Faizi-Kuru Düşürmek:

1—Kaynak çalışmada enflasyon ile faiz oranı arasındaki nedensellik ilişkisi ele alınmıştır. 2003:01- 2015:02 dönemleri arası enflasyon ve faiz oranları veri seti kullanılarak seriler arasındaki ilişki Granger Nedensellik analizi yöntemiyle tahmin edilmeye çalışılmıştır(1)

2--Yapılan analizler sonucunda ortaya çıkan bulgulara göre enflasyondan faiz oranına doğru bir nedensellik ilişkisi mevcutken faiz oranından enflasyona doğru bir nedensellik ilişkisinin bulunmadığı saptanmıştır(1)

3--Bu durumun sonucuna göre faiz oranlarında meydana gelen düşüş enflasyon ile ilişkilendirilmiştir(1)

4--2003-2008 arasında reel faiz % 10’un üzerinde kalırken, Reel faiz 2003 te zirve yaptı(% 26). 2009’da ağır resesyona rağmen faiz % 6,2’ye iniyor. Ancak 2010’da % 1,6’ya düşüyor(2)

5-- 2009’da ekonomi küçülürken reel faiz % 6,2 ama 2010’da hızla toparlanırken reel faiz % 1,6. Üstelik 2010’da enflasyon da bir gıdım daha düşüyor(2)

6--2001 yılında merkezi yönetim bütçesi içerisindeki faiz giderlerinin GSYH oranı yüzde 17,1 iken 2013 yılında ise bu oran yüzde 3,4’e kadar düşmüştür(3)

7--2000’den bu yana tasarrufların / GSYH’ya oranındaki değişimi gösteriyor. Reel faiz düştükçe tasarruflar gerilemiş bulunuyor(4).

7.1—Yorum: 

1--tasarrufların artışında reel faiz faktörlerden sadece birisi.Sağlıklı ekonomide reel faizin etkisi sınırlı.

8—Piyasadaki dolar pompasında doların-kurun fiyatının yükseliği piyasaki dövizin düşüklüğüdür. 

8.1--Piyasa kanallarında dolaşan Döviz miktarı (döviz/h(saat)) az olunca pompa eğrisinden dövizin değeri artmakta.

8.2--Bu nedenle statik dövizin-yastık altı dövizin dolaşıma katılması için belirsizlikler en aza indirilmeli.

8.1—Piyasada para dengesi: 

döviz değerixdöviz miktarı+yerel para değerix yerel para miktarı=sabit=piyasa gücü olarak formüle edilirse

8.1.1—Bu ifadeye göre aynı güç için yerel para miktarı artarsa(para basma)  yerel paranın değeri düşer-para değer kaybeder.

9—Türkiye ekonomisi sportif anlamda fit ekonomi. Ekonomi hep iç enerjisi ile (piyasadaki yastık altı ve üstü para) ile kendini çevirmekte.Belirsizlikler kalkınca iş yapan insanlara paralarını çevrime katmakta istekli olurlar.

10—Ekonomide faizi düşürmek öncelikle piyasa-ardından bankalar yoluyla olabilir.Bu işlemlerden sonra son biçimi merkez bankası verir-işlemi rötüşler.

10.1—Sürdürülebilir dünya ve ülke ekonomilerinde sıfır olmayan-minimum faiz esastır denilebilir mi.

4—Yorum:

1--faiz oranını düşürmek enflasyonu düşürür-büyümeyi toparlar.

2--Enflasyon-faiz üstel grafiğinde faizin düşürülmesi enflasyonu, üstel artışın olduğu bölgeden lineer ilişki olan alt bölgeye getirir.

3--Batı ekonomileri büyümelerini düşük faizin getirdiği düşük enflasyon ortamında-sağlıklı bölgede sağlamaya çalışıyorlar.

4--Yüksek faiz düşürülürken-akışkanlar mekaniği benzeşiminden dolayı-akışkanlar mekaniğinde su akışının ani olarak kısıldığında koç-su darbesi olayı meydana gelir.

4.1--Zira yüksek faizin kısılması piyasaya verilen paranın kısılması anlamına gelir.Bu ise piyasada akışı kontrol eden yapılarda koç darbesine-yüksek basınçlara neden olabileceği için faizin düşürülmesi belirli bir zaman dilimi içine yayılabilir.

5—Piyasa para pompasının iki parametresi vardır.

1—Paranın debisi(Q(TL/h)),

2-Paranın değeri(Hm)

5.1—Pompanın debisi-dolaşımdaki para miktarı- düşerse paranın değeri artar(ters orantılı)

5.2—pompanın debisi artarsa-paranın değeri azalır.

5.3—para akışının geçtiği kanallarda oluşan paranın değer kaybı-direnç-akışın debisinin(akış hızı ile doğru) karesi ile doğru orantılı olurken,akışın geçtiği kanalların çapının 4.kuvveti ile ters ilişkilidir.Bu bağlamda:

5.3.1—Akış lineer bölgede(düşük enflasyon-düşük faiz) kalmalı ve direnci-paranın değerindeki kaybı düşük tutmak için paranın akış hızı aynı kanal çapı için belli bir değerin altında olmalı ve mükünse kanal çapı genişletilmeli(daha derin piyasa oluşturmak)

5.4—Akışı laminar bölgede tutmak için akışın reynolds sayısı belli bir değerin altında  kalmalı.

5.4.1--Para akışında Reynolds bu değerin üstünde önce yarı türbülans sonra tam türbülansa kayar.

5.4.2--Bu nedenle reynoldsu düşük tutmak için akış hızı düşük olmalı.Akışın yoğunluğu düşük olmalı. Akışın geçtiği kanalın çapı düşük olmalı.akışın akıcılığı yüksek(çek-senet yerine nakit -altın-hatta bitcoin akışı) olmalı.

5.4.2—Enflasyon kontrolünde-paranın değer kaybında-dirençte- paranın akış hızı kontrol edilmeli.

5.4.3--Akış hızı arttıkça önce laminar bölgeden yarı türbülansa-sonra yarı türbülanstan tam türbülansa geçilir.

5.4.4--Tam türbülansta direnç-enflasyonda-direnç paranın akış hızının karesi ile hızla artar.Bu nedenle değer kaybının doğrusal sınır olan laminarda kalması sağlanmalıdır.

6—Kuru Düşürmek:

1—Faiz artışı, Türk Lirasını çekici hale getirmenin normal şartlarda güçlü bir yoludur. Fakat tek başına yetmez. Nitekim USD/TL paritesi hala faiz artırımından önceki seviyelerde salınıyor. 

1.1--Finansal piyasalarda TL için oluşan, ‘‘Yükseliş hareketlerinde satılacak para birimi’’ algısının değişmesi gerekiyor. 

1.2--TL spekülatif bir para birimi haline geldi. Bir para biriminin bu duruma gelmesi, hem piyasaların hem de reel ekonominin öngörü şansını azaltır.(5)

2—Yorum:

1--Kurun yüksekliği karşısında,bu artış trendine karşı ciddi bir karşı duruş gerekir.

1.1--Eğer TL cazip hale getirilirse ve 

1--tek seferlik güçlü faiz artırımı-şok tedavi durumunda(önemli olan ekonomiyi düşük faizle yönetmek) 

2--TCMB nin arkasında ciddi olarak durulursa bu eğilim oldukça zayıflayabilir.

1.2--Zira artış trendi lineer bölgeden artışın katlı olarak arttığı üstel bölgeye doğru ilerlenilmekte.

1.3—Kur artışı tek yönlü olarak artabilmekte yada geriye dönmesi çok daha zayıf bir olgu.Tıpkı entropi gibi.

1.4--Bu nedenle kur artışına karşı TCMB nin döviz satması(bu artışa karşı döviz satılması doğru değil yaklaşımı doğru değil zira artış trendinin kırılması önemli) bu trendi kırabilir-

1.5--Bu anlamda hükümetlerin güçlü ekonomi politikaları izlemesi-ülke içinda para olarak döviz tutulması yerine altın vs enstrümanların teşvik edilmesi oldukça önemli.

2--Gelişmiş ülkelerin kendi milli paraları için faiz artırımı vs  ihtiyaçları yok. onlar ekonomileri güçlü olduğu ve ekonomileri büyüdüğü sürece sorun yok.

3--Türkiyede inşaat(inşaat malzemeleri,demir vs) ve birçok sektörde kullanılan malzeme ciddi oranlarda ithalata bağlı olduğu için kur artışı yolu ile ülke içi kaynaklar dışarıya aktarılmakta.

4--Bu nedenle kuru düşürmek ve kurda ithalata bağlı inşaat vs sektörlerin kaynak kullanımı sınırlandırmak gibi çözümler düşünülebilir.

5--Türkiyede ithalat peşin parayla dolar bazında yapılırken,ihracat vadeli ödeme ile Euro bazında yapılabilmekte.Dolayısıyla sektörlerin kullanıldığı malzemelerde yerli malzeme kullanılması oldukça önemli.Ciddi teşvikler verilebilir.

Kaynak:

(1)-Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği Buhari DOĞAN Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, buhairdogan@sdu.edu.tr Ömer EROĞLU Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, oeroglu@iibf.sdu.edu.tr Osman DEĞER Sorumlu Yazar, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, osmandeger@sdu.edu.tr

(2)- http://www.gazetevatan.com--Reel faiz, enflasyon ve büyüme-09 Mayıs 2011 Pazartesi-Asaf Savaş Akat

(3)- file.setav.org/Files/Pdf/20140421100241_faiz-kiskacinda-ekonomik-buyume-pdf.pdf

(4)- http://t24.com.tr/haber/mahfi-egilmez-faiz-ve-enflasyon-iliskisini-anlatti,

(5)- http://www.finansgundem.com/haber/dolari-dusurmek-icin-merkez-ne-yapmali/1142858