1--Geridönüşüm-Çöpte:

1--Geri dönüşümün en önemli amaçlarından biri çöp alanlarında depolanacak çöp atık miktarını azaltmak. Daha önce de belirtildiği gibi geri dönüştürülebilir atıklar çöpün hacim olarak %50 gibi bir bölümünü kaplıyor.

2--Türkiye'de de Bursa, Gaziantep, İstanbul, İzmir, İz-mit, Mersin, Foça ve Marmaris'de buna uygun olarak düzenlenmiş 9 tane çöp depolama alanı var. Bunların dışında, 5 tanesi hazırlanma aşamasında ve 12 tanesi de henüz proje aşamasında.

3--Çöpleri ortamdan kaldırırken uygulanması gereken en uygun yöntemin hangisi olduğu; yakmak mı, toprağa dönüştürmek mi (kompostlama) yoksa geri dönüştürmek mi- Burada çöpün yapısına göre yakma, kompostlama, geri dönüştürme ve depolama işlemlerinin hepsinin de uygulanması gerektiğini vurguluyorlar.

1--Tıbbi atıklar gibi hastalık yayabilecek atıklar yakılma uygulanmakta,

2--Gübre olarak kullanılabilecek atıklar kompostlama ile gübreye dönüştürme,

3--Plastik, cam, kağıt, metal gibi geri dönüştürülebilecek atıklar geri dönüşüm sağlanması

4--Hiçbir işe yaramayacak atıklarsa depolama yöntemiyle ortamdan uzaklaştırmalı.

4-- Geri kazanılmış metalden 1 ton alüminyum yapmak için gereken enerji, boksitten yapılacak alüminyum için harcanan enerji %4 kadar.

4.1--bakır bileşimlerin, geri kazanılması için gereken enerji bu metalin doğal kaynaklardan çıkartılması için gereken enerjinin sadece % 13'ü

4.2--demir-çelik için % 19'u kadar.

5—Atölyeye gelen plastik ambalajlar önce renkliler ve beyazlar olarak ikiye ayrılıyor. Daha sonra bunlar ayrı ayrı işleme sokuluyor.Ayrıştırılan malzemeler kırıcılarda basınçlı suyla kırılıyor. 

5.1--Kırılan malzeme yüzme tanklarında yüzdürülerek temizleniyor. Temizlenen malzeme aglomeriye girip homojen ha-mur haline getiriliyor. Burdan granöre geliyor. 

5.2--İp halinde kesiciye gelen plastik burada kesilerek granül elde ediliyor. Elde edilen bu granüller eritilerek yeni plastik ambalaj yapımında kullanılıyor.

5.3--Geri dönüştürülen plastikten kirli su boruları, marley ve çeşitli dolgu malzemeleri üretiliyor. Polipropilenden deterjan kutularının kapakları, margarin kapları gibi ambalaj malzemeleri üretilebiliyor.

5.4--Geri dönüştürülmüş PP'den sentetik halı tabanı, çeşitli plastik oyuncak ve kırtasiye malzemeleri üretilir. Polistren, evsel ambalaj atıkları içerisinde en az rastlanan ambalaj türü.

5.4.1--PET genellikle su, meşrubat ve yağ şişelerinin ambalajlanmasında kullanılıyor; hafif ve dayanıklı olması nedeniyle kullanım alanı giderek genişleyenbir ambalaj türü.

5.4.2--Atık PET'ler sentetik elyaf ve dolgu malzemesi olarak değerlendiriliyor. Türkiye'de yılda 10.000 ton pet toplanarak SASA tesislerinde geri kazanılıp sentetik elyaf haline getiriliyor ve tekstil endüstrisinde kullanılıyor.

6--Kağıdın ana hammaddesi taze ya da dönüştürülmüş ağaç lifi. Kağıdın yalnızca taze liften yapıldığı durumlarda, bir ton kağıt üretimi için 500-900 kg arasında ağaç, 100-400 kg arasında kil, 50-90 kg arasında su kullanılır. 

6.1--Bu durumda, küçük bir ağaç, yalnızca 200-300 tane gazete için taze lif sağlayabilir. Buna karşılık, katı atıklardan ayrılan kağıdın yeniden işleme sokulması için gerekli olan enerji normal işlemler için gerekli olanın % 50'si kadar.

6.1.1--Bu durumda, 1 ton kullanılmış kağıdın geri kazanılmasıyla 17 ağaç kurtarılıyor ve 4.100 kilovat-saatlik enerji tasarruf ediliyor ki, bu miktar bir ailenin ortalama olarak 1 yılda kullandığı elektrik enerjisine eşit. 

6.1.2--Üstelik üretilen kağıt miktarının yeterli olmadığı zamanlarda kalan miktar yurtdışından ithal ediliyor. Bir ton kağıdın geri kazanımı, selüloz-kağıt ithalatı nedeniyle 1- 1,5 milyar TL'nin yurt dışına gitmesinin önlenmesi demek.

6.2--Yalnızca Türkiye'de yılda tüketilen 1 milyon ton kağıt geri kazanılsa, yılda 85 km2 ağaçlık alan korunabilir. Belediyelerle yapılan çalışmalarda kağıt ve kartonun en çok kullanılan ambalaj malzemesi olduğu saptanmış.

6.3--Değerlendirilebilir atıkların yarıdan fazlasını kağıt ve karton oluşturuyor. Meşrubat ve içecek kartonları olarak kullandığımız tetrapakların da %80'i kağıt ve az bir oramda plastik ve alüminyumdan oluşur. Bunların geri dönüşümlerindeyse masa, sandalye ve dolap gibi mobilyalar üretilebilir

7--Geri kazanım pek çok gelişmiş ülkede yasalarla desteklenen bir sisteme oturtulmuş durumda. Bu sistemin en düzenli biçimde uygulandığı ülkelerden biri de Almanya. 

7.1--Almanya'da pek çok evde artık tüketilen yoğurt ambalajları plastik atıkların konduğu çöp poşetlerine konmadan önce yıkanarak temizleniyorlar. 

7.2--Elbette Almanların bu alışkanlıklarının oluşması belli bir süreç geçirdi. Tüketicilerin, ambalajları temiz ve doğru ayrılmış bir şekilde poşetlere koyup belirlenen gün ve saatlerde dışarı çıkarmaları isteniyor. Şampuan kutuları, boş alüminyum kutular ve hatta çikolata kapları bile "çöp" sınıfından çıkıp "kaynak" sınıfına konmuş durumda. 

7.3--Mavi, sarı, yeşil ve gri çöp torbalarıyla ayrı ayrı poşetlenen bu atıkların yerel yönetimlerle belirlenen gün ve saatlerde dışarı çıkarılması zorunlu. Aksi taktirde bu çöpler toplanmıyor, üstelik birkaç uyarıdan sonra da bu kurallara uymayanlara ceza uygulanıyor.

7.3.1--Almanya'da bu sistemin bu kadar düzenli gitmesinin bir nedeni de sistemin yasalarla hükümet tarafından desteklenmesi. 1991 yılında "ambalajlama yasası"yla üreticilerin ambalajları geri toplaması zorunlu kılındı. Elbette bu yasaların düzgün olarak inşa edilen düzenli çöp depolama alanlarının da daha verimli kullanımını sağlayarak, çöp depolamak amaçlı kullanılan doğal alanların da gereksiz kullanımına son verecek.

8-- Türkiye'de yılda 1 milyon tona yakın atık geri kazanılıyor.

8.1--Devlet İstatistik Enstitüsü'nün yaptığı araştırma sonuçlarına göre Türkiye'de kişi başına evsel atık miktarı yılda 187 kg, yıllık toplam evsel katı atık miktarıysa 12 milyon ton olarak belirlenmiş.

8.2--Katı atıklar elbette bununla kalmıyor; belediyelerin atıkları ve endüstriyel atıklarla birlikte 60 milyon tonu buluyor. Evsel atıklarımızın %65'ini organik atıklar, %23'ünü kül-cüruf ve %12'siniyse geri kazanılabilir atıklar oluşturuyor.

8.3--Çöpün içindeki geri dönüştürülebilir malzemelerin önemli bir miktarını yiyecek ve içecek ambalajlarında kullanılan metal, plastik ve cam atıklar ile, kağıt ve karton oluşturuyor. Bunun yanında kemik, tekstil parçaları da özel ayırma tesislerinde geri dönüştürülebiliyor.

8.4--Yapılan araştırmalar Türkiye'de yıllık geri kazanılabilir atık miktarının 2,4 milyon ton olduğunu gösteriyor.

8.5--Atıklar içindeki cam, metal, plastik ve kağıt/karton gibi atıklar, çeşitli işlemlerden geçirilerek yeni bir hammadde olarak değerlendirilebiliyor. İşte bu atıkların hammadde olarak kullanılarak tekrar şişe, kutu, plastik, kağıt, gübre gibi yeni bir maddeye dönüştürülmelerine geri dönüşüm deniyor.

8.6--Geri dönüşümün çevreye olan faydalarından en önemlisi, enerjinin ve doğal kaynakların korunması. Bunun yanında geri dönüştürülmüş hammaddeden elde edilen ürünün işlenmesi sayesinde ortaya çıkan kirliliğin azalması.

8.7--Geri dönüştürülmüş malzeme daha önceden zaten işlenmiş olduğu için yapılan işlem çevre açısından daha temiz oluyor ve daha az enerji gerektiriyor.

8.8--10 farklı kategorideki hava kirleticileri ve 8 ayrı kategorideki su kirleticileriyle yapılan araştırmalarda, geri dönüştürme işlemi sayesinde, bütün bu farklı kategorilere giren kirletici miktarlarında azalma görülmüş. Yani geri dönüşüm sayesinde hava ve su kirliliği de yüksek oranda engelleniyor.

Kaynak:Bilim ve Teknik-Tübitak

2--Çöpte Geri Dönüşüm-Mamak Çöplüğü:

1--Ankara Mamak Çöplüğü ileri teknolojinin kullanıldığı bir merkez haline dönüşmüş durumda. Yabancı ortaklı ITC firmasnın kurduğu katı atık yönetim sistemleriyle eski çöplükte Ankara’nın elektriğinin  % 3’ü üretiliyor, % 8’e çıkarılması hedefleniyor.

2—Çöplüğü firma  ağaçlandırıyor. Bir bağ oluşturuluyor, yakında burada üzüm de üretilecek Firma teknoloji üretiyor, patentleri var. Türkiye’nin ilk üç boyutlu serasında domates üretiliyor. ODTÜ’lü araştırmacılara verilen yerde onlar çilek üretiyor. Artık bu tür bir fabrikalar sıfırdan tasarlanıyor ve firma kendi ürettiği makinalarla sistemi kurabiliyor.

3—Tesise gelen katı atık fabrikaya sokuluğunda , çöp üçe ayrılıyor.Önce geri dönüşümü olacak malzemeler çekiliyor.

3.1--Kağıtlar, plastikler, metaller,alüminyumlar, camlar bunlar  ayrılıyor. Daha sonra kalanlar ikiye ayrılıyor.

1—Organikler  denilen yiyecek ve bitki artıkları.

2- En son kalana diğerleri deniyor.Onların içinde kullanılmayan plastikler, tekstiller, tahtalar.

3.1.1—Kağıt , metal,camlar  fabrikasına gönderiliyor. Organikleri ise havasız ortamda bakteriler vasıtasıyla fermantasyon teknolojisini uygulanarak , metan gazına ve komposta çevririliyor.Kompost ise gübre haline geliyor. Metan gazı da tesiste bulunan kojenerasyon tesisi ile elektrik üretimi için yakıt olarak kullanılıyor.

4—Bu tür tesisler ile Ayrıca Çimento fabrikalarına yakıt hazırlanması  sözkonusu.Toplam çöpün % 15’ini firma böyle kullanılması hedeflenmekte.Çimento fabrikasıyla anlaşılmış durumda.Makinalar monte ediliyor.

5—Firma olarak dönüştürülen toplam çöpün % 35’inde kendi patentiyle geliştirdiği termal teknolojisi kullanılıyor. Reaktörün içinde 600 derce ısıda çöpten üretilen karbonmonoksit, hidrojen, metandan elektrik üretiliyor.

5.2—Firma olarak Bir adım daha ileriye gidilerek domates ve yosunlar gibi projelere başlandı. Tesiste elektrik üretimin yanında çıkan atık ısı seralara verilerek,bunların büyümesi hızlandırılmakta.

5.2.1--Ayrıca ,kojenerasyon tesisinden ve çıkan-buradaki seradaki  bitkilerin kendi büyümeleri için kullandığı karbondioksiti kullanarak ,karbondiksit larak  alıp oksijen üretiyor.Yani havayı temizleniyor.Bu anlamda yan ürün domates, yosun üretiliyor.Yosundan ise biodizel üretiliyor.

6—Çimento fabrikalarının çimentonun yapımında kullandığı,curuf için kireçtaşı kullanılmakta. Fabrikalar kireçtaşını 1500 C ye kadar ısıtmak için yoğun enerji harcamakta ve havaya yoğun karbondioksit göndermekte.

6.1--Eğer kullanılan curufta belli oranda çöpteki malzemeler kullanılırsa enerji tasarrufu sağlayacaktır.Aynı zamanda bu fabrikaların ürettikleri karbondioksit,kamusal teşvik ve tedbir ile 

1—çevrelerinde kuracakları seralarda kullanmaları sağlanabilir.

2—Üretilen  karbondioksit geri kazanım ile depolanarak ya yer altına gömülebilir(Almanya) yada sanayide kuru buz vs için kullanılabilir.

3--Çöpte Geridönüşüm-Atık Bilgileri:

1—Evsel atıkların % 65 i organik-gıda atığı-%35 i kağıt,karton,plastik,tekstil, deri,metal, ağaç,çam,kül vs maddelerden oluşmakta.

2—Üretilen çöpün % 30 u geri kazanılabilir nitelikte.

3—Ülkemizde  günde 65000 ton çöp üretilmekte.

4—Bir cam şişe doğada 4000 yıl,plastik 1000 yıl,teneke kutu 10-100 yıl,sigara filtresi 2 yıl süreyle yok olmuyor.

5—Yeni üretime kıyasla plastik kazanımı ile % 95 enerji tasarrufu sağlanıyor.

6—Doğada parçalanma süresi en uzun madde olan plastik ambalaj atıkları yıkanıp-granül haline getirilerek hammadde olarak sera örtüsü,plastik torba,marley,pis su borusu,elyaf,dolgu malzemesi,araba yedek parçası yapımında kullanılabiliyor.

7—Çöp yakmak fosil yakıt kullanımını azaltmayı amaçlayan yenilenebilir enerji odaklı yöntem.

8—Avrupa da bir çöp piyasası bulunmakta.Çöp ticari bir meta.İngiltere de çöp depolama sahalarına uygulanan bir vergi,İngiliz kent çöplerinin bunları satın almak isteyen oslo gibi çöpten ısı ve elektrik-enerji üreten merkezlere yönelmesine neden olmakta.Güney İtalyada Napoli gibi şehirler çöplerini alması için Hollanda ve Almanya ya para ödüyor.Sonuç olarak çöpü yakan Kuzey Avrupa da çöpe olan talep,çöp arzını aşmış durumda.

8.1—Çöpten enerji üretmek,sonuçta kendini besleyen bir süreç olarak daha çok çöp üretimine neden olabilmekte.