MAKALELER / Lojistiğin Matematiği-Optimal Taşıma Kuramı






Lojistiğin Matematiği-Optimal Taşıma Kuramı:

 

1--Optimal taşıma kuramı belirli ölçüdeki herhangi bir kütle grubunu bir yerden başka bir yere en düşük iş gücü, maliyet veya enerjiyle nasıl taşınabileceğini araştırır.

 

2--1790’larda bu problem ilk kez klasik diferansiyel geometrinin kurucularından Gaspard Monge’a Napolyon tarafından sorulmuştur.

 

2.1--Savaş menzillerine taşınması gereken kum çuvallarının en az iş gücüyle nasıl yapılabileceğini Monge bulmuştur. Benzer bir problem 1940’lı yıllarda

 

2.2--Rus ekonomist Leonid Kantoroviç tarafından daha detaylı ele alınmıştır. Birden fazla ürünün en optimal şekilde yerleştirilmeleri ve en ekonomik şekilde kullanılmaları üzerine yaptığı analizlerden dolayı (geliştirilmiş lineer programlamalarla beraber) Kantoroviç 1975 yılında ekonomi dalında Nobel Ödülü’nü almıştır.

 

3--Optimal taşıma kuramını tanıtan birçok konuşmaya internetten erişmek mümkün

 

4—Kuramın bulucusu Alessi Figalli , 2 Nisan 1984 tarihinde İtalya’nın Napoli şehrinde doğdu.2006 yılında lisans ve yüksek lisans derecelerini Scuola Normale Superiore’den almış. Bir yıl içinde de doktora ünvanını iki önemli danışmanla tamamlamış: Luigi Ambrosio ve Cedric Villani.

 

4.1--Yukarda da adı geçen Luigi Ambrosio kısmi türevli diferansiyel denklemlerle geometrik ölçüm kuramını özgün ve etkili bir şekilde uygulayan bir İtalyan matematikçidir.

 

4.2--Cedric Villani ise Riemann geometrisi, matematiksel fizik ve kısmi türevli diferansiyel denklemler alanında çalışan, 2010 Fields Madalyası sahibi, bir Fransız matematikçidir.

 

5--Fields Ödülü’nden önce Alessi Figalli’nin aldığı birçok ödül var: Prix and Cours Pec- cot 2012, EMS Ödülü 2012 (European Mathematical Society-Avrupa Matematik Derneği), Stampacchia Ödülü 2015, Feltrinelli Ödülü 2017. 2018 ICM sayfasındaki tanıtım yazısında Figalli’nin bilime ve özellikle de matematiğe karşı olan ilgisini lise yıllarında uluslararası matematik olimpiyatlarına hazırlanırken keşfettiğini belirtilmiş .

 

6--Alessio Figalli’nin Bilime Katkıları

 

6.1--1990’lı yıllarda optimal taşıma teorisinin ekonominin yanı sıra matematiksel modellemelerde de kullanılabileceğinin farkına varıldı

 

6.2--Doğanın düşük enerjiyle taşıma veya iş yapmaya meyilli olduğunu düşünürsek, doğa olaylarının birçoğunu optimal taşıma teorisinin bir uygulaması olarak modelleyebileceğimizi savunabiliriz.

 

6.3--Bu doğa (fiziksel) olaylarına bazı örnekler olarak meteorolojide büyük bulut kütlelerinin taşınmasını, küçük moleküllerin kristalleşme şekillerinin modellemesini ve alanını minimal tutmaya çalışan sabun köpüğünü verebiliriz.

 

6.4--Ama asıl problem hangi doğa olaylarını nasıl matematiksel olarak modelleyebileceğimizdir.

 

6.5--Figalli, en öne çıkan araştırmalarında, yukarıda bazı örneklerin verildiği fiziksel olayların optimal taşıma problemleri olarak tanımlayıp, onları bu teorinin tekniklerini kullanarak çözmüştür.

 

Kaynak:Matematik Dünyası-2020-1-2- Betül Orcan-Ekmekci / bo2@rice.edu





Makalenin İzlenme Sayısı : 303

Eklenme Tarihi : 21.03.2021

Önceki sayfaya geri dön.