Diyaliz Yöntemleri:
1--Böbrekler yeterince çalışmadığı zaman, idrarla atılması gereken bazı zararlı maddeler (üre, kreatinin gibi) kanda birikir. Kandaki bu zararlı maddelerin ve biriken suyun vücuttan atılması (kanın temizlenmesi) için yapılan tedaviye diyaliz denir. Diyalizin iki tipi vardır:
1--Hemodiyaliz (kol diyalizi)
2--Periton diyalizi (karın diyalizi)
2--Hemodiyaliz:
2.1--Böbrek yetersizliği nedeniyle vücutta birikmiş olan üre, kreatinin, potasyum, fosfor gibi zararlı ürünleri vücut dışında yer alan yarı geçirgen bir membran (zar) yardımıyla kandan temizleyen bir işlemdir.
2.2--Hastanın hemodiyaliz cihazına bağlanabilmesi için genellikle el bileğine açılan arteriovenöz fistülünün dikkatle takıp edilmesi gerekmektedir. Fistülün bulunduğu koldan tansiyon ölçü [memeli, enjektörle kan alınmamalı ve tedavi yapılmamalıdır. Bu bölgedeki ısı artışı, ağrı, şişlik, renk değişikliği halinde doktora başvurulmalıdır.
2.3--Fistülün bulunduğu kolun üstüne yatılmamalı, ağır işler o kolla yapılmamalı ve bu bölgeler darbeden korunmalıdır.
2.4--Hemodiyalize acil şartlar altında girmeyi kolaylaştıran ve gerek kasığa (femoral), gerekse boyna (juguler, subklavyen) yerleştirilen çift lümenli ka- teterler enfeksiyona sürekli açık bölgelerdir. Bu nedenle banyo yaparken kateterin bulunduğu bölgeye su kaçmamasına dikkat edilmeli, pansumanlar temiz tutulmalıdır.
2.5--Hemodiyaliz hastaları mutlaka tuzsuz diyete uymalıdır. Tuzsuz diyete yeterince uyulmadığında hastada kaçınılmaz olarak susama hissinin artması nedeni ile su alımı da artacaktır. Günlük sıvı alımının(yemekle birlikte alınan dahil) 1.000 ml’yi geçmemesi amaçlanmalıdır.
3--Periton diyalizi: Karına takılan plastik bir tüp (kateter) ve karın boşluğuna verilen özel bir sıvı (periton diyaliz solüsyonu) aracılığı ile, hastanın periton zarından (karın zarından) yararlanılarak yapılan diyaliz yöntemidir.
3.1--Periton zarı, karın duvarını ve karın içindeki tüm organları saran, üzeri delikli, ortalama 1 metrekarelik yüzeye sahip, yarı geçirgen bir zardır ve dolayısıyla doğal bir filtredir. Kandaki zararlı maddeler, peritondaki delikler sayesinde, kandan karın hoşluğuna doldurulan sıvıya geçer.
3.2--Böyle bir tedaviyi uygulamak için böbrek hastalıkları uzmanı veya cerrah tarafından karın boşluğuna yerleştirilen bir kateter uygulanır. Kateter yardımıyla periton diyaliz sıvısı karın boşluğuna verilir.
3.3--Bir süre karında bekletilir. Bu sırada vücuttan atılması gereken üre, kreatinin gibi atık ürünler ve biriken su, periton zarı vasıtasıyla bu sıvıya geçer. Bekleme süresinin sonunda bu sıvı yine kateter vasıtasıyla karından dışarı atılır.
4--Diyalizde kullanılan sıvılar (solüsyonlar), Y şeklinde bir sete bağlı, bir dolu, bir boş torbadan oluşur. Vücudumuzda biriken atık maddeleri ve suyu uzaklaştırabilmek için diyaliz sıvıları, içinde bulunan glikoz (şeker) miktarına göre üç türlüdür. Bunlar %1.36-%2.27-%3.86 oranında glikoz içerirler. Hangi sıvının kullanılacağına doktorunuz veya hemşireniz karar verecektir.
Kaynak: İstanbul Üniversitesi Hasta Okulu Yayınları