Lojistiğin Matematiği-Optimal Taşıma Kuramı:
1--Optimal taşıma kuramı
belirli ölçüdeki herhangi bir kütle grubunu bir yerden başka bir yere en düşük
iş gücü, maliyet veya enerjiyle nasıl taşınabileceğini araştırır.
2--1790’larda bu problem ilk
kez klasik diferansiyel geometrinin kurucularından Gaspard Monge’a Napolyon
tarafından sorulmuştur.
2.1--Savaş menzillerine
taşınması gereken kum çuvallarının en az iş gücüyle nasıl yapılabileceğini Monge
bulmuştur. Benzer bir problem 1940’lı yıllarda
2.2--Rus ekonomist Leonid
Kantoroviç tarafından daha detaylı ele alınmıştır. Birden fazla ürünün en
optimal şekilde yerleştirilmeleri ve en ekonomik şekilde kullanılmaları üzerine
yaptığı analizlerden dolayı (geliştirilmiş lineer programlamalarla beraber)
Kantoroviç 1975 yılında ekonomi dalında Nobel Ödülü’nü almıştır.
3--Optimal taşıma kuramını
tanıtan birçok konuşmaya internetten erişmek mümkün
4—Kuramın bulucusu Alessi
Figalli , 2 Nisan 1984 tarihinde İtalya’nın Napoli şehrinde doğdu.2006 yılında
lisans ve yüksek lisans derecelerini Scuola Normale Superiore’den almış. Bir
yıl içinde de doktora ünvanını iki önemli danışmanla tamamlamış: Luigi Ambrosio
ve Cedric Villani.
4.1--Yukarda da adı geçen
Luigi Ambrosio kısmi türevli diferansiyel denklemlerle geometrik ölçüm kuramını
özgün ve etkili bir şekilde uygulayan bir İtalyan matematikçidir.
4.2--Cedric Villani ise Riemann geometrisi, matematiksel fizik ve kısmi türevli diferansiyel denklemler alanında çalışan, 2010 Fields Madalyası sahibi, bir Fransız matematikçidir.
5--Fields Ödülü’nden önce
Alessi Figalli’nin aldığı birçok ödül var: Prix and Cours Pec- cot 2012, EMS
Ödülü 2012 (European Mathematical Society-Avrupa Matematik Derneği), Stampacchia Ödülü 2015, Feltrinelli Ödülü 2017. 2018 ICM sayfasındaki tanıtım
yazısında Figalli’nin bilime ve özellikle de matematiğe karşı olan ilgisini
lise yıllarında uluslararası matematik olimpiyatlarına hazırlanırken
keşfettiğini belirtilmiş .
6--Alessio Figalli’nin Bilime
Katkıları
6.1--1990’lı yıllarda optimal
taşıma teorisinin ekonominin yanı sıra matematiksel modellemelerde de
kullanılabileceğinin farkına varıldı
6.2--Doğanın düşük enerjiyle
taşıma veya iş yapmaya meyilli olduğunu düşünürsek, doğa olaylarının birçoğunu
optimal taşıma teorisinin bir uygulaması olarak modelleyebileceğimizi
savunabiliriz.
6.3--Bu doğa (fiziksel)
olaylarına bazı örnekler olarak meteorolojide büyük bulut kütlelerinin
taşınmasını, küçük moleküllerin kristalleşme şekillerinin modellemesini ve
alanını minimal tutmaya çalışan sabun köpüğünü verebiliriz.
6.4--Ama asıl problem hangi
doğa olaylarını nasıl matematiksel olarak modelleyebileceğimizdir.
6.5--Figalli, en öne çıkan
araştırmalarında, yukarıda bazı örneklerin verildiği fiziksel olayların optimal
taşıma problemleri olarak tanımlayıp, onları bu teorinin tekniklerini
kullanarak çözmüştür.
Kaynak:Matematik Dünyası-2020-1-2- Betül Orcan-Ekmekci / bo2@rice.edu