Gıda İsrafı-Küresel:
1--Birleşmiş Milletler’in
raporuna göre dünya genelinde üretilen gıdanın %17’si israf oluyor. Bu da
yaklaşık 1 milyar ton gıdaya denk geliyor.
2--Bu israfın
% 61’lik kısmı……….. evlerde,
% 26’lık kısmı ……….restoranlar
gibi gıda hizmeti veren yerlerde ve
% 13’lük kısmı da…….perakende
gıda satıcılarında meydana geliyor.
3--Barrett gıda israfının
nedenlerinden birinin de son tüketim tarihi olduğunu, ancak bu tarihlerin her
zaman gıdayı tüketmenin güvenli olmaktan çıktığı tarihe işaret etmediğini
söylüyor. Barrett’a göre gıda israfı kişilerin ellerindeki verilere göre
verdikleri akılcı kararların sonucu ortaya çıkıyor.
4—Gıda israfının giderek daha
çok kaygı uyandırmasının nedeni olarak üretim süreçlerinin çevreye maliyeti
gösteriliyor.
4.1--Rapor, evlerdeki gıda
israfının yalnızca ABD ya da İngiltere gibi gelir düzeyi yüksek ülkelerle
sınırlı olmadığını gösteriyor.
4.2--Ohio State
Üniversitesi’nden uzman Brian Roe’ya göre yoksul ülkelerde gıda israfının bir
nedeni de evlerde buzdolabı gibi soğutma imkanlarının olmaması. Daha varlıklı
ülkelerde insanlar dışarıda daha fazla yemek yiyebiliyor, bu da gıda israfının
evlerden restoranlara kaydığını gösteriyor.
5—Öte yandan Almanyada
yapılan bir araştırmaya göre süpermarket, indirimli marketler ve
hipermarketlerde yılda 290 bin, diğer perakendecilerde 210 bin ton gıda maddesi
çöpe atıldı.
5.1--Gıda atıklarının ciroda
en büyük kayba yol açtığı perakendecilik sektörü fırınlar oldu. % 6'lık kayba
uğrayan fırınları % 4,3 ile manavlar izledi. Daha uzun süre saklanabilen
ürünlerin satıldığı dondurulmuş gıda, içecek ve kuru gıda sektörlerinde ise
atıkların yol açtığı ciro kaybı oranı % 0,3 olarak kaydedildi.
5.2--Araştırmada 500 bin ton
çok yüksek bir miktar gibi görünmesine rağmen perakende sektörünün çöpe atılan
gıdaların sadece % 4'ünü oluşturduğuna işaret edildi.
5.3--Araştırmaya göre çöpe
giden gıda maddelerinde 2015 yılı verilerine göre en büyük payı, % 52'lik
oranla özel haneler oluşturuyor. Ancak miktarın ne kadarının gerçekten çöpe
gittiği, ne kadarının bağışlandığı ya da hayvan yemi gibi başka şekillerde
değerlendirildiğine dair veri bulunmuyor. Uzmanlar atık gıdaların yaklaşık %
30'unun bağış olarak verildiğini tahmin ediyor.
5.4--Almanya'da hükümet, gıda
maddelerinde israfı azaltmak amacıyla 2019 yılında bir eylem planı açıklamış ve
yılda çöpe atılan 11 ila 13 milyon tonluk gıda miktarını 2030 yılına kadar yarı
yarıya düşürme hedefini belirlemişti.
5.5--İstatistiklere göre, şu
anda dünya üzerinde yaklaşık bir milyar insan açlık ve az beslenme sorunuyla
boğuşuyor. Buna rağmen, birçok endüstri ülkesinde büyük bir gıda yığını çöpe
gidiyor.
5.6--BM Gıda ve Tarım
Örgütü'nün açıkladığı verilere göre, insanların tüketimi için üretilmiş besin
ürünlerinin üçte biri bu şekilde yok ediliyor. Bu, yılda 1 milyar 300 milyon
tona tekabül ediyor. Bu gıdaların bir kısmınıysa son kullanma tarihi henüz
geçmeden çöpe atılan ürünler oluşturuyor.
5.7--Stuttgart
Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmaya göre ise Almanya'daki hanelerde senede
6 milyon 700 bin ton besin maddesi çöpe atılıyor. Bunların başında sebze ve
meyve, hamur işi, yemek artıkları ve süt ürünleri geliyor. Bu oran, her bir
Alman vatandaşı başına her yıl ortalama 82 kilogram gıdanın ziyan edildiğini
işaret ediyor.
5.8—Öte yandan Almanya'da
Tüketiciyi Koruma Bakanlığı'nın talimatıyla hazırlanan "heba edilen
yiyecek maddeleri araştırması" çarpıcı bir tablo ortaya koydu.
5.8.1--Araştırmayı
hazırlayanlar, "yiyecek maddelerinin yaklaşık üçte ikisinin gereksiz yere
çöpe atıldığı" sonucuna vardılar. Araştırmaya göre çöpe atılan yiyecek
maddelerinin toplamı yılda 11 milyon tonu buluyor.
5.8.2--11 milyon tonluk çöpün
% 61'i konutlardan toplanıyor. % 17'lik kısmı okul, kantin ve lokantalardan,
kalan % 5'lik çöp ise marketlerden toplanıyor.
6—Gıda israfına karşı
mücadele eden bir başka ülke Fransa. Fransa Ulusal Meclisi'nde perşembe akşamı
kabul edilen yasaya göre toptancılar ellerinde kalan gıda maddelerini artık
çöpe atamayacak.
6.1--Satılmamış gıdanın
tüketilemeyecek duruma getirilmesi de yasaklanıyor. Girişimin öncülerinden
milletvekili Guillaume Garot, ”Süpermarketlerin kloru hala yenebilecek durumda
olan gıda maddeleriyle birlikte çöpe atması bir skandal” diye konuştu.
6.2--Önlemler paketi,
tüccarların her tür israftan kaçınmasını öngörüyor. Buna göre satılmayıp ‘elde
kalan' gıdanın bağışlanması, hayvan yemi olarak kullanılması ya da gübre olarak
tarımda yararlanılması gerekiyor.
6.3--400 metrekarenin
üzerinde alana sahip süpermarketlere de gıda bağışı için bir hayır kurumuyla
anlaşma yapması yükümlülüğü getiriliyor. Okullarda da gıda israfına karşı
bilinçlendirmenin müfredata alınması öngörülüyor.
7—Yorum:
1—Gıda israfında kayıbı
azaltmak için:
1—Tarlada toplanan ürünün
hemen temizlenip-işlenip soğuk lojistiğe alınması sağlanabilir.
2—Atmosfer kontrollü
depoların kurulmasının ve işletilmesinin teşviki gerçekleştirilebilir
3—Süpermarketlerde besinlerin
bozulmasyı önleyen ambalaja alınması.Ekmeğin pıt pıtlı ambalajlara konması
halinde ambalaj ile ekmek arasına giren hava tabakası ciddi anlamda ısı yalıtım
yaparak ekmeğin kurumasını önler.Bu çzüm yapılabilir.Öte yandan süper marketlerde
sebze ve meyveler yine içinde hava olan paketlere girebilir.Bu imkan ile sebze
ve meyve hava alıp solunum yapar yanı zamanda kişiler bu paketi buz dolabına
koyar.
4—Belediyeler çöp konteyneri
yanına atık ekmek askısı yapabilir.Atık ekmekler ihtiyaç sahibi kişilerce
buradan alınabilir.
5—Alanı 400 M2 aşan market vs
Son kullanma tarihini geçmiş ürünler için gıda bankalarına bağışlanma zorunluğu
getirilebilir.Aynı zamanda bu marketlerde askıda ürün bağışlama imkanıda
getirilebilir.
6—Belediyeler için Atık çöpte
her 3 konteynerin 2 sinin üzerine gıda atık-1 sine geri dönüşüm konteyneri
yazılabilir.Gıda atıklarını ilgili firmalarca toplanarak kompost-gübre haline
getirecek düzenlemeler yapılabilir.
2-Gıdada İsraf-Tüketim
kayıpları Oranları:
1—Tüketimde Kayıp
Oranları:
1—Et te tüketim……………%79
1.1—Et te kayıp……………%21
2—Balık ta tüketim………..%65
2.1—Balık ta kayıp…………%35
3—Süt Ür de tüketim………%84
3.1—Süt Ür de kayıp………%16
1.1—Kayıpta Çözümler:
1—Gıdaların SKT yerine
bozulma tarihinin yazılması
2—Yolları iyileştirmek
3—Soğuk depolama-lojistik
kullanımı
4—Sözleşmeli tarım ile mahsül
miktarının ve toplanma zamanının önceden belirlenmesi-planlama
5—Gıda bankası uygulamaları
ile çöpe atmadan evvel ihtiyaç sahiplerine cep tlf uygulamaları-food cowboy
bildirmek
6—Farkındalık kampanyaları
ile Markete sık gitmeyi teşvik ederek kaybı %20 azaltmak.
Kaynak:
1--https://www.amerikaninsesi.com
2--https://www.dw.com/tr/