1--Fotovoltaik Sistemler:
1--Güneş pili sistemlerinin enerji maliyetini üç önemli etken belirler. Bunlar; verim, ilk yatırım maliyeti ve ömürdür.
2--Pil veriminin maliyet üzerinde doğrudan etkisi vardır. Verimin artırılmasıyla güneş pili sistemlerinin maliyeti azalacaktır.
2.1- Güneş enerjisi kullanımındaki iki temel kısıtlama; ilk kurulum maliyetinin yüksek olması ve fotovoltaik (PV) pil veriminin çok düşük olmasıdır. Güneş pillerinin verimleri %12 den başlar, çok pahalı sistemlerde %29 'a kadar çıkabilir.
2.2--Daha gelişmiş teknolojiler kullanılarak, gelecekte pil verimlerinin %30 "ların üstüne çıkarılacağı beklenmektedir.
3--Güneş pili sistemlerinin işletme ve bakım maliyetleri çok az olduğu için, toplam sistem maliyetinin büyük bir kısmını ilk yatırım maliyeti oluşturur.
4--Güneş pili sistemlerinin ilk yatırım maliyetleri arasında arazi, tesisat, montaj, inverter ve diğer güç cihazları gibi destek elemanlarının maliyeti de yer alır.
4.1--Destek sistemlerinin maliyeti, bir güneş pili sisteminin maliyetinin yaklaşık yarısını oluşturduğu için, bu tür maliyetleri azaltmak, en az modül maliyetini azaltmak kadar önemlidir.
5--Silisyum kristal piller için modül ömrü fazla önem taşımaz. Çünkü bu pillerde hedeflenmiş olan 30 yıllık ömre ulaşılmıştır.
6--Amorf silisyum ve diğer güneş pili türlerinde, zamanla güç çıkışı bozularak azaldığı için, ömür daha önemlidir.
7--Modül ömrünün artmasının, enerji maliyetleri üzerinde önemli etkisi olacaktır.
8--Maliyet açısından güneş pili sistemleri, enterkonnekte şebekenin olmadığı veya ulaşımın zor ve pahalı olduğu bölgelerde diğer alternatif enerji kaynakları ile yarışabilir düzeydedir.
8.1--Bu gibi yerlerde bir kaç kW 'a kadar küçük güçteki uygulamalar, teknolojik açıdan olduğu kadar ekonomik açıdan da kendini kanıtlamıştır.
8.2--Ancak istenen hedef, fiyatların enterkonnekte elektrik düzeyinde olmasıdır.
9--Yakın zamanda maliyetin şebeke elektriği ile yarışabilecek düzeye geleceği umulmaktadır 3.4.
10--Fotovoltaik Sistemlerde Güneş battıktan sonra veya kapalı ve bulutlu havalarda kullanılmak üzere enerjinin depolanması gerekir. Bu amaçla yüksek kapasiteli bataryalar kullanılır.
11--Genel olarak bir bataryanın ömrünü artırmak için kapasitesinin %80 "den fazla deşarj olmaması gerekir.
12--PV sistemlerde güneş olduğu zamanlarda bataryaların tamamıyla dolduktan sonra akım almalarını önlemek gerekir.
13--Fazla şarj bataryanın ısınmasına, sıvı kaybına ve batarya ömrünün kısalmasına yol açar. Regülatör, PV levhalar ile bataryalar arasına konur ve bataryaların fazla şarj almalarını önler.
14--İnverter, doğru akımı alternatif akıma dönüştürür. Çok küçük uygulamalarda inverter yerine düşük gerilim ve doğru akımla çalışan elektrikli cihazlar kullanmak mümkündür.
15--Fotovoltaik –güneş pilleri dayanıklı, güvenilir ve uzun ömürlüdür. Çalışmaları sırasında hiçbir elektriksel sorun çıkarmazlar.
16--Güneş pili modüllerinin karşı karşıya kalabilecekleri en büyük tehditler, yıldırım düşmesi ve uzun dönemde (yaklaşık 20 yıl) hava koşullarından dolayı aşınmadır.
17-- Fotovoltaik Sistemlerin en büyük dezavantajı, ilk yatırım maliyetinin fazla olması ve güneş pillerinin düşük verimle çalışmasıdır.
18--Bu sistemlerin en iyi yanlarından biri ise, diğer bütün yenilenebilir enerji kaynakları (rüzgar, biyogaz, biyokütle, hidrolik, jeotermal) gibi, çevre açısından olumsuz etkilere sahip olmamasıdır
19-- Fotovoltaik Sistemler ,Şebekeye Bağlı Sistemler- Şebekeden Bağımsız olarak ikiye ayrılabilir.
19.1--Şebeke bağlantılı güneş pili sistemlerinin gücü, birkaç kW 'dan birkaç MW 'a kadar değişebilmektedir.
19.2--Birinci tür sistem, temelde bir yerleşim biriminin elektrik ihtiyacını karşılar. Bu sistemlerde, üretilen fazla enerji elektrik şebekesine satılır, yeterli enerjinin üretilmediği durumlarda ise şebekeden enerji alınır. Böyle bir sistemde enerji depolaması yapmaya gerek yoktur. Yalnızca üretilen doğru akımın alternatif akıma çevrilmesi ve şebeke uyumlu olması yeterlidir.
19.2--İkinci tür şebekeye bağlı güneş pili sistemleri, kendi başına elektrik üreterek şebekeye satan büyük güç üretim merkezleri şeklindedir.
19.3--Şebekeden Bağımsız PV sistemlerin en tipik ve en yaygın kullanım şekli, yerleşim yerlerinden uzak yörelerde enerji gereksinimini karşılayan bağımsız sistemlerdir. Bu sistemler birkaç W 'dan birkaç yüz kW 'a kadar değişebilen güçlerde ve çok çeşitli türlerde yüklerin enerji talebini karşılayabilirler.
19.4--Bağımsız güneş pili sistemlerinin; radyolink istasyonları, kırsal radyo, telsiz ve telefon sistemleri, elektrik ve su dağıtım sistemlerinde yapılan telemetrik ölçümler, hava gözlem istasyonları, iç veya dış aydınlatma, dağ evleri ya da yerleşim yerlerinden uzaktaki evlerde TV, radyo, buzdolabı gibi elektrikli cihazların çalıştırılması, tarımsal sulama ya da ev kullanımı
20—Özellikle köylerde sulama pompası için gereken enerjinin bedavaya getirilmesi için fotovoltaik panelli DC motorlu dalgıç su pompası ile kuyudan çekilen su ,gündüz 2-3 m yüksekte bir depoya basılır.Gece deponun yüksekliğe bağlı kendi basıncı ile tarlaya damlama sulama boruları ile su basılabilir.Böyle bir sistem yaklaşık 10.000 TL ye kurulabilir.
Kaynakça:Bileşim Dergisi- Sayı 135, Kasım 2005
1.1--Güneş Enerjisinden Elektrik Üretimi:
6.1--Güneş pilleri, güneş ışığını doğru akım (DC) olarak elektrik enerjisine çevirirler. Elde edilen elektrik doğru akım olarak kullanılabildiği gibi alternatif akıma (AC) dönüştürülerek de kullanılabilir.
6.2--Üretilen elektriği daha sonra da kullanmak amaçlanıyorsa, devreye bir depolayıcı (akümülatör) eklenmelidir.
6.3--Güneş Panelleri günümüz teknolojisiyle %10 - %20 arasında bir verime sahiptir.
6.4--Güç çıkışını artırmak amacıyla çok sayıda güneş pili birbirine paralel ya da seri bağlanarak bir yüzey üzerine monte edilir, bu yapıya PV modülü adı verilir.
6.5--Güç talebine bağlı olarak modüller birbirlerine seri ya da paralel bağlanarak birkaç Watt’tan başlayarak istenilen enerji değerine kadar elektrik elde edilebilir.
6.6--En basit haliyle PV sistemler , DC-AC dönüştürücü (inverter), akü, şarj kontrol ünitesi, yedek güç kaynağı gibi ekipmanlara ihtiyaç duyulur.
6.7--PV dizisi tarafından üretilen DC gerilim bir adet şarj kontrolünden geçirildikten sonra akü grubuna yollanır. Burada depolanan enerji ışınımın az olduğu saatlerde sisteme gerekli enerjiyi sağlar.
6.8--Akü grubundan çıkan DC gerilim bir adet inverter yardımıyla AC gerilime dönüştürülerek evlerimizde kullanabileceğimiz şekle dönüştürülür.
7—Örneğin panelin güneşlenme açısı için ,Manisa ilinde olan güneşlenme açıları dikkate alınarak, PV Panellerde uygulanması halinde bu açı- yıllık ortalama güneşlenme açısı olan 32 derece dikkate alınabilir.
8--Piyasada muhtelif çeşitlilikte ve özellikte PV panel tipleri bulunur ve 175W’lik panellerin Genişliği 990 mm. olarak seçilip, direk başına azami yatırım tutarı (perakende fiyat) akülü durum için 3.913 €, aküsüz tasarım için de 1.094 € olarak hesaplanabilir. Kur ise 1,90 YTL/€ alınmıştır.
9--Ülkemizde toplam elektrik tüketiminde %3 gibi bir orana sahip olan sokak ve yol aydınlatmalarında mevcut sistemler terk edilip, aydınlatmadaki
9.1--sadece mevcut ampulleri LED ampullerle değiştirmek şeklinde bir yatırımın yıllık kazanımı-yatırımın geri dönüşüm periyodu yaklaşık 5 yıl ve ekonomik ömrü boyunca geri dönüşüm oranı %24 civarındadır.
10--LED ile birlikte PV Panelli tasarım (aküsüz) kendisini 9 yıl sonunda geri ödeyip net tasarruf getirmeye başlamaktadır.
10.1--Ekonomik ömrü 25 yıl kabul edildiğinde, kalan 16 yıl boyunca net tasarruf sağlayacak bir yatırım halini almaktadır.
11--PV Panelli sisteme akü eklendiğinde yatırım kendisini ekonomik ömrü içinde geri ödeyememektedir.
Kaynakça: Endüstri Mühendisliği Dergisi Cilt: 19-Sayı: 2 Sayfa: (2-15)-Güneş Enerjisi Ve Led İle Etkin Enerji Kullanımı: Yol Aydınlatmalarına Yönelik Bir Uygulama-Deniz Türsel Elyi- Tayfun ÇAYLAN-İzmir Ekonomi Üniversitesi, İşletme Bölümü, Balçova, İzmir, deniz.eliiyi@ieu.edu.tr-Uğur Soğutma A.Ş., Nazilli, Aydın, tcaylan@ugur.com.tr
2--Lisansız Elektrik Üretimi:
1—EPDK Lisansı almadan-Lisansız elektrik üretimi için 500kw lık sınır şimdilik 30.03.2013-28603 saylı Elektrik Piyasası kanunu ile 1MW çıkarıldı.2,5 MW kadar çıkaerılabilecektir.Hedef 5 MW DIR. 500 kw lık türbin ile 1 MW lık türbin arasındaki fiyat farkı sadece % 20 dir.
2—Şebekeye satmamak suretiyle bir fabrika istiyorsa direkt 3MW bir rüzgar türbini bile kurabilir.
3--2015 yılına kadar lisansız üretimde 5000 MW kurulu güç hedefi ,Türkiye kurulu gücünün %7-8 olup ,60 milyar dolarlık enerji faturasının 4-5 milyar dolarının Türkiye de kalması anlamına gelmektedir.
4—Yapılması gerekenlerden birisi de Almanya nın yaptığı gibi Konutların çatısına güneş paneli koyup,apartamanın tükettiği elektriğin büyük bölümünü bununla üretmek,kalanını şebekeye satmak.Yada o bölgede 3-5 MW elektrik üretimi yapmak isteyenlerin önünü açmak uygun olacaktır.Bu ise lisansızda sınırı 5 MW çekmek ile olabilir.
5—Lisansız üretimde önemli bir problemde yerel yönetimlerden izin almak olup,normal çatıya sıcak su üretimi için güneş kolektörü konulururken izin alınmasına gerek duyulmazken, çatıya 3 kw lık elektrik üretimi için, 1.5 m2 20 kg ağırlığında 4 panel ile 1 kw üretebildiği için ,3 kw güç için 4.5 m2 alan 60 kg ağırlık anlamına gelmektedir.Bunun için çatı projesine gerek olmaz herhalde.
5.1--Aynı zamanda çatı tahta çatı olsa dahi,bu panellerin çelik konstrüksiyon ile beton zemine oturtulması her zaman mümkündür.Bu anlamda yerel yönetimlerin belli kw a kadar çatı projesi istememesi,yasayla sağlanmalıdır.Zira yapılacak çatı projesi 3 kw lık PV panel maliyetini aşmış olacaktır.
5.2--Yerel yönetim için Onaylamada ,çatı projesi istenmeden elektrik tesisat projesine standart PV Panel projesi ilave edilebilir.Türkiye sıcak su ısıtmada dünya ikincisi olup,aynı durumun PV paneller içinde sağlanması uygun olacaktır.Lisansız elektrik üretimi ,üretim yerel olarak yapıldığı-hat olmadığı için kayıp-kaçak oranları da oldukça azalacaktır.
2—Lisansız Elektrik Üretim Süreci:
1—Lisansız üretimin bağlanmak istendiği noktadaki trafolar ve hatlar,şebekeye buradan verilecek ek yükü kaldırabilecek kapasiteye sahip olmalı.
2—Bağlanacağı şebekenin buradan gelecek yükü,zirve noktasındayken bile karşılayacak kapasitede olması önemli.
3—Süreç boyunca üretimin yapılacağı bölgenin dağıtım şirketiyle dirsek teması halinde çalışılmalı.
4—Üretim tesisiniz mevcut elektrik dağıtım şebekesine,trafo merkezlerine daha doğrusu bağlanma noktasına yakın olması gerekir.Aksi takdirde kuracağınız tesisin 3 katı kadar da enerji nakil hattı tesis etmek zorunda kalınır.Bu durum da karlı olunmaktan çıkar.Hat nekadar uzun ise hat kayıplarıda o kadar yüksek olacaktır.
5—Sonuç olarak falan yerde arazim iyi rüzgar alıyor oraya birkaç rüzgar türbini dikelim mantığı yerine enterkonnekte şebekeye en yakın nerede tesisi kurabilirim ve şebeke bu yükü tolere edebilirmi sorusuna cevap aranması en uygun yol olacaktır.
6—Güneş enerjisi santrali kurarken lisanslı başvuru için son 6 ay içindeki ışınım değerlerinin bulunması ve bu değerin 1650 kwh/m2/yıl değerinin üzerinde olması gerekmekte.
6.2--Lisanslı üretimde ÇED Raporu gerekmekte ve bu rapora göre yapılaşma yasağı getirilen,sulak alanlar,orman alanları,tarım alanları,meralara GES kurulması yasak olup,bunun dışındaki alanlara kurulabilir.Kamu kurumlarının GES kurması izni başbakanlık iznine tabidir.Almanya vs GES,Rüzgar Türbini kurulumunu büyük ölçüde belediyeler ve onun ortak olduğu kuruluşlar yapmaktadır.Bu anlamda aynı mekanizmanın Türkiye de önün açılması uygun olabilir.
3—Güneş Enerjisi Politikaları İçin Öneriler:
1—Türkiye sıcak su üretiminde dünya ikincisi olup,aynı başarıyı PV Panellerde sağlamak için PV Sistemleri için kablo,konektör,ayak,cam,inverter vs,rüzgar türbinlerinde türbin parçaları vs için teşvik getirilmesi en uygun politika olabilir.Üretimin yerli üretime kaydırılması,kalitesiz dış üretimin gelişinin engellenmesi uygun olacaktır.
2—Güneş enerjisi sektöründe kurulan her 1 MW lık sistem yaklaşık 30-5 kişiye iş imkanı yaratır.
3—Güneş enerjisine dayalı PV panel-GES kurulumu 1-2 kw dan 40-50 MW kadar kurulum aralığına sahiptir.Çok noktada bağlantı olması elektrikte kararlığı ve güvenirliği sağlar.Şebeke kayıplarını minimize eder.
4—Türkiye de 2023 yılına kadar hedef olarak ilan edilen güneş-elektrik kapasitesinin 2 katını Almanya ve İtalya 1 yıl içinde kurabilmekte.Bu anlamda lisansız elektrik üretiminde sınırı hızla 5 MW çıkarmak ve yerel yönetimlerin çatı vs projesi istemeden,PV panel kurulumuna destek ve teşvik vermeleri aynı zamanda yerel yönetimlerinde yenilenebilir enerji şirketi kurmalarının başbakanlık izninden çıkarılması ve kuracakları tesislerde özelde olduğu gibi belli mw altında izin istenmemesi,üstünde Maliye Bakanlığından finansman onayı alınması olabilir.
5—Türkiye de 380 GW güneş elektrik potasiyeli bulunmakta olup,bu değer bugünkü kurulu gücün 6 katından fazla.
Kaynakça:1-Dünya Gazetesi ,2-CBT ,3-Para Dergisi
3--Güneş Pili-Fotovoltaik Panel Sistem Bilgisi:
1--Fotovoltaik bir gözenin üzerine düşen güneş ışınımının % 70 ziyan olur.Bu anlamda gözelerin ürettiği akım ve gerilim düşük olduğu için 36 göze seri olarak bağlanır ve modül denen göze grubu oluşur.
2--Modül grubundan oluşan fotovoltaik panelin gelen güneş ışınımını en fazla miktarda alabilmesi için,güneş ışınımını takip eden bir açı ayarlama düzeneğiyle donatılması gerekmektedir.Böyle bir düzenek pahalı olduğu için,panel ;sabit bir panel açısıyla çatıya oturtulur.
3--Modüller yakındaki konut veya ağaçlar tarafından gölgelenmesi durumunda ,örneğin 36 gözeden sadece birisi dahi gölgelenmiş olsa bile modülün güç üretimi % 50 den fazla azalacaktır.
5--Evin elektrik güç hesabında en kötü ayın aldığı güneş ışınım düzeyi esas alınır.Ve aynı zamanda evin elektrik güç gereksinimi için evin elektrik faturalarına bakılarak saptanabilir.
6--Evin aletlerinin kullandığı AC akım olup,panelin ürettiği DC akımın AC akıma çevrilmesi için bir çeviriciye gereksinim vardır.AC modülü denilen bazı modüllerin iç yapısında böyle bir çevirici zaten bulunur.
7--Gece ve güneşsiz günlerde evin güç gereksinimi için ya şebekeye bağlanılabilir yada aküler kullanılabilir.Panel üretiminin yetersizliğinde şebekeden elektrik çekilirken,fazlalık halinde üretim şebekeye verilecektir.Dağıtıcı firmalar düşük fiyatla satın alacakları gücün şebekeyle senkronize olmasının yani üretilen elektriğin frekansı ile dalga şeklinin şebekeyle aynı olmasının sağlanması gerekir.Bu anlamda ;Bunu sağlayan özel elektrik donanımının evdeki sistemde bulunması gerekir.
8--Şebeke tamirleri sırasında ,konuttaki panel sisteminde şebekeye güç verilmemesini sağlayan donanımın bulunması gerekir.Bunu sağlayan panel donanımı,şebeke hattının ölü olduğunu belirleyerek şebekeye akım çıkışını keser.
9--Fotovoltaik modüllerin ömürleri 20 yıl civarında olup,sistemde kullanılacak akülerin ömürlerininde yüksek olması gerekir.ve akülerin bulunduğu odanın,akülerin şarz ve deşar sırasında ürettiği patlayıcı hidrojen gazından dolayı iyi havalandırılması gerekir.
9.1--Panel sistemlerinde derin döngülü kurşun asitli aküler ile nikel kadmiyum aküler kullanılır.Nikel kadmiyumlu daha pahalı olmakla birlikte daha uzun ömürlüdür.Kurşun asitli aküler için tasarım kapasitesi,akünün enerji kapasitesinin % 40-50 sinden daha fazla aşağı inmeyecek biçimde tasarlanır.
9.2--Ayrıca akülerin aşırı doldurulmaya veya boşaltmaya karşı yük denetleyicisi
Tarafından korunulması gerekir.Yani akü sisteminde bir yük denetleyicisi var olmalıdır.
10--Sistemin tecrübeli-lisanslı vede yönetmeliklere uygun kuran tecrübeli elektrikçiler tarafından kurulması gerekir.
11--İlk kurulum maliyeti 9 dolar/Watt civarındadır.Örneğin 4 kw lık sistem toplam elektrik gereksinimin % 50 sini karşılayabilir vede 36000 dolarlık ilk kurulum maliyeti vardır.Ancak sistem bir kez döşendikten sonra sürekli ücretsiz elektrik üretimi sözkonusudur.
3.1--Fotovoltaik Paneller ile Güneşten Elektrik Üretme:
1—Güneş Panellerinde Ömür ve Maliyet:
1.1--Güneş panellerinde ömür kaliteli paneller için 25 yıl,normal panellerde 15 yıl kabul edilir ve 5.5-7 yılda kendini amorti ettiği düşünülürse,amorti süresi sonunda 8-18 yıl bu elektrik bedavaya gelmektedir.
1.2—1kw lik bir güneş enerjisi sistem maliyeti 1200-1500 Euro arasında.Ayda 50 kwh elektrik üretimi için 3x0.75 kw lik sistem yeterli.
2—Güneş Paneli Kurulumunda Kredilendirme:
2.1--Güneş enerjisi santrali kurmak için gereken kredi birçok banka tarafından yenilenebilir enerji desteği olarak verilmekte.Akbank,İş Bankası,Denizbank,Garanti Bankası, ve Vakıfbank ın oluşturduğu Avrupa Kalkınma Bankası ve Avrupa Birliği destekli Türkiye Sürdürülebilir Enerji Finansman Programı TURSEFF e gidip kredi talebinde bulunulabilir.TURSEFF sadece yenilenebilir enerjiye kredi veriyor.
3—Güneş Paneli Kurulumunde Sektörel Seçim:
3.1--Konfeksiyoncular Çarşıları,Siteleri,OSB ler kendi elektriklerini güneş veya fotovoltaik güneş panellerinden karşılayabilir.
3.2--Özellikle enerjini üretimde önemli bir girdi olduğu düşünülürse, maliyetin düşürülmesi ve kar marjinın artırılmasında önemli bir unsur olabilir.Ayrıca tarımsal sulama projeleri için güneş enerjisi çok avantajlı.
3.3--1.5 m2 20 kg ağırlığında 4 panel 1 kw üretebilmekte.Bu panelin beslediği DC motorlu sulama pompası ile gün boyu artezyen kuyudan çekilen su,yerden 2-3m yukarıdaki depoda depolanmakta,bu depodan beslenen pilli selenoid vanalı damalama sulama ile bir sera sulanabilir.
3.4--Aynı zamanda hayvan çiftliklerinde enerji maliyetlerini düşürmenin en iyi yanı güneş paneli(özellikle PV-T-Su soğutmalı panel) ile buna bağlı DC motorlu sistemler ile enerji maliyetlerinde büyük düşüş sağlanabilir.
3.5—Büyük holdinglerde kullandıkları enerjinin büyük bölümünü yenilenebilir kaynaklardan özellikle güneş panellerinden karşılamaya başladı.Bunlardan birisi de İttifak holding tükettiği 65 milyon kwh enerjinin % 60 ını güneş panellerinden sağlamayı planlamakta.
3.6—SP Enerji tarafından Türkiye nin en büyük güneş enerjisi santrali(GES) 500 kWp-775000 kwh/yıl(yıllık 1550 saat— günlük 4.3 saat) gücünde olup, Santralde her biri 240 W kurulu güçte 1944 adet,220 W güçte 144 adet olmak üzere 2088 adet güneş paneli ve 30 adet invertör kullanılmış olup,sistem fabrikanın 400V luk elektrik sistemine irtibatlandırıldı.
3.6.1--Tesis ile her yıl 409 adet-40 yaşında ağacın ömrü boyunca tükettiği 409200 kg CO2 salınımını engellemekte.Bu değerde bir güç ile 6500 kişilik bir ilçenin elektrik gücü anlamına gelmekte.
Not:1-- 409 ton CO2/500kw=0.82 ton/kw,, 2-- 409200 kg CO2/775000 kwh=0,53 kg CO2/ kwh
4—Su Soğutmalı Güneş Panlelleri(PV-T Panel):
4.1--Su soğutmalı PV-T kolektörleri geliştiren TEKS-TAR Güneş Enerjileri Ltd. PV panellerin soğutulması ile bunların yavaş yavaş kavrulmasını önleyerek PV Panellerin kullanım ömürlerini iki katına çıkardığı gibi verimlerinide panelin soğutulmasını sağladığı için % 40 varan oranda artırmayı başardı.
4.1.1—Su soğutmalı PV-T kolektörlerimizin boyları 2-3.4 m//enleri 60-100 cm arasında olup,kurulu güçleri 60-400Wp(W) araında değişiyor.
4.2—Panellerin soğutulmasında kullanılan su ile sıcak su üretimi yapılmakta. Amaç sıcak su elde etmek ise kolektörün 1/3 panel,2/3 esnek su ısıtıcı kolektör için değerlendirdiği panellerin gücü 60-100W arasında güce civarında.
4.2.1--Eğer hem elektrik hem sıcak su üretmek amaç ise kolektörün yarısı panel,yarısı esnek su su ısıtıcı kolektör olmakta ve en fazla 120-160Wp gücünde paneller kullanılabilmekte.
4.2.2--Amaç fotovoltaik panelin ömrünü uzatmak ise panel oranı 2/3,su ısıtıcı oranı 1/3 panel gücü 200Wp üstüne çıkmakta.
4.3—PV-T kolektör ile 45 derecenin üstünde sıcak su almak mümkün.PV-T panellerin üstünden devamlı su aktığından tozlanma ve verim düşme problemi yok.PV-T panellerin soğutulmasında arzeyne su kullanıldığında panel sıcaklığı 30 C nin altına düştüğü için verim %30 un üstüne çıkmakta.
4.3.1--Panelden çıkan sıcak su seradaki bitkilere güneşten kızarmış bitkilere direk artezyen suyu verildiğinde şok etkisi yapmakta olup,PV-T panelin sıcak suyu verildiğinde şok etkisi azalmakta.
4.4—Sonuçta tekstil esaslı PV-T kolektör ile kullanım ömrü 2 katına çıkar,verimleri %20-40 arasında artar,seranın sulama pompa enerjisi PV panelden üretilir,artezyen suyu ile şok etkisi olmadan gündüz sulama yapılabilir.Aynı sistem ile kışın da seralar ısıtılabilir.
5—Fotovoltaik Panel Kurulumu İçin En İyi Bölgeler:
5.1--Fotovoltaik güneş paneli kurulunda,bölge seçimi yaparken,çok güneş alan yerlerde verim panellerin ömrünün kısalması nedeniyle düşük olduğu için uygun olmayabilir.Ancak PV-T paneller çok güneş alan yerler içinde çözüm olabilir.
5.2--Türkiye de normal ve kaliteli güneş panelleri ile en iyi güneş tarlaları Konya,Karaman,Van,Malatya, ve Elazığ illerinde kurulabilir.
6—Türkiyenin güneş enerjisi üreten fotovoltaik panel hurdalığına dönüşmemesi için
6.1--Giren panellerinüzerinde imal tarihinin yazılması gereklidir.
6.2—Avrupa dan gelen panellerin arasında sadece Uzakdoğu menşeyli olanlar değil,daha önce kullanılmış ürünlerde bulunmakta.Bunlar belli süre kullanılmış verimsizlik nedeniyle garanti kapsamında çıkmış panel olabilmektedir.
6.3--Ya garanti edilen verimi sağlayamadığı için sigorta şirketlerinin elinde kalan yada garanti süresi dolduğu için daha verimli paneller monte etmek için yerinden sökülebilen malzemeler olabilmektedir.
6.4--Avrupa kota koyduğu Uzakdoğu ülkelerinden gelen ürünler depolarda kaldı. Aşırı derecede bir stok oluştu.Orada satamayanlar Türkiye ye göndermeye başladı.Üretimin ne zaman yapıldığı ve kalitesi belli değil.
6.5--Sonuç olarak bunlar kontrol edilmez ise Türkiye güneş paneli hurdalığına dönüşebilir.
7—Lisansız Elektrik Üretimi:
7.1—EPDK Lisansı almadan-Lisansız elektrik üretimi için 500kw lık sınır şimdilik 30.03.2013-28603 saylı Elektrik Piyasası kanunu ile 1MW çıkarıldı.2,5 MW kadar çıkaerılabilecektir.Hedef 5 MW DIR. 500 kw lık türbin ile 1 MW lık türbin arasındaki fiyat farkı sadece % 20 dir.
7.2—Şebekeye satmamak suretiyle bir fabrika istiyorsa direkt 3MW bir rüzgar türbini bile kurabilir.
7.3--2015 yılına kadar lisansız üretimde 5000 MW kurulu güç hedefi ,Türkiye kurulu gücünün %7-8 olup ,60 milyar dolarlık enerji faturasının 4-5 milyar dolarının Türkiye de kalması anlamına gelmektedir.
7.4—Yapılması gerekenlerden birisi de Almanya nın yaptığı gibi Konutların çatısına güneş paneli koyup,apartamanın tükettiği elektriğin büyük bölümünü bununla üretmek,kalanını şebekeye satmak.Yada o bölgede 3-5 MW elektrik üretimi yapmak isteyenlerin önünü açmak uygun olacaktır.Bu ise lisansızda sınırı 5 MW çekmek ile olabilir.
7.5—Lisansız üretimde önemli bir problemde yerel yönetimlerden izin almak olup,normal çatıya sıcak su üretimi için güneş kolektörü konulururken izin alınmasına gerek duyulmazken, çatıya 3 kw lık elektrik üretimi için, 1.5 m2 20 kg ağırlığında 4 panel ile 1 kw üretebildiği için ,3 kw güç için 4.5 m2 alan 60 kg ağırlık anlamına gelmektedir.Bunun için çatı projesine gerek olmaz herhalde.
7.5.1--Aynı zamanda çatı tahta çatı olsa dahi,bu panellerin çelik konstrüksiyon ile beton zemine oturtulması her zaman mümkündür.Bu anlamda yerel yönetimlerin belli kw a kadar çatı projesi istememesi,yasayla sağlanmalıdır.Zira yapılacak çatı projesi 3 kw lık PV panel maliyetini aşmış olacaktır.
7.5.2--Yerel yönetim için Onaylamada ,çatı projesi istenmeden elektrik tesisat projesine standart PV Panel projesi ilave edilebilir.Türkiye sıcak su ısıtmada dünya ikincisi olup,aynı durumun PV paneller içinde sağlanması uygun olacaktır.Lisansız elektrik üretimi ,üretim yerel olarak yapıldığı-hat olmadığı için kayıp-kaçak oranlarıda oldukça azalacaktır.
7.5.3--Güneş enerjisi santrali kurarken lisanslı başvuru için son 6 ay içindeki ışınım değerlerinin bulunması ve bu değerin 1650 kwh/m2/yıl değerinin üzerinde olması gerekmekte.
8—Bölgelere göre Güneş Enerjisi Dağılımı(kwh/m2/yıl) ve Güneşlenme Süresi(saat/yıl)
1--G.Doğu Anadolu………..1460….2993
2—Akdeniz……….…….....…..1390….2956
3--Doğu Anadolu…………..1365….2664
4—İç Anadolu………...….....1314….2628
5—Ege………………........……..1304….2538
6—Marmara………....………..1168….2409
7—Karadeniz……..….....……..1168….1971
8—Ortalama……………….1311(günlük 3.6 kwh/m2)….2640(günde 7.2 saat)
Kaynak.EİEİ Genel Md.
9—Güneş Enerjisi Politikaları İçin Öneriler:
1—Türkiye sıcak su üretiminde dünya ikincisi olup,aynı başarıyı PV Panellerde sağlamak için PV Sistemleri için kablo,konektör,ayak,cam,inverter vs,rüzgar türbinlerinde türbin parçaları vs için teşvik getirilmesi en uygun politika olabilir.Üretimin yerli üretime kaydırılması,kalitesiz dış üretimin gelişinin engellenmesi uygun olacaktır.
2—Güneş enerjisi sektöründe kurulan her 1 MW lık sistem yaklaşık 30-5 kişiye iş imkanı yaratır.
3—Güneş enerjisine dayalı PV panel-GES kurulumu 1-2 kw dan 40-50 MW kadar kurulum aralığına sahiptir.Çok noktada bağlantı olması elektrikte kararlığı ve güvenirliği sağlar.Şebeke kayıplarını minimize eder.
4—Türkiye de 2023 yılına kadar hedef olarak ilan edilen güneş-elektrik kapasitesinin 2 katını Almanya ve İtalya 1 yıl içinde kurabilmekte.Bu anlamda lisansız elektrik üretiminde sınırı hızla 5 MW çıkarmak ve yerel yönetimlerin çatı vs projesi istemeden,PV panel kurulumuna destek ve teşvik vermeleri aynı zamanda yerel yönetimlerinde yenilenebilir enerji şirketi kurmalarının başbakanlık izninden çıkarılması ve kuracakları tesislerde özelde olduğu gibi belli mw altında izin istenmemesi,üstünde Maliye Bakanlığından finansman onayı alınması olabilir.
5—Türkiye de 380 GW güneş elektrik potasiyeli bulunmakta olup,bu değer bugünkü kurulu gücün 6 katından fazla.
Kaynakça:1--Dünya Gazetesi , 2--CBT
4--Ülkelerin Kişi Başına GES Kurulum Gücü-Wp
GES:Güner Enerji Santrali-Fotovoltaik Panelden Elektrik Üretme
1—Liechtenstein………………481
2—Almanya…………………….473
3—İtalya………………………..303
4—Belçika……………………...275
5—Vatikan……………………..264
6—Yunanistan………………….241
7—Lüksemburg………………..195
8—Japonya……………….…….183
9—Katar……………………...….179
10—İsviçre…………………….134
11—İspanya……………………116
12—Danimarka………………..105
13—Avusturya…………………89
14—Fransa………………..…….83
15—ABD…………………....…...58
16—Çin………………...………..21
17—BAE…………………....……21
Kaynak:Dünya Gazetesi