İstanbulun Çevre Karnesi-Önerilen çözümler:
1—İstanbulun Ulaşım Sorunları:
1.1—Kentsel Ulaşımda çözüm raylı sistemin %75-5 olmasıyla mümkün olabilir.
1--Buna karşın raylı sistem % 15 dolayında olup,
2--deniz yolunun payıda % 4 dolayındadır.
3--E5 vs de Hava rayın yap-işlet-devret modeliyle yapılması sağlanabilmelidir.
1.1.1—Boğaz geçişinin toplam taşımadaki payı % 5.2 ,motorlu taşıt taşımasındaki payı % 10.4.
1.1.2—2006 yılı verilerine göre Avrupa yakasının nufustaki payı % 63,İstihdam daki payı %70 olmuştur.
Bu değerler 2014 itibarıyla daha yüksek olabilir.Bu 70-63=%7 fark hergün avrupadan-asyaya geçmekte.
1.1.2.1--İnsanların işlerine yakın yerde çalışmaları için gereken kamusal ve özel işyerleri için düzenlemeler yapılabilir.Bunlardan birisi de iş çöpçatanlığı web sistesi fikri olabilir.
1.1.2.2--Bu fikre göre iş çöpçatan web sistesi iki yakada aynı işi yapan çalışanları sitede eşleştirip-eşleştirdikten sonra bilgi verebilir.
Birbirinin adresini alan çalışan amirlerine bildirerek karşılıklı geçiş yapabilir.Site, program olarak özel veya İBB nin web sistesi içinde yer alabilir.
1.1.3—Bahçe Şehir Üniversitesi tarafından 9342 kişiyle yapılan 2014 yılı için yapılan İstanbul Ulaşım ve Trafik Anketine göre:Şehrin
deniz ulaşımını………………………. %3
otobüsü……………………………...%21
minibüs……………,….....................,%12
metrobüs…………………………….%12
raylı sistem………………………….% 9
özel aracı ile yolculuk yapanlar…… % 10 oranında.
Bu tablo batı ülkelerinin değerlerine göre sağlıklı tablo değil.
Raylı sistem ve metrobüs sadece %21.
1.1.4—İstanbul içi yolcu yoğunluğu,%56 sı Avrupa yakasında yapılmakta.Trafik üreten merkezler K.Çekmece,Kadıköy,Üsküdar, Ümraniye,Bahçelievler. Yoğun trafik çeken yerler Şişli,Beşiktaş, Fatih, Kadıköy, Ümraniye öne çıkmakta.
1.1.5—Deniz ulaşımı iptal edildiğinde,1.tercihi deniz ulaşımı olan İstanbuluların %31metrobü, %29 ile Marmaray,%15 ile otobüs,%11 ile özel araç tercih etmekte.
1.1.2—Boğazı geçen transit trafik toplam trafiğin % 2.5 nin altında olup,1972-2008 yılı arasında taşıt trafiği 30 kat artarken,yolcu sayısı 4 katına erişebilmiştir.Yani mevcut köprüler insan yerine taşıt taşımışlardır.
1.2—Yeni yapılacak yolların raylı olması şartı-Moda Bakırköy-Avcılar-Silivri deniz hattının bağlantı minibüs hatları ile tıpkı metrobüs gibi 24 saat çalışır duruma getirilebilmesi.
1.3—İstanbula yapılacak 3. Hava limanı için master planda Silivri olarak belirlenmiş olup,bu fikir ciddi olarak yeniden ele alınması sağlanmalı.Ayrıca Yeşilköy hava alanı tıpkı Londa Heatrow hava alanı gibi pistler genişletilerek kapasitesi yükseltilebilir.
1.4—Yapılan bir bilimsel çalışmaya göre kentte yapılacak her yol geri beslemeli üssel fonksiyon olarak trafiği daha da artırmakta sonuç trafikte kilitlenme sayısının artması.Bu sürecin kırılması için yol yapımının-geri beslemenin kesilmesi gerekir.Yeni kara yolu yerine raylı çözüm ve deniz yolu ile ulaştırma ana çözüm olmalı.
1.5—Kent trafiğinde gereksiz ışık koymamak-ışıkların yolda yolcu olup olmadığını anlayan akıllı –güneş enerjili trafik ışıkları konulması,ilçe belediyelerin internet veya cep tlf mesaj üzerinden yol vs arızaları ilçe bilgi işlem mekezine aktaran programların olması,seyir halindeki araçların birbirine yol bilgisi aktardığı araçlar arası bilgi aktarımın İBB tarafından program olarak sağlanması diğer çözümler.
2—İstanbulun Yeşil Çevre Sorunları:
2.1—İstanbulun kuzeyinde su havzalarınıda içine alan orman alanları kentin 2014 itibarıyla kentin % 48 ini kapsamakta olup,3.köprünün yan yollar yapımında bu alanlara zazar gelmemesi için gereken araştırma yapılmalıdır.
2.1.1--Orman alanlarında azalma 1990-1995 arasında %1.3 iken,1995-2005 arasında % 15.7 çıktı.
2.1.2-- Britanyalı danışmanlık enstitusü Policy Exchange tarafindan yapılan arastırma, karbondioksit-CO2 seragazini baglayan orman ve bataklıkların korunmasının gerçekte cok daha ucuz oldugunu gosteriyor: Ormana 3 dolar yatırımla 1ton karbondioksit salınımı engelleniyor.
2.1.2.1--İklime fazlasiyla zarar veren metan gazını depolayan tropik batakliklann korunmasi için harcanan 10 cent uygun kosullarda aynı etkiye sahip.
2.1.2.2-- En etkin iklim koruma teknigi olarak ovulen nukleer enerji, bataklıkların korunmasından 1.460 kat ve bir ormanın kesilmesinden kaçınmaktan 2kat daha maliyetli.
2.1.2.3--Sanayi ulkelerinin yılda 15 milyar dolarla subvanse ettikleri biyo-yakit da neredeyse aynı derecede pahalı.
2.1.2.4—İstanbulun ormanlarını korumak için yapılacak yatırım hava kalitesi-iklim değişimi için en uygun yoldur.Ormanlar,ondan ekonomik getiri sağlayan orman köylüsü ile ancak korunabilir.
2.1.2.5—2013 yılı itibarıyla Kuresel karbon salımları, Kyoto Protokolü çerçevesinde esas alınan 1990 duzeylerinin %61 oranında üstünde artmış durumda.Sonuç olarak küresel iklim değişikliğinden ciddi zarar görebilecek Türkiye ve İstanbulu zor günler bekliyor.Küresel ısınmayı ülke koşullarında yumuşatabilmek için çözüm olarak yeşil alanı ciddi anlamda artırmak gerekir.
2.1.2.6—Küresel ısınma global gibi gözüken ancak yerel bir olgudur.Bu anlamda eğer bir kıyıyı nasıl temiz tutarsanız,deniz kirli olsa bile kıyıdan denize girbilmeniz mümkün ise karbondioksit atılımını azaltıp-tutulumunu artırırsanız küresel ısınmanın şiddeti ciddi anlamda düşecektir.Bu bağlamda İstanbul ve Türkiyede ciddi anlamda CO2 tutulumu yüksek ağaçlandırma yapılmalıdır.
2.1.2.6.1—CO2 tutulumu yüksek Hint fıstığı türü ağaç veya aynı özelliklere sahip saptanacak yerel tür kullanılabilir.bir hektarlik alana ekilen Jatropha curcas agaçlarının 20 yıl boyunca yılda 25 ton atmosferik karbondioksit yakalayabilmekte.Bu yöntemde 1 tonluk karbondioksi-tin saklanmasının maliyeti 42 ile 63 € arasinda degisiyor, bu da tonluk maliyetin 54 € civarinda oldugu CCS teknolojisiyle benzerlik gosteriyor.
2.1.2.6.2-Bu tip agaclarm sulanmasi için deniz suyunun arıtılarak sulama kanalları yoluyla kullanılmasi gerektigi düşünülebilir.Hint fistığı olarak bilinen Jatropha curcas agaclarının kullanılmasını önerilebilir.
Bu bodur agaclar ozellikle verimsiz arazilerde kolayca yetisir, aynı zamanda sıcak ve kuru hava şartlarına gayet dayanıklıdırlar.
Eğer İstanbulda gri su tesisatı yönetmeliğe girer ve konutlarda üretilen gri su yağmur suyu kanalları ile havzalarda toplanırsa,Hint fıstığı ağaçları bu suyla sulanabilir.
2.1.1.1—Dünya metropollerinde yeşil alan kişi başına 10 m2 iken,İstanbul da 2 m2.Bu değer 2013 itibarıyla 8.2 m2 çıkmıştır.Bu değerin daha da yukarı çekilmesi gerekmekte.İstanbul da yoğun AVM,Gökdelen kurulması yerine şehrin tarihinin restorasyonu-yeşil alan,bilim merkezi ve sanata yatırımı yapılmalı.
2.1.1—Kentin yeşil alan oranı ilk olarak 1990 ardından 1970 li yıllar değerelerine getirecek politikalar uygulanmalı.
2.1.2—1980 de İstabulun nüfusu ülke nüfusunun%10-4,5 milyon iken,2014 itibarıyla% 18,3-14,1 milyona çıktı.Ve bu artış doğrusal değil-üssel artış.Eğer İstanbula yatırım yapılmaya devam edilir
İstanbul=Türkiye olacak yani İstanbul,Türkiye yi yutacak.Bunu çözümü Merkezi Hükümetin kaynakları ,İstabulun yerine Ankara-İzmir-Kayseri-G.Antep-Malatya ya yatırımlar akıtması olmalıdır.
2.1—Su havzalarında konut alanı 1990 da 402 hektar iken,1995 3333 hektara,2005 de 18682 hektara çıktı.Su havzalarında yapılaşma için çok ciddi önlemler düşünülmeli ve uygulanmalı.
2.2—İstanbul yoğun göç alan bir kent.Bu göç akışı önlenemediği sürece yerel yönetimlerin hizmetlerle bu göçe yetişmesi mümkün değil.Bu nedenle göçü azaltan politikalar çok önemli.
Örneğin tarımsal üretimde mazotta ÖTV nin kaldırılması çiftçinin çiftçilikten para kazanmasını-köyünde kalmasını-İstanbula göç etmeyerek İstanbulun bu göçü eritmek için daha fazla para harcamasını engelleyebilir.
2.3—Newyork-Toronto-Londra gibi kentlerde tarımsal şehirlilik yapısı ön plana çıkmakta. İnsanlar Newyork ta çatıdaki kümesinde tavuk beslemekte ve belediye bunu kaldır diye tebligat bırakmamakta.
2.3.1--Çatılarda arı kovanları beslemekte-arılar kentin parklarından aldığı polen ile burada bal yapmakta.Firma balı elemanlarına dağıtmakta.
2.3.2--Moldovada belediye yollara süs ağacı değil meyve ağacı-ceviz dikmekte ve belediye cevizleri satarak gelir elde etmekte.
Bu anlamda İBB İmar yönetmeliğine yollara meyve ağacı dikileceğini,çatılarda yeşillendirme-peyzaj yapmak kaydıyla % 50 alan vereceğini,Sitelerde insanların çiftlik kurabileceğini,çatılarda arı kovanı bulundurabileceğini yönetmeliğine ekleyebilir.İnsanları kısıtlayan değil rahatlatan maddeler koyabilir.
2.3.3--İstanbulun sınırında manda besleyen çiftçiler her geçen gün alanlarının darlamasından şikayetçiler. İstabulun bostanları tekrar hayata geçirilmeli kentin ihtiyacı olan sebze ve organik et ihtiyacı tıpkı Londra da olduğu gibi bu çiftliklerdan sağlanabilmeli ve
bunların kooperatif tarzı örgütlenmesi sağlanmalı-bunların satış büroları olmalı.
2.3.4--Kentlilik betona teslimiyet demek değildir.Belediye başkanları yapacakları idari ve yapısal düzenlemeler ile kırı kente getirmek zorunda.
2.3.5--İstanbulda Konya gibi ciddi bisiklet yolu sağlanmalı ve bunun master planı yapılmalı.Bütün ana ve ara arterlerde yolun sağındaki 120 cm kısım öncelikli olarak bisiklet yolu olarak yola işlenmeli.
2.3.6--Kamyonların mal indirme-bindirme için sahaya çıkma vakti gece vakitlerine alınmalı.
2.3.7--Bütün Sahillere plaj kazandırılmalı tıpkı 1970 li yıllarda olduğu gibi.
2.3.8—Katı ve sıvı atıklar için toplamde kişi başına günlük 2.5 kwh enerji üretilebilir.Bunun% 30-40 bugünkü teknolojiler ile kazanılabilir.Avrupa kentleri başka kentlerin çöpleri ile ısınmakta.
İstanbulda çöpten enerji ve kompost ve geri dönüşüm oranları Avrupa kentlerine göre oldukça düşük.Bu değerler Kaliforniya kentleri düzeyine çekilmek zorunda.
İstanbul un kullandığı enerjinin % 15 atıklardan sağlanabilir.Bu işin motoru ilçe belediye yönetimleri olup,konu ciddiye ve önceliğe alınırsa yol alınabilir.
2.3.8—Bütün parklarda kentin diğer sahibi olan hayvanlar için,onların temsili sahibi belediyeler kedi barınma kulübesi,çöpçüler tarafından düzenli bakımı yapılan sokak hayvanları için besleme tahtası,çatılarda serçere yuva olsun diye alaturka çatı kiremiti yapılması,kentin süs ağaçları ile meyve ağaçları ile bezenmesi gerekli.
2.3.9--Yeni İstabulun Kahire,Karaçi,Rio de jenerio ya benzemekten çıkarmak ,eski istanbulu ve Modern Londra gibi kentlere benzetebilmek için toprak rantının alt yapısının ortadan kaldırılması gerekli.
2.4—İstabul,Osmanlı İmparatorluğunun başkenti, Türkiye ekonomisinin % 40 ı olması,Merkezi hükümetlerin bu kente daha fazla ilgi göstermesini ve daha fazla kaynak ayırmasını-kayırmasını sağlamış olabilir.
2.4.1--Bu nedenle merkezi hükümetlerin bu kente ilgisi olsa bile bunun için daha fazla ayrıcalık sağlamasından uzak durması gerekir.
İstanbula yapılan her yatırım kenti büyütmekte-kent büyüdükçe obezleşmekte-daha fazla kaynak istemektedir.
2.4.2--Bu durum matematik olarak üssel fonksiyonlu geri beslemeli bir yapıdır.Bu durumun çözümü geri beslemeyi yani kaynağı kesmek ve Hükümet kaynaklarının Ankara,İzmir,Kayseri ,G.Antep gibi illere akıtılması ile daha iyiye doğru gidebilir.
2.4.3--İstabulun yatırıma değil obezleştiği için bakıma ihtiyacı var.
3—İstabulun Deniz Sorunları:
3.1--Boğazda biyolojik çeşitlilik olarak 1970 li yıllara kadar yaşayan balık türü 60 iken,2014 itibarıyla bu sayı 20 nin altında.
3.1.1—İstanbulda Belediye Başkanları değişirken yerine kalan ve ilerleyen sorun kentin sorunları.Bu bağlamda çevre konuları için nasıl ulusal bir politiklar varsa aynı anlamda kentsel politikal olmalı ve bu politikalar Belediye Başkanın değişmesinden bağımsız olmalı.
3.2--İstanbulda deniz kirliliği yapılan iyileştirmeler rağmen ilerleyebilmekte.Öncelikle İstanbula yapılacak en büyük iyilik çevre yatırımları bütçesini en büyük yatırım bütçesi haline getirmek.
Eğer bir aksta yeni ulaşım aracı getirilirse yeni yapılan bir liman nasıl gemi çağırırsa,yeni yollar ise göç çağırır.
İstanbula yapılacak çevre ve restorasyon yatırımları bütçesi Belediye bütçesinin içinde en büyük kalem olması.
3.3—Marmaraya akıtılan atık suları arıtmada % 70 olan kaba arıtma yerine 2000 li yıllarda %20 olan biyolojik arıtma sistemi 2013 itibarıyla % 40 çıkmış olup,önemli bir aşama olarak bu değeri % 70-90 lere çıkarabilmek.Marmara temizlendikçe balık popülasyonu doğal olarak artacaktır.
3.4--Öte yandan küresel ısınmaya bağlı olarak Karadenizde hamsi popülasyonu ciddi olarak azalabilir.Balıkçılıkta deniz dibi pulluk gibi süren trol ile avlanma için ciddi kısıtlar getirmek,balık ağı gözelerinde belli büyüklük şartı aramak,belli boydaki balıkların teknede ayrılmasını sağlayan sistem ve bunun altındaki balıkları denize atan sistemleri balıkçı tekneleri için getirmek vs çözümler olabilir.
3.5—Marmarada eko sistem bıçak sırtında bir denge içinde geçmekte.Çok sıcak geçen 2007 gibi yıllarda oluşan ve balıkçıların "salya" adını verdikleri bitkisel plankton patlamasi denize çok ciddi zararlar veridi.Özellikle midye, istiridye, yumuşak mercanlar,yerel balık türlerini ciddi anlamda yok edebilmekte.
3.5.1--Ayrıca çok sıcak yıllarda artan ciddi bir bulanıklık oluşmakta.Bunun ilk bulgularda başlıca nedeni olarak da askida partikuller (sari madde) olduğu saptandi.
3.5.2--Bu duruma küresel ısınmaya bağlı artan sıcaklar-Ergenin kirli suları-Aran kent nüfusuna bağlı artan atık madde miktarı,astımlı olan Marmarayı kalp krizinden götürebilir ve geriye lağım çukuru kalır.Balıkların-Türlerin verdiği yaşam mücadelesini İBB nin başkanları Marmarayı kurtarmak için vermeli.
3.5—Gerek havza gerek ergenin sanayi atık sularındaki kirlilik,bu tesislerin atık su analizini ansal olarak yapan sistemlerin,scada ile belediyenin bir merkezine bağlanması,limit aşımında anında tebligat verilmesi-yani aydan aya değil ansal denetleme ile bunlar kontrol edilebilir.
3.6—Marmara Sularını Demir Sulfat İle Gübrelemek:
1--Büyük Okyanus'un ve Güney Kutup Denizi'nin belirli kısımları demir hipotezini snamak için için gerekli ozelliklere sahip.
1993 yılında yapılan deneyler Güney Kutup Denizi'nin Yeni Zelanda ve Avustralyanın güneyinde kalan kısımlarında gerçekleştirildi.Araliklarla 5 tondan fazla demir sülfatin (FeS04) okyanus sularma birakildigi deneyde çok sayida ve çeşitte ölçüm yapıldı.
2—Yapılan ölçümlere gore , deney sırasmda karbondioksiti oksijene çeviren ve balıkların besin kaynağı olan fitoplankton biyokütlesinin 6 katına çıktığını ve okyanus sularından 2000 ton karbonun çekildiğini gosterdi.
Bu sonuçlar okyanus sularını demir ile gübrelemenin karada ağaç dikmek ile aynı anlama geldiği ve gübreleme ile biyolojik pompanın daha aktif hale getirilebileceğini gosteriyor.
3—Marmaranın suları peryodik olarak ido nun gemileri ile gece saatlerinde sahradan yada anadoludan-tuz gölü vs getirilen çöl tozları-demir sülfat ile gübrelenebilir.
4—Ayrıca bulut oluşumu halinde havaya demir tozu ekilmesi ile hem yağış oluşur hemde yağış bitkiler için gereken demiri sağlamış olabilir.İBB nin meteroroloji ile birlikte çalışarak kiralayacağı uçaklarla havaya demir tozu ekebilir.
4.1-- ABD'de bulut ile ilgili arastırma ve geliştirmelerin nasıl yapılacağı tesvik edilecegi ile ilgili yasa 17 Temmuz 2007'de kanunlasti.
Bizde de bunlar yapılırsa Dunyada etkinligi artan bir ulke oluruz. Ortadogu'da su deposu oluruz. Harran'da tanmsal ürün deposu oluruz.Böyle bir kanuna acil ihtiyaç olduğu açık.
5—Yağmur Suları Konusu:
5.1--Fransiz su sirketi Suez Environment, bu konuda önemli çahsmalara imza atiyor. Şirket ozellikle yagmur suyunun dogru yonetimine ve deniz suyunun arıtılmasına yonelik çözümler uretiyor.
5.2--Yagmur sularmm sadece % 15'i topraga nufus ediyor. Geri kalan suyun ise, seller ve su baskınlarında yol açmasını engellemek için dogru bir sekilde yonetilmesi gerekiyor.
5.3--Suez Environ-ment tarafmdan gelistirilen Influx çözümü hem yağış tahminleri yapiyor, hem de depolama altyapismm bu duruma uyum saglamasmi saghyor.
5.4--2007 ymndan bu yana Paris bolgesinde uygulanan Influx sayesinde 250 milyon euro tasarruf saglanmi§ ve seller yiizde 15 ila 30 arasmda azaltilmis. Depolanan yagmur sulari, daha sonrasinda ise işlemden geçerek, arıtılıyor.
4—İstanbulun Deprem Riski:
4.1—İstanbulun en önemli sorunlarından birisi de üstünde ikame ettiği fay bombasıdır.Depremde geçerli olan Deprem öldürmez,Yeni deprem yönetmeliğine uygun olmayan eski bina öldürür.sözü olabilir.
4.2—İstanbulda kentsel dönüşüm oldukça yavaş işlemekte.Şu anda hız ,kentsel yenilemenin çok az üstünde olabilir.Kentte ciddi olarak eski kamu binaları ,köprüler,Hastaneler,Okullar ciddi oranda güçlendirildi.Ancak yapılması gerek tüm eski kamu binalarının depreme uygunluğunun öncelikle analiz edilmesi ve ardından güçlendirme işleminin bitirilmesi.
4.3—Kentteki konut stokunun riskli bölgeler öncelikli olarak her bina tek tek deprem riski % olarak objektif kriterler ile saptanmalı ve bina sahiplerine tebliğ edilmeli.toptan çökmeye karşı vs konularda program bazında Üniversite den yardım alınabilir.ve ayrıca binaya yapılacak kentsel dönüşümde , daire başına kentsel dönüşüm-yeniden yapma veya güçlendirme maliyeti tebligatta belirtilmeli.
4.4--Ana kent belediyesi bu işi, ihale ile, A sınıfı bürolara bu büroların yaptığı iş portföyüne ve yeterliğine bakarak ihale edebilir.Her belediyenin önceliği bu olmalı.
4.5--Ardından yapılacak kentsel dönüşümün müteahhitler tarafından ticari olarak yapılabilmesi için her ilçe aşırıya kaçmadan imar artırımına gitmeli.
4.6--Yine ayrıca sağlıklı konutlarda bodrum katlara daire verilmesi,çatı katlarında daire +yeşillendirmek kaydıyla teras verilmesi imkanı sağlanması uygun olabilir.
4.7--Kentte kentsel dönüşümün motivasyonu için ulusal kanallarda bu heyecan yaratılmalı.
4.8--Yıkım işinde yıkılacak binanın demiri-tahtası vs için yıkımı yapan firmaların oluşumu sağlanmalı.
4.9--Yıkım sessiz patlayıcılar ve sulu kepçeler ile yapılabilir.
4.10--En önemli konu kentsel dönüşümü hızlandırmak için belediyelerde kentsel dönüşüm projelerinin çok kısa sürede çıkması için gereken idari yapı sağlanmalıdır. Normalde 500 m2 toplam İnşaat alanlı bir konut projesinin bitme süresi 10 gün olmalı.Yani 10/500=0,02 gün/m2 hızı bütün belediyeler için ortalama olabilir.Bunu için Konuya hakim-problemleri pratik olarak hızlı çözen anlayışta raportörlerin istihdamı önemli.
5—İstanbulun Su Sorunları:
1—14 milyon nüfuslu kentin su ihtiyacı yıllık 900 milyon m3 olup,depolama kapasitesi de 900 milyon m3.Kıasaca toplanabilen su aynı yıl içinde tüketiliyor.
1.1—İstanbulun su ihtiyacı Avrupa yalasında 6 baraj,terkos gölü,Alibeyköy,Sazlıdere,B.Çekmece,Anadolu yakasında Ömerli- Darlık barajları-Melen ve yeşil çay regülatörlerinden pompalanan yüzey suları ve % 4-5 kadar yerlatı suları ile karşılanmakta.
1.1.1—K.Çekemce gölü belli süre sonra kolektör sisteminin tamamlanması ile gölde canlı yaşamı tekrar 1970 li yıllarda olduğu gibi tekrar başlayabilir ve İstanbula su sağlayan havza olarak kullanılabilir.
1.1.2--Elmalı havzasındaki yapılaşma çok kısa sürede acil çözümler alınmaz ise K.Çekmece gölüne dönebilecektir.Ayrıca Melen suyu için baraj olmadığı gibi Melen çayının çevresin hızla asanayi kuruluşları yerleşmeye başlamıştır.
Buradan gelecek su da sanayinin atık suları olarak gelecektir.Acil önlem alınması gerekir.
1.1.3--Ülkemizde bulunan 107 organize sanayi bolgesinden yalmzca 33'ünde, 3 bin 325 belediyeden de yalmzca 322'sinde atik antma tesisi var. Turizm tesislerinin% 81 'inde ise atik antma tesisi yok.İstanbul da ve ülkemizde özellikle sanayi bölgelerinde-OSB ve Turizm tesislerinde arıtma tesisi kurdurulması herhalde şarttır.
1.1.4—İstanbula su temini için kullanılan ıstranca vs dereler artık eski yataklarını beslemiyor-akmıyor.Bu anlamda suya doymak bilmeyen İstanbul için en iyi çözüm sürdürülebilir su yönetmi inşa etmek ve göçü durdurmak olacaktır.
Eğer İstanbula gelen bir iç Anadolulu vatandaş için İBB kişi başına x TL yatırım yapıyor ve o kişiyi memleketinde tutmak için x1 TL yatırım gerekiyor vede x>x1 ise belediye o memlekte yardım etmesi daha akılcı olabilir mi.
1.1.5—Temiz Su Üretme Teknolojileri:
1--İstabulda temiz su üreten yeni teknolojilerin bilinmesi için gereken teknoloji satın almaları yapılmalıdır.Bu anlamda atmosferdeki su buharını emip temiz su haline getiren teknolojiler önemli.
1--Bunlardan biri EWA cihazı. İsrailli işadamı Etan Bar, sirketi EWA (Extraction of Water from Air) ile havadaki bu suyu kazanmaya yarayacak bir yontem geliştirdi.
2--Yöntemin esasaı havadan Silisyum temelli jel granuller ile havanın buharının emilmesine dayanıyor.25 m3 su ureten bir sistemin fiyatı yaklasik 93.000 avro.
3--Geliştirdigi aygitlar Kıbrıs ve israil'de kullanilmaya baslandı.Uygulamanin önkosulları Havadaki nem orani %20'nin, sıcaklık da 4 C üstunde olmalı
4--İsrailli isadami bavul büyüklüğündeki aletlerden günluk kapasitesi bir milyon litreyi aşan su fabrikalarina kadar, akla gelebilecek her türlu modeli sunuyor
5--Orta boy bir aygit bir litre su kazanmak icin yaklasik 0,3 kilovat/saat elektrik enerjisi tüketiyor. Bar'in jeneratorleri dogrudan suya ihtiyag duyulan yerlerdeçalıştırılabiliyor. Ustelik su o kadar temiz ki, temizlemek gerektirmiyor.
6-- Kalkınmakta olan ülkelerde, halkin en zengin %20'lik kesimi şebeke sistemiyle ulaşan suyun %85'ini, en yoksul %20'lik kesimiyse yalnizca %15'ini kullanabiliyor.Su da adalet için belli m3 kadar düşük fiyat-belli m3 den sonra fiyat logaritmik olarak yükseltilmeli.
6.1--2023 yılı için tanmsal sulama icin 72 km3 (%65), icme suyu icin 18 km3 (%15), sanayi faaliyetleri icinse 22 km3 (%20) olmak üzere toplam 112 km3, toplam su potansiyelimizin tümüyle kullanımı olacagi öngörülmekte.
6.2--Tarımda sulamada tasarrufu ancak ve ancak
1--yeraltı damlama sulama ve
2--kuraklığa dayanıklı yerel türlerin ekimi
3--su kullanımı az ürünlerin üretimi ile mümkün olabilir.ki su obezi ürünler 1 kg için sığır eti-16000,çikolata-24000,tavuk 4000 gibi ürünlerin kullanımından aza doğru gitmek gerekir.
4--Fıskiye sulamalarınıda pilli solenoid vana ile sabah serinde yapmak gerekir.
7—Temiz su üretme teknolojlierinde birisi de BM destekli Siemens Water Technologies'dir. Bir ekip taşınabilir su arıtma sistemi olan SkyHydrant'i geliştirdi
7.1--Bangladef'teki 20 SkyHydrant günde 200.000 litre temiz içme suyu üretiyor
7.2--SkyHydrant kirli suyu 20.000 adet ultra ince fiberden yapilmis, bir zardan geçirerek temizliyor. Zar, capı 0.1 mik-rometreden büyük olan parcacıklardan gecirmiyor. Sistemin bir diger avantaji da ne elektrik enerjisine ne de kimyasal maddelere ihtiyac' duymamas. Sistemin maliyeti kiş i başma 20 dolan aşmadiğı için kalkmmakta olan ülkelerdeki en yoksul kesime bile ulaşabiliyor.
8-- Hollandali bir şirket, su arıtımı için yenilikçi bir cihaz gelistirdi. Acı veya tuzlu suyu içilebilen temiz suya dönüştüren bu cihazin en buyuk özelligi mobil olmasi. Kurulumu çok basit ve rahatlikla taşınabiliyor. Üstelik gevre dostu bir cihaz.
Guneş enerjisi destekli bile bu cihaz igin gerekli enerjiyi sağlayabiliyor. Hollandali şirket, teknik destekli ticari anlaşmalar yapabilecegi firmalarla görüşmek istiyor.Para Dergisi-EBİLTEM-EBİC- Referans numarasi: 09 NL 60AH 3EJX
9—Nanopas ile içme sularından arseniği temizleme:
9.1--Rice Universitesi bilim ekibi, büyük boy pas parçalarını ısıtılmış oleik asit-zeytin yağı içinde eriterek nano parçacıklar elde etmeyi basardi. Oleik asidin zeytin yağı içinde bol miktarda bulunmasindan yararlanan Colvin, demir oksit nano parçaçıklarını
suya kattığı zaman arseniğin bunlara yapışarak topak oluşturdugunu ve bu topaklann bir elektromiknatıs ile kolayca sudan ayıklandığını keşfetti.
9.2--Nano pasları olusturmak için gerekli olan sıcaklık tava yardımı ile elde edilir. Simdi yoksul bolgelerdeki insanlar igin ucuz malzeme ve donanımı uretecek bir strateji geliştirmeye galisjyoruz."
9.3--Bir tavaya az miktarda zeytin yağı koyun.İçine pas ilave edip yavas yavas. kaynamaya birakin. Bu, gelişmekte olan ülkelerdeki kirli içme sulannin kolayca temizlenmesini saglayacak olan bir yöntem. Bu yöntem ile nano boyutlardaki pas pargacıkları, içme sularının icerdigi arsenik kalıntılarını kolayca temizleyecek.
9.4-- Demir oksit parçacıklarının boyutlarının küçültülmesinin yüzeyalanlarını büyüttüğü ve daha fazla arseniği temizleyebildiğini ortaya çıkarttıt.. Colvin, "Bir kg nano pasin yiizey alanı alanı bir futbol sahasına eşittir.Ayrıca pas yine özel değirmenlerde öğütülerek nano hale getirilebilir.
1.1.3--Melen projesi gibi pahalı çözümlere karşı ilk yatırım ve işletme maliyetleri toplamı 1dolar/m3 altında kalacak deniz-karadeniz suyundan şehrin kullanım suyu üretecek 200300.000 m3/gün kapasiteli ters osmoz-desalinasyon(tuzdan arıtma) tesisi kurulabilir.Bu tesis İstanbul su temin sisteminin sigortası olacaktır.
1.1—Kente verilen suyun % 24 şebekede kaybolmakta.Bunu gidermek önemli bir çözüm olacaktır.Bu problem için 1-yeni şebeke yapılabilir 2-Borular kademe kademe bakıma alınır içi görüntülenir-robot yada püskürme metotlar ile su sızdıran yerler özel kimyasallar ile tıkılabilir.
2—Su toplama kapasitesinin artması içinbatıda ıstrancalara doğuda melen çayına kadar uzanılmış.Bu sulara İstanbul halkının olduğu kadar orada yaşayan yeşilin ve halkında ihtiyacı var.
2.1--Ayrıca İstabulun iklimi ne ise Melen çayının iklimide ona yakın.İstanbulda kuraklık varsa,Melen de de kuraklık var denilebilir.Taşına suyla İstanbulun suyu çevrilmek zorunda kalınmaması için sürdürülebilir su yönetimine ihtiyaç var.Bunun4 dayanağı olacaktır.
1-Ciddi anlamda konutlar-işyerleri vs için uygulanabilir su tasarrufu tedbirleri.
2-Depolama kapasitesinin artırılması,
3—İstabula yağışın çekilmesi tedbirleri.
4—Deniz suyundan kullanım suyu üretme tesisleri kurulması
3—İklimin Etkiler:
3.1—Geçen aylarda meteroloji bilim hocasının anlattığı konu:İstanbul üzerinde bir delik düşünün ve bu delikten içeri yağış giremiyor.Bu tam bir doktora konusu.İstanbula yağış girmemesi la Nina olayı gibi bir akım olan Nao dan ve kentin yağışını içeri sokmayan strüktüründen-yapısından kaynaklanmakta. Bizim bolgemiz El Nino'dan etkilenmiyor.
3.1.1—Türkiye daha çok Kuzey Atlantik salınımı, yani Nao dedigimiz sistemden etkileniyoruz. Yağışların azlığı bu yil Nao'dan kaynaklanıyor. Guney yarıküre El Nino'dan, kuzey yarı küre Nao'dan etkileniyor. Nao, atmosfer sirkülasyonu içinde kış aylarında dinamik yüksek basınç alanı dedigimiz dogal sapmalar gostererek Avrupa'nm içlerine kadar giriyor ve ozellikle bu Izlanda alçağının Akdeniz havzasına inmemesine neden oluyor. Kaya gorevi görüyor.
3.1.2--Normalde bu basınç kışın Avrupa içlerine kadar cok fazla girmez. Bu yıll yagis azlığının nedeni, Nao dedigimiz meteorolojik dogal sapma. Zaman zaman 7 yılda, 10 yılda bir ortaya çıkıyor.Bi daha ki çıkışlar-2007+7=2014+7=2021 vs .
3.1.2--Dünyanin her yerinde birçok olumsuz etkisi olan El Nino adi verilen iklim dengesizlikleri her 2 ila 7 senede tekrarlıyor.
3.1.3--El Nino kuraklik etkisi yarattığı Avustralya'nın özellikle dogu kıyısıyla bağlantılı. Bu hava modeli büronun verilerine gore 2009-2010, 2006-2007 ve 2002-2003 yillannda görünmüş. Goddard Enstitüsü'nden Schmidt, El Nino'nun büyüklüğüne göre 2014 ve belki 2015 yıllarının tarihin en sıcak yılları olabilecegini ifade ediyor. Yerkürenin şimdiye kadar yaşadığı en sıcak yıllar 2005 ve 2010 yıllar oldugu belirtiliyor.
3.1.2—Atmosfer çok değişkenli kaotik bir sistem olup,uzun vadede öngörü mümkün olmayıp, şu anda 3 günlük tahminlerde yüzde 90 tutarlığında. 15 günlükten sonrası uzun vadeli tahmine giriyorve bu durumda tahminin tutma olasılığı oldukça düşüyor.
3.2—Kentin yağışı içeri alması onu davet eden yağışı çeken yeşil alanın tekrar 1990-1970 değereline geri gelmesi ile mükün olabilir
3.3—İstabulun rüzgar akımını bozan sistemi anlamak için İTÜ vs üniversite tarafından kentin 3 boyutlu haritası gerçek-rüzgar tüneli ve sanal olarak bilgisara programı çalıştırılarak rüzgar akımları iredelenmeli ve yapısal çözümler bulunmalıdır.
3.3.1--Bu analize toplam yeşil alan m2 girmekte,çeşitli simülasyonlar yapılarak yağışın içeri girmesi nasıl-hangi şartlarda sağlanır bu saptanmalıdır.
3.3.2--Batı ülkelerinde gökdelen dikerken şehrin rüzgar akımlarına etkisi dikkate alnır.Maslak ta gökdelenler dikilirken bu yapıldımı-
3.3.4--Kısaca şu söylenebilir İstanbulun yağışa hasterliğinin temelinde en önemli parametre yeşil alanın ciddi olarak belli eşik-kritik değerin altına inmesi ve maslak vs dikilen gökdelenlerin şehre yağış bırakan rüzgar akımlarını engellemesi ve yoğun beton yapılaşmasına bağlı sıcak ada oluşumu olabilir.
3.3.5--Bu çerçeveden bakınca şunlar yapılabilir:
1—Yeşil alan m2 artırmak için:
1.1—İmar yönetmeliğine göre çatılara verilecek teras % 50 oranına yeşil teras-peyzaj projesiyle yapılmak kaydıyla verilmeli.
1.1.1—Projesinde teras verilen işyerleri için teras peyzaj projesi ilçe belediyeleri tarafından istenmeli.
1.1.2—İmar yönetmeliğinde kullanılabilir yeşil alan için istenen ağaç sayısı sokak ve caddelerde kattaki bağımsız bölüm başına en az iki tane ,bahçelerde ise yönetmeliğe göre sitelerde ise toplam alanın % 65-85 yeşil olacak ve yönetmeliğe göre damlama sulamalı %50-%50 süs-meyve ağacı dikilebilmelidir.
1.1.3—Yeni yönetmeliğe göre ruhsat alınmış tüm konut binalarında Fransız balkonlarda balkon demiri ile pencere arasına mutlaka uzun ince saksıda çiçek istenmelidir.Ayrıca teraslara mutlaka saksıda bodur ağaç istenmelidir.ve bütün bunlar binada iskan öncesi işbitirme safhasında ilgili raportör makine mühendisi tarafından istenmelidir.
1.2--İmar Mdl lüğünde raportör Mimari proje yanında peyzaj projeside istemeli.
1.3—Kaldırım döşenmesinde,bordür den 80 içeride olacak biçimde suyu geçirmeyen kilitli parke taşı yerine delikli çim taşı (http://www.durantas.com.tr/kilit_parke.html) yapılabilir.Bu imkan ile istanbulun tüm sokaklarında ciddi bir yeşil alan m2 sağlanabilir.-insanların bebek arabaları vs yürüdüğü geriye kalan kısım desenli parke taşı ile kaplanabilir.Çim taşı ile kaldırımdaki ağaçların toprağı havayla temas ederken,yağmur suları bu deliklerden içeri girip ağacın kökünü besleyebilir.
1.4—Peyzaj efsanelerinden biriside ağaçların 3 m de bir dikilme gereği şeklindedir.Oysa doğada böyle bir kural olmayıp ormanda birbirine bitişik yaşamkatalar.Bu anlamda tüm kaldırımlarda örneğin 3 m yerine 1,5 m de bir meyve ağacı dikilebilir.Yok efendim çocuklar ağacların dallarını kırabilir.Kırarsa kıracaktır.Bu korkuyla meyve ağacı yerine süs ağacı dikilme gerekçesi olmamalı.
1.4.1--Şehrin diğer sahipleri kuşlar,meyve ağaçlarının artması halinde yaşama imkanı bulacaktır.Bolivya anayasına ormanı koruma yasaları koymakta.Tibet dünyada hayvan kaçakçılığını önlemede bir numara.Moldova da belediye sokaklardaki ceviz ağaçlarının cevizlerini satarak gelir elde edebilmekte.
1.4.2—İstanbulun parklarında var olan ağaç sayısı ilgili ilçe belediyeleri tarafından en az 3 katı meyve ağacı kadar dikim yapılmalıdır.
1.4.3—Yeni köprünün ve önceki yapılaşmaların getirdiği yeşil alan azalmasına karşı Çevre Bkanlığı yeşil alan metrakesini 1990-1970 yılları değerlerine çekebilmeli-okullardan ve ordudan yardım alarak ağaçlandırma seferberliğine girmelidir.
1.4.4—Yeşil alan 1990 yılı değerlerine sonra 1970 yılı değerlerine geri getirilirse İstanbulun yağış problemi-baharda yağmur yağmama problemi ortadan kalkabilir.
2—İstanbulda belediyeler Makine Ruhsat Md. vasıtasıyla işyerlerinde suyun çok defa kullanımı için tebligat bırakmalı.Eğer bir boyama tesisi kullandığı suyu en az 5 kere çevrim içi kullanmak zorunda olmalı.Bu anlamda su ve enerji tasarrufu ile ilgili bir yönetmelik hızla çıkarılmalı.Belediye Makine Ruhsat Md. bunu tebliğ ve takip etmeli.
2.1—Binaların gri su tesisat projesi, ruhsat projesi safhasında istenmeli ve bu gri sular ile dairelerin alafranga WC leri beslenmeli-kalan su bahçe sulama son olarak yağmur suyu hattına verilmeli.İBB bu yağmu sularını İsrailin yaptığı gibi yerlatı su seviyesini-toprağın nemini korumak için her bölgede açacağı yağmur suyu kuyularına basmalı yada havzalara yönlendirmeli.
2.1.1—Gri su sisteminde sistem sayesinde % 50'ye varan su tasarrufu sağlanmakta.Gri su sisteminde Dustan, lavabodan ve küvetten gelen suyu biyolojik olarak arıttıktan sonra membran filtrelerden süzerek % 99 oranmda virüs ve bakterilerden arındırılmış su elde edilmekte. Avrupa Birliği yönetmeliklerine gore yıkanma suyu ve sulama suyu hijyen şartlarını karşılayan geri kazandigimiz suyu tekrar kullanılmak üzere tuvalet rezervuarlanna, bahçe sulamaya, araba yikama gibi kaba temizlik işlerine gönderiyoruz.
2.1.2--Gri su yönetmelikle mecbur hale getirilir ve firmalar daire sayına göre modüler gri su arıtma sistemini bodrum kat pimasına bağlar ve gri su buradan yağmur su hattına-yağmu suyu hattlarıda İBB tarafından havzalara bağlanırsa şehirde kullanma suyundan ciddi tasarruf yapılabilir.
3—İstanbulda boğazın tatlı sularından deniz suyundan kullanma suyu tesisi kurmalı ve bunun enerjisinin minimum olması için gereken optimizasyon sağlanmalı.
4—İstanbula yüzeyi geniş –yazın buharlaşmanın çok olacağı B.Çekmece gibi sığ göllerden bahar aylarında su verilirken derin göllerden yaz aylarında su verilmeli.
6—Yazın barajlarda buharlaşmanın etkilerini azalmak için Avustralyada kullanılan kimyasal örtü solüsyonları kullanılabilir. İTÜ den Kasım Koçak, Suyun buharlaşmasını engelleyecek kimyasal yöntemlere başvurabiliriz.
6.1--Bu yöntemin esası “Fetil Alkol türevi olan hegzadekanol” ve “oktadekanol” gibi kimyasal maddeler kullanılarak su yüzeyinde bir molekül kalınlığında ince bir film tabaka oluşturulmasına dayanır. Hegzadekanol ,fetil alkol türevi olduğu için dini açıdan buna alkol muamalesi yapılmaması daha uygun olabilir.Zira baraj gölünde konsantrasyonu-miktarı normal su seviyesine yakın olabilir.
6.1.1--Ayrıca bu tür tozlar ilaç niyetine düşünülmeli-alkol niyetine değil.Ayrıca Fetil Alkol türevleri yerine kendi üniversitelerimizde başka suni veya doğal kimyasal maddeler araştırılabilir-geliştirilebilir.
6.2--Yöntem büyük barajlarda daha etkindir. Bu yöntemlerle bir barajda meydana gelen buharlaşma %40 oranında azaltılabilir.
6.3--Kimyasal madde katı formda kullanılırsa doğrudan göl üzerine serpilir, eriyik şeklinde kullanılırsa içine ayrıca bir çözücü katılır. Uygulamadan sonra bu çözücü buharlaşarak tamamen atmosfere karışır.
6.4--Yöntem büyük barajlarda daha etkindir.
6.5--Bu yöntemlerle bir rezervuarda olan buharlaşma %15-%40 oranında azaltılabilmektedir
Maliyet: Kimyasal madde 1 km2’ye ortalama 62.5 kg şeklinde uygulanmaktadır. Eğer yıl içerisinde her gün kimyasal madde uygulaması yapıldığını düşünürsek metrekare başına maliyet 0.10$ ile 0.15$ arasında değişmektedir.
7—Baraj göllerin etrafının ağaçlandırılması ile % 15 oranında rüzgara bağlı buharlaşma kayıpları en aza indirilebilir.
8—İstanbulda günde 2.5 milyon m3 su verilmekte,3.1 milyon m3 atık su Boğaza ve Marmaraya atılmakta.Bu atık suların %72 si-2.2 milyon m3 9 değişik noktadan hiçbir ileri biyolojik arıtmaya tabi tutulmadan-kaba ızgaralar ve kum arıtması üzerinden Marmara ve Boğaza atılmakta.
8.1.--Bu sulardan boğaza ve marmaraya 1100 ton organik madde-130 ton azot-20 ton fosfor atılmakta.Ergenin suları da %100 ileri biyolojik arıtma yapılmadan marmaraya atılırsa astım olan marmara bir kriz ile tamamen ölebilir.
8.1.1—Çözüm olarak ileri biyolojik arıtma (ki bunlardan suya ciddi oranda hava basılarak suyun içinde organik maddelerin bakterilerce parçalanması sağlanmakta) sistemleri kurularak İstanbul sanayisi anadoluya modern sistemler kurulmak kaydıyla yönlendirilmeli ve teşvik edilmeli.
81.2.--Boğazda verilen atık su,karadenizden geln üst-tatlı su akıntıs,Marmaradan gelen daha tuzlu alt akıntı ile Kadıköy ve Yeni kapıda karşılaşmakta.Böylece arıtmadan uzaklaştırılan sularda ciddi oran üst akıntı ile Marmaraya geri dönmekte.
8.1.3—İstanbulun atık suları kaba ızgara yöntemi ile % 72 oranında denize basılmakta.Bu sular kaba ızgara yerine klasik arıtıcı olan kum-kil ve kömür kullanılarak denize verilebilir.Bilimsel calişmalar, organik maddelerce kirletilen sularin temizlenmesinde yaklasik 2500 yil once kullanilan kum, kil ve kömürden filtrelerin ve sazların(özellikle ağır metallerin atılmasında)-su havzası hala en iyi arıtıcılar oldugunu gosteriyor.
8.2—Konutlar için paket gri su arıtma modüllerinin kullanımı yönetmelikle binalara yapılması şart olup,gri sular yağmu suyu hatlarına verilmeli,yağmur suyu hatlarıda ya kuyulara yada havzalara basılmalıdır.
8.3—Deterjan endüstrisinde kullanılan tüm kimyasal maddelerin doğada parçalanamayan tipleri bakanlıkça aktif etken madde belirtilerek yasaklanmalı-doğal madde özlü deterjan kullanımı(newmatik vs) yayın ve vergi indirimi vs yolu ile teşvik edilmeli.
8.4--Son 40 yılda,Sivrisinek mücadelesi,DSİ açlışmalarına bağlı 1.300.000.- hektar sulak alanimizi ve onlara bağlı kuş cennetelerini kaybettik. (3 Van Gölü kadar.).Sivrisinek yok olunca kurbağalar yok oldu,onlar yok olunca kuşlar,yılanlar vs yok oldu.
8.4.1--Ülkemizdeki 2.800 civannda belediyenin, sadece 100 kadannda arıtma sistemi mevcuttur.
6—İstanbulun Enerji Sorunları:
1--2007'de dünya nufusunun % 50'sinden fazlası şehirde yasamaya basladi. Ote yandan enerji tuketiminin yiizde 80'i sehirlerden kaynaklanmakta.Bu anlamda Türkiyenin her konuda % 40 anlamına gelen İstanbulda ciddi olarak enerji tasarrufu ve yenilenebilir enerji yatırımı yapılmak zorunda
2—İmar Yönetmeliği ile:
2.1—Binalarda yeşil(yerli veya yabancı) sertifika aranması
2.2—Enerji tasarrufu anlamında:
1—Yeni yapılcak evlerin cari açığın çaresi olan 15 cm EPS Strafor-Taşyünü veya muadali yalıtımlı pasif ev yapılması
2—Sanayi tesislerinde buhar enerjisi tasarrufu yapılması
2.1—Isıtma enerjisi tasarrufu için kazan ve santrallerde ekonomizer kullanılması
2.2—Isıtma içinen ekonomik çözüm olan klima kullanılması vede soğutma içinde.
2.3—Klima amaçlı olarak en ucuz enerji olan seri bağlı vantilatör kullanımı
3—Binaların çatılarında sıcak su ihtiyacaını karşılayan güneş kolektörleri kurulması
4—Sitelerde konutun elektrik enerjisinin % 25 ini karşılayacak şekilde fotovoltaik panel yapılması
5—Depo,otopark,hol vs fotoselli lamba kullanılması
6—Tüm mahallerde tasarruflu(sarı-gün ışığı-beyaz ışık fizyolojik olarak uygun değil) kompakt fluresan ampul) kullanılması
7—Kiralanmayan-Ticari amaçlı olmayan İşyerlerinde binalarda tüm mekanik-elektrik sistemin otomasyona bağlanması
8—Tüm motorlarda inverte olması.
9—Otopark vs havalandırmalarda doğal havalandırmadan azami yararlanılması için çatıdan Bodrum katlarda 40x80 cm havalandırma şaftı inilmesi.
10—Sulamada damlama sulama kullanılması
7—İstabulun Gürültü Sorunları:
1—İstanbulun ve boğazın gürültü haritası çıkarılması
2—Gürültüye karşı ciddi önlemler alınması:
2.1—Otobanların(E-5,tem),hava limanın,deniz limanlarının etrfaının mutlaka ağaçlandırılması veya gereken yerde-bulvarlarda damlama sulamalı dikey bahçe uygulaması yapmak.
2.2—Gürültülü işyerleri etrafında ve gürülti kaynağı cihazlar için(ısıtma,havalandırma jeneratör)ölçüme göre gürültü azaltma tedbirleri(adepan levhalar-16 dans strafor,taş yünü ile ses yalıtımı yapmak,çift cam uygulaması) ve ağaçlandırma kuşağı yapılması
2.3—Boğazda su altı gürültü cehennemine karşı ciddi tedbirler alınması.
2.4—Gürültü yapanlara karşı cezaların uygulanması.
2.5—Araçlarda susturucu ve motor gürültüsü limitlerini aşağı çekmek ve tedbir uygulamak.
Kaynakça:
1--Cumhuriyet Gazetesi-Sürdürülebilir Yaşam Eki-22.03.2014
2—Sabah Gazetesi Newyork Times Pazar Eki
3—Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi
4—Cumhuriyet Gazetesi Bilim Eki
5—Para Dergisi
6—Dünya Gazetesi