Eğitimde Polonyanın Başarısı ve Öneriler:
1—Polonya 2009 da PISA testlerinde 495 olan matematik notunu,2012 de 518 çıkararak 18.sıradan 8.sıraya yükseldi.
2—Polonya eğitim reformuna 1999 da başladı.Reform kapsamlı ve uzun bir süre içinde olgunlaştırılarak oluşturuldu ve 14 yıldır istikrarlı ve ısrarlı biçimde sürdürülüyor.
2.1—Türkiye de her yeni hükümetin eğitim bakanın ilk işi eğitimin kurallarını yeniden yazmak olmamalı.
3—Polonya ilk önce öğretmenlerin düzeyini yükseltmeden eğitim düzeyi yükseltilemez ilkesinden hareketle öğretmen sertifikası için aranan nitelikler yükseltildi.Buna paralel olarak öğretmen ücretleri ciddi oranda yükseltildi.
3.1—Türkiye TÜSİAD raporuna parelel olarak öğretmenlik girişi için yüksek lisans yapma şartını arayabilir.Öğretmenlikte asistan,uzman,başöğretmen sınıflarını oluşturabilir.Asistanların uzman öğretmen yanında en az 2 sene kısmi derse girerek çalışmasını, baş öğretmenlerinde doktora yapan öğretmenlerden oluşması,uzman öğretmenlerin yüksek lisans yapması şartı getirilebilir.
3.2--Şuanda mevcut öğretmenlerin yüksek lisans yapması halinde maaşlarına en az 1 milyar TL zam yapılması,tüm öğretmenler için yapılacak merkezi sınav ile meslek hakimiyetlerinin ölçülmesi-öğrenci/veliler için yapılacak anket ile puanlama getirilmesi alınacak puana göre maaşlarına zam yapılması önerilebilir.
3.3--Maaş olarak örneğin y.lisanslı uzman öğretmenlerin 4500 TL maaş alması,y.lisansı olmayan öğretmenlerin 3500 TL maaşı olması,asistan öğretmenlerin meslek liseli vs ayrımı yapmadan 3000 TL maaş alması,başöğretmenlerin 6000 TL maaş alması,bölüm şeflerinin ve idarecilerin yukarıdaki maaşa ilave 500 TL maaş almaları önerilebilir.Y.Lisanas mesleki y.lisans olmalı ve y.lisans alınacak üniversiteler liste halinde yayınlanmalıdır.Bu liste her sene daha da yükseltilmelidir.
4—Polonya Müfredatta merkeziyetçi politika okulları ve öğretmenleri daha serbest bırakan bir politika benimsedi.
4.1—Türkiye de merkeziyetçi politika yerine yerine bulunulan yerin oda temsilcileri, öğretmenler, veliler,iş adamlarında katıldığı okul yönetim birimi ile alınacak derslerin ve merkezi birimin önerdiği dersler saptanabilir.Doğu Anadolu da verilecek derslerde yerel dil -Türkçe veya yerel dil+Türkçe karışık olarak dersler seçmeli hale getirilebilir.İsteyen öğrenci istediği dersi Türkçe veya yerel dilde yada her ikisini birden alabileceği önerilebilir.
5—Polonya da sistem odaklı yaklaşım yerine öğrenci odaklı –geç öğrenen odaklı yaklaşıma geçildi.
5.1—Türkiye de ise bu sistem oluşturulmalı.Geç öğrenen öğrenciler merkezi sınava alınarak öğretmenlerin prim performansı ücrete yansıtılabilir.Performans ücreti ele geçecek maaşı % 70-%125 arasında etkileyebilmelidir.Bu durumda maaşı 3500 TL olan y.lisansı olmayan öğretmenin maaşı 3000-4000 TL arasında oynayabilir.
6—Polonya sınıflarda öğrenci sayını azaltılarak öğrenci odaklı yaklaşıma geçildi.
6.1—Türkiye devletin okul yapımı-okul yeri kiralama-oda ve dernek,cami dernekleri ile bulunulan yerde sınıflarda 25 öğrenci sayısına erişilmesi sağlanmalıdır.
7—Polonya da Hükümet eğitim yardımlarını öğrenci bazlı olarak düzenledi.
7.1—Türkiye de devlet yapılacak merkezi sınav ile ailelere yapılacak maddi desteği belirleyebilir.Bu destek yetenekli öğrencinin özel bir lisede okumasını sağlayabilmeli.Miili Eğitim Bakanlığı Dersanelerin özel okula dönüşüm sürecinde bu okulları ve devlet okullarını ,bakanlık-akademisyen-sanayici ve halktan oluşan merkezi bir değerlendirme kurulu ile 1-5 arasında sınıfladıktan sonra öğrenci başına alınacak ücretleri belirlerken,aynı zamanda bu okullara gidebilecek öğrencileri yine merkezi sınavla belirledikten sonra öğrenci yardımını ebeveynin maaşı ile bağlantılı hale getirmeden kayıt esnasında devlet adına öğrencinin hesabına özel okula yatırmalı.
8—Polonya da sınavların zorluk derecesi arttırıldı.Okul içi sıvanların önemi yükseltildi.Hem aileler hem okul yönetimi açısından okul ana merkeze oturtuldu.
9—Polonya da lise ve mesleki yönelim için öğrenciler tercihlerini 14 yaşında yapmakta.Bu suretle temel ve orta öğretim süresi uzatıldı.
9.1—Türkiye de temel ve orta öğretim 12 yerine 14 yıla çıkarılabilir.Mesleki öğretimde Türkiye odalar ve Borsalar Birliği ile işbirliğine gidilerek Alman sisteminde olduğu gibi öğrenci %50-%50 okulda ve işyerinde çalışarak okulu bitirmeli.Bu suretle sanayinin istediği kaliteli işgücü sağlanmalıdır.
9.2--Mesleki eğitim-Lise eğitimi oranı birçok sanayi ülkesinde olduğu gibi %60-40 olarak düzenlenebilir.
9.3--Ayrıca Türkiye de ABD ordusunun eskiden paralı askerlik olmayan dönemde olduğu gibi ordu içinde mesleki eğitim ve askerlik %50-50 oranında düzenlenebilir.Askerlikte 12 ayın altına düşürülmemesi-ordunun tamamen profesyonel hale getirmek yerine mecburi askerlik ile profesyonel asker oranı % 60-40 oranında düzenlenebilir.Ordu ciddi anlamda askerlik,eğitim ve çevre çalışmaları için iyi bir kaynak olabilir.
10—Tüm mevcut okullar veli-akademisyen-sanayi odaları-bakanlık notu,öğretmen kalitesi ortalama notu ile 1-5 arasında objektif ölçmeye dayalı puanlandırma ile sınıflandırılmalı ve puanlarına göre okulların çıtasını yükseltecek planlama yapılabilir.
11-Okullarda yabancı dil eğitimi ana sınıfında başlamalı.
12—Öğretmenliğe ilgi ve yeteneği olan öğrencilerin seçimi için akademik proje olarak ÖSYM ve Tıp Fakültesi işbirliği ile merkezi sınav yapılmalı.Diğer meslekler için olan fakülteler (tıp,hukuk, mühendislik vs) aynı mantık çerçevesinde meslek lisesi-düz lise ayırımı yapılmadan lise son sınıfta sınav yapılmalı.
13—Lisede derslerin konu seçimini artık bakanlık yerine sanayici-bakanlık-akademik çevre-velilerden oluşan komisyon belirlemeli. Hayatlarında trigonometriye ihtiyacı olmayacak öğrencilere trigonometri yada cebeli tarık boğazının yerini yada kompleks sayıları öğretmenin anlamı olmasa gerek.ve bu suretle öğrencileri derse ve ödeve boğmanın anlamı hiç yok.
13.1--Öğretmenler dersi yaşayarak öğretmeli-evlere ödev verilmesi kesinlikle önlenmeli bunun yerine okulda asistan öğretmen denetiminde yerinde yaşayarak özellikle proje odaklı çalışmalar yapılmalı.Okullarda öğretmenin temeli görsel öğretime(tepegöz,yapbozlu haritalar, bilgisayarlı eğitimler,-oyuna ve projeye dayanmalı.Okulun eğitim kalitesi objektif olarak bu kriterlere göre ölçülmeli.
Kaynakça:Dünya Gazetesi-CBT