Sulama Sistemlerinde Verim-Türkiye Uygulaması:
1—ZMO YK Başkanı Baki Remzi
Suiçmeze göre
1--Bitkinin ihtiyacı olan
suyu doğru zamanda doğru miktarda uygun şekilde bitki kök bölgesine verince,
1.1--üretim miktarı artar,
1.2--verim kaybı azalır,
1.3--işgücü maliyeti düşer,
1.4--toprakta tuzluluk/
alkalilik dahil sorunlar yaşanmaz,
1.5--yem bitkileri ile
hayvancılığı geliştirir, üretici geliri artar.
2--Sulama yatırımlarının
başarısı fiziksel altyapı kadar proje alanındaki toprak-su-insan ilişkilerinin
doğru düzenlenmesine bağlı.
3--Ülkemizde su kaynaklarının
% 77'sinin tarımda kullanıldığına göre, sulamada yapılacak tasarrufun önemi
ortaya çıkıyor.
3.1--En etkin sulama
yöntemleri, damla ve yağmurlama gibi basınçlı sulama yöntemleri.
3.2--Seralarda uygulanan
toprak altı damla sulama sistemleri de gelecek için önemli.
3.4--Yağmurlama sistemi % 35,
damla sistemi % 65 oranında su tasarrufu sağladığı için bu sistemler acilen
yaygınlaştırılmalı.
4--Tarım ve Orman Bakanlığından
edinilen bilgiye göre teorik olarak
verim-randıman ve birim
alanda kullanılan su miktarı:
yüzey sulama yöntemlerinde …………%
30-60….. ort 10.000 m3/ha,
yağmurlama sulama yöntemlerinde…%
70-75…..... ort 6000 m3/ha,
damla sulama yönteminde…………..%
90
toprak altı damla sulama
yönteminde..% 95…………ort 4000 m3/ha civarında.
4.1-- Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü’nce 2003’ten
itibaren, klasik sulama sistemleri terk edilerek yüksek basınçlı şebeke sistemi
tercih edilmeye başlandı.
4.2--2021 başı itibarıyla
sulamaya açılan tarım alanlarının
% 33’ü………… klasik
% 38’i…………..kanalet
% 29’u…………..borulu sulama sistemlerinden
oluşuyor.
4.3--Bu oranın tüm sulama
projelerinde, etkin bir sulama yönetiminin ve önemli miktarlarda su
tasarrufunun sağlanması maksadıyla yeni yapılacak projeler ve eski sulama
sistemlerinin modernizasyonu ile % 45-50 seviyelerine ulaşması öngörülmekte.
5-- Doğru sulama sistemi sudan, enerjiden ve işçilikten
tasarruf etmememizi sağlarken gübreleme ve ilaçlama işlerinde de tasarruf
sağlıyor.
5.1—Doğru sulama sistemi ile
topraktaki drenaj sorununun önüne geçildiği gibi toprakta yaşanacak tuzluluk,
alkalilik ve çoraklaşma sorunları da önleniyor.
5.2--Doğru sulama sisteminin
seçimi, üretimde maliyetlerin azalmasına katkı sağlıyor.
5.3--Kuraklığın tarımda neden
olduğu olumsuzluklar ancak modern sulama sistemlerinin yaygınlaştırılması ile
önlenebilir.
5.4--Basınçlı sulama
sistemleri % 60'lara varan oranda su tasarrufu sağlıyor.
6--Ülkemizde kuru arazide
buğday verimi dekara ortalama 240 kg olup, suluda 500 kilograma yükselmekte.
6.1--Örneğin dekara verim
kırmızı mercimekte……….150 kg………..190
kg
nohutta…………………….126 kg………..210
kg çıkabilmekte.
7-- DSİ tarafından inşa edilerek işletmeye açılan sulama
tesislerinde yıllara göre
2020……….% 61 yüzeysel…..,% 22
yağmurlama…..%17 damla sulama
2003……….%92 yüzeysel……%7
yağmurlama……..%1 damlama sulama
8-- TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, sulamada
1--yatırımların
bitirilmemesi,
2--sulama sistemlerinin eski
olması,
3--sulama randıman ve
oranının düşük olmasıyla
etkinliğin sağlanamamasının
en önemli yapısal sorunların başında geldiğine işaret etti.
8.1--% 29 düzeyinde olan
kapalı sistemlerin oranının daha yukarılara çekilmesi gerektiğini ifade eden
Bayraktar, halen 1.81 milyon hektar alanda sulama altyapısının
tamamlanmadığını, bu alanın acilen sulamaya açılması gerektiğini belirtti.
8.2--Modern sulama sistemleri
ilk yatırım maliyetleri yüksek olsa da kısa sürede kendini amorti ediyor. TZOB
Genel Başkanı Bayraktar’a göre, damla sulama sistemlerinin, üretimi yapılacak
ürüne göre değişmekle birlikte 1 ile 3 yıl arasında, toprak altı sulama
sistemleri ise 4 ile 6 yıl arasmda kendini amorti ediyor
9--Ülkemiz tarım arazilerinin
% 75’ini kaplayan hububat ürünleri (buğday, arpa, mısır, çeltik, yulaf,
tritikale) ülkemizin bitkisel ve hayvansal üretiminin omurgasını oluşturuyor.
9.1--Ülkemiz hububat üretimi %
22 civarında sulu tarımla, yüzde 78’lik kısmı tamamen iklim ve yağışlara bağlı
olarak gerçekleşiyor.
9.2--Konya Ovası'nda da tarım
alanlarının yaklaşık% 70'inde kuru tarım, % 30’unda sulu tarım yapılıyor.
Dolayısıyla su tarımsal üretimin sigortası konumunda.
9.3--Tarımın iklim şartlarına
bağımlılığı azaltılmalı. Sürdürülebilir bir tarım ve verimlilik için havzalar
arasında su transferi de yapılmalı.
10-- DSİ verilerine göre Türkiye'nin yıllık su tüketimi
57.73 milyar metreküp olup bunun % 77'si sulama, % 23'ü içme-kullanma suyu,
sanayi suyu ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılıyor.
10.1--Kullanılan 57.73 milyar
metreküp suyun 40.73 milyar metreküpü (% 71) yerüstü suyu, 17.03 milyar
metreküpü (% 29) yeraltı sularından karşılanıyor.
10.2--Suyun % 77'sinin
sulamada tüketilirken, 6.9 milyon hektar sulama alanının % 70’inde vahşi sulama
yapıldığı ifade edilmekte.
10.3--Yeraltı sularının
aranması DSİ tarafından verilen arama belgesi ile yapılıyor. Yeraltı sularının
kullanımı DSİ Kullanma Belgesinin alınmasıyla mümkün.
10.3.1--Bu belgeye sahip olmayanların yeraltı sularını kullanmalarına izin verilmiyor. . Sanayi amaçlı bütün kuyuların sayaç taktırması zorunlu olup, bu husus DSİ Bölge Müdürlüklerince takip ediliyor
10.3.2--Yeraltı sularımızda
kaçak kullanımın önüne geçilmesi, mevut tahsislerin en verimli şekilde
kullanılması ve kaynak-kullanım miktarlarının ölçümünün yapılması oldukça
önemli.
11—Yorum:
1—Küresel ısınma ile birlikte
kuraklığın ilerlediği bu ortamda kapalı-basınçı sulama sistemleri ve damlama
sulama sistemleri için kamunun çok daha fazla kaynak ayırması oldukça önemli
olabilir.Ayrıca çiftçilere verilecek yüksek teşvikler yanında bilgilendirme
oldukça önemli.
Kaynak:Para dergisi-11-17.07.2021