İstanbul Su Sorununa Çözüm-Terkosa Deniz Suyundan İçme
Suyu Projesi:
1--Londra merkezli yatırım ve
proje yö-netimi şirketi TTT Global Group Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Arslan, “Uluslararası Desalinasyon Birliği’ne göre dünyada şu an 20 binden
fazla desalinasyon tesisi var ve bunlar her gün 150’den fazla ülkede 450
milyon insana 1 milyar litreden fazla su sağlıyor” bilgisini veriyor.
2--Dr. Arslan, "Membran
Teknolojileriyle metrekübü 60 cent'in altına deniz suyundan, içilebilir temiz
su üretmek mümkün" diyor.
3--Dr. Arslan'ın verdiği
bilgiler şöyle: "Membran teknolojileri öncesinde deniz suyundan içme suyu
üretimi oldukça pahalı ve üretim miktarları sınırlı olabilen bir süreçti. 1
metreküp içme suyu üretebilmenin maliyeti 4,5 doları bulabiliyordu.
3.1--2001i yılların başından
itibaren yaygın olarak kullanılmaya başlayan 'membran teknolojileri' ise deniz
suyundan içme suyu üretmede adeta devrim yaptı."
4--Dr. Arslan'ın verdiği
bilgiye göre devrim yaratan bu desalinasyon süreci şöyle çalışıyor: "Deniz
suyu; kıyıdan yaklaşık 1.5-2 km. mesafeden, saniyede
5-6 m3 su çekebilen özel
üretim dev hidro-pompalarla denizden çekilerek desalinasyon tesisine
ulaştırılır.
4.1--Önce ön arıtmadan
geçirilir, sonra yüksek tazyik ile membran borularına basılır. İç çeperleri
membran ile kaplanmış bu borulara giren deniz suyu, membran borularında yüksek
bir debiyle yol alırken, doğal yoldan iyonizasyon işlemine tabi olur.
4.2--Böylece suyun içindeki
tuz boru çeperlerinde sudan ayrışarak dökülür ve oldukça değerli bir atık
olarak deniz tuzu haline dönüşür. Tuzdan ayrıştırılmış su ile önce çökertme
tanklarında dinlendirilir, sonra tez ozmos olarak adlandırılan proseslere tabi
tutulur ve su içilebilir hale getirilir."
5--Peki desalinasyon
Türkiye'de susuzluğa karşı sürdürülebilir bir çözüm olabilir mi? Bu sorunun
cevabını şöyle veriyor Dr. Arslan: "250 bin m3 bir desalinasyon
tesisisin maliyeti yaklaşık 240 milyon dolar civarında.
5.1--Ürettiği suyu 1 dolara
sattığında yılda 80 milyon dola-rın üzerinde gelir üretebilir. Bu çapta bir
toplumsal hizmet amaçlı kamu yatırımı için, yatırım geri dönüş süresi oldukça
kısa sayılabilir.
5.2--Eğer yatırım, rüzgar gibi
yenilenebilir enerji kaynağı ile desteklenirse suyun üretim maliyeti % 30
civarında düşebilir. Metreküp başı 60 cent'in altında gerçekleşecek üretim
maliyetinin üçte biri enerji giderlerinden oluşuyor.
5.3--Eğer iyi bir maliyet
analizi yapılırsa, Melen'den 140-180 km.'den gelen, İstanbul'a pompalanan suyun
sadece pompaj maliyetinin 1.5 doların üzerinde gerçekleştiği görülebilir. Hat
ve terfi istasyon yatırımları, işletme ve amortisman maliyetleri, Melen'de yapılan
baraj maliyetleri düşünüldüğünde arada büyük bir ön yatırım ve işletme maliyet
farkı olduğu görülecektir.
5.4--Yağmur sularını su
toplama havzalarına toplamak için yapılacak barajların maliyetleri de bunun
birkaç katı olacaktır. Dünyanın % 97'sinin okyanus ve denizlerle kaplı olduğu
düşünüldüğünde önümüzdeki 50 yılda içilebilir su kayna¬ğının büyük oranda
denizlerden sağlanacağını söyleyebiliriz
6--TTT Global 2013 yılında
Terkos için bir desalinasyon projesi önermiş, fakat bu proje kabul görmemiş.
Şöyle anlatıyor süreci Dr. Arslan: “Terkos’a, Yap-İş- let-Devret Modeliyle
desalinasyon tesisi yapmayı ve 2013 fıyatlamalarıyla yaklaşık m3 maliyeti 60
cent’e üreteceğimiz içilebilir temiz suyu, devlete 1 dolara satmayı önerdik.
6.1--Ekonomik ömrü 25yıl olan
tesisi, yatırım geri dönüşünden sonra İBB’ye bırakmayı teklif etmiştik.
Maalesef yeterli ilgiyi göremedik. Terkos civarında planlanan günlük 250 bin m3
kapasiteli desalinasyon tesisi ile kesintisiz üretilebilecek ve şebekeye
verilebilecek temiz suyu, doğal yollarla sağlayabilmek için en az 3-4 barajın
inşası gerekiyor.
Kaynak:Didem Eryar Ünlü-Yakın
Plan-Dünya Gazetesi