Doğalgaz Tedariği ve Tüketimi:

1--Doğalgazın içerisinde bir çok gaz bulunmakla birlikte Metan gazı (CH4) büyük ağırlığa sahiptir. 

1.1--Metan kokusuz,tatsız ve renksiz bir gazdır. Dolayısı ile doğalgaz da bu şekildedir. Doğalgaz sonradan kimyasallar ile kokulandırılmaktadır.

2--Doğalgaz uzun mesafelere iki şekilde taşınır. Birincisi boru hatları ile. Doğalgaz değişik çap ve basınçlardaki boru hatları ile binlerce kilometre ötelere taşınabilmektedir.

2.1--Ikinci olarak da doğalgaz sıvılaştırılarak denizden tankerler ile taşınmaktadır. Sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) tüketim yerine ulaştırıldıktan sonra tekrar gaz haline getirilmekte ve sisteme verilmektedir.

3--Doğalgaz ihtiyacının ancak % 3 ünü yerli kaynaklardan sağlayan Türkiye Rusya Federasyonu ve Iran'dan boru hatları vasıtası ile doğalgaz almakta, Cezayir ve Nijerya'dan ise deniz yolu ile sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) almaktadır

4--Türkiye 2006 yılı itibariyle Rusya,Cezayir, Nijerya ve Iran olmak üzere dört ülkeden doğalgaz ithal etmektedir.Bu ülkelerden Rusya ve Iran'dan boru hatları vasıtası ile doğalgaz alınırken Cezayir ve Nijerya'dan sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) alınmaktadır. Ayrıca ihtiyaç duyuldukça spot piyasadan LNG temin edilebilmektedir.

5—Doğalgaz Hatları:

5.1--Batı Hattı:Rusya'dan başlayan boru hattı Ukrayna,Moldova, Romanya ve Bulgaristan

güzergahını takib ederek Tekirdağ üzerinden Istanbul'a ulaşmaktadır.

5.2--Mavi Akım:Rusya'dan başlayan hat başka bir ülke toprağından geçmeksizin 396 km si

Karadeniz'in altında 2150 mt derinlikten geçerek Türkiye'ye ulaşmakta ve Samsun yakınlarından Türkiye topraklarına girmektedir.

5.3--Iran Doğalgaz Boru hattı:Iran'da Tebriz yakınlarından başlayan boru hattı Doğubeyazıt yakınlarından Türkiye'ye girmekte ve Ankara'ya kadar uzanmaktadır.

5.4—LNG:Sıvılaştırılmış doğalgaz Cezayir ve Nijerya'dan Akdeniz yoluyla tankerler vasıtası ile taşınmakta Marmara Denizi'nde Marmara Ereğlisi'ne boşaltılmakta ve buradan sisteme verilmektedir.

5.4.1—LNG-Depolama:Türkiye'de TPAO ya ait Marmara Denizi'ndeki Kuzey Marmara ve Trakya Bölgesi'ndeki Değirmenköy Gaz Sahaları'nın depo olarak kullanılması için hazırlanması TPAO tarafından yapılmaktadır.

5.4.2--Tuz Gölü Yer Altı Depolama Tesisi Iç Güney Anadolu'da bulunan Tuz Gölüne yakın yeraltı tuz formasyonu içine yapılacaktır.Tesis tamamlandığında 960 milyon m3 çalışma gazı ve 460 milyon m3 tampon gazı depolama kapasitesine sahip olacaktır.

5.5—Güney Kafkasya Doğalgaz Boru Hattı (SCP):Azerbaycan Bakü'den başlayan hat Tiflis üzerinden Bakü Tiflis Ceyhan petrol hattı (BTC) ile paralel olarak Gürcistan Türkiye sınırına gelmektedir. Türkiye sınırından Erzurum'a kadar olan kısmını gene Bakü Tiflis Ceyhan hattına paralel olarak Botaş aracılığı ile Türkiye yapmaktadır. Hat Erzurum'da Türk boru hatları sistemine girmektedir

5.7—Tasarlanacak Diğer Hatlar:

5.7.1--Türkiye-Yunanistan-Italya interkonnektör Hattı

5.7.2--Nabucco Boru Hattı

5.7.3—Mısır-Irak-İsrail Doğalgazı

6--Türkiye'nin Doğalgaz Ithalatı-2010-Milyar m3:

Rusya Fed……………30,0

Iran……………………9,5

Cezayır……………...…4,4

Nijerya…………......….1,3

Azerbaycan………...…6,6

Toplam………………..51,8

7—Doğalgaz-Maliyet:

7.1--Rusya Federasyonu'ndan gelen doğalgaz çok uzun bir yol kat etmekte ve dört ülkeden transit geçerek Türkiye'ye ulaşmaktadır.Dolayısı ile Rusya gazının taşıma maliyetleri de çok yüksek olmaktadır.

7.2--Bunun sonucu 1000 m3 gazın Türkiye'ye maliyeti 250-260 $’ı bulmaktadır.Rekabetçi bir anlayışla yapılmayan Iran gaz alım anlaşmasındaki fiyatlar da buna yakındır. Dolayısı ile bu yüksek gaz fiyatları ile rekabet konusunda Azerbaycan gazı iyi bir alternatif olabilir.

8--2005 Yılı Doğalgaz Tüketiminin Sektörel Dağılımı-milyon m3:

Elektrik …………15435

Gübre ………….. 594

Sanayi ………….4993

Konut …………. 5843

Toplam ………….26865

8.1—Türkiye 2005 yılında ithal ettiği doğalgazın % 57 sini elektrik üretiminde kullanmıştır.Toplam elektrik üretimi içerisindeki doğalgazın payı ise % 45 tir.

8.2--Bu rakam Dünya ortalaması olan % 15-20 in çok üzerindedir.

9--2005 yılında 471,2 milyar m3 doğalgaz tüketen AB bunun

199,7 milyar m3…………….  kendi topraklarından üretmiş ve

271,5 milyar m3 ünü…………ithal etmiştir.

9.1--AB doğalgaz ihtiyacının çok büyük bir bölümünü Rusya Federasyonu,Cezayir ve Norveç'ten temin etmektedir.

9.2--Ileriye dönük olarak yapılan tahminlerde Avrupa Birliği'nin 2020 yılı gaz tüketiminin % 60 artması öngörülmektedir.

9.3--Son dönemlerde AB'de gelişen enerji arz güvenliği kavramı kapsamında AB doğalgaz konusunda bu üç ülkeye (Rusya Federasyonu, Norveç ve Cezayir) bağlı kalmak istememiş ve doğalgaz alımlarında yeni kaynak arayışlarına girmiştir. AB nin yeni doğalgaz kaynağı olarak ilk dikkatini çevirdiği bölge türkiye üzerinden Hazar Denizi  kaynağı olmuştur.

10--Türkiye doğal gaz arz kaynaklarının payları,

Rusya…………….. %55

İran………………. %16

Azerbaycan………. %13

Cezayir (LNG)…….. %8

Nijerya (LNG)……... %3 ve

10.1--özel şirketlerin kısa vade anlaşmalarla gerçekleştirdikleri doğal gaz alımı olan spot (LNG) 

%5 oranlarıyla temin edilmektedir (EPDK, 2016).

10.2--Türkiye 2015 yılı itibariyle doğal gaz depolama kapasitesi 2.84 milyar m3’tür.

10.3--2014 yılı Türkiye doğal gaz enerji tüketiminin sektör bazında dağılımı,

elektrik üretimi……….. %48

sanayi…………………. %25

konut/hizmet…………... %19 ve 

diğer alanlarda.................... %7 

olarak gerçekleşmiştir (ETKB, 2015)

10.4--Doğal gaz ithalat bağımlığı Türkiye gibi yüksek ülkelerin doğal gaz enerjisi arz güvenliğinin en önemli etkeni doğal gazın depolanmasıdır

10.5—Kaynak çalışmada Türkiye’nin doğal gaz enerji ihtiyacının her yıl artacağını gösteriyor. 2050 senaryosunda Türkiye’nin 2007’de 1.6 milyar m3 doğal gaz depolama kapasitesinin artarak 2050’de yaklaşık 10 milyar m3 olacağı hesaplanmıştır

10.6--2050 yılında doğal gaz tüketimi dikkate alındığında depolama kapasitesi Türkiye’nin sadece bir aylık doğal gaz ihtiyacına karşılık gelmektedir.Bu projeksiyon oluşturulurken mevcut kaynaklardaki 2000-2015 yıllarına ait veriler kullanılmıştır)

10.7--2016 yılında

38,9 milyar m3………… boru gazı ve

7,3 milyar m3…………… LNG olmak üzere 

toplam............................... 46,2 milyar m3 

doğal gaz ithalatı gerçekleştirilmiştir.

10.8--2015 yılı doğal gaz ithalatı olan 48,4 milyar m3 değerine göre 2016 yılında %4,6’lık bir düşüş yaşanmıştır.

10.9—Doğal gaz ithalatının ülke olarak dağılımına baktığımızda ise

%53,5’inin………….. Rusya’dan

%16,7’sinin………… İran’dan,

%14,0’ünün………….de Azerbaycan’dan 

yapılmaktadır.

Kaynak:

1—ICCI 2010 Bildiriler Kitabı-ESAM-Şubat2007-Türkiye’nin  doğalgaz politikası-Nevzat ŞAHİN

2--1—ICCI 2017 Bildiriler Kitabı-Doğal Gaz Arz Güvenliğinde Türkiye’nin 2050 Projeksiyonu-Prof. Dr. Ergül YAŞAR-İskenderun Teknik Üniversitesi-Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi-Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği