HES lerin Rehabilitasyonu İle Sağlanacak Kazanç:
1--Türkiye’de hidroelektrik üretimin % 60’ını gerçekleştiren Fırat Havzası santrallerine ait model test verim eğrileri incelendiğinde,en büyük üç santral göz önüne alınırsa; türbin verimlerinin
Atatürk ve Keban HES’te .........% 95,3,
Karakaya HES’te .......................% 92,4
olduğu, imalatçısının verdiği model deneylere göre hesaplanmış jeneratör ve trafo verimlerinin de günümüz teknolojisiyle elde edilen değerlere çok yakın olduğu görülür.
1.1--Bu veriler ışığında teçhizatların rehabilitasyonu ile elde edilebilecek verim artışının % 0,7 ile % 4 arasında olabileceği gözlenmektedir.
1.2--Bu santrallerden bazılarında, türbinlerin mevcut verim durumlarının tam olarak ne olduğunu bulmak için türbin saha verimlilik ölçümleri yapılmıştır.Bu verimlilik ölçümü ile elde edilebilecek verim artışı miktarı daha büyük doğrulukla tahmin edilebilmiştir
Verim Analizi Yapılan Bazı EÜAŞ Santralleri ve Teknik Özellikleri | ||||||
No | Santral Adı | Kurulu Güç | Yıllık Üretim | Öngörülen | Satış Fiyatı | Rehabil.Sonra |
1 | Karakaya | 1800 | 7500000000 | 2,75 | 0,27 | 55,6875 |
2 | Keban | 1330 | 6600000000 | 2,75 | 0,27 | 49,005 |
3 | Gökçekaya | 278,4 | 400000000 | 5 | 0,27 | 5,4 |
4 | Gezende | 160 | 528000000 | 2 | 0,27 | 2,8512 |
5 | Doğankent | 74,5 | 314000000 | 6 | 0,27 | 5,0868 |
6 | Demirköprü | 69 | 80000000 | 5 | 0,27 | 1,08 |
7 | Sarıyar | 160 | 300000000 | 5 | 0,27 | 4,05 |
8 | Seyhan2 | 7,5 | 33000000 | 5 | 0,27 | 0,4455 |
9 | Kadıncık1 | 70 | 315000000 | 3 | 0,27 | 2,5515 |
10 | Kadıncık2 | 56 | 307000000 | 2,5 | 0,27 | 2,07225 |
1.3--Karakaya HES’de verim artışına bağlı olarak gerçekleşecek üretim miktarı karşılığı minimum 55.500.000 & 60.000.000 USD-$³ olmaktadır. Görüldüğü gibi verimdeki her % 1’lik artış ile 15–20 milyon dolarlık net kazanç sağlamak kaçınılmazdır.
1.3.1--Karakaya HES’in 2008 yılı maliyetler toplamı 35.000.000 TL (24.000.000 USD-$) olmuştur
1.3.2—Karakaya HES verim artışı için yapılan rehabilitasyonun-yatırımın geri ödeme süresi 24/55=5 ay de kendini amorti etmektedir.
1.3.3--Ayrıca, % 2.75’lik bir artışla gelecek olan üretim fazlası, yaklaşık olarak 75–80 MW Kurulu Gücüne sahip bir hidroelektrik santral eşdeğerindedir.
Kaynak:ICCI Bildiriler Kitabı-2010-Hidrolik Türbinlerin Verim Artışlarındaki Fayda Analizi
Mücahit Sav-Etkb/Eüaş Genel Müdürlüğü-Hidrolik Sant. Dai. Bşk.-Yrd. Doç. Aydın Çıtlak
Fırat Üniversitesi Müh. Fak. Makine Müh.