Uzayda Yaşam-1
1-Öncü Fikirler:
1--Uzayda İnsan Kolonileri kurulması için
oluşturulan tasarımlar-fikirler biriside Gerard oNeil in fikridir.
2--O Neill e göre yer-ay arasında
diferansiyel denklemin çözülerek saptandığı toplam çekimin sıfır olduğu yada
dengelendiği Lagrange noktalarından Lagrange-5 noktasına yerleştirilen dönen
silindirik tüpler biçiminde devasa uzay kolonileri düşlüyordu.
2.1--Bu tüpler kendi ekseni etrafında dönerek
istasyon içinde yapay çekim alanı meydana getirecek olup,insanlar tıpku dünya
gibi silindirin eğri yüzeyinde yaşayacaktı.
3--Bu kolonide insanlar üreyerek yeni uzay
kolonileri için gereken nufusu sağlayacaktı.Bu ek koloniler ile astreoidlerden
elde edilecek hammadde kullanılarak yeni koloniler inşa edilecek.
4--O Neill in maliyet hesapları NASA nın
uzaya madde fırlatmak için hiç de gerçekçi olmayan uçuk maliyet
değerlendirmeleriydi.
5--Bu değerlendirmeler öncü fikiler olup,bu
fikilerden de yaralanılarak uzay istasyonları kurulma aşamasında.
5.1—Dünya dışı uzayda yaşam için insan
yaşamı için gereken asgari şartlar sağlandıktan sonra ancak koloni yaşamı söz
konusu olabilir.
5.2--Ay yüzeyi yaşama elverişli değil,Mars ın
verimsiz kayalarla kaplı yüzeyi kendi kendine yetecek koloniler için hiç kolay
olmayabilir.
5.3--Bu şartlara rağmen uzay yolculukları
giderek daha gelişmeli ve artmalı.Dünya evimiz-sığınağımız da olsa artık iş
yaşamımız uzayda devam edecek.
2—Uzaya Yolculuklarında Son Durum:
1—NASA nın insanlı uzay uçuş programı Başkan
Obama döneminde kesintiye uğradı.Uzay mekiklerini izlemesi düşünülen ve
astronotları uzaya götürecek olan Ares 1 ve Constellation programları iptal
edildi.
2--NASA alternatif geliştirmeleri için
dışarıdan şirket tutuyor.Bu gelişmeler doğrultusunda geçen yıl 20 astronot NASA
da faal görevden ayrıldı.2000 yılındaki rekor 150 kişilik kadrodan geriye 61
kişi kaldı.
3—Uluslar arası Uzay İstasyonu(UUİ) nin 3
kişilik ekibinin masrafını karşılayabilmek için bu projede payı olan 16 ulusun
bütçesi zar zor yeterli oluyor.
4--Uzay yolcululuklarının klasik sistemle
yapılması sonuçta bu yolculukların çok pahalıya çıkmasına yol açmakta,programın
kesintiye uğramasına neden olabilmekte.Bu nedenle NASA bu işi özel sektöre
devretmeye başlamış durumda.
3—Bigelow Şirketinin Uzay İstasyonu
Çalışmaları:
1—Uzay Havacılık Şirketi Bigelow
Aerospace Güneş Sisteminin ilk uzay istasyonunu inşa etmek için Las
Vegastaki hangarda protipi üzerine çalışıyor.
2--2016 da kurulacak ikinci büyük istasyonu
ile birlikte toplam 36 kişiyi ağırlayacak.Şirketin hali hazırda dünya
yörüngesinde test aşamasında 2 adet haya modülü var.
3--2017 de 15 ila 20 adet roket-mürettebat
kapsülü ile yolcuları istasyona götürüp-getirmek için fırlatacak olan
şirket her sene aynı sayıda roket fırlatarak astronotların uzaya gitmesinin
finansmanı NASA dan özel sektöre geçmesi için atılacak adımlardan bazıları.
4--Bigelow uzay istasyonunda 30 günlük
konaklamanın bedeli ulaşım dahil 25 milyon dolar.Bu ücret NASA nın harcadığı 50
milyon dolara göre % 50 daha ucuz.
5--Bigelow NASA nın ticari mürettebat
kapsülün tasarımı için verdiği 18 milyon doları kullanarak Boeing ile işbirliği
yapıyor.
6--Uzay İstasyonu için şişirilebilen uzay
aracı fikri öne çıkmış durumda.Bu anlamda uzay istasyonu sundancer
ayrı bir roketle şişirilmeden fırlatıldıktan sonra yörüngede 1950
m3lük iç hacme ulaşacak biçimde şişirilecek.Ayrı bir roket ise iki roketi
yörüngeye yollayacak.
7--Modüler tarzda hazırlanacak istasyon modülleri
uzayda birleştirildikçe daha büyük yaşam alanı elde edilecek.Şişirilebilir uzay
istasyonu sundancerin yüzeyi göktaşı vs çarpmasına karşı oldukça dayanıklı
malzeme olan kevlar benzeri bir malzeme ile kaplanacak.Güneş panelleri ile
istasyon için gereken elektrik enerjisi üretilecek.
4—Virgin Galactic Şirketinin
Çalışmaları:
1—İşadamı Richard Bronson un Virgin
Galactic adlı şirketi uzay turizmini hedefleyen şirketlerden olup, uzaya
yolculukta koltuk fiyatı olarak başlangıçta 200.000 dolark olarak düşünülmekte
olup,fiyatın sonunda 20.000 dolara düşeceği bekleniyor.Satışlar internet
üzerinden yapılan satılarda satılan bilet sayısı 200 ü aşmış durumda.
2--İlk yolcular 2011 yılı içinde uzaya
yollanacaklar.Uzaya kalkışlar Californiya daki Movaje Spaceport adlı uzay
kapısından yapılacak,daha sonra New Mexico eyaletindeki Upham şehrinde
kurulan Spaceport Americe ya taşınacak.Turistik çıkışlar zamanla İsveçin kiruna
şehrinden yapılmaya başlanacaktır.
2.1-- Virgin Galactic ticari amaçlı
uçuşlarında yolcuları ve SS2 uzay gemisini önce bir alt
yörüngeye VK2 birlikte taşıyacak,ardından VK2 adlı hava aracı alt
yörüngede 100 km lik atmosfer tabakası sınırında ayrılacak ardından SS2
hibrit roketlerini ateşleyerek SS2 yi yolcularıyla 109.73 km deki uzay
sınırına taşıyacak.
3—VK2 nin 42.7 m lik kanada sahip,4 PW308A
motora sahip iki uçak gövdesi birlikte uçan kanat olup,SS2 bu iki uçak
gövdesinin arasında yerleştirilmiş olup, iki pilot ve altı yolcu için iki
odası bulunan uzay aracıdır.Bu araçlar Kaliforniya daki Mojave Çölündeki
fabrikasda üretilmektedir.
3—VK2 ile uçuş sırasında parabolik bir
yörünge izlenecek olup,yolculara bu süre zarfında 5 dk kadar
ağırlıksızlık deneyimi yaşattırılacaktır.Virgin Galactic Şirketi
yolculara toplan 2.5 saat boyunca uzay-alt yörüngesinde yörünge
uçuşları-aurora gözlemleri ve hatta gerçek astronotlar gibi uzay yürüyüşleri
öngörmektedir.Hatta zamanla Uluslar Arası Uzay İstasyonunu ziyaret
etmeleri-Uzay Otellerinde kalmaları vede hatta Ay a inmeleri
düşünülebilecektir.
4—Uzay turizmi gelecekte turizmin yeni hedef
alanı olup,uzayda koloni yaşamıyla ilgili şirketlerde oluşmaya
başlamakatadır.Şimdiden bir New Mexico Şirketi şişelerle uzaya su ve içecek
taşımak için bir roket tasarlamıştır.
4—Space X ve Boeing Uluslarası Uzay İstasyonu ve başka
yerlere uçabilecek uzay araçları geliştirmeleri yapıyor.
5—Uzayda Yaşam Şartları:
1—Uzayda Bulunma Duygusu:
1.1—1998 de NASA da astronot topluluğuna
katılan ve mart ta NASA dan ayrılıp Space X katılan Garret
E.Reisman Uluslar arası Uzay İstasyonun robot kolunda 3 aydan fazla
vakit geçirmiş olup,ona göre astronotluk dünyanın en güzel işi.Oradan kendi
isteğimle ayrılmak çok ama çok zor oldu.Reisman şimdi uzay istasyonuna
yolcu ve yük taşıması planlanan Falcon 9 roketi ile uzay aracı Dragon üstünde
çalışıyor.
1.2—Bir uzay mekiği komutanlığı yapan ikinci
kadın astronot Albay Pamela Ann Melroy a göre uzayda olmak büyülü bir yerde
olmaya benziyor.
2—Astronot Adayları İçin Gerekli
Şartlar:NASA ya göre astronot
adayları;
2.1—Uzay elbisesi ve spor ayakkabılarıyla
üç havuz boyu yüzebilmeli.
2.2—Fen Bilimleri veya Matematikte Lisans
diploması tercih sebebi.
2.3—Uzay istasyonunda çalışacaklar Rusça
konuşabilmeli.
2.4--Robot bilimini bilmeli.
2.5—Uzay yürüyüşü için eğitim almalı.
2.6—Uzayda altı ay geçirebilecek kadar
sağlıklı olmalı.
3—Uzay Yürüyüşleri:
3.1--Astronotlar yada turistler uzay yürüyüşü sırasında her
zaman uzay aracına her zaman çelik halatla bağlı olmak zorundadır.
3.2--Çekme direnci 500 kg bu halatların
kopması durumunda B Planı olan SAFER adı verilen sırt çantasında
nitrojen ile çalışan roketleri yönlendirerek istasyona geri dönerler.
3.3--Eğer astronot bilincini yitirdiyse
tek kurtarma seçeneğine göre ikinci astronot kurtarma halatlarını
birbirine ekleyerek kendi üzerindeki kurtarma roketlerini kullanması ve
başıboş bir şekilde boşlukta sürüklenenen astronota ulaşıp geri çekmesidir.
3.4--Bir astronot istasyon yörüngesine
dik açı oluştracak şekilde uzaklaşıyorsa yörünge dinamiklerine göre bir saat
içinde istasyona geri dönecek şekilde yol alır.
3.5--Bu durumlarda İstasyonun robotik kolu
çevik olmadığı için işe yaramaz.
3.6--Ayrıca soyuz araçları enerji depolamak
ve istasyondan ayrılmak için bir dünya gününe ihtiyaç duyarlar.
4--Uzayda Astronot Giysisinin
Özellikleri
4.1-Uzayda hava basıncı ve oksijen yok.Uzayda
yürüyüs yapacak astronotun giysinin bedeni saran 1.kısmı balon olarak
isimlendirilir.
4.2--Balon içi basınç 0.29 atmosfer kadar
olup deniz seviyesindeki 1 atmosfer basınçtan daha düşüktür.
4.3--Astronot eğer uzaya çıplak bedenle
çıkacak olursa basınç olmadığı için kanındaki azot hızla gaz haline gelir
ve vurgun yiyerek ölür.
4.4--Bu nedenle balon içinde 0.29
atü basınç , sırttaki yaşam destek sistemince kontrol
edilerek sağlanır.
4.5--Bu anlamda ; Uzay yürüyüşü öncesi basınç
deneyleri uzay ortamına benzeyen su dolu çelik tankta-sualtı ortamında yapılır.
4.6--Balon içi basınç düşük olduğu için
astronotlar saf oksijen tüplerinden oksijen solurlar.
4.7--Astronot giysilerinde ; Uzayda güneş
gören cephedeki güneş ışınımına bağlı 120 C sıcaklık ve gölgede -130 C soğuğa
karsı ısı yalıtımı astronot giysisindeki kumaş katları ile sağlanır.
4.8--Kumaş katları arasında
hava özel yöntemlerle alınarak ısı geçişi ortadan kaldırılır.Giysinin
dışı güneş ısınlarını yansıtan açık renk kumaşlarla kaplıdır.
4.9--Uzay giysisi içinde terleme ve su
kaybetmeye karsı sulu-plasik hortumlu vücut sıcaklığını 37 C de tutan soğutma
sistemi vardır.
4.10--Uzay giysisi içinde ; Uzay yürüyüşü
sırasında göktaşı çarpmasına karsı kurşun geçirmez kumaşlarla kaplama olup ,
giysiye çarpan göktaşı bu katmanda hızını kaybeder ve balona ulaşamaz.
4.11--Uzayda başa takılan kask saydam ve
dayanıklı plastikten yapılmış olup camı güneş ışığına karşı renklendirilmiştir.
4.12--İletişimde mikrofon ve kulaklığın
yerini bilgisayarlı/sıvı kristal ekranlar almaya başlamıştır
4.13--Uzayda madde olmadığı için tam
sessizlik hakimdir.
5--Uzay Yaşamında Nörofizyolojik
Değişim-Teorik Çerçeve:
5.1-Normalde insan beyni sağlığını koruduğu
surece deterministik kaotık diferansiyel denklem tarafından
idare edilir.sağlığın bozulduğunda bu deterministik kaotik
yapıda 1-dissipatif süreçler 2-random süreçler 3-peryodık karakterli süreçler
bu deterministik kaotık yapıya karışabilir.
5.2--Sonuçta şizofreni sadece
idealde peryodik karakterli yapıyı ifade eder.eğer yapı tamamen peryodik karakterli
olsa bu insanın yaşamamamsı gerekir.
5.3--Bu nedenle insan beyni deterministik
kaosun kıyısında idare edilir anlayışı geçerlidir.Ancak yaklaşım
yapabilmek için merkezi sinir sisteminin deterministik
kaotik diferansiyel denklemce idare edildiği
kabulü yapılacaktır.
5.4--Buna göre sistem çıkısı olan eeg nın
sağlık halinde fraktal boyutu tam sayı olmayacak ve fraktal olup belli bir
aralıkta- bulunacak /lypunov üssü sıfırdan büyük olacak ve faz uzayındaki
görüntüde bir çekici etrafında dairesel olmayan yörüngede gelişigüzel hareket
olacaktır.
5.5--İnsan beyninde tüm
bilişsel-duygusal-hissel ve bıyofiziksel süreçler değişik nörotransmiter
aktivasyonlarınca temsil ve idare edilir.ve bu süreçler sağlık halinde idealde
deterministik kaotik diferansiyel denklem kabulü altında bu süreçleri icra
ederler.
5.6--Bu süreç onu kullanan varlığın elinin
altındaki tam otomasyona dayalı makinenin süreçleridir.
5.7--Bu anlamda insan davranışına 1-Beynin sürücüsü
ve iradesine vicdanına yön veren ruh 2-tam otomatik makine olan beyinsel
süreçler yön verir.
5.8--Kısacası beyin davranışlardan tamamen
sorumlu değildir sorumlu olan ona bilinç-akıl-irade-vicdan-his vs konularda yön
veren ruhtur.
5.9--Ruhun nasıl davranış göstereceği ancak
onun olaylar karşısındaki davranışları davranışlarının test edileceği
psikolojik vs testlerle anlaşılabilir.
5.10--Zira psikolojik testler hem ruhun olay
karşısındaki davranışını hemde beyinsel süreci gelişimini ifade eder.
5.11--Sonuçta beynin nörotransmiter
aktivasyon süreçleri ruhun-sürücünün verdiği kararların nörotransmiter
aktivasyonlarca icra edilmesidir.Yani sonuçtur.
5.12--Süreç gelen dış verilerin bilinçaltı
süreçte beyin analizi ve ona bağlı ruhun kara vermesi vede ona bağlı
nörotransmiter aktivasyonlu icra sürecini ifade eder.İnsan davranışına bu
pencereden bakılması daha doğru olabilir.
5.13--Bu anlamda her bağımsız olay-süreç için
nörotransmiter aktivasyonların katabolizma ürünlerinin kan değerleri veya
beyinde bu süreçlerin(DA jik vs süreçlerin sayısal hale getirilmesi aktivasyon
şiddeti hakkında fikir vereceği için her aktivasyon için sayısal olarak
renklendirilmiş aktivasyon şiddeti )-EEG verileri ile ilişkilendirme
ruhun-sürücünün verdiği tepkinin belli bir olasılıkla öngörülmesi
anlamına gelebilir.
5.14--Her nörotransmiter ve/veya belli
matematik ilişkisine dayalı nörotransmiter aktivayon grubu belli bir ruhsal
ve.bıyofızıksel parametre veya parametre grubuna karsı gelebilir.Bu anlamda
örneğin stresten DA jık aktıvasyon-kortizon /keyif ve öfori halinden 5ht
aktıvasyonu/bilişsel süreçlerden Ach aktıvasyonu/ heyecan süreçlerinden
Ad-adrenalin aktivasyonu kısmen veya tamamen sorumlu tutulabilir.
5.15--İnsan fizyolojisi özelde dünyadaki
fiziksel ve ruhsal ortama genelde ise kainattaki ruhsal ve fiziksel yapıya
uygun olarak tasarlandığı ve evrildiği kabulü altında uzaydaki değişik fiziksel
ve ruhsal parametrelerin değişik beyin nörotransmıter aktıvasyonları ile temsil
edileceği ve bu durumda uzay yaşamında bu insan beyni nörotransmiter
aktıvasyonların uzayın ruhsal ve fiziksel parametreleri ile değişeceği ve
buna bağlı olarak insan beynini sağlık halinde idare eden deterministik
kaotik yapıya daha fazla random-dıssıpatıf ve peryodik süreçlerin
karışabileceği kabul edilebilir.
5.16--Burada amaç deneye dayalı olarak hangi
uzay parametresi ile hangi aktivasyonla ilişkilendirilebileceğinin-temsil
edilebileceğini tahmin etmek ve bulmak olmalıdır.Şu da unutulmamalıdır da
jık aktıvasyon belirli esık değeri asarsa determınıstık kaotik yapı
bozulabilir.
5.17--Uzayda ağırlıksız ve yalıtılmış ortamda
nörofızyolojik değişime bağlı olarak:
5.17.1-Uzayda baş
ağrısı/kusma/bulantı/iştahsızlık durumları
5.17.2-Yere dönünce yerinde duramama yanı
ortostatık entolerans
5.17.3-Gözde pupila çapının büyümesi
5.17.4-Yalıtılmış oda deneylerinde kaygı ve
sıkıntı
5.17.5-Yalıtılmış ortamda her türlü
iletişimin azalması
5.17.6--Bütün bunlar uzayda dopamınerjık
aktıvasyonun normal sınırlarının ötesinde yükseldiği ve buna bağlı olarak yere
dönünce da jık aktıvasyonun hızla düştuğü.ve da jık aktıvasyona orantılı olarak
5ht aktıvasyonun da uzayda da jık aktıvasyonu dengelemek için arttığı
ancak gerçekte yoğun da jık aktivasyondan dolayı bu aktivasyonu
karşılayamayacak biçimde düştüğü bu anlamda 5ht jık nöronlarda reseptör
duyarlığının arttığı ve sinaptik salınımın azaldığı düşünülebilir.
5.17.7--Bu tabloya göre yoğun da jık
aktıvasyondan dolayı 1-kaygı 2-sıkıntı 3-duygu-düşünce-biliş bozuklukları
4-hallusinatif bozukluklar 5-mistik eğilimler 6-motor
hareketlenme 6-şizoid yapılanma 6-cinsel heyecanlanımda artış. 7-hazmın
hızlanması ve mide ph ında değişim 8-kan ph ında değişme
5.17.8--Düşük 5ht
aktıvasyonundan dolayı 1-uyku problemleri 2-bazı parapsikolojik
yeteneklerde (telepati gibi) artma. 3-LSD kullanmış gibi algının şiddetinde
anormal artma ve algı bozuklukları 3-
5.17.9--Sonuçta yukarıdaki iki yapılanmaya
bağlı olarak çözüm olarak:
1-Doğal ve sentetik
psikotrop diyet/ilac kullanımı
2-Yöntemler:geliştirmek(bunlar medıtasyon/ses/ışık
ve duyu üzerine el cihazları)
3-Yüksek radyasyona karsı anti kanserojen
beslenme tarzı oluşturulmalıdır
4--Aydınlatmada antikanserojen ışıklar
kullanılmalı.
5--Bütün bunlara bağlı olarak da jık
aktıvasyon ile yerçekimi arasında bir fonksiyon düşünülürse Dajik aktivasyon
yerçekimi ivmesine bağlı olarak fonksiyonel hale getirilirse ; buna göre uzayda
da jık aktıvasyon 2.3 kat artmakta.
6—Uzayda Görme Yetisi:Dünyada bir gözün hücresel düzeyde görüntüyü
alabilmesi için görme pigmentinin kullanıldıktan sonra tekrar yerine
konabilmesi için ya 1/1000 sn zamana yada gözün 50 Hz frekansla titreşmesi
gerekir ve bunun için göz saniyede 50 defa titreşim yapmak suretiyle
kesintisiz bir görüntü sağlayabilir.
6.1--Oysa yerçekimsiz uzay ortamında durum
farklılaşır.Uzaya çıkan astronotların tümü uzaklık nedeniyle dünyadaki normalde
görmemeleri gereken şeyi görmektedirler.Bunun nedeni uzayda gözlerin
dünyadakinden 10 kat daha fazla hareket etmesidir.
7—Ay Serası:
7.1--Arizona Üniversitesinde yürütülen Ay
Serası prototipi Projesi ile uzayda insanın ihtiyaç duyduğu gıda,su ve
oksijen elde edilmesi amaçlanmaktadır.Ay serası projesi ile serada daha
şimdiden domates,çilek,marul ve tatlı patates bile yetiştirildi.
7.2--Bu proje biyorejeneratif yaşam destek
sistemleri araştırmaları çerçevesinde yapılmakta olup ,Proje ile uzayda
insanın ihtiyaç duyduğu gıdanın elde edilmesi-atıkların geri dönüşümü
yanında –ihtiyaç duyulan su ve havayı fizikokimyasal teknolojiler yerine bitki
terlemesi ve bitki fotosentezi ile doğal olarak elde etmek
amaçlanmaktadır.
7.3--Sera alüminyum çatı konstrüksiyonlu
olarak silindirik olarak tasarlanmış olup , serada ; bitki
üretiminde topraksız tarım teknolojisi ve iklimlendirme-havalandırma sistemleri
kullanılmakta.
7.4--Proje kapsamında ; serada
enerji,su,gübre,CO2,işgücü oranı,yenilenebilen ve yenilenemeyen biyo
kütle miktarı,oksijen,su gibi sistem akış parametreleri belirlenmeye
çalışılmakta.Bu anlamda ; Akış parametreleri ve bitki izlenmesinde
otomasyon ve güdümlü bitki izleme sistemleri kullanılmaktadır.
7.5--Seranında ısıl performansı ve mekanik
analizleri yapılmış olup seranın havalandırma sistem optomizasyonu hesaplamalı
akışkanlar dinamiği ile yapılmıştır.Sistemden veri alınmasında yine
gerçek zamanlı uzaktan algılamaya dayalı yapay görüntü işleme teknikleri ile
sağlanmaktadır.
8—Uzayın Yapısı:
8.1—Evrenin % 74 ü hiçlik-karanlık enerji-%22
si karanlık madde adı verilen parçacıklardan ,sadece % 4 ü bizim bildiğimiz
madde-baryonik maddeden oluşur.
8.2—Evren karanlık enerjinin sürüklemesiyle
artan bir hızla genişlemekte yani bir balon gibi şişmekte.
8.3—Karadelikler evrenin en yoğun
kütleleridir.Yakınındaki her şeyi yutar.
8.4—Evren boşlukta oluşmuştur.Atomlar da yine
büyük ölçüde boşluktan oluşmuştur.Bu boş alanda sanal parçacık ve karşıt
parçacıklar hızla oluşur ve hızla birbirini yok ederler.Bu anda olağanüstü
miktarda enerji üretirler.Bilim adamları şimdi bu hiçbir zaman bitmeyen,uzayda
her nokta olan bu hiçlik enerjisini nasıl vakumlayıp-kullanabiliriz bunu
araştırıyorlar.
Kaynakça:
1--Sabah Gazetesi-Newyork Times-Bilim ve
Teknoloji Eki-1--04.07.2010-S:9 , 2-01.05.2011
2—Cumhuriyet Bilim-Teknoloji
Dergisi-1--17.09.2010-S:1226/14 , 2--06.08.2010-S:1220/14
3-Popular Scinence-Aralık 2010
4—NTV Bilim ve Teknik Dergisi-Nisan 2011-S:34