MAKALELER / Elektrik Kesintisi-Nedenleri-Çözümler-İnternet-Yaşam








Elektrik Kesintisi-Nedenleri-Çözümler-İnternet-Yaşam:

 

1—Akışkanlar Mekaniği Benzeşimi:

 

1—Akışkanlar mekaniğine göre bir su akışında suyun hızla akışa sokulması yada kesilmesi koç darbesi yaratır ve sistemde yüksek basınçlar oluşturur.

 

1.1--Elektrik akışı ile su akışı arasında analoji yapılırsa su akışında debi-elektrik akışında voltaja karşı gelirken , su akışında basınç-elektrik akışında akım şiddetine karşı gelir.

 

1.2--Bu anlamda elektrik akımının ani kesilmesi ve yüklenmesinde devrede elektrik koç darbeleri oluşur ve oluşan yüksek akım şiddetleri devre elemanlarını yakabilir ki buna karşı devrelerin yüksek akıma karşı sigorta ile korunması gerekir.

 

2—Elektrik Kesilmeleri-Sonuçları-Ülkeler:

 

2.1—Pakistandaki elektrik kesintisinde Cumartesi gece yarısından sonra ülkedeki bütün şehirlerde elektriğin kesildiği tespit edildi.

 

2.2--Pakistan'ın başkent İslamabat, Karaçi ve Lahor gibi ülkenin büyük şehirleri de kesintiden etkilendi.Yetkililer, elektriğin geri gelmesinin birkaç saati bulabileceğini söyleyerek vatandaşlara sakin kalmalarını telkin etti.

 

2.3--Elektrik kesintileri Pakistan'da sık görülüyor; bu yüzden hastane gibi elektriğe ihtiyaç duyan kurumlarda benzin ile çalışan jeneratörler bulunuyor.

 

2.4—Pakistandaki kesinti ve Türkiyede daha önceki olmuş kesintiler dikkate alınarak gereken stratejik yapılanma sağlanmalıdır.

 

3—Elektrik Kesinti Nedenleri-Çözümler:

 

3.1—Güneş Fırtınası Kaynaklı Elektrik Arızaları:

 

1--Güneşteki manyetik bozunmalar, toprakta yer manyetik alanınca endüklenen düşük frekanslı akımlara (YMA) yol açmaktadır.

 

2--Peryodu 5-15 dakika arasında değişen bu akımlar yıldırım topraklı trafolar ve reaktörlerin nötründen iletim hatlarına girebilmekte, işletmede ve ekipmanlarda arızalara yol açabilmektedir.

 

3--YMA, güneş rüzgarlarındaki değişimin yer manyetik alanı ile etkileşimi sonucu ortaya çıkmaktadır. Güneş rüzgarı sürekli mevcut olduğu halde, elektrik kurumlarındaki sorunlar, rüzgarın güçlü olduğu "güneş fırtınaları" dönemlerinde ortaya çıkmaktadır

 

4--Yer yüzeyi potansiyelinin önemli ölçüde yüksek olduğu durumlarda, enerji iletim sistemlerinde bir bias oluşur.Bu bias iletim sistemlerinde akım akmasına yol açar. Akımların frekansının çok düşük olması nedeniyle, sistemin ancak doğru akım (DA) direnci bu akıma engel oluşturur.

 

5--Etkili topraklanmış ve iletim hatlarına doğrudan bağlanmış güç trafoları YMA'dan tehlikeli biçimde etkilenirler.Trafo sargılarına giren YMA, trafonun doyuma (saturasyon) ulaşmasına neden olur.

 

6--YMA'nın saptanmasına ilişkin çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Çeşitli kurumlarca şu anda kullanılan bu yönteme göre, trafo nötrlerinde DA akımı izlenmektedir. Diğer bir yöntem bir trafo merkezindeki VAr (Reaktif güç) dengesinin ölçülmesine dayanmaktadır.

 

6.1--Eğer net VAr tüketimi trafolar için normal olarak gerekli olandan çok daha fazla ise bu durum trafodan YMA akışının bir göstergesi kabul edilmektedir. Bu yöntem nötrden akan toprak akımları yerine doymayı (saturasyon) temel aldığı için ototrafolarda da kullanılabilir.

 

6.2--Üçüncü yöntem ise trafoların işitsel izlenmesidir. (Audio monitoring). YMA tarafından doyuma ulaşan trafoların çok gürültülü çalıştıkları bilinmektedir

 

6.3--YMA'nın iletim sistemine girişini önleyen ya aa etkilerini zayıflatan çeşitli yöntemler geliştirilmiştir.Yöntemlerden biri YMA'nın trafonun sistem topraklama bağlantısından girişini bloke etmektir, (önlemektir.) önleme (Blokaj) işlemi kapasitör yada direnç lürü bir nötr empedansı yardımı ile yapılabilir.

 

6.4--konulacak direncinde faz toprak arızalarında korunması gerekecektir. Arıza süresi boyunca nötrden akan akımın oluşturacağı enerjinin emilmesi sorunu burada da mevcuttur. Bu yüzden direncinde kapashör örneğinde olduğu gibi bir atlama aralığı ile korunması en uygun çözümdür.

 

6.5--Direnç kullanımında atlama aralığı daha yüksek bir değere ayarlanmaktadır.

 

6.6--YMA akımları seri kapasitörterle de bloke edilebilirler. İletim hattının güç transferi özelliğini artırmak üzere, önceden öngörülmüş bir seri kapasitör mevcutsa, bu durum YMA akışını da önleyecektir.

 

6.7--Tüm koruma Sistemi yukarıdaki yöntemlerin bir veya birkaçını aynı anda içerebilir. Bazı durumlarda yalnızca bir güç trafosunun korunması gerekecektir, o zaman uygun bir nötr empedansının kullanılması yeterli olacaktır.

 

6.8—Elektrik kesintilerine güneş fırtınaları dışında siber-fiziki sabotaj vs olabilir bu duruma karşı çözüm

 

1—Kısa süreli-saatlik kesilmeye karşı güç kaynakları kullanmak

 

2--Daha uzun süren kesilmeye karşı jeneratör kullanımını zorunlu tutmak olabilir.Bu şekilde kullanıcılar elektrik kullanmaya devam edebilir.

 

3.2—Diğer Çözümler:

 

1--Tarımda lokal yenilenebilir kaynaklı elektrik üretimini desteklemek-örneğin fotovoltaik panelli sulama sistemi tesis etmek yada fotovolatik-rüzgar jeneratörü ile gereken güç sağlanabilir.

 

1.1--Aynı zamanda tarımsal üretimin olduğu illerde satıcı firmalara en az x ton depolama-stok şartı getirilebilir mi vs  tarımda enerji kesintisine karşı iyi bir çözüm olabilir.

 

2—Üretim yapan işletmelere kendi elektrik üretimini-trijenerasyon sağlama şartı getirilebilir.Atölyeler doğalgazlı-mazotlu jeneratör kurabilir.

 

2—Hastanelere kendi trijenerasyon sistemini kurmaları yada jeneratör bulundurma şartı getirilebilir.Benzer şekilde avm ler-marketler içinde bu sağlanmalıdır.

 

3--Elektrik kesintisinde bankaların ve borsaların-internet veri merkezlerinin verilerini korumaları için teknik alt yapıyı kurmaları zorunlu tutulmalıdır.

 

3.1—Aynı zamanda Veri merkezlerinin verileri yurt içinde tutmaları için gereken alt yapı kurulmalıdır.

 

3.2—Bu anlamda Yurtiçi internet sistemi için veri merkezi ve gereken siteler kurulmalıdır.

 

3.3--Yurtiçi verilerin yurt içinde kalması mutlak surete sağlanmalıdır.

 

4--Hastanelerin-firmaların-şirketlerin veri tabanı vs. hem lokal-harici disk ile kayıtları günlük-ansal almak hem yurtiçi bulut sistemi ile korunmalıdır.

 

5--Ayrıca atm cihazlar içinde her atm için yakın kaynaklardan elektrik temini için çözüm üretilebilir.Yine ayrıca piyasada nakit fiziki para ile  sanal para oranı korunmalı % 100 sanal para-kart risklidir.

 

Kaynak: Güneş fırtınalarının enerji sistemlerine etkisi-Çeviri: Doğan ANAKÖK




Makalenin İzlenme Sayısı : 332

Eklenme Tarihi : 21.03.2021

Önceki sayfaya geri dön.