Element- Minerallerin Etkileri-Besinler:

1—Bakır:

1.1--Bakır karaciğerde depolanan; C vitaminini oluşumunda, vücut dokusunun yenilenmesinde ve kemik yapısının sağlamlığı için gerekli olan bir mineraldir.

1.2--Beyin ve sinir sistemi sağlığı üzere er türlü hastalığa karşı koruyucudur.   

1.3--Protein sentezlenmesinde ve enerji üretiminde görev alır.

1.4--Alyuvarların oluşumuna katkıda bulunur.

1.5--Saç ve deri sağlığı için faydalıdır.

1.6--Bakır eksikliği, bakır açısından yetersiz beslenme, bakırın yeterince emilememesi ya da fazla çinko alımı gibi nedenlerden kaynaklanabilmektedir.

1.7--Bakır eksikliğinde;

1--bağışıklık sistemi zayıflamasına vücut direncinin azalmasına, güçsüzlük,

2--kansızlık,

3--sinir ve asabi bozukluklara,

4--deride yara ve egzama gibi sorunlar ortaya çıkmasına yol açar.

5--Bakır eksikliğinde Kalp hastalıkları ve kalp krizleri meydana gelir.

6--Ayrıca, saç dökülmesi, iştahsızlık, ishal ve çarpıntı meydana gelebilir.

7--Bakır eksikliğinin en bilinen klinik durumu anemidir ve bu aneminin demir eksikliğiyle bir alakası yoktur ve bakır takviyesi alınarak tedavi edilebilmektedir.

8--Bakır eksikliği aynı zamanda nötrofil (nötropeni) olarak bilinen beyaz kan hücrelerinin sayısının çok düşük değerlere düşmesi ile de sonuçlanabilmektedir. Bu durumda vücudun hastalıklara karşı direnci düşer.

10--Bakır alımı eksik olan erken doğan bebeklerde ve küçük çocuklarda osteoporoz ve kemik gelişiminde bazı anormallikler riski bulunmaktadır.

1.8--Bakırın aşırı dozda alınması, kanser riskini büyük oranda arttırmasının yanı sıra depresyon, şizofreni, bunaklık, hipertansiyon gibi ciddi zihinsel ve beden­sel rahatsızlıklar meydana gelir.

1.9--Günlük ihtiyaç:2-3,5 mg.

1.10—Kaynakları: istiridye,sardelye,yengeç,istakoz,mantar,kuru erik,ay çekirdeği,,fıstık,Zeytin, badem, fındık, ceviz, taze ve kuru üzüm, arpa, tam ekmek, bal, ku­zu ciğeri, sarımsak, portakal, pancar, pekmez, brokoli, fasulye,sığır karaciğeri,buğday çimi,ceviz,kayısı,mercimek,yulaf ezmesi,badem,soya,fındık,mantarlar,tere,limon.  ve bezelye bol miktarda bakır içeren besinler arasındadır.

2—Bor:

2.1--Bor diş ve kemik sağlığının korunmasına katkıda bulunur.

2.2--Beyin fonksiyonlarını geliştirir.

2.3--Östrojen hormonunun çalışmasını destekler-üremeyi kuvvetlendirir. kısırlığa karşı kullanılabilir

2.4--kemik erimesini azaltır.

2.5--migren, sinir hastalıkları, halsizlik  faydalıdır.

2.6--kanser tedavilerinde kullanılmaktadır.

2.7--Yaşlanmaya karşı kullanılabilir.

2.8--Bor Eksikliğinde:

1--D vitamini eksikliğine ve buna bağlı olarak da kemik erimesi ve zayıflamasına ve kemiklerin daha kolay kırılmasına neden olur.

2-- konsantrasyon zorluğu ve hafıza zayıflığı görülebilir.

2.9--Günlük Bor İhtiyacı: Yetişkinlerde- 13 mg kadardır.

3.2—Kaynakları: Badem, fındık, elma, üzüm, çilek, hurma, şeftali, erik, patates, sarımsak, brokoli ve domates ,Maden suları, elma, havuç, tahıl, üzüm, yapraklı sebzeler, fındık ve armut.

3—Brom:

3.1-- Uykusuzlukta çok faydası vardır ve sinir sistemini rahatlatır.

3.2—Kaynakları:çilek,domates,elma,havuç,üzüm,kayısı,kavun, kereviz,lahana, pırasa,sarımsak,soğan ve turpta bulunur. 

4—Bizmut:

4.1--Özellikle Anjin, bademcik, farenjit larenjit, kulak burun boğaz hastalıklarında çok faydalı bir mineraldir.

4.2--Nezle damlaları gibi ilaçlara katılarak alınırsa iyileşme etkilerini hızlandırır.

5—Çinko:

5.1—Çinko eksikliğinde:

1-- büyüme ve gelişme geriliği oluşabilir.

2-- ergenlik çağında cinsel olgunluğa erişememeye yol açabilir.

3—Eskikliğinde enfeksiyonlara dayanıksızlık oluşur.

4—Eksikliğinde  iştahsızlık ve kilo alamama söz konusu olabilir.

5-- Eksikliğinde saçlarda incelme dökülme ve vücut kılları kaybeder. cildin bozulması oluşabilir

6--egzema, sedef hastalığı oluşabilir.

7--yaraların iyileşememesi sözkonusu olabilir.

8--akne, dermatit, saçlarda incelme ve dökülme sözkonusu olabilir.

9--öğrenme ve dikkat eksikliği, zihinsel gerilik sözkonusu olabilir.

10--sexüel sorunlar , erkeklerde erken prostat büyümesi görülür, yumurtalıkların gelişmesi aksar. Cinsel organ gelişmesi durur.

11--İnsan organizmasının büyüme ve gelişme geriliği oluşabilir.

12-- Tat ve koku hissi kaybolur.

13--Gözde katarak oluşur.

14--karanlığa adaptasyonda

15--tat algılamada anormalliklere ,

16—cognative

17-- Hamile bayanlarda çinko eksikliği hamilelik döneminin uzaması, anormal tatlar algılanması, sağlıksız doğum yapılması,

14—Kaynakları: Maden suları, biftek,sardelye,kabak çekirdeği, istiridye, hindi, tahıl ve baklagiller, kahvaltı gevrekleri, lifli yiyecekler.Tahıl kabukları, kepekli ekmek, karaciğer, süt ürünleri (yoğurt peynir, tereyağı) kuru fasülye, lahana, sarımsak, bulgur, dana eti, kına kına otu, çobançantası, marul, pancar, şalgam, yulaf tuzda tütsülenmiş balık, yumurta, konserve yiyecekler, bisküviler, süt tozu, domates, ıspanak, pırasa, patates, soğan, mercimek, karpuz ve hardal çok miktarda çinko içeren besinlerdir.

6—Demir:

6.1-- Eksikliğinde anemi olarak da adlandırılan kansızlık oluşabilir. Kansızlığa bağlı olarak deri ve diğer dokuların renginin solukluğu, saç dökülmesi, kaşıntı, saç ve tırnaklarda çatlamalar görülebilir.

6.1.1—Vejetaryenlerde demir eksikliği görülebilir.

6.1.2--Ayrıca kanın oksijen taşıma yeteneğinin düşmesi sonucu halsizlik, yorgunluk, çarpıntı, yaraların zor iyileşmesi, dudak kenarlarında yaralar, yutma güçlüğü, soğuk intoleransı da yaşanabilir.

6.2—Yapılan bir araştırmaya göre Çocuklarda Matematik yeteneği ile demir arasında bağlantı saptanmış olup,çocuk beslenmesinde harnup-keçiboynuzu pekmezi,ciğer sote yoğurtsuz ıspanak yemeği,et yedirmek faydalı olabilir.

6.2—Kaynakları:ciğer,istiridye,yulaf,kuru kaysı,mercimek,sosis,tavuk,Maden suları badem avokado fasulye kırmızı pancar pancar mısır gevreği hurma yeşil yapraklı sebzeler ciğer Lima fasulyesi böbrek et yumurta balık akdarı fındık midye şeftali armut piliç kabak kuru üzüm pirinç kahve tahıl deniz sebzeleri istiridye.

7—Fosfor:

7.1—Fosfor-fosfat eksikliğinde ,

1--halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık,

2-- ruhsal sorunlar

3--büyüme yavaşlığı

4--Anksiyete(kaygı, bunalma, sıkıntı)

5--Kemik problemleri ve diş zayıflıkları,

6--cilt problemleri,

7--eklem iltihaplanmaları

8--Çocuklarda raşitizm

9--Yorgunluk,Düzensiz nefes alma

11--Sinirlilik ve stres,Uyuşukluk

12--Deri hassasiyeti,Titreme

13--vücut dayanıklılığının azalması

14--İştah kaybı,Endişe ve kilo değişiklikleri görülebilir

15--eklem ve kemik ağrısı belirtileri

16-glikoz intoleransı, düzensiz kalp atışı ve solunum zorlukları da görülebilir.

7.2—Fosfor normal kemik ve diş yapısı, kalp düzeni ve normal böbrek fonksiyonları için gereklidir.

7.3--Cinsel güçsüzlük vücuttaki fosforun yeterli varlığı ile tedavi edilebilir.

7.4—Kaynakları: Fosforun en önemli kaynakları,karides, et,sakadat, peynir,yengeç, midye,somon, karaciğer,süt,fasulye, fındık, baklagiller ve süt ürünleri ayçiçeği tohumu, pirinç, beyaz ekmek, patates, brokoli ve bezelye fıstık ezmesi, ton balığı,mayalı ekmek

8—Flor:

8.1-- Flor eksikliği, diş sorunları ve muhtemelen kemik erimesi olarak bilinen osteoporozun-kemik erimesi görülebilir.

8.2--Günlük alınan florür 4 mg olup bunun  0.3-0.6 mg kadarı gıdalardan alınmaktadır. Bir yetişkin erkek florürce zengin bir su ile günlük 1-3 mg florür almaktadır.

8.3—Kaynakları:Sosis,Çay,tavuk,sardelye,uskumru,deniz yosunu,karides,mısırlı et

9—İyot:

9.1-- İyot eksikliğinde :

1--tiroid bezi, hormon üretebilmek için gereken iyotu daha iyi tutabilmek amacıyla hücrelerini büyütür. Troid büyümesi-Guatr olarak adlandırılan bu hastalığı önlemede iyot, en önemli mineraldir. aşırı yüksek TSH miktarı tiroit bezin büyümesine yani guatr'a neden olur.

1.2-- Hafif iyot eksikliğinde, bu adaptasyon yeterli tiroit hormonu sağlayabilir. Fakat ciddi iyot eksiklikleri hipotiroidizm ile sonuçlanmaktadır. Yeterli iyot alımı guatrı azaltacaktır fakat hipotirodizmin geri dönüşümü bireyin gelişimine bağlıdır.

1.2.1-- A vitamini ve Demir – A vitamini ve demir eksikliklerinde de iyot eksikliği etkilerinin arttığı bilinmektedir.

1.3--İyot eksikliğinde, vücudun enerji santrali sayılabilen, tiroid bezinin ve hormonlarının bozulmasına yol açar. Hipotiroidi olarak bilinen bir hastalığına neden olur.

1.4--Hipotiroidi kilo alımından, yorgunluğa, uyku bozukluklarına, zihinsel durgunluğa, kısırlıktan erken menapoza kadar bir dizi soruna ve zincirleme hormon bozulmasına, erken yaşlanmaya neden olabilir.

13.2--Kaynakları:uskumru,karides,midye,istiridya,deniz yosunu,patates,yumurta,süt,deniz kıyısı havası

10—Krom:

10.1—Krom Eksikliğinde:

1—ensulin ihtiyacı artarken,anormal glikoz kullanımı saptanmıştır.

2--Krom,Kan şekeri ve kolesterol seviyesini kontrol eder ve dengede tutar.  Krom eksikliği halsizlik, kilo fazlalığı gibi sorunlarla kendini gösterir. Kalp ve şeker hastalıklarını, kolesterolü, kas oluşumunu, yağların yakılmasını olumsuz etkiler. Çünkü krom olmadan, insülin hormonu sağlıklı çalışamaz.

3-- Kromdan zengin bir madde olan bira mayası kullananlarda, kolesterol ve trigliserid gibi kan yağlarında düşme, şeker toleransında düzelme görülmektedir. Şeker hastalarında ise ensülin ihtiyacı azalmaktadır.

4—Krom,  Ani kilo kaybı, sinir uçları tahrişi ve şeker toleransı bozukluğu tedavisinde etkilidir.

10.2—Kaynakları: Maya,et,yeşil fasulye(şeker hastalığında faydalı),fındık, barbunya,elma, brokoli,, muz,portakal suyu,Ceviz,Kara kovan balı peteğinde, Et, pirinç, yer fıstığı, üzüm suyu, peynir, buğday, süt ve süt ürünleri, yumurta, tavuk, mısır, mantar ve patates bol miktarda krom içeren besinler arasındadır. Ayrıca, ısırgan otu, civanperçemi, meyan kö­kü ve yulaf da krom minerali açısından zengin bitkilerdir

11—Kalsiyum:

11.1—Kalsiyum eksikliğinde ,

1--Kemik erimesi,çocukların diş yapılarında bozulmalar, diş eti sorunlarına,düş çürümesi

2--Saç ve tırnaklarda kırılmalar meydana gelebilir.

3--Duyu kusurları, adalelerde seğirmeler,

4--uyku bozukluğu ve dalgınlık yaşanabilir.

5--Ağlama, hırçınlık ve iştahsızlığa neden olabilir.

6-- ağrıyan eklemler, kırılan tırnaklar, egzema,

7--yüksek kolesterol, kalp sorunları, yüksek tansiyon,

8-- kas krampları, sinirlilik, kol ve bacaklarda uyuşma,

9--bağırsak kanseri,

10--dilde, dudaklarda, parmaklarda duyu değişiklikleri

11—Kanamaların durmaması

11.2-- Günlük kalsiyum alımı 1500 mg/gün değerini geçmemelidir.

11.3—Kaynak:Madeni suları,kaşar-dil peyniri,sardelye,tofu, kurutulmuş incir,meyveli yoğurt,musli,yeşil fasulye,süt, badem, asparagus, brokoli, tereyağı, lahana, keçiboynuzu, karahindiba çiçeği, yeşil yapraklı sebzeler, keçi sütü, incir süt ve süt ürünleri-yoğurt, somon balığı,sardunya balığı, deniz tuzu, deniz ürünleri, susam tohumları, şalgam yeşilliği, böğürtlen yaprağı, kuşburnu, nane, yulaf ve hardal yeşilliği.

12—Klorür:

1.1--Eksikliği:

1--Büyüme geriliğine, kas kramplarına ve iştahsızlığa yol açabilir.

2--Çeşitli hastalıklar nedeni ile sodyumun kısıtlanması, uzun süren ishal ve kusmalar sonucunda yetersizliği gözlenebilir.

3--Normal diyet tüketen bireylerde eksikliği görülmez.

1.2—Kaynakları: sofra tuzu,maden suları, kereviz, marul, zeytin, çavdar, deniz suyu, deniz otu ve domates.

13—Kükürt:

13.1— Saç, tırnak ve cilt sağlığı için gereklidir. Alerjik rahatsızlıklara karşı koruyucudur. Uyuz ve egzama gibi deri hastalıklarının tedavisinde kullanılır.

13.2--Karaciğerin düzenli çalışmasına yardımcı olur ve safra salgılarını arttırır.

13.3--B Grubu vitamin­lerinin kullanılmasına yardımcı olur.

13.4--Beyin fonksiyonları için gereklidir Oksijen dengesini sağlar .

13.5--Bazı zararlı bakterileri öldürücü etkisi vardır.

13.6--Kükürtün faydaları arasında yaşlanmanın belirtilerini azaltması da sayılabilir.

13.7--Kükürt eksikliği saçlarda zayıflık ve deride solgunluk görülebilir.

13.8--Aşırı kükürt böbreklere zarar verir. İnsan vücudu fazla kükürt alması durumunda baş ağrısı, boğaz ve mide yanması, kusma gibi belirtiler gösterir. Ayrıca, alerjik deri hastalıklarına neden olur.

13.8.1--Kükürt fazlalığı en çok astım hastala­rını olumsuz etkiler.Sağlıklı saç,cilt ve tırnaklar için gereklidir.Oksijen dengesinin muhazafasına yardımcı olur.

13.9--Sülfür: B-grubu vitaminlerinin işlevlerini yerine getirmesine ve karaciğerde safranın salgılanmasına yardımcı olur.

13.10--kükürt ,Sağlıklı saç,cilt ve tırnaklar için gereklidir.

13.11—Sülfür-Kükürt Kaynak: Kükürt Kırmızı et, tavuk ve balıketi, yumurta, zeytin, havuç, soğan, sarım­sak, kereviz, turp, lahana, ıspanak, çilek, muz, maydanoz, marul, patates, incir,tere,soya,dana yürek,kuru fasulye,balıklar,yumurta,buğday çimi,karides mercimek,yulaf ezmesi,maydanoz ve hurma kükürt içeren besinler arasındadır.

13.11.1—Sülfür Kaynakları:Maden suları, Brüksel lahanası, kuru fasulye, lahana, yumurta, balık, sarımsak, et, soğan, deniz tuzu, soya fasulyesi ve şalgam.

14—Kobalt:

14.1-- Bu element kandaki eritrositlerin oluşumunda gerekli B12 vitaminin bir parçasını oluşturur. Bu nedenle vücuttaki kobalt eksikliği, eritrosit oluşumunu engellediğinden, “pernisyöz anemi” adı verilen ağır bir kansızlık durumu oluşur ve hastalarda bitkin düşme ile genel zafiyet kendini gösterir.

14.2--Damarları genişletir, yüksek tansiyonu önler ve giderir.

14.3--Sinir sistemlerini rahatlatır. Migreni geçirmeye faydası vardır.

14.4--Kansızlığı giderir. Karaciğer ve pankreasın normal çalışmasını sağlar

14.5--Kobalt, B12 vitaminiyle beraber kobalamin bileşiğini meydana getiren bir elementtir. Pankreasta önemli miktarda bulunur. İnsülinin ve bazı enzimlerin sentezlerinde kullanılır. Yeterince B12 vitamini ihtiva eden besinler alındığında kobalt eksikliği görülmez.

15—Magnezyum:

15.1- Magnezyum eksikliğinde ,

1--Halsizlik, iştahsızlık,bulantı,kusma,

2-- huzursuzluk, uyku bozuklukları ,öğrenme kapasitenin azalması, dalgınlık, hafıza zayıflığı ile beyin fonksiyonlarının etkilenmesi, zihin karışıklığı

3-- kas seğirmeleri,kasılmaları, titremeleri

4-- kalp rahatsızlığı, yüksek tansiyon ,kalp çarpıntısı gibi problemler yaşanabilir.

5--Yaşça daha küçük bebeklerde ise havale nedeni olabilmektedir.

6-- böbrek taşı oluşabilir.

7—kanser oluşabilir.

8-- Bu mineral kalsiyumun kemiklerde düzgün dağılımı için de gereklidir.

8.2-- Avrupa Birliği günlük alım miktarı için 300 mg/gün değerini belirlemiştir.

8.3—Kaynakları:Kakao tozu,ay çekirdeği,kabak çekirdeği,buğday gevreği,patlamış mısır,ıspanak,tam tahıllı kepekli ekmek,Maden suları, elma, kayısı, avokado, muz, pekmez-tahin, bezelye, esmer pirinç, süt ürünleri, balık, incir, sarımsak, greyfurt, yeşil yapraklı sebzeler , limon, Lima fasulyesi, et, ceviz, karabiber, maydano,z şeftali, nane, somon balığı, deniz tuzu, susam tohumu, soya fasulyesi, tofu tahıl ve tahıl taneleri.

16—Manganez:

16.1--Manganez Eksikliği:

1--Şişmanlık ,kilo kaybı, aşırı zayıflama,

2--Kan pıhtılaşması

3--Deri problemleri

4--İskelet bozukları , kemik ve kıkırdaklarda anormal oluşumlar,

5--Saç renginde değişiklikler

6--Nörolojik semptomlar, sürekli yorgunluk, hafıza problemleri,

7--kısırlık, Doğum hataları

8--Özellikle çocuklarda ve bebeklerde büyüme geriliği ve gelişim bozuklukları,

7--bulantı, kusma, saçlarda beyazlaşma ve saç uzamasında yavaşlamaya neden olabilir.

9--diyabet ve pankreas bozuklukları görülebilir. Glikoz intoleransı

9.1--Diyabet hastalarında vücutta olması gerekenin yarısı kadar manganez bulunmaktadır.

9—görme sorunları, kulaklarda işitme sorunu,

10--bebek ve çocuklarda gelişim sorunu,

11—düşük kolesterol, tansiyon,

12--kas kasılmaları,normal havalarda titreme gibi sorunlar ile karşılaşılır.

16.2--Manganez Fazlalığı: manganez işletmelerinde çalışanlarda Parkinson gibi sinir sistemi rahatsızlıkları görülebilmektedir.

16.3—Mangan, tüm vücuttaki kırıkların yenilenmesini sağlar Sinir fonksiyonlarında ve Gelişiminde  etkilidir. Cinsel gücü arttırır ve kısırlıkta faydalıdır. Kanın normal pıhtılaşması için gereklidir. Romatizmayı geçirir Beyin kaslarının beslenmesine yardımcı olur. Kadın ve erkeklerde üreme sistemine faydalıdır.

16.4--Manganezden arıtılmış beslenen kişide kilo kaybı, bulantı, kusma, deri tahrişi görülür.

16.5—Manganez:Tiroit hormonlarının oluşumunu destekler.Kemik sağlığı için gereklidir.

Besinlerin sindirimi için gereklidir.

16.6--Günlük Manganez İhtiyacı: Yetişkinlerde günlük manganez ihtiyacı ortalama 4 mg kadardır.

16.7—Kaynakları: pirinç, soya fasulyesi, yumurta, fındık, zeytinyağı, yeşil fasulye ve istiridye, maden suları,kepekli ekmek, avokado, kuru bezelye, yumurta,deniz sebzeleri, tahıl taneleri,kara hindiba çiçeği.Yeşil yapraklı sebzeler, meyveler, kepekli tahıllar, ceviz, badem,buğday,nohut,kuru fasulye,kestane, avokado, kuşkonmaz ve çay manganez içeren besinler arasındadır.

17—Molibden:

17.1--Molibden yetersizliği sağlıklı insanlarda şimdiye kadar görülmemiştir.

17.2--Yüksek seviyede molibden alımı yüksek oranda bakır boşaltımına dolaysıyla da bakır eksikliğine neden olabilir.

17.3-Kaynakları: Maya,mercimek,karaciğer,ıspanak,yeşil lahana,kahverengi pirinç, böbrek, barbunya,kabuklu yemiş,işlenmemiş buğday ekmeği,Baklagillerden fasulye ,bezelye molibden bakımından en zengin gıda kaynaklarındandır.

17.3.1--Tahıl ürünleri ve kabuklu yemişler de molibden içeriği bakımından zengindir.

17.3.2--Hayvansal ürünler, meyve ve sebzeler genellikle molibden içeriği açısından oldukça zayıftırlar.

18—Nikel:

18.1-- Pankreas bezesini çalıştırır. Şeker hastaları için önemli mineraldir .

18.2—Nikel işletmelerinde-işlenmesinde Nikelin fazla miktarda alınmasına bağlı aşağıda belirtilen bozukluklara neden olabilir.

1--Akciğer, burun, prostat ve gırtlak kanseri riskini artırır.

2--Akciğerlerde tıkanma,Solunum yetersizliği, Astım ve kronik bronşit

3--Doğum kusurları

4--Mücevherlerden kaynaklanan deri isiliği gibi alerjik reaksiyonlar

5--Kalp rahatsızlıkları

6--Nikel gazına maruz kalındığında, halsizlik ve baş dönmesi

18.3—Kaynakları:Havuç,lahana,tere,mantarlar,ıspanak,taze fasulye,soğan,incir,kaysı ve kara kovan balı peteğinde yeterince bulunur.

19—Potasyum:

19.1-- Potasyum, sodyumla birlikte vücuttaki su dengesinin sağlanmasına yardımcı olur ve gıdaların hücre içine geçişini sağlar. Potasyumun önemli görevlerinden biri de sinir sistemindeki mesajları iletmesidir. Beyne oksijenin gönderilmesi beyin için önemlidir. Kalbimiz ve vücuttaki diğer kaslarımızın sağlıklı yapısını koruması potasyuma bağlıdır.

19.2-- Potasyum sodyumun (kasların kasılmasını sağlar) aksine kas kasılmalarında gevşetici etki gösterir.Ayaklarda kasılma potasyum eksikliği olabilir mi-hemen bir muz-kaysı yemek

19.3-- Potasyumun kanda yüksek düzeylerde bulunması, böbrek hastalığı, ciddi yanıklar, kanamalar gibi etkenlere bağlı olarak idrar miktarının azalması hallerinde görülebilir. Genellikle fazla bir belirti vermeden kalp üzerinde toksik etkiler gösterebilir.

19.1—Kaynakları:domates salçası,ıspanak,kuru üzüm,turp,portakal suyu,muz,kırmızı dolma biber,kaysı,Maden suları, avokado,  kırmızı pancar, esmer pirinç, hurma, meyve kurusu,incir, balık, meyve, sarımsak, pırasa, domates, et, fındık, portakal, patates, piliç, kuru üzüm, sebzeler ve tahıl taneleri.

20-Sodyum:

20.1-- sodyum yetmezliğine yol açan tiroid hastalığı hipotiroid, bazı idrar söktürücü ilaçlar, istifhar, ishal, siroz - hepatit gibi karaciğer hastalıkları, kalp- böbrek rahatsızlıkları, bağırsaklarda emilim ile ilgili sorunlar, kas erimesi, tuz kaybettirici maddeler, sara (epilepsi) depresyon - uyarıcı ilaçlar, böbreklerden su emilimini düzenleyen vazopressin (ADH) hormonunun normal seviyede olmaması, yanıklar, solunum ve metabolizma rahatsızlıkları, beyindeki hipofiz bezi ile ilgili sorunlar ve diyabet sodyum eksikliğine yol açar.

20.1.1—Sodyum eksikliğinin belirtileri ise; halsizlik, kramplar, kusma, baş ağrıları, ani vücut ısısı ve tansiyon düşmesi, depresyon, asabiyettir. Eksikliğinde nabız ile ilgili veriler normal seviyede değildir, sürekli değişmektedir. Sodyum miktarı 125 mg/l'den az ise acil olarak doktora başvurulmalıdır.

20.1.2—Sodyum eksikliğinde Zihinsel karışıklıklar, vücutta uyuşmalar ve kronik baş ağrıları oluşabilir. Hiponatremide kaslarda hissizlik, kramplar, kasın işlevini yitirmesi gibi ciddi sorunlar da ortaya çıkabilir.sodyum eksikliğinde görülen ilk rahatsızlıklar mide ve bağırsaktadır.

20.1.3-- Bol miktarda sodyum yüksek kan basıncına katkıda bulunur.

20.2- Aşırı terleme ve kusma ile, tuz alınmadan aşırı miktarda su içilmesi kandaki sodyum oranını düşürür, bol tuz yenilmesi ve az sıvı alınması da bu miktarı normalin üzerine çıkarır. Bunların dışında, öncelikle böbrek ve böbreküstü bezi olmak üzere bazı organların hastalıklarında da bu denge bozulabilir.

20.3--Vücuttan tuz ve su eksildiğinde, ağız kuruluğu, halsizlik, tansiyon düşüklüğü, çarpıntı ve şok görülebilir. Tuz alınmaksızın bol su alınması halinde de, su zehirlenmesi yaşanabilir. -

20.4--diureticlerin kullanılması, çok fazla ishal olmak veya kusmak kadar vücuttaki sodyum ve klor oranının azalmasına neden olur. Bu durum kan pH'sının artmasına neden olan metabolik alkalosis ile sonuçlanır. Metabolik alkalosisin semptomları şunlardır: nefes alıp vermeyi etkiler, idrar pH'sını alkali durumdan asidik duruma getirir, çok fazla potasyum salgılanmasına neden olur. Hypokalemic metabolik alkalosis bir çeşit potasyum yetersizliğidir, bununla birlikte kan ve dokularda pH'nın artmasına neden olur. Bu bozukluk kasların fonksiyonlarını etkiler, nefes almayı güçleştirir, yutkunmayı zorlaştırır ve ölüme neden olabilir.

20.4.1—Yutkunma problemlerinde tuz eksikliğine bağlı oluşabilir mi.

20.5-- Çok fazla tuz alınımı baş dönmesi, kusma, ishal ve karın krampları gibi rahatsızlıklara neden olur. Susuzluk mekanizmasının bozulmasının veya su girişindeki herhangi bir aksaklığın neden olduğu çok fazla su kaybı plazmada anormal derecede yüksek sodyum konsantrasyonuna (hypernatremia) neden olur.

20.5.1--Hypernatremia nadiren çok fazla tuzun vücuda girmesinden (çok fazla deniz suyunun yutulması veya benzeri) dolayı ortaya çıkabilir. Böbrek yetmezliğinin son basamağında idrarla sodyum atılmasında görülen bazı bozukluklar fazla sıvının vücutta kalmasına dolayısıyla şişkinliğe ve eğer tuz ve su alınımı sınırlanmazsa bazı kalp rahatsızlıklarına neden olabilir.

20.5.2--Ciddi bir hypernatremia; şişkinlik, yüksek tansiyon, hızlı kalp atışı, nefes alıp vermede zorluk, çırpınma, koma ve ölüme neden olabilir.

20.6--Yetişkinlerde günde 1500 miligram sodyum alınması gerekir. Bu ise yaklaşık olarak 3750 miligram tuz anlamına gelir.

20.7—Kaynakları: sofra tuzu,salam,jambon,ketçap,mısır gevreği,çubuk kraker,patates cipsi,çorba,hamburger, süt ve süt ürünleri, hamsi balığı, peynir, deniz tuzu, kabuklu deniz hayvanları, kırmızı ve yeşil biber ve deniz sebzeleri.

 balık, kavrulmamış kuru yemiş , havuç, yer elması da sodyum açısından zengindir. Maden suyu tüketilmesi de tavsiye edilebilir.

21—Selenyum:

21.1—Selenyum Eksikliğinde

1--kanser riski , kas yapısında şiddetli bir zayıflık belirir, kalp ve damarlardaki esneme kabiliyeti azalır.

2--Çocuklarda selenyum eksikliği fetal kardiyomyopatiye neden olmaktadır.

3--Halsizlik ve yorgunluk yapar çocuklarda da gelişimin yavaşlamasına neden olur.

4--Göz sağlığını olumsuz etkiler.

5-- Erken yaşlanma, sinir sistemi hastalıkları ve zekâ geriliğine neden olabilir.

6--Sperm üretimi ve kalitesi azalarak kısırlık oluşabilir. Üreme sağlığı açısından, erkeklerin Selenyum ihtiyacı kadınlara oranla daha fazladır

21.2—Selenyum tiroid hormonları yapımında(guatr tedavisinde) da rolu vardır. Eklemleri, göz retinasını ve kan damarlarını korur.

21.3--E vitamini ile birlikte son derece güçlü antioksidan etki gösterir.

21.4--Birçok kanser türü, kolesterol ve kalp hastalıkları ile mücadelede selenyumdan yararlanılır.

21.5-- Selenyum eksikliğinde, miyokart enfarktüsü ve katarak riski artar.

21.6--Selenyum fazlalığında sindirim sistemi sorunları, Kronik selenyum zehirlenmesi (selenosis) düşük dozda selenyumum uzun bir zaman süreci içerisinde alınması ile oluşabilir.

21.6.1--Selenosisin en sık rastlanan belirtileri; saç, tırnak kırılması ve kaybıdır. Diğer belirtiler mide-bağırsak rahatsızlıkları deri kızarıklıklarını,sarımsaksı nefes kokusunu,bitkinlik sinirlilik ve sinir sistemi anormalliklerini içerebilir.

21.6.2—Selenyum fazlalığında  diş kaybı, çeşitli deri, omurilik ve kemik iliği hastalıkları, ateş gibi sağlık sorunları görülür. Daha yüksek dozları öldürücü olabilir.

21.7-- Selenyum eksik bireyler ilave psikolojik şiddetlere karşı daha hassasiyet gösterirler.

21.8—Kaynakları:tuna balığı,karides,ay çekirdeği,esmer pirinç,ceviz,yumurta,tavuk arpa, buğday gibi tahıllar, deniz ürünleri, et, karaciğer, pekmez, süt ve süt ürünleri, tereyağı, mantar, soğan, lahana, brokoli gibi yeşil yapraklı sebzeler , Et, yumurta, tahıl, baklagiller, susam, Hindistan cevizi, ceviz,kuru yemişlerde ve bol miktarda balıklarda bulunur.

22—Silisyum:

22.1—Silisyum Eksikliği, gelişme geriliği, kemik, kıkırdak ve bağ dokusu bozukluklarına neden olmaktadır.

22.2--Beyin yorgunluğunu giderir. Yaraların çabuk iyileşmesini sağlar. Organların vakitsiz yaşlanmasını ve bozulmasını engeller.Beyin yorgunluğunu giderir.

22.3--Yaraların çabuk iyileşmesini sağlar.

22.4--Fazlalığı ise böbrek taşlarına sebep olabilir

22.5--Zarları kuvvetlendirerek kanamaları önler. Organların vakitsiz yaşlanmasını, bozulmasını engeller.

22.2—Kaynak:Buğday kepeği,sarımsak,kuru fasulye,enginar ve kırkkilit otu (at kuyruğu)