Tarımsal Ürünlerde Fiyat Belirleme-Süt Fiyatını Belirleme:

1--Devletin doğrudan ve dolaylı fiyatına müdahale ettiği bir kaç tarımsal ürün var. Buğday, arpa, mısır, çeltik, çay, çiğ süt, karkas et ilk akla gelenler.

2--Bu müdahale Toprak Mahsulleri Ofisi, Et ve Süt Kurumu ile Çaykur gibi piyasayı düzenleme görevi verilen kurumlar aracılığıyla yapılıyor.

3--Devlet çiğ süt fiyatına da müdahale ediyor. Fakat orada farklı bir işleyiş var. Çiğ sütün fiyatı üretici, sanayici ve bürokratların yer aldığı Ulusal Süt Konseyi'nde belirleniyor.

4--Ulusal Süt Konseyi çiğ süt fiyatını belirlemek üzere tarafları toplantıya çağırıyor. Genel olarak süt üreticilerini

1--Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği,

2--Süt Üreticileri Birliği ile

3--Hayvancılık Kooperatifleri yöneticileri temsil ediyor.

4.1--Sanayici grubunu ise süt sanayicileri temsil ediyor.

4.2--Bakanlığı ise Hayvancılık Genel Müdürlüğü bürokratları temsil ediyor.

5--Süt üreticileri daha baştan bölünmüş bir yapı ile sanayicilerin karşısına çıkıyor. En az 3 farklı kesimden gelen temsilciler kendi aralarında bile anlaşamıyor. Süt sanayicileri tek ses ve daha güçlü bir şekilde toplantıda temsil ediliyor. Bakanlık bürokratlarını da yönlendirebilmeye çalışabilirler.

6-- Devletin verdiği 6 kuruşluk primde yetersiz kalınca üreticiler ürettiği sütle yem dahi alamaz duruma gelebiliyor.

7--Oysa çiğ süt fiyatı belirlenirken;

7.1--Üretim maliyetinin dikkate alınması ve maliyetin altında bir fiyat belirlenmemesi gerekir.

7.2--Dünyada standart olarak kabul edilen süt-yem paritesi dikkate alınmalı. Yani 1 litre sütle 1.5 kilo yem alınabilmeli. Türkiye'de parite uzun bir süredir 1'e 1'in bile altında. Yani 1 litre sütle 1 kilo yem alınamıyor. En fazla 800-900 gram yem alınabiliyor.

7.3--Hayvancılığın sürdürülebilir olması için üreticinin refah payının dikkate alınması gerekir.

7.4-- Hükümet eğer süt sanayicilerini destekleyecekse o zaman maliyetle fiyat arasındaki fark veya süt yem paritesi arasındaki fark kadar üreticiye prim vermeli.

8--Ulusal Süt Konseyi çiğ süt fiyatını belirledi. Haziran sonuna kadar Türkiye genelinde çiğ sütün referans fiyatı 1 lira 5 kuruş oldu. Adı üstünde bu bir referans fiyat. Daha doğrusu en yüksek fiyat.

9--Ülke genelinde çiğ sütün litresi ortalama 70-80 kuruştan satılıyor. Bu fiyat ise maliyetin altında. Bu nedenle süt üreticisi zarar ediyor. Banka kredisini ödeyemiyor.

10—Süt üreticileri,süt sanayicilerinin tıpkı bir ağacın kökleri gibidir.Bu kökler kurursa sanayiciler süt tozu ithal ederek sütü şişeleyip satamazlar.

11—Sütün fiyatını bakanlık değil tarafsız-özerk bir kurum belirlemeli.Bu kurula devletten,çiftçi kuruluşlarından,sanayicilerden üye alınmalı-kurulun başkanını Cumhurbaşkanı seçmeli tıpkı diğer kurullarda olduğu gibi.

12—Süt arzının fazla olduğu yıllarda süt süz tozu olarak depo edilmeli-az olduğu yıllarda bu fazla süt tozları kullanılmalı.Ulusal Süt kurulu-Başkanını Cumhurbaşkanın seçeceği ,başkanı diğer kurullara başkanlık edecek olan(şeker kurulu,ulusal süt kurulu,ulusal et kurulu vs) Ulusal Tarım Kuruluna Bağlı Ulusal Süt Kuruluna bağlı alt yapıda inşa edilmeli.Örneğin sütten süttozu imal edecek fabrika izinleri bu kuruldan çıkmalı.

12.1--Bu kurula bağlı arge ekibi dünyada uydu destekli tahminler çerçevesinde-Uydu destekli tahminler merkezi kurulmalı ve bu merkez üst kurulun arge grubu içinde yer almalı.- meteroloji bilgisi dahilinde süt fiyatları analizi yaparak kurula teknik bilgi aktarmalıdır.

12.1—Tarımda ithalat izinleri bu kurul kararıyla çıkmalı.Bu iş kurul işi.Bakanlık bürokratlarının işi olmamalı.

12.2—Süt fiyatlarının kaotik değişimi bazı yıllar ürünün az olması veya çok olmasını getirdiği için az olan yıllarda yapılacak ithalat yerli üretimi öldüreceği için belli oranın altında yapılması şarttır.Kısaca kurul yapılacak ithalat oranını kurul kararı olarak en fazla örneğin %30 oranında alabilmelidir.

13—Kurul bakanlığın fındıkta yaptığı gibi fındıklıkları sökün şu kadar prim verelim gibi bir ifadede bulunmaz.Fiyatları serbest piyasanın kaotik görünmez eli belirler.

14—Ekonomi Bakanlığı sebze ihracatında ton başına 145,meyve ihracatında ton başına 140 lira ihracat iadesi veriyor.Bu destekler ihracatı artırmak için yapılırken,üreticinin verimini artıran,üretim verimi yüksek firmalara da bu desteklerden verilebilir bu durum bir nevi tarımda arge yi geliştirebilir.Firma bazında üretim verimleri TOBB tarafından ilan edilebilir ve arge destekleri bu listeye göre verilebilir.Toplam ihracat desteklerinin % 60 tarım ve hayvancılığa gitmekte.

14.1—Avrupada bir karkastan bizim buraya göre % 50 daha fazla et çıkmakta.Et fiyatları,Avrupa ülkelerine göre euro bazında % 30 daha fazla pahalı.

14.2—Bu durum tarımda arge ile üretimi artıran Avrupanın, örneğin ette üretimi artırarak fiyatların daha düşük oluşmasına yardım etmesinin doğal bir sonucu olarak yorumlanabilir.

14.3—Yapılan bir çalışmaya göre protein-kırmızı et tüketimi arttıkça matemetik yeteneği vs bilişsel beceriler artmakta.Bu anlamda ülkelerin teknik seviyesini artırmak için protein ağırlıklı beslenme ağırlıklı olarak herhalde gerekir.

15--Yukarıda anlatılan tarımsal ürün fiyat belirleme mekanizması et,fındık vs için de geçerlidir.

Kaynakça:Süt fiyatı ne olmalı--aey@dunya.co