Makine
İmalat sektörünün Sorunları:
1--Makina imalat sektörüne Türkiye ve dünyada
en fazla katma değer yaratma potansiyeline sahip sektörlerden bir tanesi.
2--Türkiye bu alanda ihracatını her yıl
artırmasına rağmen rekabet gücü açısından dünyada iyi bir yerde değil.
3--Katma değeri yüksek ürünleri ithal eder,
katma değeri daha düşük ürünleri ihraç eder bir konumda ülkemiz.
4--Bu sektör diğer sektörlere ana ve en
kıymetli girdileri sağladığından krizlere en duyarlı sektör. Çünkü kriz
durumlarında insanlar önce girdileri kesme yoluna gidiyorlar.
5-- Gaziantep dünyada polipropilen türdeki
halıların yüzde 70’ini üreten bir kent. Çok sayıda makina satın alınmış ancak
dünyadaki halı talebi ve eğilimler çok titiz bir şekilde dikkate alınmadığından
yaşanan talep daralması nedeniyle şu anda pek çok fabrika kapanma aşamasına
gelmiş durumda.
5.1—Makine imalatı dernekleşmeden(dernekleşme
araştırma,vizyon çizme yeri olmayıp,dernek üyelerinin sosyal ağıdır)
5.1--İmalat sanayinde firmalara teknolojik
danışmanlık yapacak potansiyel ne yazık ki çok yetersiz.
5.1.1-Yorum:Makine imalat sanayinde,tıpkı
inşaat imalatında yapı denetimi olduğu gibi Bakanlığa bağlı danışman ve denetim
firmaları kurulmalı,bakanlık bu danışman-denetim firmalarla sektörü kontrol
etmeli.Bu firmaların tepesinde bakanlığa bağlı,bir nevi DPT nin yaptığı
planlamasyı yapacak Makine Enstitüsü kurulabilir.
6--Pazarlama da ciddi bir problem. Çünkü
imalat sanayinde pazarlama yapacak insanların diğer alanlardaki pazarlama
ekibinden ayrıldıkları yönler var.
6.1--Makina pazarlamacılarının çok iyi bir
teknik altyapıya sahip olması gerekir. Müşterinin taleplerini iyi anlayıp
ilgili birimlere doğru biçimde aktarılmasını sağlaması gerekir.
6.1.1—G.Antep Üniversitesi vs diğer
üniversiteler,konun içindeki kişileride işin içine katarak pazarlamacılara bu teknik
eğitimi verebilir.
7--Diğer bir sıkıntı pazar bulmada yaşanıyor.
Almanya’dan örnek verirsek orada rekabet stratejisi, kalite ve satış sonrası
servis hizmetlerine odaklanmış durumda.
7.1--Uzakdoğulu firmalar ise fiyata
odaklanmışlar. Bizim o ülkelerle fiyatta rekabet etmemiz mümkün olamayacağı
için mecburen kalite ve satış sonrası hizmetlere ağırlık vermemiz gerekiyor.
7.2--Ancak satış sonrası hizmetlerde imalat
sanayimizin iyi konumda olduğunu söyleyemeyiz.
7.2.1--Ciddi Batılı şirketlerde toplam gelirin
yüzde 11’i satış sonrası hizmetlerden gelmesine rağmen bizde bu rakam yok gibi
bir şey.
8--Dünyada yapılan bir araştırmada makina
satınalmada en önemli kriterler sıralanmış. Fiyat, ancak 4. sırada yer
alabilmiştir.1--Otomasyon ,2-- fonksiyonalite ,3--kalite, 4—servis ve ulaşılabilirlik
5--know-how gibi kavramları bünyesinde toplayan marka olgusu .
9-- Türkiye’de büyük sermaye maalesef makina
imalat sanayine ciddi ölçüde yatırım yapmamıştır.
9.1--Bu nedenle girdiler dış kaynaklı olmakta
bu da dış ticaret açığını büyütmektedir.
9.2--Tekstil gibi ivme kaybeden sektörlerin
yerine mobilya sektörü canlandırılabilir. Bu alana daha çok yatırım yapılabilir
veya entegrasyon gibi sektör çaprazlamaları gerçekleştirilebilir.
10--Halı ve ev tekstilinin mobilya ile
beraber sunularak iki sektörün beraber büyümesi düşünülebilir.
11--Bu konuda İstikbal ve onu takip eden
Merinos güzel bir örnek. Bu tip işbirlikleri iki sektöre de yeni bir soluk
getirebiliyor, ve müşteriyi tatmin etmek daha mümkün olabiliyor. Benzer
işbirlikleri diğer sektörler içinde geçerli olabilir.
12--- AB’nin sağladığı çeşitli teşviklerden
yararlanma oranımız ne yazık ki çok düşük yüzdelerde. Bu konularda danışmanlık
yapabilecek kurum ve kuruluşlar koordineli olarak çalışmamaktadır.
12.1—AB Teşvikleri için danışmanlık yapacak
kuruluşlar,daha fazla saha inmeli daha fazla kuruluşa danışmanlık yapmalı.
13--Makina imalat sektörünün gelişmekte olan
sektörlere yönelik makina imalatı yapmasında fayda var. Örneğin gıda sektörü
gibi.Gıda sektörü firmaları,gıda makinaları imalatında ya doğrudan imalat
firmlaraı kurmalı yada bu imalatı yapan yerli firmalarla tedarikçi olarak
doğrudan yararlanabilmeli.
13.1—Gıda sektörü firmaları makinalarını
yerli firmalara yaptırabilir-yerli firmalarla ortaklığa gidebilir.Bunu sağlamak
için devlet teşvik sağlayabilir.
14--İkinci el makina ithalatı nedeniyle
Türkiye makina çöplüğü olmuş durumda. Bu makinaların uyum sorunları ve yerli
üretime vurdukları darbeden söz edebiliriz.
14.1--Özellikle Çin’den gelen ve standartlara
uymayan makinaların ülkeye girişi de sıkıntılı.
15--Sektör Ar-Ge temelli olmasına rağmen
mühendis istihdam oranı düşük.
15.1—Yorum:Kamu,mühendis çalıştıran işyeri ve
kobilere vergi vs mühendis çalıştırılması için teşvik verebilir.
16--Yüksek malzeme bilgisi, teknolojisi
gerektiren (rulman gibi) kritik makina elemanlarını Türkiye’de üreten firmalar
yeterli değil.
17--Genel anlamda bir kurumsallaşma
problemine de işletmelerin büyük çoğunluğunda rastlanıyor. İşletmenin sahibi,
Ar-Ge veya Satınalma Müdürü olarak da karşınıza çıkabilmektedir. Oysa şirket
sahibinin stratejik kararlara odaklanması gerekmektedir.
17.1—İşletme sahipleri için eğitim alınması
sağlanmalı,hatta bu zorunlu olmalı-firmaların finansal durumları için finansal
denetim firmaları tarafından raporlanma zorunluluğu getirilmeli.
18—Makine İmalat Sanayinde üretim yapan
firmaların ISO,TS kalite sertifikasına, ISO 14001 çevre yönetim sertifikalarına
sahip olması, Satışların yüzde 40’ı ihracata gitmesi önemli olacaktır.
18.1—İmalatta üretim zamanlarının analizi ve
kısaltılmasıyla ilgili çeşitli çalışmalar yapılması gerekir.Bu anlamda:
1--Öncelikle hücre tipi üretime-HÜS
geçebilmek için proses akışları yeniden ele alınabilir.
2—Örneğin HÜS e uygun yapılanma için Üç katlı
fabrikada proses odaklı yerleşim sağlanabilir.Her kata üretim, kalite, planlama
ve satınalma sorumluları yerleştirilerek üretimde hız ve esneklik sağlanabilir.
19--Günümüzde global anlamda rekabet
edebilmek için üretim yapan kuruluşların;
1- Rekabetçi bir organizasyon yapısına ,
2- Rekabetçi operasyonel maliyete ,
3- Rekabetçi ürün maliyetine sahip olmaları gerekmektedir.Bunu sağlayabilmek için; Yalın Üretim ve Yalın Yönetim teknikleri üzerine kapsamlı çalışmalar başlatılabilir.
20-- Kaliteyi üretirken elde etmek; Bu amaçla
işe yeni alınan elemanların yoğun eğitimi de dahil olmak üzere bilinçlendirme
ve proses iyileştirme çalışmaları yapılabilir.
21--Takip eden süreçte kontrollü olarak nihai
ürün kalite sorumluluğu kalite departmanından üretim departmanına devredildi.
22-- Yıllık Stratejik Planlama Çalışmaları
başlatıldı ve şirketin geleceği ile ilgili bir çok karar bu faaliyetler
neticesinde alınabilir.
22.1-- HÜS’ e geçişle beraber başlayan
uygulama, süreç içerisinde bazı noktalarda iyileştirmeler gerekebilir.Bu
bağlamda Üretim Bölümünde iş emirleri sıralaması gerçekleştirilebilir.
22.2--Yönetimsel anlamda Matriks
organizasyona geçilerek; birimlerde çok fonksiyonlu ve proje takımı halinde
çalışabilecek ekipler oluşturuldu.
23-- Ekiplerini daha fazla noktada üretim
yapabilir hale getirmek hedefi için faaliyetlerini planlamakta ve tedarik
zincirini geliştirmek için WEB tabanlı Tedarikçi Yönetim sistemi üzerinde
çalışılabilir.
24--Eğer sizin otobüsünüzü-makinanızı
kullanan firma yeterli hizmeti veremiyorsa ürün belli bir süre sonra kökleri
kuruyan ağaç gibi piyasadan çekilecek ve sizin pazarınızı daraltacaktır.
24.1-- Dünyanın en iyi arabasını veya CNC
tezgahını da yapsanız, pazarlayamadığınız ve satış sonrası servis veremediğiniz
sürece bunun pek bir anlamı kalmıyor. Zincirin her halkası bir diğeri kadar
önemli.
24.2-- hitap ettiğimiz tüketicilerin eğitim
düzeyi artırıl(a)madığı müddetçe, son halkanın daima zayıf olacağına da işaret
etmek gerekir.Bu anlamda hitap edeceğiniz kitle eğitim düzeyi yüksek kitleye
doğru olmalıdır.
25--Bir başka zaafımız da; sermayeye veya
kısmen teknolojiye sahip olan insanlarımızın kapasitelerini verimli olarak
kullanmamasıdır. Tasarıma ısrarla gereken önem verilmemektedir.
26--Eldeki mevcut teknolojilerin etkin olarak
kullanılması sağlanmalıdır. Nice işletmeler vardır ki, CNC makinelerini bir
geleneksel tezgah kadar bile kullanamamaktadır.
Kaynakça: WIN Fuarları-Söyleşiler—1--Prof.
Dr. Adil Baykasoğlu--Gaziantep Üniversitesi,2-- Behçet M.Türen-- Nursan
Elektrik