Ulaşımda Demiryolu Teknolojisinin Avantajları:

1—Ulaşımda Kullanım Oranı:

1.1--AB de dış ticaretin % 90 ı denizyolu ile yapılırken iç ticaretin de % 90 ı demiryolu ile yapılmaktadır.

1.2—ABD de yük taşımacılığının % 40 ı demiryolu ile yapılmakta.

1.3—2005 de TÜİK ulaşım verilerine göre Türkiye de yolcu taşımacılığının % 95 i kara yolu ile ,%3.4 ü demiryolu ile,% 1.57 si havayolu ile %0,01 i denizyolu ile yapılmaktadır.

1.3.1—Yük taşımacılında ise % 91.4 ü karayolu ile ,% 5.2 si demiryolu ile,% 3.2 si denizyolu ile,% 0,17 si hava yolu ile yapılmakta.

1.3.2—Türkiye de2012 yılı itibarıyla  ihracatın % 55 i,ithalatın % 56 sı deniz yolu ile yapılıyor.

2—Km Başına İmalat Maliyetleri:

2.1—Saatte  60.000 yolcu taşımak için 12 şeritli otoyol gerekmekte olup böyle bir otoyolun km maliyeti yaklaşık 30 milyon YTL iken,aynı miktardaki yolcuyu çift hatlı elektrikli/sinayalli bir demiryolu ile taşımak mümkün olup yine böyle bir yolun km maliyeti sadece 5.3 milyon YTL dir.

2.2—Otobanın 1 km sinin yapım maliyeti tek hatlı sinyalizasyonlu ve elektrifikasyonlu bir demiryoluna göre düz arazide 8 kat,orta engebeli bir arazide 5 kat daha pahalıdır.

3—Ulaşımda Harcanan Enerji Oranları:

3.1--Ulaşımda harcanan harcanan enerjinin % 82 isi karayoluna giderken,demiryolu ile ulaştırmada harcanan enerji oranı ise sadece % 2 dir.

3.2--Yolcu taşımacılığında kişi-km başına harcanan enerjiler(kcal)

Karayolu—otomobil......567

Karayolu—Otobüs........155          Demiryolu………….......48                                                                                                                          

Denizyolu……………....20

3.3—Yük  taşımacılığında kişi-km başına harcanan enerjiler(kcal)

Karayolu—Kamyon....155

Demiryolu………….....61                                                                                                                          

Denizyolu…………….25

4—Yol Güvenliği:

4.1--2005 yılında demiryollarında 522 kaza olurken,karayollarında 621.183 kaza olmuş.

4.2—Uluslar arası Demiryolu Birliği istatistiklerine göre  bir milyar yolcu/km başına demir ve hava yollarında kazalarda ölen yolcu sayısı 1 kişi iken,karayollarında bu sayı 30 kişidir.

5—Çevre Koruma:

5.1--Ulaşımda , çevreye 1 kg karbondioksit yayılması için tren ile 42 km,otobüsle 12 km,otomobil ve uçakla 7 km gidilmesi gerekir.

5.2—Platform genişliği 13.7 m olan çift hatlı elektrikli bir demiryolu hattı kapasite açısından 37.5 m genişliğinde altı şeritli bir otobana eşittir.Buna göre karayolları, demiryollarına göre 2.7 kat daha fazla arazi kullanımı gerektirmekte.

5.3—Yapılan araştırmalara göre karayolu gürülütüsü 72-92 desibel,ağır taşıtlar için 103 desibele kadar çıkarken,150 km hızla giden bir trenin gürültüsü 65-75 desibel arasındadır.

5.3.1—Gürültü şiddeti logaritmik olarak artmakta olup,65-75 desibel aralığı,72-92 desibel aralığına göre çok daha küçüktür.insan sağlığı açısından 8 saatlik bir çalışma için gürültü sınırı en fazla 90 desibel olarak alınmaktadır.

5.4--Demiryolu Taşmacılığında Elektrikli Lokomotifler:

1—Türkiye de mevcut hatların % 25 elektrifikasyon ve sinyalizayon hatlardan oluşmakta.

2—Elektrikli lokomotifler hem daha fazla yük taşıyabiliyor ve dizel lokomotiflere göre 3 te 1 daha ucuz.

3—Bu nedenle ciddi bir çalışma ile sektörde benzin,mazot vs petrol kullanımı % 50 ye düşürülebilir.

4—Almanya vs ülkeler demiryolu taşımacılığında elektrikli lokomotifleri kullanarak sağladıkları verim ile ekonomilerini daha güçlü kılabilmektedirler.

6—Yüksek Hızlı Tren Projeleri:

6.1—Bugün YHT Fransa dışında Almanya, Belçika, Hollanda, İngiltere, İspanya ve İtalya dahil birçok Avrupa ülkesi, ABD, Japonya, Çin ve Güney Kore’de kullanılıyor. Bu trenlerin bir kısmı saattte 500 kilometre hızı dahi aşarak rekor kırıyorlar. Yüksek hızlı tren teknolojisinde Çin 394 km hıza, 277 km hız  ise Fransız TGV trenlerine ait.

6.2—ABD de YHT Teknolojisinde Durum: ABD de Başkan Obama,Hızlı tren teknolojisinde, Çin deki gelişmeleri dikkate alarak hazineden 8 milyar dolarlık fon ayırdı.Böylece Boston-Newyork ve Washington arasında  çalışan hızlı trenler ülkenin her yanında kullanılacak.Ve hız sınırı olarak 400 km olarak düşünülmekte olup, risk düzeyi düşük yeni bir teknoloji uygulanacak.Çin, ABD nin Las Vegas Hızlı Tren Projesini Kanada nın ünlü hava ulaşım şirketi Bombardier le birlikte girmek istemekte.

6.3—Türkiye de YHT Teknolojisinde Durum:

6.3.1--Türkiye de Toplam yolcu taşıma kapasitesinde % 10 paya sahip,demiryolu taşımacılığında mevcut payın % 78 i gibi bir düzeye çıkarılması planlanmakta.

6.3.2—TCDD nin hızlı tren projesine ayırdığı payın 2.5 milyar lira olacağı söylenmekte.

6.3.3—Türkiye de Ankara-Eskişehir Yüksek Hızlı Tren hattının devreye alınmasıyla yolcu talebi % 600 artarken,2013 sonunda yolculuk süresi 3 saat olacak biçimde planlanan  Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Tren hattının devreye alınması beklenirken, Ankara-İzmir YHT hattı için ihale ve yol çalışmalarına devam edilmekte.Aynı zamanda Ankara-Konya arasında yapılan YTH hattında test sürüşlerinde de 255 km hıza yaklaşıldı.   

6.3.4—Türkiye de 11 e yakın YHT hattı planlanmakta.Planlanan  Hatlar: 

1--Ankara - İzmir,  

2-- Ankara - Konya - Antalya – Alanya,  

3--Ankara - Kayseri , 

4-- İstanbul – Bursa  ,

5--Ankara – Bursa, 

6--İstanbul - Edirne - Kapıkule , 

7-- Konya - Ereğli - Tarsus - Adana- Gaziantep , 

8-- Sivas - Erzincan - Erzurum – Kars, 

9-- Samsun – Ankara, 

10--İzmir - Afyon – Konya, 

11-- Kayseri - Kapadokya - Aksaray- Konya- Antalya- Alanya

6.4—YHT Teknolojisi:

1--Ankara-Eskişehir güzergâhında hizmet veren Yüksek Hızlı Trenin maksimum hızı saatte 250 km.

2--8 motora sahip olan trende arıza durumunda bir diğer motorun devreye girerek trenin yolda kalmasını önleyen bir sistem bulunmaktadır.

2.1—Yeni kuşak  hızlı trenlerde, 6 ila 10 megavat gücünde 8 ila 12 adet motor bulunuyor. Elektrik enerjisini nakil hattından motora ulaştıran düzeneklerin iletkenliği ve tasarımı yüksek hıza ulaşmak açısından büyük önem taşıyor.

2.2--Yüksek hızlara ulaşmak için ikinci önemli faktör ise, vagonların yapısı. Dünyada kullanılan hızlı trenlerin vagonları, eski kuşak trenlere göre çok daha hafif.

2.3-- Vagonların, trenin maruz kaldığı hava ve ray sürtünmesini minimuma indirmeleri için özel bir aerodinamik yapıda üretilmeleri gerekiyor. İlk ve son vagon, vagon arası boşluklar özel olarak hesaplanırken, yine ray sürtünmesini azaltmak için özel tasarlanmış tekerlekler kullanılıyor

3--YHT, tamamı elektrikli, sinyalli ve çift hatlı hızlı demiryolu üzerinde yol alacak

4—YHT  bir elektrik kesintisi durumuna karşın yedek güce sahip olduğunu, ayrıca elektrik aldıkları santrallerin de yedekli olduğunu, bu nedenle trenin yolda kalma riski bulunmamakta.

5--Yüksek hızlı trenlerde motorlarda sağlanan yüksek hız dışında,tren ile ray arasında oluşabilen rezonans yani titreşimler trenin yol sürüşünü ciddi olarak etkilediği için,yol şartları bu trenlere uygun olarak inşa edilmekte.

5.1-- Hızlı trenlerin söz konusu yüksek hızlara ulaşması için ancak bu hızı destekleyen özel yapım demiryolu rayları gerekiyor. Yüksek hızlarda merkezkaç kuvveti normale göre çok daha yüksek olduğu için, rayların bu hızı destekleyecek güçte dayanıklı olması gerekiyor.

5.2--Raydan çıkma tehlikesini minimize etmek için, yüksek hızlı demiryolu hatlarının mümkün olduğunca düz, eğimsiz ve virajsız inşa edilmesi gerekiyor.

5.2.1--Hatlar Arası Geniştir--Kurp (Viraj) Yarıçapları Daha Büyüktür--Tüneller Yüksek Hıza Uygun Olarak İnşa Edilir/Hızlı Tren hatlarındaki tüneller, içinden çift yönlü olarak geçen trenlerin oluşturacağı yüksek basıncı ortadan kaldıracak şekilde yüksek hıza uygun olarak inşa edilir. Tünellerde yangın ve havalandırma sistemleri bulunur.

5.3--Seyir ortamındaki herhangi bir değişiklik treni olumsuz etkileyeceğinden, yüksek hızlı hatlarda tünel kullanmaktan kaçınılıyor. Eski hatlar üzerinde ise, trenler, hız performanslarının ancak yarısını kullanabiliyor.

5.4-- Almanya hariç, bütün ülkelerde tren hatları tel örgülerle dış ortamdan yalıtılmış durumda. Bunun başlıca nedeni tren raylarına girecek bir otomobil, hayvan veya insandan kaynaklanacak kazaları önlemek. Trafik sinyalizasyonu, seyir kontrolü ve diğer güvenlik sistemleri(dijital harita kontrollü yol uyarı sensörlü) için en son teknoloji kullanılıyor.

6-- Türkiye de Ticari hızlı trenlerin bu hatlarda 250–300 km. hız yapabilmesi beklenmektedir.

7--YHT bu hızı yapabilmesi için hızlı tren takımı ve hızlı demiryolu üzerinde yol alabilir..

8--Ankara-Eskişehir hattında kullanılan takımlarda klima, video, TV ve müzik yayın sistemi mevcuttur. Tren, engellilerin rahat bir şekilde seyahat edebilecekleri şekilde tasarlanmıştır. Hızlı trende, vakumlu tuvalet de bulunmaktadır.

9—AnkaraEskişehir YHT'de business, birinci sınıf ,  bedensel engelli koltuğu,  kafeterya, radyo ve kapalı devre televizyon sistemi yer almaktadır. YHT'nin business bölümünde 2 1 düzeninde deri kaplı koltuklar, 4 farklı müzik kanalından en az 4 saat süre yayın yapabilecek ses ve görsel yayın sistemi ile dizüstü bilgisayarlar için güç kaynağı bulunuyor .

10--Tavanda LCD ekranın bulunduğu setlerde ve koltukların arkasındaki tekerlekli sandalye bölümü ve özel tasarlanmış tuvaletler engelli yolcuların ihtiyacının giderilmesini sağlayacak.

11—YHT lerde Yolculuk esnasında dışarıdan düşük gürültü gelmesi için hızlı trenin ses yalıtım seviyesi yükseltilmekte.

12--Yolcuların olası kulak rahatsızlıklarının önlenmesi için basınç dengeleme sistemi kurulmakta.

13--Elektrik enerjisi ile çalışan hızlı trenler, çevreye zarar vermediği gibi diğer ulaşım araçlarına göre sessiz çalışarak gürültü kirliliği de üretmiyor.Hızlı tren hatlarının kapladığı alanlar otoyollarına göre daha azdır.

Kaynakça:

1—Mühendis ve Makina Dergisi—S:582 ,

2—Para Dergisi-10/16.01.2010  ,                                         

3--arsiv.ntvmsnbc.com/news/279652.asp,  

4--tr.wikipedia.org/wiki/Yüksek_Hızlı_Tren,

5--hizlitren.tcdd.gov.tr/home/detail,  

6--Dünya Gazetesi