Böbrek Taşı Oluşumuna Karşı Öneriler-Limonata İçmek:
1-- Üroloji Uzmanı Dr. Cem Şah, böbrek taşlarına karşı en etkili önlemlerden olan bol su içmenin yanı sıra limonatanın da böbrek taşı oluşumunu önlediğini söyledi.
2—Limonda bulunan Sitrat adlı maddenin ise böbrek taşı oluşumunu engellemede önemli bir yere sahip olduğunun altını çizen Şah, şunları söyledi:
2.1-- “ Böbrek taşlarının yaklaşık yüzde 80’ini oluşturan kalsiyum okzalat ve fosfatın kristaller halinde birbirine bağlanması yerine sitrat onların yerine kalsiyuma bağlanarak taş oluşumunu azaltıyor.
2.2--Yapılan araştırmaların, limonatanın böbrek taşlarının oluşumuna ve var olan taşın büyümesine karşı bir etkiye sahip olduğunu gösteriyor.
3--Yetersiz su tüketimi böbrek taşı oluşumuna yol açabiliyor. Sorun yaşamamak için özellikle yazın günde en az 2 buçuk litre sıvı tüketilmesi gerekiyor. Ancak bu miktarın içinde günlük tüketilen meşrubat, çay-kahve gibi içecekleri saymamak lazım” diyerek bu içeceklerin diüretik yani idrar söktürücü olduklarından suyun yerini tutmayacaklarını ifade etti.
3.1--Doğru beslenme böbrek taşına engel.Fazla kalsiyum, tuz, hayvansal protein ve D vitamini alımının sık rastlanan böbrek taşı sebepleri arasında yer aldığını anlatan Dr. Şah, “Kırmızı et, sakatat, tavuk ve deniz mahsulleri gibi hayvansal protein içeren besinlerin fazlaca tüketilmesi idrarda kalsiyum, oksalat ve ürik asit gibi maddelerin miktarını artırırken, fazla tuz alımı taş oluşumu için koruyucu bir madde olan sitratın miktarını azaltıyor ve taş oluşumuna zemin hazırlıyor” diye konuştu.
4--böbrek taşlarının yüzde 80’ini kalsiyum oksalat taşları, yüzde 10’unu struvite taşları (magnezyum amonyum fosfat), yüzde 5-10’unu ürik asit taşları ve yüzde 1’ini sistin taşları oluşturuyor.
5--Uzman Diyetisyen Işınsu Köksal; böbrek sağlığını korumanın yollarını anlattı:
1--Böbrek sağlığını korumanın ilk adımını ise bol su içmek oluşturuyor. Su, böbrekte taş oluşturan kimyasalların çözülmesini sağlar. İdrar açık sarı renkte ve kokusuz ise bu, vücudunuzda yeterli miktarda su olduğunun gösterir.
1.1--Günde 10-12 bardak sıvı tüketimi (en az 6 bardak su olmalı); idrar miktarını artırarak kimyasalların böbrek taşına dönüşmeden çözülmesini ve idrarla atılmasını sağlar.
2--Turunçgiller, taş oluşumunun önlenmesi ve azaltılmasına yardımcı olur. Portakal ve taze limon ve limon suyunu eksik etmemeye özen gösterin.
3-- Kalsiyum ve D Vitamini Alın:
3.1--Besinlerle kalsiyum alımı düşük ise vücuttaki oksalat miktarı artar. Oksalatın artması, böbrek taşlarının oluşma ihtimalinin artırır. Bu durumu önlemek için beslenmenizde bol bol kalsiyum ve D vitamininden zengin besinlerle beslenmeye çalışın.
3.2--Süt, yoğurt, çökelek, kurubaklagiller, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve incir kalsiyum açısından zenginken; somon, sardalya, mezgit, yumurta sarısı ve peynir de D vitamininden zengindir.
3.2.1--Ayrıca günde 15 dakika güneşlenmek de D vitamini seviyesini artırır
4--Hayvansal Proteini Azaltın: Et, tavuk, balık, yumurta gibi protein kaynakları vücutta ürik asit birikimine neden olur. Bu besinlerin sık sık tüketimi vücutta böbrek taşlarının oluşmasını önleyen sitratı azaltır.
4.1--Protein kaynakları yerine bir süre boyunca daha çok yoğurt ve kurubaklagil ile protein alımı karşılanabilir.
5--Oksalattan Zengin Besinleri Kısıtlayın:
1--Oksalattan zengin besinlerin (domates, bamya, pancar, ıspanak, pazı, ışgın otu, patates, fındık, fıstık, badem, susam, tahin, çikolata, dondurma vb.) böbrek taşlarını artırma ihtimali yüksektir. Böbrek taşı olan kişilerin oksalattan zengin besinleri azaltması veya elimine etmesi gerekir.
2--Eğer oksalat içeren bir besini tüketiyorsanız mutlaka yanında kalsiyumdan zengin yoğurt/peynir gibi bir besinle birlikte yemeye özen gösterin. Bu durum oksalatın böbreklere ulaşmadan sindirim boyunca kalsiyuma bağlanmasına yardımcı olur.
6--Vücudunuzu susuz bırakan her türlü yiyecek ve içecekten (alkol, aşırı miktarda günde 5-6 bardaktan fazla çay, kahve vb.) kaçının.
7--Tuzu Azaltın: Vücutta yüksek miktarda sodyum bulunması, idrar yollarında kalsiyum taşlarının birikmesine neden olabilir. Günde 1 silme çay kaşığından fazla tuz tüketilmemeli. Turşu ve hazır gıdalar gibi tuz oranı yüksek yiyeceklerin tüketiminden kaçınılmalı.
8--Sigara, böbreklerin de en büyük düşmanlarından biri. Sigara içenler, kronik böbrek hastalığı riski taşıyanlar arasında yer aldığı unutulmamalı.
9--Kalsiyum Okzalat Taşlarına Karşı Beslenme Tedavisi
1--Kalsiyum okzalat taşları, böbrek taşlarının en yaygın olarak görülen formudur. Oksalat, birçok besinin içerisinde bulunur. Vücutta yararlı olan besin öğeleri vücut tarafından kullanırken yararsız olanları, idrarla vücuttan uzaklaştırılır. İdrarda yüksek oranda oksalatın bulunması böbrek taşı oluşumuna yol açabilir. Kalsiyum Okzalat taşlarının önlenmesi için izlenecek beslenme reçetesi şöyle olmalı:
1.1--Oksalattan zengin besinlerin (domates, bamya, pancar, ıspanak, pazı, ışgın otu, patates, fındık, fıstık, badem, susam, tahin, çikolata, dondurma vb.) tüketimi kısıtlanmalı.
1.2-- Oksalattan zengin bir besin yenildiğinde kalsiyumdan zengin yoğurt, peynir gibi besinlerin tüketimi, midede kalsiyum ve oksalatın birleşmesini ve böbreğe gitmeden (taş oluşturmadan) çözünmesini sağlar.
1.3--Besinlerden yeterli miktarda kalsiyum alınmalı (günde 2 kase yoğurt ve 2 dilim peynir gibi). Aşırı ve yetersiz miktarda kalsiyum alımı böbrek taşı oluşmasına yol açarken, yeterli miktarda kalsiyum alınması böbrek taşı oluşumunu önler.
2--C Vitamini Takviyesi Kullanılmamalı. Askorbik asit fazla alındığında, üriner oksalat atımı artabilir. Günlük C vitamini alımı 1000 mg'ı geçmemeli.
3--Yeterli Miktarda Protein Alınmalı: Günde 120-150 gramdan fazla et/tavuk/balık tüketimi böbrek taşı oluşumunu artırabilir.
2--Ürik Asit Taşlarına Karşı Beslenme Tedavisi
1--İdrardaki aşırı miktarda biriken ürik asit ve idrarın ph’ının 5.5’un altında olması, ürik asit taşlarının oluşumuna neden olur. Aşırı miktarda hayvansal kaynaklı besin tüketimi (et, tavuk, balık, yumurta, organ etleri vb.) ürik asit taşlarının oluşumuna neden olabilir.
1.1--Fakat ürik asit oluşumu, yüksek proteinli beslenen herkeste oluşmaz. Obez, diyabetik ve kemoterapi alan hastalarda ve ürik asite hassasiyeti olan kişilerde taş oluşum riski diğer bireylere göre daha yüksektir. Ürik asit taşları olanlar;
2-- Pürinden zengin besinlerin (balık, dana eti, tavuk, sakatatlar, mantar, ıspanak, kuşkonmaz, karnabahar, pazı, ıspanak, semizotu, bulgur, kurubaklagiller) sık sık ve aşırı tüketiminden kaçınılmalı. Bu besinlerin içinden günde sadece bir tanesi birer porsiyon seçilerek yenilebilir.
3--Kırmızı et, deniz ürünleri (hamsi, sardalya) tüketimi azaltılmalı. Pürinden zengin besinler, bol sebze, yeterli miktarda meyve, az yağlı yoğurt ve tam tahıllı besinlerle değiştirilmeli.
4-- Bol sebzeli bir diyet benimsenmeli.
5--Kişiye uygun ideal kilo korunmalı.
3--Strüvit Taşlarına Karşı Beslenme Tedavisi
1--Strüvit taşları (magnezyum amonyum fosfat), üriner bölgede oluşan enfeksiyon kaynaklı taşlardır. Kadınlarda daha sık görülür. B6 ve magnezyum eksikliği, sıcak havalar, susuzluk ve yetersiz sıvı tüketimi taş oluşum riskini artırır. Strüvit taşı olanlar aşağıdaki uyarılara dikkat etmeli:
2-- Strüvit taşları asidik ortamda çözünür. Yüksek miktarda C vitamini (örneğin portakal suyu), enfeksiyonun önlenmesi ve taşın çözülmesinde etkilidir.
3-- B1 ve B6 vitaminlerinin yeterli miktarda alınmasına özen gösterilmeli.
4--Strüvit taşları enfeksiyon kaynaklı olduğu için öncelikle enfeksiyon, doktor takibinde farklı yöntemlerle giderilmeli. Diyet tedavisi taşların giderilmesinde, tek başına çok etkili olmaz.
4--Sistin Taşlarına Karşı Beslenme Tedavisi
1--Sistin taşları çok nadir görülür. İdrarda aşırı miktarda sistin, sistin taşlarının oluşumuna yol açar. Sistin, elzem aminoasitlerden biri olan methioninden oluşur. Sistin taşı olanların dikkat etmesi gereken noktalar:
2--Methioninden fakir bir diyet, sistin miktarını azaltarak taş oluşumunu önler. Fakat bu tarz bir beslenmenin uygulanabilirliği düşüktür. Çünkü proteinden zengin et, süt ve süt ürünlerini oldukça azaltmak gerekir.
3--İdrarın alkali yapılması-alkali beslenme sistin taşlarının çözülmesinde etkilidir. Hayvansal kaynaklı besinleri azaltırken, sebze ve meyveleri artırmak idrarın alkali olmasına yardımcı olur.
4--Yeterli miktarda kalsiyum (günde 2-3 kase yoğurt vb.) ve günde 30 gram posa tüketimi (kabuklu meyveler, sebzeler, tam tahıllılar ve yağlı tohumlar) önem taşır.
Kaynak: http://www.gazetevatan.com