İstanbul un Trafik Problemleri İçin Politika Önerileri:
1—İrfan Batur 2012 den beri İstanbul Ulaşım Politikaları üzerine çalışıyor.Katar da Hamid Bin Halife Üniversitesinde 2025 İstanbul una çözüm niteliğinde senaryolar geliştirdiği doktorasını tamamlamakla meşgul.
2—Öneriler-Bilgiler:
1—İstanbul bu duruma 60 yılda geldi.Süreç üstel bir biçimde ilerliyor olabilir.Şehri tekrardan yaşanabilir hale getirmek için uzun sürelere ihtiyaç var.
2—İstanbulda trafik sıkışıklığına bağlı harcanan para 2010 da 3 milyar dolar olarak hesaplanmış.
2.1—İstanbulda toplam araç sayısı kamyon ve otobüslerle birlikte 4 milyon.2025 de sadece otomobil sayısı 4.6 milyona çıkacak.
2.2—İstanbulda Ulaşımında paylar:
1--%30…………otomobil
2--%23………….otobüs-metrobüs
3--%16………….servis araçları
4--%14………….raylı sistem
5--%13…………dolmuş-minibüs
6--%3.5…………deniz ulaşımı
2.3—İstanbulda günde 16 milyon araçlı yolculuk yapılıyor. Bunların yaklaşık %50 si toplu taşımayla,%30 u otomobille gerçekleşiyor.
3—İstanbulda mesafelerin kontrolü yapılmıyor.Mesela bir firma tarafından Beylikdüzü-Gebze arasına servis konulmuş ise buna karşı çözüm üretmek gerekir. Yani kişilerin evleri ile işyerleri yakın olmalı gerekirse becayiş yapılması imkanı belediye-kamu tarafından sağlanmalı.
4—İstanbul da araç sayısı 2025 e kadar ikiye katlanacak.
4.1--Bu anlamda İstanbul için otomobil arzı(kredi vs) ve otomobile uygun alt yapı kısıtlanmlı.
4.1.1--Yani yolları-otoparkları daraltmak-insanlara daha fazla yürüyüş yolu.bisiklet parkuru inşa edilmesi uygun olabilir. Toplu taşımayı ve toplu taşımaya ulaşımı öncelemek gerekir.
4.2--Yapılan bir araştırmada daha fazla yol yapılması trafiğe çıkacak araç sayısını artırmakta. Köprü-Avrasya tüneli açıldı.Yeni yol yapmak çözüm değil.
4.2.1—Öneri:İstanbul İmar Yönetmeliğine İlçe Belediyelerinin bisiklet yolu inşa etmesi-bu yola erişimin sağlanması şartı getirilebilir.
4.2.2—İstanbulda deniz ulaşımı oldukça zayıf.Büyükşehir Belediyesi tüm kıyı şeridi boyunca deniz taşımacılığı hattı-ido vs kurabilir ve İlçe belediyeleri bu hatta tramvay-dolmuş hattı seferi güzergahı tayin edebilir.
4.2.1—2013 rakamlarına göre nüfusun sadece % 21 i 15 dk. da bir iskeleye ulaşabiliyor.İstanbul bir kara şehrine dönüşmüş durumda.
4.3—İstanbulda ortalama bir yolculuk 15 km,2025 de 25 km olacak.Hem yolculuk sayısı hem de mesafe artıyor.Bunun kısaltılması için politikalar oluşturulmalıdır.
4.3.1--Bunu 2025 deki 25 km olması beklenen yolculuk mesafesini % 23 e indirirsek ve araç sahibi olma maliyetini % 20 artırırsak İstanbulda ulaşıma harcanan toplam enerji tüketimini % 27 azaltabiliriz.
4.3.2--Kısaca ana parametrelerden biri İstanbulun araç vs kaynaklı enerji tüketimini düşürmek ve enerji(su) tasarrufu oranını artırmak.
4.4—Türkiyede elektrikli otomobil gündemde olan bir konu.İstanbulun elektrikli otomobil için elektrik alt yapısı yeterli olmayabilir-bu yapı oluşacak elektrik yükünü kaldırmayabilir.İstanbulun elektrikli otomobil kullanımı için mutlaka bir çalışma başlatılmalı-streteji oluşturup planlamaya göre gereken yatırımlar hızla yapılmalı.Zira iklim değişimi hızlanmış durumda.
4.5—2016 de insanların % 32 si özel otomobille seyahat ederken,otomobiller kentteki bütün enerjinin % 70 inin tüketilmesine neden oldu.Bir kişinin otomobille seyahat etmesi toplu taşımayla seyahat etmesinden en 3-4 kat daha fazla enerji tüketimine sebep oluyor.
4.6—Dünyanın gelişmiş şehirlerinde bin kişiye ortalama 400-500 araç düşerken bu sayı bizde 200 bile değil.Mevcut durumda araç kullanmayan insanların ulaşım kalitesini artırabilirsek bu insanlar zaten trafiğe çıkmaz
4.6.1--İstanbulda ulaşım kalitesini artırmak için örneğin metrobüste zirve saatlerde doluluk oranı %85 ise bunu öncelikle % 50 ye çekmek için iki metrobüs aracı arasındaki süreyi daha kısa hale getirmek yani daha fazla sefer yaparak bu işi artırabiliriz.
5—Zincirlikuyu-Beylikdüzü metrobüs hattı yeniden düzenlenebilir.Bu anlamda Zincirlikuyu-cennet mahallesi arası elektrikli-raylı olarak düzenlenebilirken,cennet mahallesi b.çekemece arası metrobüs hattı olarak yeniden düzenlenebilir.E5 te tarfiğin sıkıştığı cennet mahallesi-avcılar arasına karadan E5 in altına tünel yol yapılabilir.
5.1—İstanbulda kıyı şeridi boyunca E5 ve TEM in dışında yeni bir otoyol(elektrikli otolarda kullanacak biçimde vs) yapılabilir.
5.2—TEM de bir kaza durumunda yol tıkanmabilmekte. Bu nedenle TEM çevreye kaşışı sağlayacak yeni kaçış yolları yapılması öncelikli olmalıdır.
5.3—Bir kaza-afet durumunda Metrobüs yolunu kullanabilmek için uygun ana istasyonlarda metrobüs yolu ile normal yol arasına bariyerli kollar yapılmalı ve bunların kumandası uzaktan-elle kumanda ile kumanda edilerek metrobüs yoluna girme imkanı sağlanabilmelidir.
5.4—Uygun bölgelerde yap-işlet devret modeliyle hava ray yapılabilir.nereye hava ray nereye tramvay nereye dolmuş hattı yapılacağı ile ilgili her ilçenin yapacağı bir çalışma İBB de bir üst kurula gönderilebilir.Onay sonrası uygulamaya gidilebilir.Şirinevler-Mahmutbey arasına Mahmutbey yoluna tramvay hattı döşenebilir.İlçe sınırları içinde tramvay hatlları düzenlenebilir.
5—Bağdat caddesinin bir ucundan bir ucuna tramvay hattı düzenlenebilir.
6—Altunizade bölgesi ve ilçe belediyelerinin önerdiği bazı bölgeler komple yayalaştırılabilir. Yayalaştırılan bölgelerde araç giriş çıkışı için plan ve program yapılması ve uzman bir kurulda onaya sunulması sözkonusu olabilir.
5—Tarihi Yarımadadaki yayalaştırma uygulamaları iyi örnekler.Uygun meydan ve boğazlarda yayalaştırma uygulamaları yapılabilir.Aynı zamanda buraya otomobil girişini kısıtlayan bölgesel sıkışıklık ücretlendirilmesi uygulaması yapılabilir ve bu uygulamanın temelinde yatan ilke kullanan öder-kirleten öder düşüncesidir.
6—Metrobus ve metro duraklarına erişim özellikle hamileler-küçük çocuklu anneler ve engelliler için sorunlu.uzun mesafe yürümeleri,engelli asansörü bulunmayan duraklar önemli.Bu anlamda bütün duraklar tek tek özel oldukça deneyimli içinde yabancı uzmanlarında bulunacağı ekip tarafından analiz edilir gerekli düzenlemeler yapılabilir.
7—Ulaşımda ücretlendirmde zirve ile zirve dışı saatler arasında farklı ücretlendirme yapılabilir.Zirve dışı saatler için %20 indirim yapılabilir.
6—Üniversite kampusları için bisiklet alt yapısı geliştirilebilir.Büyükşehir Belediyesine bağlı özel bir bisiklet alt yapısı ekibi oluşturup strateji ve uygulamaları planlayabilir-denetleyebilir.
7—Merkezi bölgelerde otoparklara erişimin kısıtlanması ve bunun için ücretlerin artırılması önerilebilir.
7.1—İlçe belediyeleri 100 m2 lik bir alana kurulabilen asansörlü otopark uygulamalarını(SANMAK Firması ) yap-işlet-devret modeliyle uygulatabilir.Böyle bir otopark için araç başına maliyet 15.000 TL olabilirken katlı betonarme otopark da 40.000 TL olabilmekte.
8—2009 Tarihli İstanbul çevre düzeni planına göre yaşanabilir bir İstanbul için nüfus 16 milyonu aşmamalı ve TEM in kuzeyine geçilmemeli.Bu sınıra uymak herhalde şart.
9—Londra nın nüfusu 1950 leden bu yana sabitken,İstanbulun nüfusu 10 a katlandı.Bu artışı durdurmak için göç veren illere Büyükşehir Belediyesi teknik vs politika oluşturup-teknik yardım yapabilir.
10—Batura göre İstanbul için öncelikle hiçbirşey yapmamak,durmak ve kenti iyileştirmek( kültürel-çevre-sanat-finans açısından geliştirmek uygun olabilir mi)
10.1—İstanbul kişi başına düşen yeşil alan ortalama 0,3-2,5 m2 arasında değişirken Avrupa ülkelerinde bu oran 15-20 m2 ye çıkmakta.Çevre Bakanlığı tarafından Özellikle yeşil alanı düşük ilçelerin bu alanı 7-10 m2 nasıl çıkaracaklarının planı istenmeli ve gereken finansmanı için destek olunmalı ve istenen sürede bu alanı sağladıkları kontrol edilebilmeli.
10.2--Benzer şekilde kültürel-iş yaşamı için programları istenip-uygulamaları kontrol edilmeli.İlçe belediyeleri ilçelerdeki mütaahhit ve iş adamlarıyla rüzgar türbini kurup bunun enerjisi kamuya satabilir.
10.3—İstanbul Büyükşehir Belediyesi,İstanbulun sorunlarına çözüm üretmek için benzer özelliklere sahip Londra,Sau Pauolo gibi yabancı şehir uygulamalarını inceleyebilir.
10.4—İBB ,İstabulun sorunları çözüm merkezi adlı bir internet adresi oluşturup her türlü sorun ve çözüm için vatandaşların buraya e mail atmasını sağlayabilir.burada en önemli konu yazılan her yazıya gerekçeleri ile mutlaka cevap verilmesi gereğidir.
Kaynak:Habertürk Gazetesi-Pazar Eki-08.04.2018-s:9