÖNDÜRME SİSTEMİ
1--Otel, restorant, hastane, askeri teskilat binalari
gibi mutfaklarinda günün her saati çok yogun çalisma yürütülen yerlerde, yagli
yemek buharlarinin davlumbaz içinde birikip donmasi ile olusan yag
tabakalarinin olasi yangin durumunda söndürülmesi çok güç olmaktadir.
2--Otomatik davlumbaz yangin söndürme sistemi özel
kimyasal bilesimli söndürme sivisiyla bu tür yanginlarda hizli ve etkin
müdehale sansi verir.Yangin basladiginda, belli sicaklik düzeylerinde
eriyebilen algilama elemanlari dizili çelik tel hatti, normal kosullar altinda
gergin durumdayken algilama elemanlarinin erimesiyle gevser ve bagli bulundugu
bosaltma ünitesini harekete geçirir.
3--Otomatik olarak devreye alinmis sistem, manuel
bosaltma sistemi kullanilmasiyla da, düsük ph degerindeki sivinin davlumbaz,
baca ve mutfak ekipmanlari üzerine bosalmasini saglar.Her iki metot da
cihazlara giden gaz ve elektrigin otomatik olarak kesilmesi ve söndürme
sisteminin devreye girmesini saglar.
3.7.6--Kabin içi Söndürme Sistemleri:
1--Çalisma prensibi; azot ile 12 bar basinç altinda
olan polimerden üretilmis olan boru detektörün (Tubing) isi karsisinda yaklasik
100 Cº'de delinmesi sonucunda azot gazinin açiga çikmasi ve ayni anda silindir üzerindeki
vanayi açmasi ile baslamaktadir. Ayrica, yangin alarm sistemine ihtiyaç
duyulmaz.
2--Direkt sistemlerde, nozul ve boru sistemine ihtiyaç
duyulmamaktadir. Tek bir sistemle 8.5 m³ hacme kadar olan bölümler
korunmaktadir. Yaklasik 3-5 saniye içinde yangini söndürür.
3--Düsük maliyetlidir. Tüm odayi söndürmek yerine
sadece yangin kaynagi olabilecek kabinin söndürülmesi nedeni ile ucuz bir
çözümdür. Boru detektör sonuna takilan parça sayesinde sistem izlenebilir.
3.7.7--Hidrant
sistemlerinde kullanılan borular AWWA standardında ve minimum 10.3 harda
çalışabilecek şekilde seçilmelidir. Tüm demir bazlı metaller kaplı ve korunmuş
olmalıdır. Birleşme yerleri saha uygulaması ile korunmuş olacaktır.
3.7.8--Kuru
kimyasallı söndürme sistemlerinde; sadece galvanizli, paslanmaz çelik, bakır
veya pirinç borular kullanılabilir. Dökme demir boru vc fittingler kesinlikle
kullanılamaz.
3.8--Hava Kanallarında Yangına Karşı Koruma Önlemleri:
3.8.1--Hava kanallarında ısı ve ses yalıtım elemanları
yangına karşı dayanıklı olması gereklidir. Hava kanallarını yangına karşı
korumak için üretimi yapılan promat (fiber silikatlı plakalar) ile
kaplanabilir. Bu plakalar 6 saate kadar dayanıklıdır.
3.8.2--Yangın yayılımını durdurmak için döşeme ve
duvarlardaki kanal geçişlerine yangın damperleri yerleştirilmelidir.
3.8.3-- Yangın Damperleri:
3.8.3.1--Hava kanalı tasırımında yangına karşı , uygun
yerlere uygun özellikleri taşıyan yangın damperlerini yerleştirmektedir. Yangın
damperleri 1,5 veya 3 saat yangına dayanacak şekilde ayarlanır ve korunmuş
duvar, döşeme ve bölmelerle birlikte uygulanarak yangın direnci 4 saatin
üzerine çıkar.
3.8.3.2--iki yangın damperi yan yana monte edilecekse
aralarında minimum 225 mm. yangın damperi ile duvar arasındaki boşluk ise 30 mm
olmalıdır.
3.8.3.3--Yangın damperlerini kontrol etmek için hava
kanalı üzerinde yangın damperine elle ulaşılabilecek mesafede kontrol kapağı
olmlıdır.
3.8.3.4-- Yangın damperi çeşitleri: Yangın damperinin
hem kanatları hem de gövdesi paslanmaz çelik olabileceği gibi sadece kanatlan
paslanmaz çelik de olabilmektedir.
3.8.3.4.1--Perde Tipi Yangın Damperi: Standart olarak
72° C ye ayarlanmış sigortalan mevcuttur. Ortamdaki sıcaklık 72° C ye ulaştığı
anda sigorta koparak kanatların kapanmasını sağlar ve hava kanalını kapatır.
Taze hava emiş kanallarına takılır. Elektrikli motorla kumanda edilemez, fakat
selenoid valf ile sadece kapatılabilir. Kanatları tekrar açmak için kontrol
kapağından elle müdahale edilir.
3.8.3.4.2--Yangın - Duman Damperleri: 72° C ye
ayarlanmış sigortalarının yanı sıra yay geri dönuşlU servomotor da ilave
edilebilir. Sigorta koptuğu anda yay mekanizması sayesinde kanatlar otomatik
olarak kapanır. Kanatlan geri açmak için motora sinyal gönderilir ve motor
tekrar yayı kurarken kanatları açar.
Sigortayı değiştirmek için kontrol kapağından elle
müdahale edilir. Her iki yangın damperine microswitch takılarak, kanatların
açık veya kapalı konumları panodan izlenebilir. Duman damperleri genellikle
otomasyondan uyan alarak çalışan bir motorla açıp kapatılır ve egzost kanallarına
uygulanır. Aynı zamanda duman dedektörlerine de direkt bağlanabilir.
3.8.3.4.2.1--Yangın durumunda yangının bulunduğu
mahallerde taze hava kanallarındaki yangın damperleri kapatılır, egzost
kanallarındaki duman damperleri açılır. Böylece ortamda negatif basınç
oluşturulur. Aspiratör devreye girerek ortamdaki dumanı uzaklaştırır. Yan
mahallerdeki besleme havası ve egzost sistemi çalışmaya devam ederek pozitif
basınç yaratılır. Böylece yangın zonu ve komşu zonlar arasında basınç farkı
korunur.
3.9--Yangın Geciktirici ve Yangın Durdurucu
Malzemeler:
3.9.1--Bu ürünler can ve mal kayıplarını minimuma
indirmek için 2-4 saat arasındaki sürede yangını belirli yerlerde lokalize
eder. Alev karşısında 250°C den sonra reaksiyona girerek kendinden 40-50 misli
şişip kabaran özel karışımlardan oluşmuştur. Bu ürünler sistemi
,"Intumescent" sistemi sıvı ve katı şekillerde imal edilir.
3.9.2--Bu ürünler Tatbik edilen yüzeyde toz ve
partikül birikimi yapmaz.
3.9.3--Bu tür ürünler 3 ana grupta toplanır: A-l Her türlü
metal yüzeylerde yangın geciktirici kaplama türü boyalar: Çelik yapı
malzemelerinde, yangın kapılarında, çelik konstrüksiyonlarda uçak
hangarlarında, savunma sanayinde, binaların iç ve dış cephelerinde,
fabrikalarda hastanelerde kullanılır. Yüzeyde uygulanacak tabakanın mikron
kalınlığına göre yangını 30 dk. ile 120 dk. arasında geciktirecektir.
3.9.4--Ahşap Yüzeylerde Yangın geciktirici kaplama
türü boyalar: Ahşap malzemenin cinsine, yapısına, kalitesine göre
uygulandığında kendinden şişip kabaran sistem ile yangını belirli bir süre
geciktirir.
3.9.5--Yangın durdurucu katı Intumescet ürünleri:
Yangını 4 saat'e kadar durdurur. Bu ürünler şaft boşluklarında ısıyı izole eden
ve dumanı geçirmeyen dolgu malzemeleri, yangın torbaları, sızdırmalık ürünleri,
her türlü metal ve P.V.C. borularda kullanılan boru kelepçe vc yakalıkları,
dilatasyon ve çatlak yerlerde silikonlu vc akrilik bazlı dolgu malzemeleri vc
ateşe vc dumana dayanıklı kapı fitilleridir. Bu Ürünler yüksek izolasyon
kabiliyeti vs çok düşük ısı iletimine sahiptir.
3.9.6--Yangın Geciktirici ve Durdurucu Malzemeler:
1-Bu tür malzemeler yangının bir bölümünden, diğer bir
bölüme geçmesini geciktirmek istenen yerlerde kullanılır. (Elektrik şaft
delikleri, kablo taşıyıcı ile kabloların duvar geçişleri).
2-Malzemeler asbest tozu veya halojen
içermemelidir.
3-Malzemeler en az 2 saat koruma sağlayacak özellikte
olmalıdır.
4-Uygulama imalatçının tavsiyesi doğrultusunda
yapılmalıdır.
5-Teklifle birlikte kullanılacak malzemelerin test
raporları verilmelidir.
6.7--Koruma Harçlı Kaplama:
1-Bir yangın zonundan diğer bir yangın zonuraı duvar
geçişleri ile elektrik vc mekanik şaft boşluklarında kullanılacaktır.
2-İmalatçı firmanın önerileri doğrultusunda belli oranda
suyla karıştırılarak elde edilecek harç bir kalıp yapılarak dökülecek veya
sıvanacaktır.
3-Elektrik şaft boşluklarını kapamak için çelik
hasırla takviye edilecektir.
4-Harçlanmış bölümden daha sonra kablo geçirmek
gerekirse malzeme kolayca kırılabilir.
5-4 saate kadar ısı vc dumanı katlar anısında
geçirmeyecek özellikte olmalıdır, kalınlık 10 cm. olacaktır.
6.8--Kablo Kaplaması:
1-Elektrik kablolarının yanmasını geciktirici bir
yangın zonundan diğer bir yangın zonuna duvardan geçen kablolarda uygulanacaktır.
2-İmalatçı firmanın önerileri doğrultusunda elektrik
kabloları bu özel madde ile fırça veya spray ile kaplanacaktır. Duvar
geçişlerinde duvarın her 2 tarafından I metrelik bir bölümde bu işlem
yapılacaktır. (Kablo vc kablo taşıyıcı dahil)
3-Su bazlı esnek olması yangın anında ateşle teması
neticesinde yangını geciktirici özellikte olacaktır.
4-Kuruma, çatlama vs pul pul dökülme yapmaz.
3.10--Yangın Prosedürleri :
Muhtemel bir yangında uygulanacak iş sırası yangın
prosedürü ile belirlenir.Burada önemli olan, çok pahalı sistemlerin seçilmesi
değil, yaşayan bir yapı olan binanın özelliklerini dikkate alarak belli bir
mantık çerçevesinde senaryolar üreterek, personelin, müşterilerin ve binadaki
ekipman ve sistemlerin bu senaryolara göre hareket etmesini sağlamaktır.
10.1--Anons Tipleri:
10.1.1--Oteldeki yangın algılama, anons vs tahliye
prosedürü dört aşamalı bir senaryo olarak belirlenmiştir. Bunlar sırasıyla, ön
alarm, kesinleşmiş yangın uyarıları, lokal tahliye alarmı ve genel tahliye
alarmıdır.
10.1.2--Ön Alarm:
9.2.1--Herhangibir dedektör. manuel çekme kolu. flow
switch, vb.dcn bir algılama yapıldığında bu sinyal güvenlik merkezindeki ana.
ve telefon santralindeki yardımcı yangın alarm panolarında görülür vc otomatik
olarak tüm hizmet alanlarında 10 saniyede aralıklarla belli bir tonlamayla ön
alarm anonsu yapılır. Bu anons müşteri alanları haricindeki her yerde verilir.
Bu ön alarm mesajı aynı anda otomatik olarak ilgili tüm personelin (güvenlik,
teknik servis, nöbetçi müdür, vb.) çağrı cihazlarına gönderilir.
9.2.2--Bu şekilde ön alarm anonsunu alan teknik servis
vc güvenlik personelinin tümu. algılamanın geldiği zonu güvenlik merkezi veya
telefon santralini arayarak öğrenirler ve olası bir yangına karşı hazırlıklı
durumda beklerler.
9.2.3--Bu arada, aynı ekipler içinden daha «inceden
saptanmış olan üç-dön kişi derhal ilgili zona giderek algılamanın neden
kaynaklandığını tesbit ederler. Eğer alarm yanlış bir algılamadan
kaynaklanıyorsa, güvenlik merkezine durum bildirilerek, yangın alarm panosunun
resetlenmesi sağlanır. Eğer gidilen yerde gerçek bir yangın varsa, derhal en
yakındaki araçlarla (yangın söndürme tüpü. yangın hortumu, vb.) mücadeleye
başlanır ve durum telsiz veya en yakın telefonla durumu güvenlik merkezine
bildirilir.
9.3--Kesinleşmiş Yangın Anonsu:
9.3.1--Gerçek bir yangından haberdar edilen güvenlik
merkezi manuel olarak, kesinleşmiş yangın anonsunu verir. Bu aşamada şu
işlemler gerçekleştirilir: 1-- Bu anons, ön alarma göre kapsamı daha geniş olan
anons larda(müşteri bölgeleri de dahil) 5 saniye aralıklarla koma şeklinde bir
tonlamayla verilir. Kesinleşmiş yangın anonsu için otel toplam üç zona
ayrılmıştır.
9.3.2--Bu anonsu duyan tum teknik servis ve güvenlik
personeli en kısa zamanda yangın mücadele ekipmanlarını alarak yangın yerine
intikal eder ve mücadeleye başlarlar. Kullanılan ekipmanların içinde yangına
dayanıklı elbise, miğfer, oksijen tüpü ve maskesi, büyük vc orta boy yangın
söndürücüler, balyoz, yüksek voltaja dayanıklı balta, eldiven, vb bulunur.
Yangınla mücadele timinin yöneticisi teknik müdürüdür.
9.3.3--Yangın mücadele timinin dışında kalan diğer
personelinin büyük çoğunluğu (kat hizmetleri, oda servisi, muhasebe, satış, vb)
ise otelin olası bir tahliye durumuna karşı hazırlık yapmak maksadıyla,
bulundukları yerden panik yapmadan, merdivenleri kullanarak (asansörler bina
yangın timinin denetimine geçmiştir) resepsiyonun arkasında toplanırlar ve
olası bir tahliyede kutlanacaklan oda anahtarlarını alırlar. Olası bir
tahliyede kendilerine hangi katlara gideceklerine dair talimat verilir.
9.3.4--Çağrı sistemiyle kesinleşmiş yangın alarmı
çağrı taşıyan herkese bildirilir.
9.3.5--Bu anonsla birlikte tüm asansörler (müşteri ve
servis) otomatik olarak zemin kata iner. kapılarını açar ve kendilerini yangın
moduna alırlar. Bu modda asansörler ancak, zemin katta bulunan yangın kutusunun
camı kırılarak vc içindeki butona basılarak çalıştırılabilir. Bu işlemi
yalnızca yangınla mücadele timi veya itfaiye yapar. Butona basıldıktan sonra
asansöre giren yangın timi. manuel butonlan kullanarak istediği kala çıkar.
Buraya çıkan asansör kapıları açık olarak, içine tekrar binilene ve manuel
butonlara basılana kadar o katta bekler. Bu durumdaki bir asansör başka bir
kattan çağırılamaz.
9.3.6--Yangında Binadaki mimari yangın zonlarını
birbirinden ayıran yangın kapıları otomatik olarak kapanır.
9.3.7--Telefon operatörü itfaiyeye ve tüm birim
müdürlerine (bina dışında da olsalar) durumu bildirir.
9.3.8--Bina Genel Müdürü yangınla yapılan mücadeleyi,
tahliye hazırlıklarını vc itfaiyenin gelişini, yakından izler. Tercihen
kendisinin telefon santralinde bulunması gereklidir. Eğer kendisine gelen
haberlere göre. yangının söndürülmesi oteldeki insanların yaşamını riske alacak
kadar uzar veya guçleşirse bu durumda binanın kısmen veya tamamen tahliye edilmesi
talimatını verir.
9.3.9--Umumi alanlardaki müşterilerde o bölgede
görevli olan personel tarafından sakin bir şekilde uyarılarak oteli tahliye
etmeleri sağlanır. Bu iş yapılırken yüksek sesle ortaya yapılacak bir anons,
insanları paniğe sevk edeceğinden bu iş. masalara veya insan gruplarına
yaklaşarak, alçak tonda, sakin, fakat kesin bir ifadeyle söylenerek yapılır.
9.3.10--Tüm personel, görevli olduğu tahliye işlemini
bitirdikten sonra, kendi ofisini kapatır. Bunun için her departmanın daha
önceden hazırlanmış kapatma prosedürleri vardır ve bunlar bir talimat halinde
her ofiste asılıdır. Departmanlara özgü spesifik işlerinin dışında, tüm ofis
personelinin yapması gerekenler şunlardır: Havalandırma cihazlarının
kapatılması, ışıkların açık bırakılması, kapıların kilitsiz olarak kapalı
tutulması, tüm elektrikli cihazların kapatılması, vb.
9.3.11-Binadaki tüm dimmer sistemleri ışıkları
otomatik olarak % 100 oranında açar.
9.3.12--Eğer tahliye anonsunun yapıldığı yerde lokal
müzik sistemleri varsa, bunlar otomatik olarak devreden çıkarılır ve bu
hoparlörlerden tahliye anonsu verilir. (Bu nokta, özellikle yüksek volümlü
müziğin olduğu diskotek vb. gibi yerlerde çok önemlidir)
9.3.13--Tüm merdiven ve asansör basınçlandırma fanları
otomatik olarak çalışır.
9.3.14--Tüm duman egzost fanları otomatik olarak
çalışır.
9.3.15--Tahliyenin gerçekleştirildiği zon ve ona komşu
olan zonlara hizmet veren tüm klima santralleri otomatik olarak durdurulur.
9.3.16--Tüm doğal gaz ve motorin solenoid vanaları
otomatik olarak kapanır.
9.3.17--Çağrı cihazı taşıyan herkese otomatik olarak
tahliye anonsu verilir.
9.3.18--Bina Genel Müdürü eğer, yapılan
mücadelenin, yangının diğer bölümlere sirayetini önlemeye yetmeyeceği, ve diğer
bölümlerinde de risk oluşmaya başladığı kanaatine sahip olursa, genel tahliye
anonsu talimatını verir. Bu andan itibaren dördüncü aşamanın uygulanmasına
başlanmıştır.
9.3.18.1--Genel Tahliye Anonsu : Genel Müdürden genel
tahliye talimatını alan güvenlik merkezi manuel olarak, oteldeki tüm zonların
tamamında aynı anda seslendirilmek üzere tahliye anonsunu verir. Bunun için,
yangın alarm panosu üzerinden bir tek anahtarı çevirmesi yeterlidir. Bu aşamada
gerçekleştirilen işler esas olarak lokal tahliye aşamasındakilerin aynısıdır.
Ancak bu işlem ve önlemler, binanın tümünde geçerli olacak şekilde yapılır.
Kaynakça:
1--www.ttmd.org.tr
2- Sprinkler Sistemleri Nasıl Projelendirilir-İsmail
Turanlı-Mak.Müh.
3-- Sprinkler Sistemleri Projelendirilmesinde Sık
Yapılan Yanlışlar- İsmail Turanlı-Mak.Müh.
3--NFPA 13 göre Otomatik Sprinkler-Sulu Yangın
Söndürme Sistemleri Boru Çaplandırma Teknikleri ve Sorunları-Aydın
Özkaya-Elekt.Müh.
4--İşletmelerde Yangın Alarm Senaryoları-Tayfur
Cinentre, Makina Yük. Müh.
5--Yangın Teisatlarında Kullanılan Boru Çeşitleri ve
Boru Bağlantı Şekilleri-Cem Hozan-Mak.Müh.
6-ESFR Tip Sprinklerli Söndürme Sistemleri-M.Tayfun
Başal- Mak.Müh.
7--Mekanik Teisatta Yangın Yayılımını Durdurma
Önlemleri-Mustafa Aydın- Mak.Müh.
8--Pasif Yangın Koruma-Mengü Kaptana