Küresel Isınma-Tam Rapor 9-Ulaşım:
1.1—Ulaşımda Enerji
Verimliliği-Bilgi:
1.1--İstatiksel verilere
bakıldığında, gemilerde petrol kaynaklı yakıtların kullanılması sebebi ile
gemilerin
1.1--küresel Karbon Dioksit (CO2)
salınımının…… %3’üne
1.2--Nitrojen Oksit (NOx)
salınımının……………..%15’ine ve
1.3—Sülfür Dioksit (SO2) salınımının
ise…………%6’sına neden olduğu ortaya çıkmıştır
1.2--Yakıtların CO2
Emisyonu(ton/yıl):
1—Dizel motor………………350
2—LPG Motor……………….310
3—Benzinli Motor……………290
4—Yakıt pilli
motor………….230(diğer motorlara göre %30 daha az)
1.3--Yakıtların NO2 Emisyonu(mg/lt hava):
1—Dizel motor………………1400
2—LPG Motor……………….42
3—Benzinli Motor……………100
4—Yakıt pilli motor………….1
1.4--Yakıtların SO3 Emisyonu(mg/lt hava):
1—Dizel motor………………250
2—LPG Motor………………..0
3—Benzinli Motor……………0
4—Yakıt pilli motor………….0
1.5--Ulaşımda Verimlilik Oranları:
1--Kabul görmüş hesaplara aynı
yükü taşımak
deniz yolunda………….. 1 birim,
demir yolunda…………. 3,5 birim,
kara yolunda…………... 7 birim,
hava yolunda………….. 22 birimlik
maliyet oluşturmaktadır.
1.6--Yük taşımacılığında Birim Nakliyat Başına Enerji Tüketimi(kcal/ton-km) :
Kamyon…................921
Demiryolu…..............61
Denizyolu…..............25
1.7-- Yük taşımacılığında Birim Nakliyat Başına CO2 Emisyonu gco2/ton-km) :
Kamyon….............129
Demiryolu…...........79
Gemi…....................61
Elektrikli Tren….....6,4
1.8--Yolcu taşımacılığında işletme maliyeti:
deniz yolu……..20—1…………….en
ucuz
demiryolu……..48---2.5…………..ucuz
Havayolu……..100—5.0………….orta
Otobüs………..155—7.7………….pahalı
Otomobil……..567---28.3………..çok
pahalı
1.9--Yük taşımacılığında
işletme maliyeti:
deniz yolu……..25------1……………en
ucuz
demiryolu……..61------2.4…………..ucuz
kamyon………..921----36.8…………çok
pahalı
1.10--Küresel Isınmada
Araçların Karbondioksit Salınım Oranları
1--Demiryolu………………….1 kat
2--Karayolu……………………3.5 kat
3--Havayolu……………………6 kat
4--Metro…………………………….1
5--Tren…………….........................1,2
6--Hafif Raylı……………………..1,4
7--Otobüs taşımacılığı için………1,8
8—Otomobil Markaları:
Benzinli-Mercedes…………….....2,8
Benzinli-Mitsubishi……………...2,6
Benzinli-Hyundai………………...3,2
Benzinli- Toyota………………….3,8
Benzinli- Honda……………… …..4
Benzinli- Suzuki…………………..4,2
Benzinli- Nissan…………………..5,6
Benzinli-Hint-tata………………...4,8
Benzinli -Kore-Kia………………..4
Benzinli- Ferrari…………………..10
Benzinli-RollsRoyce……………...7,6
1.11—Ulaşımda Doğalgaz-Dizel Yakıt Maliyet Karşılaştırması:
1--Dizel motorlu bir otobüs, şehir içi kullanımda 100 km’de ortalama 45 litre mazot (95 YTL) sarf ederken,
2--doğalgaz ile çalışan aynı otobüs ortalama 65 Nm3 doğal gaz (59YTL) sarf eder.
4.3--Bu uygulama ile %40
dolayında maddi tasarruf elde edilebilir. Yine doğal gaz motorlu araçlar
1999/96/EG sayılı AB Konseyi Yönetmeliğinde; Yüksek Çevre Dostu Araç olarak
tanımlanmaktadır.
1.12—Yol Maliyetleri:saatte tek yönde 60.000 yolcu taşımak için 12 şeritli otoyol gerekirken, aynı miktardaki yolcuyu çift hatlı bir demiryolu ile taşımak mümkündür.
1—Böyle bir otoyolun km maliyeti yaklaşık 30 milyon YTL
(24 milyon $) iken
2--çift hatlı, elektrikli ve
sinyalli demiryolunun maliyeti sadece yaklaşık 5,3 milyon YTL (4 milyon $)dir.
2—Ulaşımda Motorlarda Verimlilik:
2.1--İçten Yanmalı Motorlarda
Mekanik Kayıplar ve Verim Artışı:
1—Ulaşımda Motordan Tekere
Enerjinin Sadece %2 si Gidiyor:
1.1--Geriye kalan
kayıplara-sürtünmeye gidiyor.Dünyada Tüketilen Petrolün %66 sı Ulaşıma-Ulaşıma
giden petrolün %90 ı karayoluna gitmekte.
1.2--Bu nedenle yeni verimli
motorların kullanımı-toplu taşıma-demiryolu-geniz yolu taşımacığı ve süper
kaygan yatakların kullanıma girmesi oldukça önemli.
2.2-- İçten Yanmalı Motorlarda
Mekanik Kayıplar :
1--Segmanlar ile silindir
arasında…………..%9
2--Piston biyel kolu
bağlantısında……….. %7.5
3--Biyel krank mili
bağlantısında…………. %7
4--Krank mili
yataklarında………………… %11
Toplam………………….%34.5
5--Taze dolgu veya motor
yardımcı sistemlerinde % 65.5’lık kayıp yaşanmaktadır.Süper kaygan
yatakların-yada manyetik yatakların-rulmanların devreye girmesiyle %65 lik
kayıp en aza inecektir.
6--Aktarma sistemlerinin genel
verim…………….%95
7--Manuel vites kutularının
verimi……………… %85
8--Tekerlere Aktarılan
Enerji………………..% 16,15
9--Genel Kayıp(motor+aktarma
organı)…….....%84
2.3—Kullanılan Teknolojiye Bağlı Verim Artışı Oranları:
1—Aktif Silindir
Teknolojisi………………..%4-10
2—Türbo Şarj-Süper
Şarj…………………...%2-6
3—Dur-Kalk(Star-Stop)
Sistemi……………%2-4
4—Direkt Enjeksiyonlu Benzinli
Motor(GDI).%2-3
5—Subap
Zamanlaması………………………%1-11
6—Uygun Vites Kullanarak
Sağlanan Verim…%2-8
7-- CVT’de yapılabilecek
tasarruf………….....%1-7
2.4—Genel Verimler:
1--Dizel motorun maksimum verimi……………. %40
2--Gerçek kullanımda Dizel
Motor Verimi……….%20
3--Gerçek kullanımda Elektrik
Motor Verimi……%80
2.5--Motor Performansını Arttıran
Bor Powerin Avantajları:
1—NTT A.Ş. tarafından üretilen
benzinli-dizel,LPG li motorlarda kullanılabilen Bor Powerin-borlu motor
yağının Avantajları:
1—Motor hareretlerini önlemek.Motor
Performansını % 5-15 artırmak.
2—Egzoz gazlarını %10-20 daha
temiz yapmak.
2.6--Motorlar-Daha Verimli Araç Motorları:
1--Pinnacle Engines’ın kurucusu Monty Cleeves,
“Herkes elektrikli arabalara odaklanmış durumda. Ancak elektrikli arabalar
otomobil pazarının çok küçük bir kısmı” diyor. Pinnacle’ın ürettiği yeni içten
yanmalı motorun günümüz elektrik santrallerinden % 50’ye kadar daha verimli
olacağını söylüyor.
1.1--Cleeves, “Önümüzdeki 10 ila 15 yılda elde
edeceğimiz etki, elektriğin etkisinden çok daha fazla olacak” diyor.
2--Şimdiye kadar bu motorun
geliştirilmesi için karşılaşılan en büyük engel otomobiller için uygun boyutta
üretilememesiydi.
3--Cleeves’in prototipi,
scooterları ve Çin’deki çekçekleri çalıştırmak üzere tasarlanmış tek
silindirli, dört zamanlı piston motorunun bir versiyonu. Pinnacle yöneticileri,
geliştirdikleri motorun mevcut scooter motorlarına kıyasla % 30’a kadar daha
verimli .
4—Otomobil firmaları Wankel
motorlarını yeniden gündemlerine alabilir ki oldukça verimli motorlardır.
2.7—Türboşarjli Araçlar:
1--Araçlarda yakıt ekonomisi
lt yakıt başına mevcudun katları olacak şekilde arttırılması özel önem kazanıyor.
yanma verimini artıracak(türboşarj,çoklu tutuşturma-enejeksiyon sistemler)
2--Normal dizel motorlarda
verim %52 iken ,şafttan hareketini alan türboşarj(silindire aşırı hava(oksijen
) basma yanma verimi %64 çıkmaktadır.
3--Bu anlamda motorlu araçlara
türboşarj cihazları takılması-yada tasarımın(imalatın) türboşarjlı olarak
yapılması şartı getirilmeli-desteklenmelidir.
2.8--Yeni Otomobil-Araç
Tasarımlarında Dikkate Alınması Gereken Kriterler:
1--Otomobillerde yakıt
tüketiminin %60 ı otomobil ağırlığından kaynaklanmaktadır. Ağırlıktaki % 10 luk
bir azalma, % 5 lik yakıt tasarrufu
sağlar.
2--Otomobillerde yüksek
mukavemet/ağırlık oranlarına sahip malzemeleri kullanmak önem taşımaktadır.Bu
anlamda Plastikler,Alüminyum alaşımları ve özellikle magnezyum alaşımları
önemlidir.
3--Birim hacim için magnezyum
alaşımları, alüminyumdan 1,56 kat,çelikten 4,5 kat daha hafif ve yüksek
mukavemet/ağırlık oranına sahip malzemelerdir.
4--Bu anlatıma bağlı olarak
otomobil-araç üretecileri önecelikle geridönüşüme sahip magnezyum-alüminyum
alaşımları ve plastikleri bir an önce tasarımlarında kullanmaya başlamaları ve
mevcut araçlarıda bu tasarımlar çerçevesinde değiştirmeye başlamaları öncelik
önem taşımaktadır
5--Araçta ,aracın hızını kesen
büyük ayna,klima,rüzgarlık gibi aksesuarları gerekmedikçe kullanmamak.
2.9—Eski Araçlar:
1--2003-2004 yıllarında
trafikten 20 yaş ve üzeri toplam 320.000 araç çekilmiş ve toplam CO2
emisyonunda yaklaşık % 4,87’lik bir azalma sağladığı çeşitli kaynaklarda
belirtilmektedir.
2-- Eski araçlar yeni araçlara
göre %20 daha fazla emisyon üretmektedir.
3--Eski araçların vergisindeki
azalma yerine 6. yıldan sonra sabit kalması sağlanmalı tüm eski araçların
vergileri 6. yılda ödenen vergi seviyesine çıkarılmalıdır. Bu husus caydırıcı
bir etki yaratacaktır.
4--Kırsal kesimde çok yaygın
olan eski araçlar için bu verginin yüklenmesi ağır olacağından LPG ( ve bio
dizel ) kullanımı için özel vergi indirimleri ile bu yükün zaten fakir olan
köylü üzerindeki olumsuz etkisi azaltılabilir
2.10—Mevcut İçten Yanmalı Motorlu Araçları Elektrikli Araca Çevirmek:Yapılan bir çalışmada
1--Çalışmada, hurdadan alınmış
bir aracın elektrikli araca dönüşümü gerçekleştirilmiştir.Bu kapsamda dönüşümü
yapılan araç, 30 km/h hıza ulaşarak yarım saat süresince 700 kg ağırlığında bir
yükü taşımıştır.
2--Elektrik enerjisi ile
çalışan araçta fosil yakıtlardan dolayı oluşan çevreye zararlı gaz salınımı
olmamaktadır.
3--Araç, düşük enerji tüketimi
ile yaklaşık olarak 46 km yol gidebilmektedir.
2.11--Dizel Otolar Daha Fazla Emisyon Salıyor:
1—AB çapında yapılan bir
araştırmada- International Council on Clean Transportation (ICCT) tarafından
hazırlanan yeni bir rapor, modern dizel otomobillerin, otobüs ve kamyonlara
oranla litre başına 10 kat daha fazla zehirli gaz-sera gazı emisyonuna yol
açtığı ifade ediliyor.
2--Euro 6 dizel otomobiller
kilometre başına ortalama 500 miligram NOx (azot oksitleri) salgılarken; otobüs
ve kamyonların kilometre başına salgıladığı zararlı azot oksitleri oranı 210
miligram.
2.12—LPG İle Çalışan Araçlar
Daha Az Emisyon Yayıyor:
1--LPG ile çalışan araçların
yaygınlaşması amacıyla LPG için konulan ve perakende fiyatın önemli bir
bölümünü oluşturan ÖTV indirilmelidir.
2--LPG kullanan bir araç km
başına:
doğalgazlı bir araca göre……….
% 50
benzinli bir araca göre………….%
75
dizel kullanan bir araca
göre……% 200 daha az NOx üretiyor.
2.13--Otomobil Klimalarınıda R12 yerine R134 kullanılması:
1-- Otomobil Klimalarında
R12-sera gazı yerine R134 kullanılabilir ve bu
soğutucu akışkanlarının birbirine çok yakın bir performans gösterdiği, ancak
aynı soğutma yükü için R134a’nın yaklaşık % 6 -7 daha düşük soğutma tesir
katsayısı (STK) de ğerleri verdiği görülmüştür.
2-- R134a’nın R12’ye
oranla R12 şarjının % 75-90’ı kadar
R134a şarjı yeterli olmaktadır.
3--Sonuç olarak R134a’nın ozon
tabakasına zarar vermemesi ve daha az R134a şarjının yeterli olması, otomobil
klimaları için bu akışkanı R12’ye en önemli alternatif haline getirmektedir.
3--Ulaşımda Enerji Tasarrufu İçin Bisiklet Kullanımı:
3.1--10 km lik bir yol için
1500 kg boş ağırlıklı otomobil ve 70 kg bir insan için harcanan enerji-kilo
kalori(kcal)
Benzinli otomobil……………… 10.500
Bisiklet………………………… 140
Yürüyen bir insan………………. 525
3.2--Seyahat Mesafesine Göre:
0-2 km………….yürümek
1-8 km………….bisiklet
4….x km……….toplu taşıma
3.3—Seyahat Araçlarının km de karbon salınımı:
Bisiklet………………..21 gr
Elektrikli Bisiklet…….22 gr
Toplu Taşıt Otobüsü….101 gr
Otomobil……………..271 gr
2-- Normal bir yürüyüşle 1 saate
4-5 km yol alınırken, bisikletin vites sayısına göre bu hız 15 –35 km/saat
olabilmektedir.
3—Türkiyede bisiklet kullanımı
% 1-2 civarında iken,Hollanda-Japonya-İsveç te %33 ler civarında.Bu oranların
sağlanması ancak bisiklet kullanımını teşvik eden kültür ile mümkün olabilir.
3.1—Hollanda nın başkenti
Amsterdam da bisiklet kullanımı %82 olup her evde 3-4 tane otomobil yerine 3-4
tane bisiklet bulunmakta.
4—Bisikletli ulaşımı yaklaşımı
İstanbul için çok daha acil duruma gelmiştir.Sonuç olarak büyükşehir
belediyeleri ciddi anlamda bisikletli ulaşım master planı hazırlamaları uygun
olabilir.
5—Konya merkezli Mersano
bisiklet bisiklet taksi üretmekte.Şirket bu ürünleri ABD,İngiltere,Kıbrı ve
Almanya ya satmakta.Bu araçlarda az kuvvet harcayarak çok yüksek tork elde
etmeyi sağlayan diferansiyel ve hidrolik fren bulunmakta.
5.1--Taksi bisikletler 450 kg
yük taşımakta olup,tek kişiyi hiç zorlanmadan taşıyabilmekte.Bu taksi
bisikletler hoparlörlü ve yağmurluklu olup Fiyatları 3750 TL civarında.
6--Şehir içi ulaşımda
Bisikletle ulaşımı desteklemek için ana(İstanbulda E5,TEM dahil) ve yan arterlerde yolun sağında
bisiklet yolu olarak örneğin 120 cm şeritle ayrılmış bisiklet yolu yazılı yolun
ayrılması.Bütün şehirlerde belediyelerce bu yolun yapılmasının bakanlıkça
tebliğ edilmesi.
7—Elektrikli ve navigasyonlu
yerli bisiklet imalatına teşvik getirilmesi.
8—İlçe bazında bisikleti
teşvik etmek için kartlı ücretli bisiklet kiralama firmalarının piyasa
çıkmasının sağlanması ve bisiklet otoparklarının oluşturulması.
4—Demiryolu Ulaşımında Enerji Verimliliği Uygulamaları:
4.1--Demiryolu Taşmacılığında
Elektrikli Lokomotifler:
1.1—Türkiye de mevcut hatların
% 25 elektrifikasyon ve sinyalizayon hatlardan oluşmakta.
1.2—Elektrikli lokomotifler
hem daha fazla yük taşıyabiliyor ve dizel lokomotiflere göre 3 te 1 daha ucuz.
1.3—Bu nedenle ciddi bir
çalışma ile sektörde benzin,mazot vs petrol kullanımı % 50 ye düşürülebilir.
4.2--Doğalgazla Çalışan Hybrid Trenler-Letonya:
1--Letonya'nın Riga kentinde
eski dizel bir lokomotife gençlik kürü verildi. Lokomotif doğal gazla da
çalışacak şekilde yenilendi.
2--Lokomotifin dizelden doğal
gaza geçişine izin veren yaklaşık 25 mekanik bileşen var.
3--Yenilikçi donanım sayesinde
% 20 karbondioksit ve % 30 azot oksit havaya daha az salınıyor.
5—Kara Ulaşımında Enerji Verimliliği Uygulamaları:
5.1—Otomobillerde Enerji
Tasarrufu:
1--Bir araştırmada 10 yaş fark
olan aynı model iki araç karşılaştırılmış ve eski aracın kilometre başına % 20
daha fazla emisyon ürettiği görülmüştür.
1.1--Ülkemizdeki motorlu araçların
%60’ını otomobiller oluşturmaktadır ve otomobil pazarında yakıt verimliliği
yüksek, dizel araçların oranı son yıllarda yükselmiştir.
2--2003-2004 yıllarında
trafikten 20 yaş ve üzeri toplam 320.000 araç çekilmiş ve toplam CO2
emisyonunda yaklaşık % 4,87’lik bir azalma sağladığı çeşitli kaynaklarda
belirtilmektedir.
3-- Eski araçlar yeni araçlara
göre %20 daha fazla emisyon üretmektedir.
5.2— Trafik Sıkışıklığının Bedeli Milyarlarca Euro:
1--Ingiliz Ekonomi ve
İşAraştırmaları Merkezi, trafik konusunda karamsar bir rapor yayınladı.Raporda, hem araç sahiplerinin hem
de ülke ekonomilerinin, trafik sıkışıklığı nedeniyle milyarlarca euro para
kaybettigi vurgulanıyor.
2--Trafik sıkışıkjlığının
maliyeti, önümüzdeki yıllarda kısa vadeli olarak, roket hızıyla yükselecek.Zira
olayın fonksiyonu üstel fonksiyon.Artık üstel fonksiyonun lineere yakın kısmı
aşılmış katlamalı artan kısmında ilerleniliyor.
3--Avrupa'da ve ABD'de araç
sürücüleri, yılda ortalama 111 saatlerini trafikte harcıyor. Araç trafiğinin
giderek artmasının sakıncalrını önceden gören bazı şirketler çoktan esnek iş
saatlerine geçtiler bile.Rapora dönecek olursak, söz konusu dört ülkenin geçen
yıl, trafik sıkışıklığından kaynaklanan kaybının 155 milyar euro oldugunu
saptanmış.
4--Önlem alınmazsa bu kayıp
2030 yılında en az % 50 artarak 230 milyar euro'ya çıkacak. Örnegin, Almanya 15
yıl içinde toplamda 520 milyar euro
kaybedecek ki, bu rakam ülkenin günümüzdeki gayrisafi ulusal hasılanın beşte
biri.
5.2.1—Trafik Sıkışıklığına
Karşı:
1—Toplu taşımayı-özellikle deniz ve raylı toplu
taşımayı teşvik etmek
2—Araç paylaşım sistemleri kullanmak
3—Ulaşımda bisiklet-motosiklet-scooter gibi çözümleri
teşvik etmek
4—Araç takip sistemleri ile limitlere kısıtlama
getirmek
5.3--İstanbul İçin Araç Trafik Yoğunluğu Tahmin
Sistemi Kurmak:
1—İstanbul da vs hava güzel olunca ne kadar araç
sahibi varsa trafiğe çıkabilmekte.Bu durumda yollarda araç yoğunluğuna bağlı
akış hızı oldukça düşmekte.
2—Meteroloji Mühendisleri havanın nem,sıcaklık,basınç
vs bağlı olarak hava tahmini yapmakta.Yapılan tahmin 3 günlük süreler için
büyük ölçüde doğrulanabilmekte.
3—Büyük kentlerde benzer düşünceden yola çıkılarak ana
arterler vs için araç yoğunluk tahmin sistemi geliştirilebilir.Havanın güneşli
olması vs etkenler dikkate alınarak tıpkı hava tahmini yapılır gibi ilçe ve
arter bazında trafik yoğunluğu tahmin sistemi geliştirilebilir.
3.1—Sistem için
veri tabanı yandeks haritaları,ibb haritaları ve radyo trafikten geçmişe
yönelik bilgiler alınıp yapay zeka ile oluşturulan sistem yoğun biçimde
eğitildikten sonra uygulamaya geçilebilir.Bu sistem kurulduktan sonra yapılan
tahminler Radyo trafik,yandeks,ibb trafik haritalarına dip not olarak
düşülebilir.
5.3.1--İstanbulda Ulaşımında paylar-2010:
1--%30…………otomobil
2--%23………….otobüs-metrobüs
3--%16………….servis araçları
4--%14………….raylı sistem
5--%13…………dolmuş-minibüs
6--%3.5…………deniz ulaşımı
5.4--Şehir içi Ulaşımda Ortak Araba Kullanımı:
1—Avrupa da onlarca yıldır
uygulanan otomobil paylaşımı ABD de zipcar sayesinde tutuldu.
2—Durak odaklı sistemde
üyelerin aracı önceden belirlenmiş yerde ve ücreti peşin alnım ve belli zaman dili için alınmakta,işleri
bitince aynı yere bırakmasını gerektirmekte.
3—Ticari tek yönlü Otomobil
paylaşım sisteminde GPS ve akıllı telefon uygulamaları ile,otomobil park yeri
bulunan herhangi bir yere konulabilmekte,kullanıcılar kullanım süresine göre
ücret ödemekte.
5.5—Ulaşımda Rotaların
Belirlenmesi:
1--Toplu taşıma-dağıtım vs Yol
rotaları belirlenirken Lojistikte Matematiksel Çözüm Yöntemleri-Modelleri ile
belirlenmesi uygun olacaktır.
1.1--Bu tür rotaban
yazılımları ile %30 tasarruf-yada daha az CO2 emisyonu sözkonusu olmakta.
5.6--Toplu Taşımada Küçük İller İçin Çözüm-Trambüsler:
1--Ulaşımda birim m2 için aynı
alanda daha fazla insan ve yük taşıyabilmek için en iyi seçenek toplu taşıma
araçlarıdır.Bunlar metro,metrobüs,hafif metro vs hem kara hem deniz hemde
havayolu için hizmete girmesi ile mümkün olabilir.
1.1--Trambusler, raylı sistem
yatırımı yapamayacak, bütçesi olmayan, 1 milyonun altındaki iller için
gerçekten çok avantajlı.
2--Yatırım maliyeti raylı
sisteme göre çok daha uygun.
3--Yakıt tüketimine ve ileriye
dönük bakmış olduğunuzda, otobüsle kıyasladığınızda genel giderlerin çok daha
düşük olduğunu görüyoruz.
6—Ulaşımda Elektrikli Araçlar:
6.1—Elektrikli Araçlara
Yönelmek-Teşvik Etmek:
1--Paris Belediyesinin
yaptırdığı bir araştırmaya göre termik(benzin vs) bir arabanın ömür boyunca
oluşturduğu kirliliğin maliyeti 8492 euro olup İstanbul da 3 milyon araç olduğu
düşünülürse 75 milyar liralık kayıp olduğu düşünülebilir.
2--Termik motorlu araçlarda
CO2 emisyonu 120 gr/km olup elektrikli araçlarda sıfırdır.
3--Uluslararası Enerji
Ajansı'nın verilerine göre elektrikli otomobil ve otobüsler 2011 yılından bu
yana dünyadaki petrol ihtiyacını % 3 oranında azalttı.
4--BloombergNEF'in yaptığı
araştırmada, elektrikli otobüslerin boyutları ve taşıdığı yolcu kapasitesi
dikkate alındığında normal otomobillere göre küresel ısınmanın önüne geçmede 30
kat daha etkili olduğu ortaya konuldu.
5--Batı Avrupa'nın en büyük
ham petrol üreticisi olan Norveç 2025 yılından itibaren fosil yakıtla çalışan
otomobil satışlarını sıfıra indirmeyi öngören azimli bir program uyguluyor.
6--Elektrikli Otoların Şarj
İstasyonu Güneş Enerjisiyle Çalışacak.Tesla’nın bütün süperşarj istasyonları
güneş enerjisi sistemiyle çalışacak şekilde inşa etmeyi planlıyor.
6.2--Demiryolu-Güneş
Enerjisiyle Çalışan Demiryolu:
1—İngilterede dünyanın ilk
güneş enerjisiyle işletilen demiryolu devreye girdi.Aldershot Hampshire de
bulunan tren hattı gücünü tümüyle güneş enerjisinden alıyor.
2—Aynı bölgenin yakınlarında
bulunan yüz kadar güneş paneli hattın ışıklarına ve sinyalizasyon sistemine güç
veriyor.
3—Proje başarılı olduğu
takdirde İngiliz demiryolları çekiş sistemlerinin ülkenin enerji hattından
tamamen bağımsız bir şekilde işleyebileceği ve sistemin enerjisini güneş
çiftliklerindeki panellerden sağlayabileceği düşünülüyor.
6.3--Elektrik Motorlu Otomobiller:
1—Elektrikli bir araç tam şarj
ile 300 km yol kat edebilmektedir. Max hızı 200 km olan böyle bir otomobilin
0-100 km hızlanma zamanı 4 sn’dir.
2--Şarj süresi sadece 2 saat
olan otomobilin km başına yakıt maliyeti 1,3YKr dolayındadır.
3--Bu ise en yakın rakibinden
5 kat daha az bir tüketim anlamına gelir.
3.1--Norveçlilerin elektrikli
araçları yönelmesinde:
1—Hükümetin akaryakıtlı
araçlara koyduğu çok yüksek vergiler
2—Elektrikli Volkswagenin
fiyaı akaryakıtlı otomobilden çok daha ucuz.
3—Elektrikli araç sahibi bir Norveçli
satış vergisi-katma değer vergis-yıllık yol vergisi ödemiyor.
4—Paralı yollarda-park
yerlerinde-feribotlarda ücretlerin yarısını ödüyor.
5—Kısaca akaryakıtlı otolar
Norveçte bir lüx haline geldi.
6.3.2—Termik Araçların Meydana
getirdiği Kirlilik:Paris
Belediyesinin yaptırdığı bir araştırmaya göre termik(benzin vs) bir arabanın
ömür boyunca oluşturduğu kirliliğin maliyeti 8492 euro olup İstanbul da 3
milyon araç olduğu düşünülürse 75 milyar liralık kayıp olduğu
düşünülebilir.Termik motorlu araçlarda CO2 emisyonu 120 gr/k olup elektrikli
araçlarda sıfırdır.
7—Deniz Ulaşımında Enerji Verimliliği Uygulamaları:
7.1--Deniz Ulaşımında Karbon
Salınımını Azaltmak:
1--Arkas Karbon Salınımını %
17 Azalttı:
2--Arkas Line bu başarısını,
opere ettiği konteyner gemilerim "economic speed-' denilen hızda
çalıştırarak elde etti.
3--Gemi başına günlük 20 ton
yakıt tasarrufu sağlayan şirketin. 2020 yık için belirlediği hedef ise karbon
salınımını % 20 azaltmak.
7.2—Karbon Salınımını azaltan Diğer Uygulamalar:
1—Gemi motorlararını dizelden
doğalgaza çevirmek
2—Gemi motorlarına rüzgar
enerjisinden yararlanacak biçimde yelkenli vs tasarımlara yönelmek-yelken
gücünden yararlanmak.
3—Gemileri,nehir teknelerini
yeşil enerji ile çalıştırmak.Örneğin feribotları akü ile çalıştırmak.
4—Gemide güneş paneli
kullanarak kullanılan enerjinin % 15-20 sini bu şekilde sağlamak.
5—Gemi pervane ve karkasında
daha verimli modellere yönelmek.
6--Denizyolu ulaşımında, başta
yaş sebze ve meyve taşımacılığının çok olduğu Antalya, Muğla ve İzmir gibi
iller ile Doğu Karadeniz limanlarının İstanbul bağlantılarına Ro-Ro seferlerini
özendirici çalışmalar başlatılmalıdır.
7--İskenderun, Antalya ve
İzmir deniz bağlantısının etkin kullanılmasını sağlayıcı tedbirler alınmalıdır.
7.3--Rüzgar Destekli Kargo Gemisi:
1—Genelde sportif ve gezi
amaçlı teknelerde kullanılan motor-yelken kombinasyonu son derece endüstriyel
ve daha büyük gemilerde de kullanılmaya başlandı.
1.1—Bu uygulamayı kullanan
beluga shipping firması yakıt masraflarında %15-20 lik azalmayı
hedefliyor.Beluga ya ait 10.000 tonluk yük gemisi bremen den venezüelaya
giderken Atlantik okyanusunun bir bölümünü rüzgar enerjisi ile geçti.Bunu
yelken işlevi gören dev uçurtma ile yaptı.
2—Alman skysails firmasınca
geliştirilen dev uçurtmaları kullanarak
rüzgarın itici gücünü ticari gemilerin kullanımına sunuyor.
3—Dünyada ticari taşımacılığın
% 95 i yük gemileri ile yapılmakta olup,ticari gemicilikte yılda 2 milyar varil
petrol tüketilerek 800 milyon ton karbon dioksit salınmakta.Bu insan kaynaklı
emisyonun % 4 ünü oluşturmakta.Aynı zamanda gemicilik sektörü tüm otomobil ve
kamyonların toplamından daha fazla sülfür yaymakta.
4—Ticari taşımacılıkta rüzgar
desteği dışında doğalgazlı gemilerin kullanımı ile hem enerji tasarrufu
sağlanması hemde küresel ısınmanın etkilerinin daha azaltılması mümkün
olabilir.
7.4--Güneş Enerjisiyle Çalışan Gemi:
1--Güneş Enerjili Magellan,
Saatte 12 deniz miline ulaşabilen 17 milyon 500 bin dolarlık geminin amacı,
temiz enerjiyle seyahat etmenin mümkün olduğunu göstermek
2--93,5 kw enerji üretebilen
ve bazısı açılır kapanır kanatlarda bulunan 825 güneş enerjisi paneli
kullanıldı.
3--Her iki gövdesinde bulunan
lityum-iyon piller gemiye, güneşsiz geçen üç gün boyunca ve geceleri enerji
sağlıyor.
8—Hava Ulaşımında Enerji Verimliliği Uygulamaları:
8.1—Elektrikli Uçaklar:
1—Yerli küçük uçak sanayinde
elektrikli uçak arge sine-imalatına yönelmesi.
2—Elektrikli planör imalatının desteklenmesi
3--Uçak alımında
biyoyakıtı-biyodizeli belli oranda kullanan uçakların satın alınması
8.2--Yakıt Tasarrufu İçin Uçuş
Rotalarının Kısaltılması:
1—Sivil Havacılık Genel Md.nün Türk Hava Sahasının etkin kullanılması amacıyla yürüttüğü hava koridorlarının kısaltılması çalışmaları devam etmekte.
2—Uçuş rotalarının
kısaltılması daha az yakıt tüketimi,zaman ve maliyet tasarrufu sağlanması,aynı
zamanda karbondioksit salınımın azaltılması anlamına gelmekte.
3—Türkiye de yapılan bu
çalışmanın diğer ülke sivil havacılık kurumları tarafından da hem ülke içi hem
ülke dışı uçuş rotaları için yapılması gerekmekte.
9—Ulaşımda Eneji
Tasarrufu-Genel Bilgi:
1.1--OECD-Türkiye raporuna
göre Ulaşımdan kaynaklanan karbondioksit emisyonun %87 karayollarından
gelmekte.Bu anlamda genel olarak:
1.2--Şehir içi ulaşımda
bisikletli sayısının arttırılması(bisiklet yolu oluşturma,bisiklet kiralama) ve
1.3--ortak otomobil
kullanımı(ticari) ve Malezya gibi ülkelerde uygulanan cep tlf ile yol
güzergahından makul ücret ile yolcu alınması
1.4--Sera gazlarının % 14’ü
araçlar yüzünden atmosfere salınıyor. Otobüse binerek bu oran %50 azaltılabilir
3—Deniz ulaşımda doğalgazlı
taşımacılık ve güneş enerjili gemilere geçiş,
4--yolcu taşımacılığında
elektrikli demiryollarını tercih etmek,
5--uçak taşımacılığında
uçakları güneş enerjisi ve biyoyakıt ile çalıştırma.
5.1—Uçakların toplamda küresel
ısınmadaki payı1850 yılından bu yana meydana gelen toplam artışın %4-%8
kadarını oluşturuyor.
6—Kısa mesafe taşımacılığında yürüyüş
vs ardından elektrikli bisiklet ve motosikletleri-scooter(dağıtımda) kullanmak.
6.1--Yapılan araştırmalara göre
sürücülerin %87 si otomobilini günlük 60 km altında kullanırken,B segmentindeki
araçların %32 si ise 150 km yi asla geçmiyor.
7—Taşımacılıkta intermodal
olarak kara taşımacılığın minimuma indiği-raylı sistem ve denizyolunun
ağırlıklı uygulandığı sistemi seçmek.
8—Denizyolu taşımacılığında
uçurtama-yelken destekli sistemler-LNG li –biyoyakıtlı-elektrikli-yakıt
pilli motorlar-tasarruflu motorların
kullanıldığı sistemleri kullanmak.
9—İntermodal taşıma:Bu yöntem ile daha pahalı olan karayolu
taşımacılığı yerine uzun bir yolun büyük bir kısmı en ucuz taşıma yöntemi olan
denizyolu-demir yolu ile gerçekleştirilmekte ve sonuçta % 20 maliyet
ucuzluğu-3000 ton daha az karbondioksit salınımı anlamına gelmekte.
10--Kamu sektörünün çok özel
amaçlar dışında binek aracı olarak 1200 cc motor hacminden büyük araç satın
alması yasaklanmalı, mevcut parkta olan araçlar da bir plan dahilinde
değiştirilmelidir.
10.1—Ulaşımda
otobüs,servis firmalarının araç takip sistemi kurması zorunlu hale
getirilebilir ve kamu izin verirken araç tüketimini belli değerin altında
olmasını şart koşabilir.
10.2-- filonun gençleşmesi için yakıt verimli
genç araçlara ait vergilerin azaltılarak, verimli yeni araçların satın alınması
teşvik edilmelidir. Otomobillere uygulanan vergi indirimi kamyon ve otobüslere
de uygulanmalıdır.
11.1--Şehir içi toplu taşıma
filoları ile sanayi ve kargo filolarında sıkıştırılmış doğalgaz (CNG) türünden
alternatif yakıtların kullanımı teşvik edilmelidir.
12—Ulaşımda elektrikli
araçlara vergi indirimi sağlanması
13—Deniz,Kara,Hava Ulaşımında
enerji olarak elektrikli-doğalgaz-solar-lpg-dizel sıralamasına göre vergi
teşviği sağlamak
14—Yeni sürdürülebilir
enerjili gemilerin imalatını teşvik için Gemi imalat sanayinde rüzgar,elektrik
ve cng li gemilere teşvik verilmesi.
15-- Denizyolu ve demiryolu
modlar ındaki atıl kapasitelerin değerlendirilmesi için işletme iyileştirmeleri
yapılmalıdır. AB’de uygulanmakta olan “hızlı deniz yolları” (sea motorways)
yönteminin en kısa zamanda ülkemizde de uygulanması için gereken önlemler
alınmaya başlanmalıdır.
15.1--Bu kapsamda; “
1--Orta ve Doğu Avrupa ile
olan taşıma hattının Tuna-Sakarya ve Tuna-Marmara Limanları hatlarına
alınması”,
2--“Güney Avrupa ile olan
taşıma hattının Brascia-Aliağa hattına alınması” ve
3--“Kuzeyden bağlantının ise,
olanaklar çerçevesinde, Ukranya iç su yolu
15.2--Denizyolu ulaşımında,
başta yaş sebze ve meyve taşımacılığının çok olduğu Antalya, Muğla ve İzmir
gibi iller ile Doğu Karadeniz limanlarının İstanbul bağlantılarına Ro-Ro
seferlerini özendirici çalışmalar başlatılmalıdır. İskenderun, Antalya ve İzmir
deniz bağlantısının etkin kullanılmasını sağlayıcı tedbirler alınmalıdır.
15.3--Yeteri kadar koruması
olmayan çok sayıda liman ve/veya barınak yerine, gerekli yerlere ulaşım tekniği
yönünden yeterliliği olan limanlar yapılarak “hızlı deniz yolları” için
elverişli ortam yaratılmalıdır. Denizlerimize uygun tekne tipleri
geliştirilmelidir.
15.4--Nehirler ile baraj
gölleri ve doğal göller en kısa zamanda etkin ulaşım amacıyla kullanılmaya başlanması
amacıyla bir plan üzerinde çalışılabilir.
15.5—Ulaşımda deniz ve
demiryolu teknolojisi için yerli sanayi oluşması için yerli malı parça kullanma
zorunluluğunun %70 üzerinde olmasının sağlanması
16--Biyodizel için yerli
kullanımda Avrupa standartlarında üretim ve kullanım için düzenleme yapılması
17—İstanbul vs kıyı illerde
ulaşımda en az örneğin %10 deniz ulaşımı ile sağlanması için yapılanmaya ve
ücret teşviğine gitmek.Oysa İstanbulda ulaşımın %90 ı karayolu-%8 i raylı
sistem-%1 denizyolu ile yapılmaktadır.
18--%50 kamu-%50 özel
ortaklığı ile elektrikli yerli otomobili –yerli treni-yerli uçağı-yerli
helikopteri üretmek ve kamuda bunları kullanmak.
19—Belli yaşın üstündeki
motorlu araçların hurdaya ayrılması için AB standardında teşvik vermek.
20--Deniz-Demir-Karayolu
bütünleşik olarak lojistik planlamalar gözden geçirilmeli ve yeniden
düzenlenmeli.