Atık Yönetimi-Türk Telekom
Örneği:
1—Organik Atıklar:
Organik Atıkların geri
kazanımı için İstanbul Türk Telekom Anadolu Yakası İl Müdürlüğü bünyesinde yer
alan Atık Yönetim Merkezi’ne ait Sanayi Tipi Kompost Makinesi, Türkiye’de ilk
defa bu proje kapsamında kullanılmıştır.
1.1-- Organik atıkların diğer atıklarla karışmaması ve kaliteli kompost üre-timinin sağlanabilmesi için ağırlıklı atık kaynağı olan mutfak ve yemekhanelere yeşil organik atık geri dönüşüm kutuları konulmuştur.Aynı zamanda Kompost Makinesi’ kaynağında ayrı toplanmış organik atıklar ve yemek atıklarından kompost ürünü elde edilmesi için kullanılmaktadır.
1.1.1-- Yapılan analizler sonucunda Sanayi Tipi Kompost Makinesi’nden elde edilen komposta ait C/N oranı, sıcaklık, nem, pH gibi parametreler yasal mevzuatta belirtilen standartlara uygunluk göstermektedir. Elde edilen kompost, gübre olarak kullanılabilmesi için yeterli fosfor (P) ve potasyum (K) oranına sahiptir.
1.1.2--Elde edilen humusun toprak iyileştirici özelliğinin test edilmesi amacıyla büyütülen bitki deneylerine bağlı olarak %10 kompost - %90 toprak karışımının bitki gelişimi açısından en verimli oran olduğunu gözlenmiştir
1.2--700 lt/hafta kapasiteli Kompost Makinesinin faaliyeti sonucunda kurumda oluşan organik atıklardan ayda ortalama 250-350 kg iyi kalitede kompost ürünü elde edilmektedir.
1.3--Sıfır Atık Projesinin başarıyla yürütülmesi sayesinde haftada üretilen 72 konteyner atık, 9 konteyner atığa kadar indirgenmiş olup, hacimsel olarak %88’e varan bir atık azaltımı söz konusudur.
1.4--Kompostun faydaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1--Araziye gömülmesi gereken
atık miktarını azaltan bir yöntem olması sebebiyle kompost üretimi düzenli depolama
için gerekli olan hacim ve alanlarda büyük ekonomi sağlamaktadır
2--Evsel atıkların içinde bulunan patojen mikroorganizmaların önemli bir kısmı kompostlaştırmadaki ısı yükselmesi sonucu ölmektedir. Olgun kompostta mantar, patojen bakteri, böcek yumurtası ve bitki tohumlarının tahrip olduğu gözlenmektedir
3--Kokusuz, tehlikesiz, humusa benzer bir madde olan kompost toprak yapısını ve özelliğini iyileştirmektedir. Kompost ,
1--Toprağa humus kazandırır,
2--toprağın işlenmesini
kolaylaştırır,
3--zeminin su tutma
kapasitesini arttırır,
4--toprağın
havalandırılmasını kolaylaştırır,
5--topraktaki saprofit
mikroorganizma sayısını arttırır ve topraktaki mikroorganizmaların hızla
faaliyete geçmesini sağlar.
6--Azot, fosfat, potasyum, vs
ihtiva eden suni gübrelerin bitkiler tarafından daha kolay alınmalarını sağlar.
7--Kompost, Tarım,
ormancılık, ağaçlandırma, bahçe ve park bakımı, peyzaj mimarlığı, endüstriyel
hava arıtımı vs amaçlar için kullanılabilir.
8--Kompost içerisine belli oranlarda azot, fosfor, potasyum (N, P, K) ilavesi ile üstün kalitede gübre eldesi mümkün olabilmektedir. Elde edilen bu gübrenin tarım alanlarına yararı tüm yapay gübrelerden daha fazladır.
2--Atık Piller:
Türk Telekom binasında oluşan atık pil kaynakları; kişisel kullanımda olan cep telefonları, radyolar, çok çeşitli elektrikli aletler vb.dir. Atık Pillerin Kontrolü Yönetmeliği’ne göre, uygun toplama kaplarında biriktirilen piller, “Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği” TAP tarafından teslim alınmaktadır.
3—Atık Mutfak Yağları:
Türk Telekom binasında oluşan
bitkisel atık yağlar mutfakta yemek yapımı sırasında oluşmaktadır. Bitkisel
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre, uygun toplama kaplarında biriktirilen
bu atık yağlar Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından lisanslandırılmış geri
kazanım tesislerine gönderilerek biyodizel gibi önemli bir yakıt haline gelip
ekonomiye geri kazandırılmıştır.
4--Elektronik Atıklar:
Türk Telekom bünyesinde
oluşan elektronik atıklar bilgisayar, yazıcı, telefon, faks, fotokopi,
monitörler, radyo, kablolar, vb. malzemelerin ömrünü tamamlaması ile oluşan
atıklardır. Türk Telekom’da biriktirilen elektronik atıklar Sıfır Atık Projesi
kapsamında ilgili geri dönüşüm tesislerine gönderilmiştir.
5--İnşaat ve Yıkıntı Atıkları:
Türk Telekom bünyesinde sıkça
yapılan çalışmalar sonucunda yoğun miktarda hafriyat ve yıkıntı atığı
çıkmıştır. Oluşan bu inşaat ve yıkıntı atıkları yönetmeliğin uyarladığı şekilde
lisanslı araçlarla belediyelerin izin verdiği geri kazanım veya depolama
tesislerine gönderilmiştir.
6--Ambalaj Atıkları:
Türk Telekom binasında oluşan
ambalaj atıklarının kaynağını mutfak, yemekhaneler, ofisler ve kafeterya
oluşturmaktadır. Ambalaj Atıkları Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak diğer
atıklardan ayrı bu atıklar “Ambalaj Atıkları Toplama ve Ayırma Tesisi’nde
türlerine göre ayrıldıktan sonra geri dönüşüm tesislerine gönderilerek
ekonomiye kazandırılmıştır.
7—Tehlikeli Atıklar:
Tehlikeli atık maddeler;
sentetik motor şanzıman ve yağlama yağları, kurşunlu piller, alkali piller, yağ
katran ve diğer tehlikeli maddeleri içeren kablolar, atık baskı tonerleridir.
Türk Telekom depolarında oluşan tehlikeli atıklar için Tehlikeli Atık Yönetimi
Planı yapılmış olup atıklar ilgili yönetmeliklere uygun olarak bertaraf
tesislerine gönderilmiştir.
8—Tibbi Atıklar:
Türk Telekom’a ait
Poliklinik’tir. Poliklinik bünyesinde oluşan bu atıklar için ilgili Yönetmeliğe
uygun Sıfır Atık Projesi kapsamında kurum içi tıbbi atık yönetim planı
oluşturulmuştur. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtilen şekilde
ayrı toplanan tıbbi atıklar, ilgili Belediye’ye teslim edilmektedir.
8.1--Biriktirilen tıbbi atıklar İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kemerburgaz Tıbbi Atık Yakma Tesisi’nde bertaraf edilmektedir. Tıbbi atıklar genellikle düzenli depolanarak veya yakılarak bertaraf edilmekte veya steri-lizasyon işlemine tabi tutularak zararsız hale getirilmektedir.
9—Toplam Atık Miktarında Değişim:
1--Proje başlamadan önce Türk Telekom’da oluşan atık miktarı haftada 72 Konteyner olarak belirlenmiştir. Oluşan bu atık miktarı ayda 288 konteyner olup 800 litrelik konteyner baz alındığında ayda yaklaşık 69 ton atık olarak ölçülmüştür.
1.2--Oluşan atıklar kaynağında ayrım yapılmadığı için hiçbir geri kazanım işlemine uğramadan düzenli depolama sahasına gönderilmektedir.
1.3--Düzenli depolama sahasına gönderilen atık miktarı ayda 72 m³’tür. Bu değer 10m³ lük çöp kamyonunun ayda 8 kez Türk Telekom binasına gelmesi gerektiğini gösterir.
2—Yapılan çalışmalardan sonar Düzenli depolama sahasına gönderilen atık miktarı ayda 8 m³’tür. Bu değer 10 m³ lük çöp kamyonunun ayda 1 kez Türk Telekom binasına gelmesi gerektiğini gösterir.
3—Yapılan çalışmalar sonucunda Türk Telekom’dan toplanan ambalaj atık miktarı yılda yaklaşık 80 ton olarak ölçülmüştür. 80 ton ambalaj atığının yaklaşık 70 tonu geri kazanıldığında ve ambalaj atık yüzdesi içerisinde kağıt+karton oranının %70 olduğu yapılan ölçüm ve istatistiklerle göz önüne yapılan hesaplamalarda yılda 10 ton plastik atık geri kazanılmış,7 ton metal ve 3 tonda cam ambalaj atığı geri kazanılmıştır.
10—Yorum:
1—Çevre Bakanlığı öncelikle büyük işletmelerden başlamak üzere bütün işletmelerden ve toplam inşaat alanı 3000 m2 üzerindeki konut binalarında yönetimlerden atık Yönetim planı isteyebilir.Bu işi belediyeler vasıtasyla sağlayabilir.Yukarıdaki yapılan çalışmalar esas alınarak bir yönerge hazırlanabilir(sanayi tipi compost yapımı,diğer atıkların ilgili geri dönüşüm firmalarınca alınmasının sağlanması) ve belli sure sonunda işletmelerin bu atık yönetimine geçmesi şart olarak istenebilir.
Kaynak:ICCI-2010-Bildiriler Kitabı--Atik Geri Kazanim Sisteminde “Sifir Atik” Yaklaşimi: Türk Telekom Örneği-Gülşen Nişli-Yön Temizlik Peyzaj İnşaat San. Ve Tic. Ltd. Şti.