MAKALELER / Küresel Isınma-Soğutma Sektörünün Küresel Isınmaya Etkisi







Soğutma Sektörünün Küresel Isınmaya Etkisi:

 

1--İklimlendirme ve soğutma uygulamalarında kullanılan soğutucu akışkanların çevreye etkisi son yıllarda artan bir önemle öne çıkmıştır. Bu gazların neden oldukları emisyonlar; başta ozon tabakasının incelmesinde ve küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliğinde önemli katalizörler olmuştur

 

1.1--Bu etkinin azaltılmasına yönelik olarak öncelikle, Montreal Protokolü ve Avrupa Konseyi Direktifi (3093/94) ile 1930’larda soğutma sistemlerinde yaygın olarak kullanılan amonyak gibi soğutucu akışkanların yerine güvenli akışkanlar olarak kullanılan hidrokloroflorokarbon (HCFC) ve kloroflorokarbon gazlarının kullanımını ve satışlarını sınırlandırılmıştır.

 

1.2--Bunların alternatifi olarak hidroflorokarbon (HFCs) akışkanlar ve onların karışımları olan 


R-134a, R-404A, R-507, R-407C ve R-410A gazları 


market uygulamalarında yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.

 

1.3--Ancak bu gazların düşük ozon tabakasını inceltme potansiyellerine (ODP) karşın, yüksek küresel ısınma potansiyellerine (GWP) sahip olması çevresel etki yönüyle önemli bir problem sürecinin devam ettiğini göstermektedir.

 

2—Uygulamalar:

 

2.1--Ev tipi Uygulamalar:

 

1--İklimlendirme uygulamalarında soğutucu akışkan olarak R22’den sonra günümüzde R410A yaygın olarak kullanılmaktadır.

 

2--Soğutma uygulamalarında R12 soğutucu akışkanın kullanıldığı ünitelerin yerine günümüzde R134a gazı kullanan üniteler almıştır.

 

3--2002 verilerine göre ev tipi soğutucularda kullanılan soğutucu akışkan miktarı yıllık yaklaşık 160 bin ton’a ulaşmış, bu sistemlerin neden olduğu yıllık emisyon oranı ise ortalama %0,3’tür

 

2.2--Ticari Uygulamalar:

 

1--Bu tip soğutma sistemlerinin ilk uygulamalarında R12 gazı kullanılırken günümüzde 


R-22, R-134a, R-404A, R-507A ve R-410A gazlarının yaygın olarak kullanıldığı gözlenmektedir.

 

2--2002 yılında yapılan bir çalışmaya göre; bu sistemlerde kullanılan soğutucu akışkanların CO2 emisyon potansiyellerinin yaklaşık %30’lara, yıllık soğutucu akışkan miktarının ise yaklaşık 605 bin tona ulaştığı gözlenmektedir

 

3--Soğutucu akışkanların emisyon oranlarında özellikle sızıntı oranı önemli bir parametredir ve bu sistemlerde sızıntı oranının %3-30 aralığına sahip olduğu görülmektedir.

 

2.3--Araçlar uygulamaları:

 

1--Araç iklimlendirmelerinde soğutucu akışkan olarak R22’nin yerine R134a gazı kullanılmaktadır.

 

2--soğuk taşımacılığın ağırlıklı olarak kontenyer sistemleriyle sağlandığı ve bu kontenyer sayının toplamda 500.000 adeti geçtiği gözlenmektedir. 


2.1--Bu uygulamalarda ortalama soğutma kapasitesi 5 kW, kontenyer soğutmalarda kullanılan soğutucu akışkanlar ise R-12, R-134a, R-404A ve R-507A’dır.

 

3--Yaklaşık bir milyon araç kapasitesinin aşıldığı kara taşımacılığında ise eski sistemlerde R-12, R-502 ve R-22 gazları, yeni sistemlerde ise R-134a, R-407C, R-404A ve R-410A gazı tercih edilmektedir. Bu sistemlerde sızıntı oranın ise %20-25 aralığına sahip olduğu tespit edilmiştir.


4-- 2002 yılında taşımacılık ve araçlarda kullanılan soğutucu akışkan miktarı 1600 tona ulaşmış, yıllık emisyon oranı ise %38’lere ulaşmıştır

 

2.4--Endüstriyel uygulamalar:

 

1--Gıda soğutma uygulamalarının ilk örneklerinden bu yana Amonyak, R-12, R-22 ve R-502 gazları kullanılmakta, günümüz uygulamalarında ise R-134a, R-404A ve R-507 A gazları ile amonyak/CO2 kaskat yapıları tercih edilmektedir.

 

2--Günümüzdeki uygulamalarında da R-22 gazı ile birlikte amonyak gazı kullanılmaktadır. Küçük kap-asiteli uygulamalarda ise R-12 ve R-502 kullanımı, günümüzde yerini R-134A, R-404A, R-507, R-13, R-503 R-23, R-508A ve R-508B gazlarına bırakmıştır.

 

3--2002 verilerine göre toplam soğutucu akışkan miktarı yaklaşık 298 bin tona ulaştığı, bu miktarın %35’ini amonyak gazı, %43’ünü R-22 gazı oluşturmaktadır. Sistemlerin neden olduğu toplam emisyon oranı ise %17’dir.

 

4--Günümüzde çevre dostu gaz olarak tanımlanan R-410A gazın GWP-küresel ısınmaya etkisi değeri, yerine kullandığı R-22 gazına göre daha yüksektir.

 

4.1--özellikle ticari uygulamalarda yaygın olarak kullanılan R-404A ve R-507 gazlarının oldukça kötü çevresel performanslara sahiptir.

 

5--

Soğutucu Akışkanların Çevresel Etkisi-2002

 

(a)
Soğutucu
Akışkan
Miktarı-ton

(b)
Yıllık
Emisyon
oranı

(ax(b)

Sızıntı
Oranı

Yaşam
Yılı

Ticari
Uygulamalar

605000

0,3

181500

0,03-0,3

12--16

Endüstriyel
Uygulamalar

298000

0,17

50660

0,10-0,25

12--16

Araç
Uygulamaları

1600

0,38

608

0,2-0,25

12--16

Ev Tipi
Soğutucu

160000

0,0003

48

0,15-0,30

12--14

 

6—Yorum:


6.1—Günümüzde iklim değişimine bağlı artan sıcaklıkları karşı bol bol klima reklamı yapılmakta.Oysa bu cihazlar -doğal olmayan ve içerdikleri soğutkan gazlarla küresel ısınmaya ciddi katkısı olan cihazlar.

 

6.2—Bu nedenle klima uygulamalarında doğal seçenekler her zaman ön planda olabilir.Bunlar:

 

1—Binalarda klima yerine oda içi dimer anahtarlı-kısılabilir lambalı tavan tipi vantilatör kullanılabilir.Bakanlık bunu yönetmeliğe katabilir.

 

2—Binalarda mimari tasarımda kapı eşikleri eskiden olduğu gibi örneğin yerden 2 cm boşluklu yapılarak odanın-mahalin doğal havalandırması yapılabilir.Yönetmeliğe katılması gereken madde.

 

3—Binalarda binanın doğal havalandırması merdiven kovası ile sağlanmakta.Bodrum katta merdiven kovasına yakın konacak su deposundan buharlaşan su ile ısınan hava merdiven kovası boyunca çatıya kadar ilerler.


3.1--Bu hava dairelerin soğumasına yardım edebilir. Bodrum katlarda merdiven kovasına yakın su deposu tesis edilmesi yönetmeliğe katılabilir.

 

4—Bina imalatında bütün mahal camlarının yarım açılabilir olması yönetmeliğe katılmalı.

 

5—Suni soğuk hava deposu yapmak yerine doğal mağaralar-düşük-çevreci otomasyona dayalı klima imkanları ile soğuk hava deposu olarak kullanılabilir.

 

6—Araç içi klima uygulamalarından ziyade araç içi sulu-sprey biçiminde su püskürten havalandırma  çözümlerine gidilebilir.

 

6.1—Araç tipi Soğuk depo uygulamalarında çevreci gazların veya CO2 olduğu çözümlere gidebilir.

 

7—Binaları serin tutan toplan inşaat alanı 2000 m2 üzerinde tüm binalarda çatılara teras yapılması ve terasın yeşil bitkilerle kaplanması şartı getirilebilir.

 

8—Isı yalıtımda Isı yalıtım köpükleri kullanmak yerine doğal malzemeli çözümler ön plana alınabilir ki bunlar perlit esaslı sıvalar-odun ve saman katkılı harçlar olabilir.

 

9—Koku endüstrisi sıkma gazlı koku üretimi yerine minik pompalı cam şişeli koku üretimini ön plana çıkarabilir.


10--Yorum:


1--Bir binaya ortama soğutma yapmak soğutma cihazı ile içerdeki ısısı dışarı pompalamak anlamına gelir.Dünyadaki bütün binalar-cihazlar içerdeki ısıyı atmosfere pompaladığında atmosferin ısısı herhalde artarak küresel ısınmaya katkı yapacaktır.Bu anlamda binaların klimatize edilmesinde daha iyi çözüm tavan tipi fanlar-pervaneler olabilir.Öte yandan doğal soğutma sistemleri kullanılabilir mi.Uygarlık herşeyi abartmıyormu.Eskiden balık tuzlanırdı şimdi donduruluyor.Eskiden sebzeler serinde-pirinç bez torbada saklanırdı.Tekrar bu bilgilere dönmenin zamanı herhalde geldi.

 

Kaynak:Tesisat Mühendisliği - Sayı 137 - Eylül/Ekim 2013 --Soğutma Sektöründe Soğutucu Akışkanlara Bağlı Emisyon Envanteri-- M. Ziya SÖĞÜT-Hüseyin BULGURCU--Enver YALÇIN

 




Makalenin İzlenme Sayısı : 231

Eklenme Tarihi : 21.08.2021

Önceki sayfaya geri dön.