LED Aydınlatma Sisteminin Domates Bitkisinin Gelişimi Üzerine Etkileri

1--Domates meyvesi yenen sebze türleri içerisinde en fazla tüketilen türlerden birisidir.

2—Dometas yetiştiriciliğinde çevresel faktörlerden biri de ışıktır.

2.1--Domates bitkisinin gün uzunluğuna karşı duyarlılığının fazla olmamasına karşın, yapılan çalışmalar 16 saat gün uzunluğunun olumlu etkileri olduğunu ortaya koymuştur.

2.2--Uzun gün koşulları, salkım sayısını arttırırken,kısa gün koşulları çiçeklenme   vemeyve tutumunu erkene almaktadır.

2.3--Işığın yetersiz olduğu durumlarda ince gövde gelişimi, çiçek sayısı azlığı, zayıf salkım oluşumu ve zayıf kök gelişimi sorunları ortaya çıkmaktadır

2.4--Yetişme döneminde sera gibi büyük alanlarda ek ışıklandırma ekonomik olmayacağı için uygulanamamaktadır.

2.4.1--Buna karşın, fide döneminde dar alanlarda fazla sayıda bitkinin ek ışıklandırılması başarı ile uygulanabilmektedir 

2.5--Fide süresinin 3-4 hafta gibi kısa bir dönemi kapsaması yapay ışıklandırmayı kullanılabilir kılmaktadır

3--Görünür ışık spektrumunda kırmızı-turuncu ışık dalga boyu (600-700nm) en uzun olan ışıktır.Bitkiler fotosentez yaparken spektrumdaki görünür ışığı kullanmaktadır.

3.1--Işık yoğunluğu, dalga boyu gibi ışıkla ilgili pek çok faktör bitki büyüme parametreleri (boğum uzunluk farklarını, bitki boyu, dallanma düzeni, yaprak boyutları ve biomass gibi) üzerine etkili olmaktadır

3.2--LED’li ışıklandırma bitkinin güneşsiz saatlerde de büyümesini sağlamaktadır.

4--Serada sebze yetiştiriciliğinde   bitkilerin  gelişme   aşamalarınagöre farklı renkte LED ışıkların kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır.

4.1--Bu amaçla kırmızı ve mavi LED ışık yayan lambaların yaygın kullanımı ve satışı bulunmaktadır

4.2--LED lambalar mevcut aydınlatma teknolojilerine göre %65’e varan oranda enerji tasarrufu sağlamaktadır

4.3--Ayrıca normal bir akkor ampulün ortalama kullanım ömrü 1000 saat iken LED lambaların kullanım ömrü 20.000 ile 50.000 saat arasında değişebilmektedir.

4.4--LED lambalar morötesi veya kızılötesi ışınımlar yaymadıkları ve sistemin içinde civa ve kurşun bulunmadığı için bitkilere zarar vermeden aydınlatma sağlamaktadır.

5--Bu çalışma ile Adana ve Çukurova bölgesinde örtü altı yetiştiriciliğinde LED lambaların kullanımının yaygınlaşmasına katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

5.1--Çalışmada domates yetiştiriciliğinde kırmızı LED ışıkların etkileri incelenmiştir. Bu amaçla özel olarak oluşturulmuş alçak plastik tüneller altına domates bitkileri yetiştirilmiştir.

5.2--Aydınlatma olarak; Alçak plastik tünellerden birinde sadece doğal güneş ışığından yararlanılırken, diğerinde gündüz saatlerinde güneş ışığı, güneş battıktan sonra ise kırmızı-turuncu ışık veren LED lambalar ile ek ışıklandırma yapılarak bitkilerin gelişim süreci takip edilmiştir.

5.3--Denemede bitkilerin yetiştirildiği tünellerden birinde ışık kaynağı olarak doğal güneş ışığı kullanılırken (kontrol grubu), diğerinde gündüz saatlerinde güneş ışığı, güneş battıktan sonra ise LED lamlar kullanılmıştır.

5.4--LED’lerin tüketeceği yaklaşık 18 watt’lık güç ise güneş paneli sistemi aracılığıyla sağlanmıştır. Bu amaçla kullanılan düzenek; güneş paneli, akü, akü şarj regülatörü, fotosel, güç ölçümü, veri kaydedici, bilgisayar, LED lambalar ve lüks metre’den oluşmaktadır.

5.4.1--Ek ışıklandırma için kullanılan LED lambanın teknik özellikleri ise şu şekildedir; Marka: Helmet, Model: 5H4URCW, Lens büyüklüğü: 5, Işık Rengi: Kırmızı-turuncu, Işık dalga boyu: 623nm

6--Kırmızı -turuncu ışık (600-700 nm dalga boyu), hipokotil uzaması ve yaprak alan artışı üzerine etkili olmaktadır

6.1--Güneş battıktan sonra 5 saat olmak üzere gün uzunluğu 16 saat olacak şekilde ek ışıklandırma yapılmıştır.

6.2--Deneme sonunda bitkilerde; bitki boyu (cm), yaprak sayısı (adet), çiçek sayısı (adet), kök boğazı kalınlığı (mm), gövde kalınlığı (mm), yaprak kalınlığı (mm), toplam bitki ağırlığı (g), kök ağırlığı (g), biomas ağırlığı (g), kök/biomas oranı parametreleri incelenmiştir.

6.3--Deneme 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 5 adet bitki olacak şekilde planlanmıştır. LED lamba (623nm) ile ek aydınlanmalı ve lambasız (kontrol grubu) alçak plastik tüneller altında bitkilerin gelişimi 2 ay boyunca izlenmiştir. Ek ışıklandırmalar güneş battıktan sonra devreye giren ve kırmızı ışık veren LED lambalar (623nm) ile sağlanmıştır.

7--Buna göre; Bitki boyu, yaprak sayısı, çiçek sayısı ve biomas ağırlığı bakımından kırmızı -turuncu LED ışık ile yapılan ek aydınlatmanın istatistiksel olarak farklılık yarattığı belirlenmiştir.

7.1--Öte yandan kök boğazı kalınlığı, gövde kalınlığı, yaprak kalınlığı, toplam bitki ağırlığı, kök ağırlığı ve kök/biomas oranı üzerine kırmızı-turuncu LED lamba ile ek aydınlatmanın bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir.

7.2—Sonuçlar:Kontrol Grubuna göre LED li grupta toleranslar içinde yaklaşık artış oranları

Yaprak sayısı……………….%15  

Çiçek sayısı (adet)………….%57   

Kök boğazı kalınlığı………..-%5    

Gövde kalınlığı …………….%15   

Yaprak kalınlığı ……………%14   

Toplam ağırlık ……………..%30   

Kök ağırlığı ………………..%46    

Biomas ağırlığı……………..%23   

Kök/Biomass………………%15    

Kaynak:Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi--www.nobel.gen.tr--LED Aydınlatma Sisteminin Domates Bitkisinin Gelişimi Üzerine Etkileri

Nezihe KÖKSAL-Meral İNCESU-Ahmet TEKE-1 Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü- Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü