Gri Sular-Kazanılması-Ekonomik Analizi:

 

1--Gri su; duş, banyo, lavabosundan kaynaklanan atık sudur. Mutfak atık suyu arıtılmamış ise gri su olarak kullanılması tavsiye edilmez. Gri su, tuvaletler, pisuvarlar veya bidelerden kaynaklanan atık suları içermez. Buna kara su (insan dışkısı içeren su) denir.

 

1.1--Az kirli gri sular duş, banyo ve lavabodan gelen atık suları, çok kirli gri sular ise mutfak ve çamaşır makinesinden gelen atık suları içermektedir.

 

1.2--Gri su %75’lik pay ile hacimsel olarak evsel atık suyun en büyük yüzdesini oluşturmaktadır

 

2--Arıtılmış atık suların tarımsal sulama, sanayi, tuvalet sifon suyu, yeşil alan sulaması vb. amaçlı yeniden kullanımı, dünyada giderek yaygınlaşmaktadır.Bazı ülkelerde arıtılmış atık suların yeniden kullanım oranı %80’lere ulaşmıştı

 

3--Genel olarak günlük evsel su tüketimi;

duş, lavabo ve banyolarda……….. %40

mutfakta……………………...........……..%12

çamaşır yıkamada………………....... %13

rezervuarlarda……………………...... %25

bahçede……………………….........……. %5

temizlikte……………………...........…….. %5 oranındadır.

 

4--Gri su doğrudan bahçede kullanıldığında dikkatli olunmalıdır. Suyun pH değeri, sulama için kabul edilen sınırlar içerisinde olmalıdır.

 

4.1--Gri su içerisindeki kirletici organik maddeler KOİ ve BOİ parametreleriyle ölçümlendirilir.Gri su içindeki organik madde miktarı, suyun geldiği kaynaklara bağlı olarak değişir

 

5--Gri su arıtma teknolojileri, gri suyu yönlendiren basit düşük maliyetli cihazlardan, tuvaletler veya dış mekan peyzajı gibi doğrudan yeniden kullanımlara,sedimantasyon tankları, biyoreaktörler,filtreler, pompalar ve dezenfeksiyon içeren karmaşık arıtma işlemlerine kadar uzanmaktadır.

 

5.1—Öte yandan, saç, tüy ve döküntüleri gidermek ve kirleticileri,bakterileri, tuzları, ilaçları ve hatta virüsleri gri sudan uzaklaştırmak için suyu filtreleyen çeşitli ticari gri su sistemleri de mevcuttur

 

6--Gri suyu arıtmak için en verimli sistemler fiziksel arıtma işlemleriyle birleştirilmiş biyolojik arıtma sistemlerdir.

6.1--Bu tip sistemlerin gri sudaki BOİ’nin 10 mg/l’nin altına düşürdüğü kanıtlanmıştır, böylece sadece fiziksel arıtma işlemlerin uygulandığı sistemlerden daha iyi arıtılmış su kalitesi ortaya çıkmaktadır.

 

6.2--Müstakil evler, oteller, çok katlı konutlar gibi bugüne kadar farklı alanlarda uygulanmış çok çeşitli gri su geri kazanım sistemleri örnekleri bulunmaktadır

 

7—Kaynak çalışmaya göre İstanbul’da bulunan bir sitenin sadece 1 bloğunda gri su tesisatının kurulmasının ülke ekonomisine katkısı incelenmiştir.

 

7.1--Ekonomik analizin yapılabilmesi için gerekli olan yatırım maliyetleri, tesisatın kurulması için gerekli ilave temiz, pis su tesisatı ve hidrofor maliyetleri gibi ilk yatırım maliyetleri piyasadaki bilgilerden temin edilmiştir.

 

7.2--Çalışmada günlük rezervuarlardan harcanan su miktarına göre gri su tesisatı prosesi oluşturulmuştur.Gri su tesisatının kapasitesi günlük 6 m3 olarak hesaplanmış ve gri su sistemi kurulmuştur.

 

7.3--Çalışma kapsamında sistemin kapasitesine bağlı sistem dizayn şartları oluşturulmuş hidrofor ve gri su prosesindeki elektrik harcamaları yıllık gider kalemine eklenerek tablolarda gösterilmiştir.

 

7.4--Net Bugünkü Değer yöntemleri kullanılarak ekonomik analizi yapılmıştır. Yatırımın uygunluğu tablolarda gösterilmiştir.

 

7.5--Gri su arıtma tesisatının kurulması ile 6 m3/gün,yılda ise 2.160 m3 suyun kanalizasyona gitmeden kazanıldığı görülmüştür.

 

7.6--Suyun korunumu ile birlikte ekonomik olarak baktığımızda 2019 yılı için bakıldığında tabloda verildiği gibi 15.466 TL kazanç elde edilmektedir.

 

7.7--Yıllara göre su birim fiyatlarına gelen zamlar ile bu maliyetler artmaktadır.Burada maliyetten elde ettiğimiz kazançtan çok suyun geri kazanımının önemi vurgulanmak istenmiştir.

 

7.8--Genel olarak evlerde kullanılan suyun %25’i wc rezervuarlarında harcanmaktadır. Bu çalışmada da görüldüğü gibi tüketilen suyun %25-50 gri su sisteminden geri kazanılabilmektedir.

 

8—Yapılan bir çalışmada , Yatırım maliyetleri isletme büyüklüğüne göre farklılık gösterir. Sistem büyüdükçe daire başına düşen maliyetler azalır ve amortisman süresi düşer15-20 dairelik binalara sistemin kurulması daire başı yaklaşık 600 Euro’dur.

8.1--Bu rakam 500 dairenin üzerindeki sitelerde 200 Euro’lara kadar düşmektedir.

 

8.3--Ek olarak gri su ve kullanım suyu tesisatlarını ayırma işleminin maliyeti bölgesel şartlara göre hesaplanmalıdır.

 

8.4--Tamir, bakım ve onarım masrafları seçilen teknolojiye bağlıdır. Basitçe yapılandırılmış bir isletme için genel olarak her yıl ilk yatırım maliyetinin %1’i yeterlidir;

 

8.4.1--makineler/ teknik ekipmanlar için ise her yıl ilk yatırım maliyetinin %4’ü gibi düşünülebilinir.

 

8.5--Gri suyu temizlemek için gerekli olan enerji, kullanım suyunun hidroforla sisteme basılması ve şebeke suyu takviyesi dâhil, kullanılan teknolojiye bağlı olarak 1 m3 kullanım suyu için 1,5 ile 3 kW arasındadır.

 

8.6—2.kaynak çalışmaya göre Gri su arıtılarak bahçe sulama, tuvalet rezervuarları, temizlik gibi kısımlarda kullanılacağından, tüketilen suyun yaklaşık %50’si gri su sisteminden sağlanacaktır.

 

Kaynak: 

1--Tesisat Mühendisliği - Sayı 170 - Mart/Nisan 2019--Gri Su Geri Kazanımının Ülke Ekonomisine Katkısının Örnek Bir Konut Binası Üzerinde İncelenmesi.Galip TEMİR-Prof. Dr.-Yıldız Teknik Üniversitesi-Makine Mühendisliği Bölümü-İstanbul--Tuğba DEMİR-Yıldız Teknik Üniversitesi-Fen Bilimleri Enstitüsü-Makine Mühendisliği Bölümü-CIAT Isıtma-Soğutma Havalandırma Sistemleri  

2--Gri Suyun Değerlendirilmesi--Abdullah KARAHAN