Güneşten Elektrik Üretme ve Lisansız Elektrik:

1—Güneş Panellerinde Ömür ve Maliyet:

1.1--Güneş panellerinde ömür kaliteli paneller için 25 yıl,normal panellerde 15 yıl kabul edilir ve  5.5-7 yılda kendini amorti ettiği düşünülürse,amorti süresi sonunda  8-18 yıl bu elektrik bedavaya gelmektedir.

1.2—1kw lik bir güneş enerjisi sistem maliyeti 1200-1500 Euro arasında.Ayda 50 kwh elektrik üretimi için 3x0.75 kw lik sistem yeterli.

2—Güneş Paneli Kurulumunda Kredilendirme:

2.1--Güneş enerjisi santrali kurmak için gereken kredi birçok banka tarafından yenilenebilir enerji desteği olarak verilmekte.Akbank,İş Bankası,Denizbank,Garanti Bankası, ve Vakıfbank ın oluşturduğu Avrupa Kalkınma Bankası ve Avrupa Birliği destekli Türkiye Sürdürülebilir Enerji Finansman Programı TURSEFF  e gidip kredi talebinde bulunulabilir.TURSEFF sadece yenilenebilir enerjiye kredi veriyor.

3—Güneş Paneli Kurulumunde Sektörel Seçim:

3.1--Konfeksiyoncular Çarşıları,Siteleri,OSB ler kendi elektriklerini güneş veya fotovoltaik güneş panellerinden karşılayabilir.

3.2--Özellikle enerjini üretimde önemli bir girdi olduğu düşünülürse, maliyetin düşürülmesi ve kar marjinın artırılmasında önemli bir unsur olabilir.Ayrıca tarımsal sulama projeleri için güneş enerjisi çok avantajlı.

3.3--1.5 m2 20 kg ağırlığında 4 panel 1 kw üretebilmekte.Bu panelin beslediği DC motorlu sulama pompası ile gün boyu artezyen kuyudan çekilen su,yerden 2-3m yukarıdaki depoda depolanmakta,bu depodan beslenen pilli selenoid vanalı damalama sulama ile bir sera sulanabilir.

3.4--Aynı zamanda hayvan çiftliklerinde enerji maliyetlerini düşürmenin en iyi yanı güneş paneli(özellikle PV-T-Su soğutmalı panel) ile buna bağlı DC motorlu sistemler ile enerji maliyetlerinde  büyük düşüş sağlanabilir.

3.5—Büyük holdinglerde kullandıkları enerjinin büyük bölümünü yenilenebilir kaynaklardan özellikle güneş panellerinden karşılamaya başladı.Bunlardan birisi de İttifak holding  tükettiği 65 milyon kwh enerjinin % 60 ını güneş panellerinden sağlamayı planlamakta.

3.6—SP Enerji tarafından Türkiye nin en büyük güneş enerjisi santrali(GES) 500 kWp-775000 kwh/yıl(yıllık 1550 saat— günlük 4.3 saat)  gücünde olup, Santralde her biri 240 W kurulu güçte  1944 adet,220 W güçte 144 adet olmak üzere 2088 adet güneş paneli ve 30 adet invertör kullanılmış olup,sistem fabrikanın 400V luk elektrik sistemine irtibatlandırıldı.

3.6.1--Tesis ile her yıl 409 adet-40 yaşında ağacın ömrü boyunca tükettiği 409200 kg CO2 salınımını engellemekte.Bu değerde bir güç ile 6500 kişilik bir ilçenin elektrik gücü anlamına gelmekte.

Not:1-- 409 ton CO2/500kw=0.82 ton/kw,,  2-- 409200 kg CO2/775000 kwh=0,53 kg CO2/ kwh

4—Su Soğutmalı Güneş Panlelleri(PV-T Panel):

4.1--Su soğutmalı PV-T kolektörleri geliştiren TEKS-TAR Güneş Enerjileri Ltd. PV panellerin soğutulması ile bunların yavaş yavaş kavrulmasını önleyerek PV Panellerin kullanım ömürlerini iki katına çıkardığı gibi verimlerinide panelin soğutulmasını sağladığı için % 40 varan oranda artırmayı başardı.

4.1.1—Su soğutmalı PV-T kolektörlerimizin boyları 2-3.4 m//enleri 60-100 cm arasında olup,kurulu güçleri 60-400Wp(W) araında değişiyor.

4.2—Panellerin soğutulmasında kullanılan su ile sıcak su üretimi yapılmakta. Amaç sıcak su elde etmek ise  kolektörün 1/3 panel,2/3 esnek su ısıtıcı kolektör için değerlendirdiği panellerin gücü 60-100W arasında güce civarında.

4.2.1--Eğer hem elektrik hem sıcak su üretmek amaç ise kolektörün yarısı panel,yarısı esnek su su ısıtıcı kolektör olmakta ve en fazla 120-160Wp gücünde paneller kullanılabilmekte.Amaç fotovoltaik panelin ömrünü uzatmak ise panel oranı 2/3,su ısıtıcı oranı 1/3 panel gücü 200Wp üstüne çıkmakta.

4.3—PV-T kolektör ile 45 derecenin üstünde sıcak su almak mümkün.PV-T panellerin üstünden devamlı su aktığından tozlanma ve verim düşme problemi yok.PV-T panellerin soğutulmasında arzeyne su kullanıldığında panel sıcaklığı 30 C nin altına düştüğü için verim %30 un üstüne çıkmakta.

4.3.1--Panelden çıkan sıcak su seradaki bitkilere güneşten kızarmış bitkilere direk artezyen suyu verildiğinde şok etkisi yapmakta olup,PV-T panelin sıcak suyu verildiğinde şok etkisi azalmakta.

4.4—Sonuçta tekstil esaslı PV-T kolektör ile kullanım ömrü 2 katına çıkar,verimleri %20-40 arasında artar, seranın sulama pompa enerjisi PV panelden üretilir,artezyen suyu ile şok etkisi olmadan gündüz sulama yapılabilir.Aynı sistem ile kışın da seralar ısıtılabilir.

5—Fotovoltaik Panel Kurulumu İçin En İyi Bölgeler:

5.1--Fotovoltaik güneş paneli kurulunda,bölge seçimi yaparken,çok güneş alan yerlerde verim panellerin ömrünün kısalması nedeniyle düşük olduğu için uygun olmayabilir.Ancak PV-T paneller çok güneş alan yerler içinde çözüm olabilir.

5.2--Türkiye de normal  ve kaliteli güneş panelleri ile en iyi güneş tarlaları Konya,Karaman,Van,Malatya, ve Elazığ illerinde kurulabilir.

6—Türkiyenin güneş enerjisi üreten fotovoltaik panel hurdalığına dönüşmemesi için

6.1--Giren panellerinüzerinde imal tarihinin yazılması gereklidir.

6.2—Avrupa dan gelen panellerin arasında sadece Uzakdoğu menşeyli olanlar değil,daha önce kullanılmış ürünlerde bulunmakta.Bunlar belli süre kullanılmış verimsizlik nedeniyle garanti kapsamında çıkmış panel olabilmektedir.

6.3--Ya garanti edilen verimi sağlayamadığı için sigorta şirketlerinin elinde kalan yada garanti süresi dolduğu için daha verimli paneller monte etmek için yerinden sökülebilen malzemeler olabilmektedir.

6.4--Avrupa kota koyduğu Uzakdoğu ülkelerinden gelen ürünler depolarda kaldı. Aşırı derecede bir stok oluştu.Orada satamayanlar Türkiye ye göndermeye başladı.Üretimin ne zaman yapıldığı ve kalitesi belli değil.

6.5--Sonuç olarak bunlar kontrol edilmez ise Türkiye güneş paneli hurdalığına dönüşebilir.

7—Lisansız Elektrik Üretimi:

7.1—EPDK Lisansı almadan-Lisansız elektrik üretimi için 500kw lık sınır şimdilik 30.03.2013-28603 saylı Elektrik Piyasası kanunu ile 1MW çıkarıldı.2,5 MW kadar çıkaerılabilecektir.Hedef 5 MW dır. 500 kw lık türbin ile 1 MW lık türbin arasındaki fiyat farkı sadece % 20 dir.

7.2—Şebekeye satmamak suretiyle bir fabrika istiyorsa direkt 3MW bir rüzgar türbini bile kurabilir.

7.3--2015 yılına kadar lisansız üretimde 5000 MW kurulu güç hedefi ,Türkiye kurulu gücünün %7-8 olup ,60 milyar dolarlık enerji faturasının 4-5 milyar dolarının Türkiye de kalması anlamına gelmektedir.

7.4—Yapılması gerekenlerden birisi de Almanya nın yaptığı gibi Konutların çatısına güneş paneli koyup,apartamanın tükettiği elektriğin büyük bölümünü bununla üretmek,kalanını şebekeye satmak.Yada  o bölgede 3-5 MW elektrik üretimi yapmak isteyenlerin önünü açmak uygun olacaktır.Bu ise lisansızda sınırı 5 MW çekmek ile olabilir.

7.5—Lisansız üretimde önemli bir problemde yerel yönetimlerden izin almak olup,normal çatıya sıcak su üretimi için güneş kolektörü konulururken izin alınmasına gerek duyulmazken, çatıya 3 kw lık elektrik üretimi için,  1.5 m2 20 kg ağırlığında 4 panel ile 1 kw üretebildiği için ,3 kw güç için 4.5 m2 alan 60 kg ağırlık anlamına gelmektedir.Bunun için çatı projesine gerek olmaz herhalde.

7.5.1--Aynı zamanda çatı tahta çatı olsa dahi,bu panellerin çelik konstrüksiyon ile beton zemine oturtulması her zaman mümkündür.Bu anlamda yerel yönetimlerin belli kw a kadar çatı projesi istememesi,yasayla sağlanmalıdır.Zira yapılacak çatı projesi 3 kw lık PV panel maliyetini aşmış olacaktır.

7.5.2--Yerel yönetim için Onaylamada ,çatı projesi istenmeden elektrik tesisat projesine standart PV Panel projesi ilave edilebilir.Türkiye sıcak su ısıtmada dünya ikincisi olup,aynı durumun PV paneller içinde sağlanması uygun olacaktır.Lisansız elektrik üretimi ,üretim yerel olarak yapıldığı-hat olmadığı için  kayıp-kaçak oranlarıda oldukça azalacaktır.

8—Lisansız Elektrik Üretim Süreci:

1—Lisansız üretimin bağlanmak istendiği noktadaki trafolar ve hatlar,şebekeye buradan verilecek ek yükü kaldırabilecek kapasiteye sahip olmalı.

2—Bağlanacağı şebekenin buradan gelecek yükü,zirve noktasındayken bile karşılayacak kapasitede olması önemli.

3—Süreç boyunca üretimin yapılacağı bölgenin dağıtım şirketiyle dirsek teması halinde çalışılmalı.

4—Üretim tesisiniz mevcut elektrik dağıtım şebekesine,trafo merkezlerine daha doğrusu bağlanma noktasına yakın olması gerekir.Aksi takdirde kuracağınız tesisin 3 katı kadar da enerji nakil hattı tesis etmek zorunda kalınır.Bu durum da karlı olunmaktan çıkar.Hat ne kadar uzun ise hat kayıpları da o kadar yüksek olacaktır.

5—Sonuç olarak falan yerde arazim iyi rüzgar alıyor oraya birkaç rüzgar türbini dikelim mantığı yerine enterkonnekte şebekeye en yakın nerede tesisi kurabilirim ve şebeke bu yükü tolere edebilirmi sorusuna cevap aranması en uygun yol olacaktır.

6—Güneş enerjisi santrali kurarken  lisanslı başvuru için son 6 ay içindeki ışınım değerlerinin bulunması ve bu değerin 1650 kwh/m2/yıl değerinin üzerinde olması gerekmekte.

6.1—Bölgelere göre Güneş Enerjisi Dağılımı(kwh/m2/yıl) ve Güneşlenme Süresi(saat/yıl)

1--G.Doğu Anadolu………..1460….2993

2—Akdeniz……….………..1390….2956

3--Doğu Anadolu…………..1365….2664

4—İç  Anadolu………...…..1314….2628

5—Ege……………………..1304….2538

6—Marmara………………..1168….2409

7—Karadeniz……..………..1168….1971

8—Ortalama……………….1311(günlük 3.6 kwh/m2)….2640(günde 7.2 saat)

Kaynak.EİEİ Genel Md.

6.2--Lisanslı üretimde ÇED Raporu gerekmekte ve bu rapora göre yapılaşma yasağı getirilen,sulak alanlar,orman alanları,tarım alanları,meralara GES kurulması yasak olup,bunun dışındaki alanlara kurulabilir.Kamu kurumlarının GES kurması izni başbakanlık iznine tabidir.Almanya vs GES,Rüzgar Türbini kurulumunu büyük ölçüde belediyeler ve onun ortak olduğu kuruluşlar yapmaktadır.Bu anlamda aynı mekanizmanın Türkiye de önün açılması uygun olabilir.

9—Güneş Enerjisi Politikaları İçin Öneriler:

1—Türkiye sıcak su üretiminde dünya ikincisi olup,aynı başarıyı PV Panellerde sağlamak için PV Sistemleri için kablo,konektör,ayak,cam,inverter vs,rüzgar türbinlerinde türbin parçaları vs için teşvik getirilmesi en uygun politika olabilir.Üretimin yerli üretime kaydırılması,kalitesiz dış üretimin gelişinin engellenmesi uygun olacaktır.

2—Güneş enerjisi sektöründe kurulan her 1 MW lık sistem yaklaşık 30-5 kişiye iş imkanı yaratır.

3—Güneş enerjisine dayalı PV panel-GES kurulumu 1-2 kw dan 40-50 MW kadar kurulum aralığına sahiptir.Çok noktada bağlantı olması elektrikte kararlığı ve güvenirliği sağlar.Şebeke kayıplarını minimize eder.

4—Türkiye de 2023 yılına kadar hedef olarak ilan edilen güneş-elektrik kapasitesinin 2 katını Almanya ve İtalya 1 yıl içinde kurabilmekte.Bu anlamda lisansız elektrik üretiminde sınırı hızla 5 MW çıkarmak ve yerel yönetimlerin çatı vs projesi istemeden,PV panel kurulumuna destek ve teşvik vermeleri aynı zamanda yerel yönetimlerinde yenilenebilir enerji şirketi kurmalarının başbakanlık izninden çıkarılması ve kuracakları tesislerde özelde olduğu gibi belli mw altında izin istenmemesi,üstünde Maliye Bakanlığından finansman onayı alınması olabilir.

5—Türkiye de 380 GW güneş elektrik potasiyeli bulunmakta olup,bu değer bugünkü kurulu gücün 6 katından fazla.

Kaynakça:1--Dünya Gazetesi , 2--CBT