1--Seracılık

1-- Gelişen modern teknolojilerle üretilen, depolanan ve pazara sunulan ürünlerin sera ürünü sadece kış aylarında değil, yılın 12 ayında piyasaya sunuluyor.

2--Ürünlere talep de olduğu için, tarım sektöründe son yıllarda en fazla yatırım yapılan alanlardan birisi seracılık oldu.

2.1--Çok modern ve büyük ölçekli işletmeler de kuruluyor. Birkaç metrekare toprağı olan küçük üretici de üstünü plastik, naylon veya cam ile örterek altında sebze yetiştirebiliyor.

3--Seracılıkta Türkiye, Akdeniz iklim kuşağında yer alan ülkeler arasında İspanya ve İtalya'dan sonra 3. sırada yer alıyor.

4--Türkiye İstatistik Kurumu'nun 2006 verilerine göre seracılıkta,  %51 oranında sera, %49 oranında ise plastik tünellerden oluşmakta.

4.1-- Cam ve plastik seraların % 86'sı Akdeniz, %11'i Ege Bölgesi kıyı şeridinde yer alıyor.

4.2--Türkiye'deki seraların % 57 si Antalya'da, % 28'i Mersin ve % 7'si Muğla'da.

4.3--İzmir Dikili'de jeotermalin yaygın olarak kullanıldığı Organize Seracılık Bölgesi en modern tesislerin kurulduğu alanlardan birisi.

5--Türkiye'de iki farklı yapıda sera işletmeleri var. Birincisi, küçük üreticilerin sahip olduğu ve geçimlik üretimin yapıldığı klasik işletmeler. Bu işletmelerin büyüklüğü 3 dekarın altında ve üretim yeterince kontrol edilemiyor, teknoloji kullanılamıyor.

5.1--İkinci tür sera işletmeleri ise, ortalama 10 ile 300 dekar arası büyüklüğe sahip, iklim kontrolü yapılabilen, topraksız üretimin yapıldığı, teknoloji yoğun işletmeler. Bu işletmelerde iyi tarım uygulamaları ile üretim kontrol edilirken, Avrupa Birliği'nin şart koştuğu Eurepgap kriterleri de uygulanabiliyor.

5.1.1--Sıcaklık, nem, su, gübre, besin maddeleri bilgisayar kontrollü olarak yapılıyor.

6-- SERA-BİR verilerine göre, modern anlamda seracılık yapılan 3000-%12 dekar alan var.

7--Birlik Başkanı Hasan Şentürk'e göre sektörde modern seraların payı arttıkça, üretim kontrol altına alındıkça Rusya ile yaşanan sorunlar da dahil birçok sorun kendiliğinden çözülecek.

8--Rusya'ya veya başkasına kızmak yerine yapılması gereken ilk iş, 2004'te çıkarılan "iyi tarım uygulamaları yönetmeliği"nin taviz verilmeden uygulanmasıdır.

8.1--Bunun için üreticiler iyi tarım uygulamaları konusunda bilinçlendirilmeli.

8.2--Ayrıca, küçük işletmelerden bugünden yarına vazgeçilemeyeceğine göre bu işletmelerin birleşerek teknolojiyi kullanan, ziraat mühendisi çalıştıran ve kontrollü üretim yapan işletmelere dönüştürülmesinin teşvik edilmesinde yarar var.

9--İster örtü altı ister açık alanda olsun, sağlıklı ve kaliteli ürünler üretildiğinde hem iç piyasada hem ihracatta sorun yaşanmaz.

9.1--Türkiye'nin 1.5 milyar dolarlık yaş meyve ve sebze ihracatı birkaç yılda 15 milyar dolara ulaşır.

2--Seracılık:

1—Sera alanları olarak Antalya,Ege-Marmara/Yalova bölgesi,Denizli-Sarayköy,Bergama,Afyon-Sandıklı,Şanlıurfa gibi jeotermal bölgeler ön plana çıkmaya başladı.

1.1—Seracılıkta ilk 10 il:

Antalya………………%38(özellikle kumluca)

Mersin……………….%27

Adana……………….%20

Muğla……………….%5

Samsun……………..%4

Hatay……………….%2

Aydın………………%2

1.1—Diğer iller izmir,bilecik,Kocaeli dir.

2—Türkiye de 650 bin dekar alanda örtü altı tarım yapılmakta olup,seralardan yıllık 11 milyar TL gelir elde edilmekte.

3—Türkiyede bitkisel üretimin % 12 si örtü altından sağlanmakta.

4—Örtü altı üretimin

%51……………….Domates

%17……………….Hıyar

%12……………….Sivri biber

%6………………..Patlıcan

%4………………..Sakız Kabak

%2……………….Kavun

%2……………….Muz

%2……………….Çilek

%1……………….Dolmalık biber olarak üretilmekte.

5—Türkiye de iki tip sera olup,bunlar 1-Klasik seralar,topraksız tarım yapan teknolojik seralar.

5.1--Klasik seralarda dekar maliyeti 30-60.000 TL arasında değişmekte.Çelik konstrüksiyonlu seralar ilk kurulum maliyeti yüksek olsa da 30-40 yıl kullanılabilir.Sadece dış plastik 5-6 yılda bir yenileniyor.Bu seralarda dekar başına 22 ton civarında domates elde edilebilmekte.Yatırım 4 yılda kendini amorti edebilmekte.Genelde ailelere bu tip seraları tercik etmekte.

5.2—Teknolojik seralar tamamen sermaye gerektiren bir yapıda olup,en az 50 dekarla bu yatırıma girmesi tavsiye edilmekte.Büyük ölçekli bu seraların m2 maliyeti 100 euro civarında.Bu seraları daha çok iş adamları tercih etmekte olup,10 milyon TL  üzeri yatırımlar yapılmakta.Bu seralarda 100 kişinin üzerinde çalışan istihdam edilebilmekte.

6—Antalya vs Sera sahipleri kazancın iyi olduğu düşüncesiyle narenciye bahçeleri sökülüp seraya dönüştürülmekte.

7—Örtü altı varlığın %58.5 seradan,%41.5 i tünellerden oluşmakta.

7.1—Örtü altı üretimin

%95……………….. sebze,

%3…………………. Meyve

%2 …………………süs bitkileri nden oluşuyor.

8—Topraksız tarım ,normal tarıma göre 10 kat daha verimli.Butik topraksız tarım ile m2 de 60 kg domates yetişebiliyor.Ayrıca organik ve doğal yollardan ürün yetiştirme imkanı da sağlıyor.

8.1—Evsera nano teknolojik topraksız butik tarım sistemiyle hobi amaçlı balkona,çatıya,bahçeye,kış bahçesi kurabiliyor.Sistem elektriğini güneş ve rüzgardan karşılayabilmekte.Yağmur suyunu depolayıp kullanılabilmekte.Bitkilerin besin ihtiyacı %100 yerli ve 70 organik mineralden oluşan bitki şurupları ile karşılanmakta.

9—Panko Birliğin Çumra Şeker Fabrikasında üretim sürecinden gelen sıcak su kullanılarak ,ultra klima seralarda topraksız tarım için kimyasal kullanmadan  biyolojik  yöntemlerle Çatalhöyük markasıyla domates,biber,salatalık, muz, kakao, hurma,frambuaz  üretilmekte, süreç sonunda soğuyarak tekrar üretime geri dönmektedir.

9.2—Bu bağlamda jeotermal bölgelerde,termik santrallerin çevresinde, kojenarsyon tesisleri çevresinde bu ısılar-termik santralin atık ısısı kullanılarak topraksız tarım yapılabilir.Bunu sağlayacak yöntem termik santral işleticileri topraksız tarım firmalarına atık enerjilerini satabilir yada kendileri üretim yapabilir.

10--Seracılık Türkiyede montaja bağlı imalat sanayi gibi fidede,otomasyonda,gübrede,ısıtıcı olan ithal kömürde ithalata bağımlı bir sektör.Dolar artınca üretilen sebze vs fiyatı aynı oranda artmakta.Bu anlamda seracılıktaki ithal kalemlerini yerli üretebilecek kamu politikalarının izlenmesi herhalde gerekli.

11-Domates ihracatımızın ciddi bir kısmı Rusya ya yapılıyor.Öte yandan Rusya da devlet seracılara ciddi destek sağlayarak üretimin Rusya da kalmasını sağlama çabası içinde.Yine bu anlamda seracılıkta denetim ciddi ve pratik yapılması-üretim kalemlerinin yerli hale getirilmesi oldukça önemli.

2--Seralarda Kimyasal Gübre Kullanımı ve Etkileri-Antalyada:

1—Yapılan bir bilimsel çalışmada-Antalya ilinde yapılan çalışmada, seralarda özellikle kış aylarında kimyasal gübrelerin çok yoğun olarak kullanıldığı, bu nedenle su kaynaklarının özellikle kuyu sularının tehlikeli boyutlarda kirlenebileceği, bitkisel üretim miktarının ve ürün niteliğinin olumsuz olarak etkilenebileceği sonuçlarına ulaşılmıştır.

2--Yöredeki üreticiler, yetiştirdikleri bitkilerin besin ihtiyaçlarını kısmen organik gübreden sağladıklarını, organik gübre uygulamasının toprak verimliliğini artırdığını ve toprakların fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini iyileştirdiğini belirtmişlerdir.

3--Yörede domates yetiştiriciliği yapan işletmeler, tüm işletmelerin %76'sını oluşturmaktadır. Üreticiler, domatesin ekonomik olarak getirişinin fazla olması ve pazarlamasının diğer ürünlere oranla daha kolay olması nedenleriyle domates yetiştiriciliğine öncelik verdiklerini belirtmişlerdir.

4--Yapılan anket çalışmasından elde edilen sonuçlara göre, kimyasal gübrelemenin özellikle domates yetiştiriciliği yapan işletmelerde fazla olduğu, bu işletmelerin %37'sinde fazla kazanç elde edebilmek için her üretim döneminde, organik gübrenin dışında 50 kg/da'dan fazla (N+P205+K20) kimyasal gübre kullanıldığı belirlenmiştir.

5--Ankete katılan yetiştiricilerin

%91'inin……………… organik gübre hakkında bilgisi olduğu,

organik gübre kullanılan seraların %35'inde……… ürün artışı sağlaması için,

%19'unda………………. bitki besleme için,

%15'inde………………. zirai ilaç bayisi tavsiyesine göre ve

%31'inde ise…………… kalite, kök gelişimi, toprağı yumuşatma, organik madde eklemek ve toprak ıslahı için organik gübre kullanıldığı belirtilmiştir.

6--İşletmelerin %54'ünde organik gübreyi ürün artışı ve bitki besleme için kullandıklarını belirtmişlerdir. Kimyasal ve organik gübrenin bir arada ve aşırı düzeylerde kullanılmasının, sadece ürün artışı sağlamak amacıyla yapılması çok düşündürücüdür.

6.1--Gübrenin yarayışlılığı, gübrenin zamanında ve yeterli miktarda verilmesine bağlıdır.

6.2--Bu da toprak analizleri sonuçları ile tekniğine uygun gübreleme ile olmalıdır.

7--Anketlerde, işletmelerin

%69'unda……………… gübrelemeden önce toprak analizi yaptırmadığı belirlenmiştir.

7.1--Üreticilerin,

%55'i ……………..zirai ilaç bayi tavsiyesi,

%24'ü……………. tecrübe,

%21'nin ise………..analiz raporları, bitki ve havanın durumuna göre gübre miktarlarını belirleyerek gübreleme yaptığı belirlenmiştir.

7.2--Kullanılan kimyevi gübrenin tamamının ise piyasadaki gübre bayilerinden alındığı belirlenmiştir.

7.3--Elde edilen bulgulara göre, yörede bulunan zirai ilaç bayilerinin tavsiyesinin üreticiler üzerinde büyük bir etkisi olmaktadır. Gübre bayilerinin ticari işletmeler oldukları göz önüne alınırsa, bayi kendisine daha fazla kazanç getirecek ürünleri pazarlamakta ve tavsiye ederek yayılmasını sağlamaktadır.

7.4--Bu araştırma sonuçları açıkça ortaya koymaktadır ki bölgede tarımsal bilgi sistemi içinde Tarım II ve İlçe müdürlükleri önemlerini kaybetmiş, bunun yerini gübre bayileri almışlardır.

7.4.1--Özellikle gübre bayileri, çalıştırdıkları Ziraat Mühendisleri aracılığı ile müşterilerine ücretsiz danışmanlık hizmetleri de sunmaktadırlar. Bu ise danışmanlık hizmetinin ticari olarak mal satımı haline dönüştürülmesi ve ticari kaygılarla ihtiyaç fazlası gübrelemenin teşvik edilmesi anlamına gelmektedir.

3--Güneş Enerjili Seralar:

1--Yenilenebilir teknolojiler üzerine çalışan bir Danimarka firması, Aalborg CSP, Avustralya’da çöle kurdukları bir tesisle türünün ilk örneği sayılabilecek, kapalı salon tarımını başlattı.

2--Sistem ısınmayı, aydınlatmayı ve sulamayı güneş enerjisi kullanarak yapıyor.

2.1--Bunun geçen yılki meyvesi ise 17 bin ton domates oldu. Üretilen miktar Avustralya toplam ihtiyacının % 15’ine karşılık geliyor.

2.2--Sistemin esası güneş enerjisini en verimli şekilde kullanmaya dayanıyor.

3--Bilgisayarla kontrol edilen 23 binden fazla alıcı, güneş ışınlarını sistem kulesinin zirvesine yansıtıyor. Burada yoğunlaşan enerji kış döneminde ısınmada kullanılıyor, sürekli olarak da elektrik üreten bir türbin çalıştırıyor ayrıca arıtılmış soğuk su elde ediliyor.

3.1--Proje yöneticisi Jakob Juul enerji üretim çalışmaları çerçevesinde “kayda değer bir iş ortaya koyduğumuzu düşünüyoruz” diyor:

3.2--“Şimdiye kadar güneş enerjisi ya güç ya da ısınma sağlamak için kullanılıyordu. Bizim güneş enerjisi sistemimiz ise bu yeşil eve birçok farklı enerji seçenekleri sağlıyor. Ayrıca güneş enerjisi bazlı başarılı üretim teklifleri de sunabiliriz.”

4--Sistem suya ve enerjiye erişimi güç ülkeler için büyük önem taşıyor. Ancak halen çevreye olan etki etüdleri sonlanmış değil. Son olarak da kullanımın yaygınlaşması için kurulum maliyetinin düşürülmesi gerekecek.

5—Yorum:Ülke olarak seracılıkta iyi durumda sayılırız.Yapılması gerekenlerden biriside seraların ısıtma-soğutma-sulama işlerinde kullanılan enerjinin bir kısmının seranın çatısına konulacak fotovoltaik panellerle karşılanması olabilir.

4--Tekstil Fabrikasının Buharı İle Sera Isıtmak:

1--Adıyaman Organize Sanayi Bölgesinde bir tekstil fabrikası, kumaşlarını yıkamak için kullandığı suyun buharını aynı zamanda sera ısıtmasında kullanıyor.

2--Fabrikadaki kumaşların yıkanması ve boyanması için kullanılan kazanda binlerce litre su ısıtılıyor.Firma sahibi ortaya çıkan buharı, fabrika kenarında kurduğu 5 dönümlük seranın ısıtılmasında kullanarak hem buharı yatırıma dönüştürüyor hem de serada üretilen domatesten kazanç sağlıyor.

3--Firma Müdürü Kadir Polat ; 9 yıl önce seranın 800 bin liraya mal oldugunu vurguladi ve Seralarda en büyük maliyet ısıtma maliyetidir. Biz gerçekleştirdiğimiz projeyle seramızı fabrikanın atık buharı ile ısıtarak bu maliyeti ortadan kaldırdık.

3.1--Şu anda dönüm başına 25 ton domates elde ediyoruz. 5kişiye de istihdam sağlıyoruz.İlerleyen süreçte farklı ürünler yetiştirmeye çalışacağız açıklamasını yaptı.

4--Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünden yapılan açıklamada; bakanlığın bu gibi alternatif kaynaklı kurulan seralara destek verdiği açıklaması yaptı.

5—Yorum:Tarım Bakanlığı bünyesinde kuracağı Yenilenebilir Enerji dairesi ile Tarım il Müdürlüklerinde her il için yenilenebilir enerji araştırmaları yaparak bunun İl içindeki firma-çifçiler için projeler üreterek(projesi-finansmanı) bunların yapımı için çalışabilir.İl Müdürlüğündeki görevliler bu işlerin takipçisi olabilir.Kısaca kamu özel için proje üretip-takibini yapabilir.

5.1—Adıyamanda sadece tektildeki atık enerji ile değil jeotermal-Rüzgar enerjileri ile seralar kurulup tarımsal üretimde yol alınabilir.

5--Gıdanın Geleceği-Dikey Seralar:

1—Green Sense Çiftliği ABD nin en büyük kapalı çiftliği.

2—Çiftlikte yeşillikler ve fesleğen hidroponik olarak yüksekliği 7.5 m bulan dikey raflarda besin bakımından zengin su akışıyla sis biçiminde köklere su püskürtülerek,bilgisayar kontrollü özel LED ışıkların altında haftada 2 kez ürün elde ediliyor.

3—Green Sense de 9000 LED ile elede edilen maviden-kırmızıya benzersiz ışık tayfı  yetiştirilmekte.Bu ışık  altında yeşil bitkiler fotosentez için en uygun ışığı elde etmekte ve yukarıya doğru büyümeye çalışacağına dışa doğru genişliyor(obezleşmeye mi gidiyor).Bu durumda besin yoğunluğu artıyor hemde büyüme süresi kısalıyor.

4—Mikro yeşil ürünler 12 günde,filizler 30 günde,marullar 35 günde bir toplamakta.

5—Amaç mahsulü 2 katına çıkarmak.GDO suz  süper besin yetiştirmek.Oysa çok kısa sürede yetişen çiftlik tavuğu gibi obez çiftlik marulu yetiştirmek olmamalı.Bunun için dikey seralarda gün ışığına yakın ışığı sağlayan bilgisayarlı LED düzeni-organik-doğal besin sisi ile normale yakın sürede yetişen bitkiler olmalı.Burada en büyük avantaj seranın dikeyde sınırı olmaması-ışık kontrolünün-iklimin elde olması-daha kaliteli tohumlar olabilir.

6—Eğer dikey seraları sağlıklı kurabilir ve işletebilirsek,ileriki yıllarda uzayda insan kolonilerinin ihtiyacı olan gıdaları-marulu sağlayabiliriz.

Kaynak: 

1--https://tr.euronews.com/2020

2--Para Dergisi-27.9-3.10/2015-s:10

3--www.dunya.com

4--AA

5--Popular Scıence-Ekim2015-s:36