İstanbulda Kara Ulaşımı Oranları:

 

1—2010 yılı itibariyle İstanbul 5517km2lik alanda, 30’a yakın ilçede yoğunlaşmış 12 milyon nüfusu ile yüksek kapasiteli bir ulaştırma ağı gerektirmektedir.

 

2--İstanbul kent içi yolcu ulaşımı, büyük oranda (% 89.4) karayolu ile gerçekleştirilmekte olup, bunun % 39.07 lik kısmı özel otomobile düşmektedir

 

2.1--Tablo 1. Karayolunda yıllık ortalama trafik değerleri

 

Taşıma Türü……………………Günlük ort trafik (yolcu.km)

İETT………………………………. 26.000.000

ÖHO ……………………………… 20.820.000

Otomobil …………………………..72.660.000

Minibüs ……………………………27.855.000

Dolmuş ……………………………….835.500

Taksi ………………………………. 2.780.000

Servis ……………………………….1.480.000

Toplam…………………………….152.430.500

 

 

2.2--Tablo 2. Demiryolunda yıllık ortalama trafik değerleri

 

Taşıma Türü…….Günlük ort. Trafik değerleri (yolcu.km)

Banliyö……………………3.090.000

Metro……………………..   882.425

H. metro ………………… 3.300.000

Tramvay ………………... 2.925.000

N.tramvay ……………………5.600

Tünel ……………………….. 6.500

Toplam…….......................10.209.525

 

2.3--Çizelge 1. İstanbul kentiçi yolcu ulaşımında türel dağılım

 

Tür……Araç sayısı…… Günlük ort. yolcu Taşımadaki payı (%)

2.3.1--Karayolu……………………………………….89.4

İETT ……………………2830…….. ……………….13.98

ÖHO……………………. 1229……………………..11.20

Otomobil……………… 1628367…………………. 39.07

Minibüs…………………. 5860…………………… 19.97

Dolmuş………………….. 590…………………….. 0.60

Taksi…………………… 17416…………………… 2.99

Servis…………………… 32000………………….. 1.59

Toplam…………………. 1 688…………………… 89.40

 

2.3.2--Raylı sistem…………………………………..7.91

 

Banliyö…………………. 101………………………1.33

 

Metro……………………. 32 ………………………1.90

 

Hafif metro……………… 60……………………… 2.37

 

Tramvay………………… 45……………………… 2.10

 

Nostaljik tramvay……….. 3 ……………………….0.08

 

Tünel……………………. 2 ………………………. 0.14

 

Toplam………………… 243 …………………….. 7.91

 

3--İstanbul’da yaklaşık 5585km karayolu olup, ana arterler 2095km uzunluktadır ve ana arterlerin kapladığı alan 30.14x106m2 olarak hesaplanmıştır.

 

3.1--Ana arterlerin dışında kalan ara sokakların uzunlukları 3490 km, ortalama genişlikleri 6.5m olup, kapladığı toplam alan 22.68x106 m2’dir.

 

3.2--İstanbul’da toplam 2500000 araç bulunmaktadır,Bu araçların sadece %15’i için resmi kayıtlı otopark alanı bulunmakta, kayıtsız otopark alanları ile birlikte bu oran %25’e ulaşmaktadır.

 

3.3--Araç Park Yönetmeliğine göre büyük araçlar için ortalama 50m2, küçük araçlar için ortalama 20m2 park ve manevra alanı kabul edilerek yaklaşık park alanı 8.76x106m2 olmaktadır.

 

3.3.1--Ana yollar, ara sokaklar ve otopark olarak kullanılan alanların tamamının toplamı ise 61.58x106m2 dir.

 

4--İstanbul’da mevcut demiryolu hattı oldukça yetersiz olup, yaklaşık 115km hat bulunmaktadır. Bunun büyük kısmı yeni yapılan hatlardır, ayrıca planlanan ya da inşası devam eden hatlar bulunmaktadır.

 

4.1--İstanbul’da yaklaşık-2010 yılı itibarıyla

5585km uzunluğunda…………… karayolu

2095km uzunlukta………………. ana arterler,

3490km…………………………..ara sokakların uzunlukları 

61.58x106m2 …………………..hepsinin toplamı. Olacak biçimde karayolu ağı bulunmakta.

 

4.2--İstanbul’da yaklaşık

115km…………………………. demiryolu hattı

1037780m2……………………..demiryolu ulaşımına ayrılmış alan  ve

4000m2lik………………………demiryolu tesisi ile toplam alan  olmaktadır.

1041780m2……………………..toplam alan

 

4.3--Birim talebi karşılamak için karayolunda demiryoluna göre 5.5 kat fazla alan kullanılmaktadır.

 

5--karayolunda 3.9-4.5-5.4 USD/103yolcu-km arasında değişen ekolojik faktörün, demiryolunda 1.3-1.4-1.5 USD/103yolcu-km arasında değiştiği saptanmıştır.

 

5.1--İstanbul’un trafik değerlerine göre bulunan ekolojik faktör değerleri karayolunda, demiryoluna göre yaklaşık 3 kat fazladır. Demiryolu hatları oldukça kısa olup, ortalama taşıma mesafeleri de karayoluna göre azdır.

 

5.2--Bu değerin küçük olması yolcu-km trafik değerlerini azaltmakta ve dolayısı ile birim işe düşen ekolojik faktörü büyütmektedir

 

5.3--Hatların planlandığı şekilde uzatılması halinde iki sistem arasındaki fark demiryolunun lehine olarak büyüyecektir.

 

6--İstanbul geneli için-2010 yılı için

ortalama üst yapı yapım bedeli ……………………28,03 $/m2

Karayolunun üstyapı bakım maliyetleri…………...70,08 $/m2

Demiryolu üstyapı yapım maliyeti……………….. 42,92 $/m2

 

6.1--yıllık bakım maliyeti

karayolu için…………………………………….. 0,00083 $/yolcu.km,

demiryolu için……………………………………0,00019 $/yolcu.km olarak belirlenmiştir

 

6.1.1—karayolu için belirlenen maliyet değeri demiryolununkinin 4,4 katıdır.Demiryollarının daha fazla yolcu kapasitesine sahip olması,bu türün birim maliyetlerinin düşük olmasında etkili olmaktadır.

 

Kaynak:

1--İMO Teknik Dergi, 2010 4979-4985, Yazı 325, Kısa Bildiri--İstanbul Kara Ulaşımında Alan Kullanımı Ekolojik Faktörünün Belirlenmesi--Zübeyde ÖZTÜRK- Turgut ÖZTÜRK-İTÜ

2-İMO Teknik Dergi, 2010 5059-5064, Yazı 330, Kısa Bildiri--İstanbul İçin Kara Ulaşımı Üstyapı Maliyetlerine Bir Yaklaşım--Turgut ÖZTÜRK--Zübeyde ÖZTÜRK