MAKALELER / Dünya Ekonomisi Depresyona mı Giriyor






Dünya Ekonomisi Depresyona mı Giriyor:

 

1—2008 krizinden sonra; Son gelen verileri baz alırsak Dünya ekonomisi sanki bir durgunluğa doğru ilerlemekte.


1.1--Bu veriler; ABD ekonomisinin yavaşladığını gösteren göstergeler,,Çin ekonomisinin durumu, Avrupa ekonomilerinin durumu.Kısaca dünya ekonomisi yavaşlamaya başlamış olabilir.


1.2--Bu anlamda dünya ekonomisini bütünsel olarak inceleyecek yada simüle edecek, dünya ekonomisini global düzeyde modelleyecek multidisipliner modellere ve araçlara ihtiyaç olduğu oldukça açık.

 

1.3—Bu modellerden biriside akışkanlar mekaniği modellemesi olabilir.Bu modellemede para akışı ile su akış arasında benzeşim-analoji kurulabilir.


1.3.1--Bu modellemeye göre Küresel düzeyde dünyadaki para akımlarının dolaşımını akışkanlara mekaniği benzeşimine göre para hızı,paranın değer kaybı(basınç kaybı gibi) modelleyecek yaklaşımlara ihtiyaç var.


1.4—Yukarıdaki yaklaşıma göre dünya bankasında tıpkı NASA da uzay araçlarını uzayda ilerlerken kontrol ve komute eden merkezi gibi bir komuta merkezindeki büyük bir ekranda hangi ülkeye ne miktarda para akıyor –paranın hızı ve değer kaybını gösteren 2 yada 3 boyutlu bir bilgisayar  simülasyonuna ihtiyaç olabilir.


1.3—Bu simülasyonun oluşturulması  ile dünya ekonomi makinesini siyasal ve sosyolojik koşullara uygun uygun viteslerde sürmek için neler yapılması gerektiğinin-Hangi ülkenin merkez bankasına gönderilecek bir direktif olarak frene mi basılacak-gaza mı basılacak bunlar söylenebilir ve bu şekilde büyük resim görülebilir.


2—Depresyon psikiyatride kendini enerjide minimuma gitme hali olarak belli eder.Kısaca kişi enerji açısından tükenmeye başladığında depresyonda olduğu söylenebilir.Depresyonun dip noktası intihardır.Zira intiharda enerji durumu sıfıra gider.


2.1--Bu yaklaşıma göre dünya ekonomisinin 1929 daki krizi depresyon olduğu gibi 2008 krizi de depresyon olarak nitelenebilir.


2.1.1--1929 krizinde ekonomik enerji dip yapmasına rağmen bu noktadan çıkış için gereken potasiyel enerji kaynağı dünya ekonomisinde mevcuttu.


2.1.2--Oysa 2008 krizinde bu kaynak-bu potansiyel var mı diye sorgulanabilir zira Avrupa ekonomileri hala krizden daha çıkamadılar ve aynı zamanda dünyadan ekonomik enerji anlamında borç alan-para basan Amerikan ekonomisi de yeniden krize girme sinyalleri vermeye başladı- mı.


2.2—Bu süreç bir benzeşim olarak yorumlanırsa bir elektrik motoruna takatının üstünde yük bindirirseniz motor devri düşer.Dünya ekonomik motorunun devrinin yavaşlaması yani durgunluğun derinleşmesi dünya ekonomik motoruna gücünün üstünde yük bindirilmesinden kaynaklanabilir.


3—Rusya,ABD,Çin,Asya ekonomileri yavaşlamaya başladı.Bunun muhtemel iki nedeni olabilir.Kaya gazının ABD de çok çıkarılması ile fiyatı 30 doların altına düşen petrolün fiyatının düşmesi nedenlerden biri olabilir.


3.1--Öte yandan kapitalist sistemin kara delikleri var.ve bunlar dünya ekonomik enerjisini yutan kara deliklerdir.


3.1.1--Bunlardan biri pikety ifade ettiği gibi servetin tepede birikmesi ve bir işe yaramaması yani üretime geri dönmemesi.


3.1.2--Bu kaynağın-zenginlerin servetinin üretime dönmesi-servetin tepeden yığılmasının önlenmesi gerek.


3.2--Diğer bir kara delik ise dünya ekonomilerinde para sürekli akış halinde iken bir yandan da değer kaybına uğramakta.Bu kayıbın nedeni uygun çapta olmayan-dar çaplı ekonomilerde anormal değerde paranın değer kaybına uğramasıdır.


3.2.1--Bu olayın nedeni akışkanlar mekaniğine göre basınç kaybı gibi  akışkanın aktığı kanalın çağı uygun bir çp değilde daha dar çapta akmasıdır.Akışkanlar mekaniğine göre basınç-değer kaybı kanal çapının 5.kuvveti ile ters orantılı, kanalda akan parasal-akışkan debisinin karesi ile doğru orantılıdır ki bu şart laminar akış şartlarında geçerlidir.Öte yandan Akış türbülansa kaydımı artık sadece akış hızının karesi ile doğru orantılı olarak basınç-değer kaybı oluşmakta.


3.3--Bu nedenle paranın akış hızı her ülkede belli aralıkta olmalı.Zira sığ piyasalara sürülen yoğun para büyük değer kaybına neden olabilmekte.


3.3.1--Kısaca piyasa derinliğine uygun parasal akış hızı yani boru çapına uygun akış hızı olmalı.


3.4--Bir başka değer kaybı noktası da gelişmiş ekonomilerde borsalarda uygulanan büyük kaldıraç oranlarıydı.bu durum kısmen ortadan kalktı.


3.3--Sonuçta dünya para akımları tıpkı dünya atmosferi gibi bir makro ekonomik pompa tüm dünyaya para akımı pompalamakta ve para ülke ekonomilerinde dolaşırken değer kaybına uğramakta,makro ekonomik pompanın basıncı bu kayıpları karşılayamadığı için bazı ülkelere tıpkı kalp problemi olan bir hastanın dokularının kanla beslenememesi gibi bazı dokular ekonomiler ya ölmekte yada durgunluğa girmekte.


3.3.1--Kısaca küresel makro ekonomik pompanın basıncını karşılayacak kadar bir basınç değer kaybına izin verilebilir.Daha fazla basınç kaybı tıpkı kombi pompa basıncı yetmeyince radyatöre su gitmemesi gibi bir durum olarak düşünülebilir.Küresel para pompası büyük ekonomilerin pompalarıdır-merkez bankalarıdır.Bunlar %40 lık kesimi karşılayan FED,%20 kesimi karşılayan AB Merkez Bankası,%10 Çin Merkez Bankası vs gibi pompalar.


3.4--Kaos teorisine göre dünya ekonomilerinin senkronaizasyon problemine bağlı olarak-aşırı senkron-aşır kaotik bir yapının oluşmaya başladığı ve bu probleme bağlı olarak depresyona girdiği düşünülebilir.Bu nedenle dünya ekonomilerini aşırı kaotiklikten uzaklaştırmak yani fraktal boyutu aşapı çekmek gerek.Dünya ekonomisi psikoza girse pereyodik yapılar oluşacak fraktal boyut ise tam sayı olacaktı.Bu konunun ciddi olarak irdelenmesi gerek.


4--Sonuçta dünya ekonomik enerjisini elektrik-akışkanlar mekaniği-kaos-kuantum mekanik teorilere göre yorumlayacak multidisipliner modellere ihtiyaç var.ve dünya ekonomisini tüm ekonomik akışı gösteren bir büyük ekranda izlenebilen simülasyona ihtiyaç var.Dünya bankası yöntiminin zenginler kulübü olmaktan çıkarıp G20-G30 ları içerecek şekle getirilmesi tek elden merkez bankalarına öneri direktifi verecek bir dünya ekonomik merkezi birimine ihtiyaç olduğu açık.


4.1—Öneriler:


1--Dünya ekonomisini tekrar yüksek büyüme hızları-yüksek motor devirlerine çekecek uygulama önerileri şunlar olabilir:


2-Dünya ekonomik enerjisini yutan parametrelerin uygulama ile düzeltilmesi 


3-Verimlilik(iş-enerji-su) yoğun biçimde yönelmek


4--Uzay-yenilenebilir enerjiler-yapay zeka-gıda araştırmalarına yoğun emek verilmesi-harcama yapılması uygun olabilir.


5--Petrole bağlı ekonomik sistemin yenilenebilir enerji olarak yeniden düzenlenmesi de uygun olabilir.





Makalenin İzlenme Sayısı : 609

Eklenme Tarihi : 20.08.2019

Önceki sayfaya geri dön.