Krizlere Karşı Aktif Titreşim İzolasyonu:

1--Ekonomik sistemi bir makine olarak niteleyen Keynes,bu makinenın muazzam işleyişi karşısında hayretini dile getirmişti.Evet ekonomik sistem bir organizma haline gelemedi ancak uygarlığın ilerlemesi ile zaman içinde belki bir organizma haline gelebilir.

2--Bugünlerde Küreselleşme temel ekonomik araştırma alanlarından biri.Asya krizinin yorumunda paul krugman süreci otoyolda araçlardan birinin fren yapması sonucu otoyolun kilitlenmesine benzetiyordu.

2.1--Ancak bu benzeşim yerine fizikten bir alıntı yaparak asya krizini benzer ekonomik sistemlerin (ekonomik frekansları yakın) frekanslarının kilitlenmesi olarak da yorumlamak da mümkün.

2.2--Bu yaklaşım ayrı coğrafyalardaki ülkelerinde,birinin krize girmesi durumunda neden krize girdiğini modelleyebilir.Krizin hemen sonrası İMF nin açtığı Krediler bu ülkelerin krizden çıkmasına yardım edebilmekte ancak bu yardımların getirdiği şartlar bir süre sonra krize giren ekonomilerin durgunluğa sürükleyebilmekte.

3--Bilimde Esas olan gözlem ve buna uygun modelleme yapmaktır.Ekonomi bilimi için modelleme anlamında multidisipliner yaklaşımlar yapmak gerekir.

3.1--Bu yaklaşıma göre ekonomi ampirik formüllerle desteklenmesi gereken uygun mühendislik modellerle daha anlaşılabilir hale gelebilir.

4—Ekonomik süreçler-olaylar, enerji,mukavemet,kuantum fizik,kaos bilimleriyle modellenebilir  ve ekonomik entropi,entalpi, ekonomik frekans Para akış hızı gibi terimler uygun mevcut ekonomik terimlerle ifade edilip,kestirimler yapılabilir.

5--Bu yazının konusu ekonomik sistemi engebeli yolda(dalgalı kur) yürüyen bir motorlu araca benzetmek,aynı zamanda bu araçta yay+amortisör ile destekli Tekerler ile aracın ilerlediğini benzetilerek, bu araçta yolcu kabininde(ekonomik sistem) en az titreşim hissedilmesi  ana modellemedir-benzeşimdir.

5.1—Makine Mühendisliğinde öğretilen Mekanik Titreşimler teorisine göre Ekonomik kütlesi olan araç belli bir hız ile ilerlerken belli bir değerden sonra araç mekanik titreşimler teorisine göre rezonansa girmekte ve araçta sarsıntı(ekonomide ekonomik kriz) oluşmakta eşyalar ve yolcular savrulmaktadır.

5.2--Mekanik Titreşimler Teorisinde(Mekanik Titreşimler,Prof.Dr.Fuat Pasin,Birsen Yayınevi,2000,sayfa:86) bu problem-aktif titreşim izolasyonu  problemi teorik olarak incelenmiş ve sonuçta aktif titreşim izolasyonunda şu kaide ortaya çıkmıştır

6--.Aktif  titreşim izolasyonu için kural sistemde :yumuşak yay,az sönüm,büyük kütle.

6.1--Bu kaideyi ekonomik sisteme uyarlarsak:Belli devirle çalışan ekonomi makinesine

1--büyük bir kütle(İMF Kredisi,yada nakit enjeksiyonu) ithal edersek,

2--ekonomik sönümü mevcuda göre arttırırsak (sönüm yada direnç para akış hızı ile doğru orantılı olup akış hızı arttırılmalı,likiditesi düşük parasal enstrümanlar kullanılmalı, piyasa derinliği azaltılmalı)

3--Yumuşak yay(ekonomide elastiklik arttırılmalı(bürokrasi azaltılmalı, özelleştirme arttırılmalı)

4—Yukarıdaki maddeler göre önlem alındığında krizler için aktif titreşim izolasyonu yapıldığında kriz ekonomi makinesini çok fazla sarsmadan atlatılabilmekte.

7--Ancak krizin hemen sonrası uygulanan bu önlemler,ekonomi motorun devri belli bir dönüş değerinin üzerinde ise bu önlemler farklılaşır.Ancak herhalükarda kütle ithali(nakit enjeksiyonu) en iyi araçlardandır.

7.1--Ayrıca belirli bir sönüm ve elastiklik vede büyük ekonomik kütleye sahip ekonomilerin kriz (rezonans)la niçin karşılaşmadıkları bu teori ile açıktır.

7.2--Zira araç devri sıfırdan artarak ilerlediğinde belli devirde-frekansta-rezonans frekansında rezonansa mutlaka girmekte ve önemli olan bu noktayı en az hasarla atlatmak olması için gereken önlemler olmalı ve bu frekans-devir geçilince üst devirde ekonomi makinesi çalışmaya devam etmektedir.

7.3--Gelişmiş ülkeler ,gelişmekte ülke iken yüksek büyüme hızlarında bu devirden geçmekte,gelişmiş ekonomi olunca artık gelişmiş ekonominin hızına uygun devirde çalışmaya devam etmektedir.Şu sorulabilir gelişmekte olan ekonomiler 5-7 büyüme hızlarına sahip iken,gelişmiş ekonomiler 3-4 lük büyüme hızlarına sahip olmaları ne alma gelir.

7.4--Her halükarda gelişmiş ekonominin ekonomik motorunun devri,gelişmekte olan ülkeden daha yüksektir.ve onlar rezonans frekansından geçerek bu duruma-devre gelmişlerdir.

8—Ekonomik krizin yayılması frekans kilitlenmesi ile açıklanabilir.Sonuçta kriz ekonomik büyümenin(rezonans) doğal sonucudur.

8.1--Krizlere yakalanmayan ülkelerin ekonomi motorları belli bir kritik devrin üzerinde döner.Eğer bunların motorları yavaşlarsa kriz noktasından (rezonans) tekrar gelebilirler.

8.1—Gelişmiş ekonomiler ,krizi büyük ekonomik kütleleri ve özel sektörlerinin elastikliği ve para akış hızının ve piyasa derinliğinin uygun değerleriyle sarsıntısız veya daha az sarsıntı ile atlatırlar.

8.2--Burada formülasyona kaynak kitap ve ekonomik verilerle gidilebilir ve olay sayısal hale getirilebilir.