Tarımda Ufuklar-Sohbetler:
1--Valley Gıda Sanayi Yönetim Kurulu
Başkanı Tahsin Tokgöz ile yapılan sohbetten alıntılar:
1--Dünyanın en büyük ekonomisi ABD,
tarıma inanılmaz yatırım yapıyor. Biz iki yıldır ABD’de vişne ve kiraz
konusunda anti-damping davasına tarafız. Geçen sene meyve suyu konsantresinde
olmuştuk. O davayı kaybettik ama kirazda iyi çalıştık ve davayı kazandık.
1.1--ABD bizden kiraz kurusu, vişne
ve kiraz konsantresi alıyor. 3-4 yıl önce ağaçlarında hastalık oldu. Tüketici
üründen uzaklaşmasın diye ithalatla bu ürünleri sağladılar. Ancak sistem
düzelip üretimleri artınca Türkiye’den gelen ürünlerde fiyatlar çok düşük diye
bize anti-damping davası açtılar.
1.2--Meyve suyunda becerememiştik ama
bu defa becerdik. Sadece DTÖ’ye bu konuyu getirmek için 5 milyon dolar harcadılar.
Yapılan ithalat 1 milyon dolar. Düşünebiliyor musunuz tarım ABD için nasıl
önemli?Arkadaşlarımız iyi çalıştı, Ticaret Bakanlığı çok iyi destek verdi ve
davayı kazandık.
2--Dünyanın en büyük ekonomisi ABD
tarımını çok iyi koruyor ve destekliyor.
2.1--Dubai, Çin, tarıma büyük yatırımlar
yapıyorlar. Hindistan da öyle. Brezilya kahvede sıkıntı olduğunu görüp kahve
ağaçları dikiyor. Söz sahibi olmaya başladılar.
2.2--ABD soyada lider. Hindistan
şimdi ihracat için GDO’suz soya ekimi yapıyor. Bu bir stratejidir.
2.3--Türkiye’nin de böyle stratejiler
geliştirmesi lazım. Tarım en stratejik bir sektör. Pandemi bunu iyice öğretti.
Türkiye önemli bir tarım ülkesi. İşlenmiş meyve ve sebzede etrafımızdaki 1.5
milyarlık nüfusu doyurabilecek kapasiteye sahibiz. Bunu fırsata çevirmeliyiz.
3--Sezon başında biraz panik oldu ancak
şu anda böyle bir sıkıntı yok. Rekolteler iyi. Yaş meyve sebzede bir sıkıntı
görülmüyor.
3.1--Fiyat artışları var. Çünkü
üreticinin maliyetleri artıyor. Arz talep dengesine göre bolluk olunca
maliyetler karşılamıyor. Çiftçinin bunu bilerek planlaması lazım.
3.2--Üreticinin en büyük sorunu ölçek
ekonomisi. Küçük arazilerle tarım çok maliyetli. Makineleşmeye geçilmeli ama
küçük arazilerde bu zor.
3.3--Çitçilerin ortalama yaşı 60’a
yaklaştı. Tek çare üreticilerin kooperatifleşerek ya da işbirlikleri yaparak
maliyetlerini düşürmeleri.
3.3.1--Ortak iş yapma kültürü çok
zayıf. Kooperatifçilik yeniden kurgulanmalı.
4--Uludağ’ın yamaçlarında inanılmaz
güzel çilekler vardı. Böğürtlenleri çok güzeldi. Bunlar yok oldu. Bunları ithal
etmeye başladık.
4.1--Bezelyeyi kaybediyoruz; artık
yem olarak ithal ediliyor. Bunları kaybetmemeliyiz.
4.2--Romanya’da orman meyvesi yatırımları
yapılıyor. Bu yatırıma başladığınızda devlet bir danışman ziraat mühendisi
gönderiyor.
4.2.1--Ektiğiniz anda kaç fiyata
alınacağı, nasıl paketleneceği anlatılıyor. 4-5 çeşit ektirilerek hasat süresi
de uzun tutuluyor. Ama ümitliyim. T
5--Türkiye’nin bir tarım ülkesi
olduğundan asla vazgeçilmemesi gerektiğine inanıyorum. Başka çaremiz yok.
6--Antalya bölgesine dağıtım
yapıyoruz. Ayrıca fındık ihracatımız da var. Bir miktar yaş meyve sebze
ihracatı da yapıyoruz.
6.1--Endüstriyel anlamda Türkiye’nin
en büyük kiraz alıcısıyız. îlk kurulduğumuzda işi daha iptidai yöntemlerle
yapıyorduk. Meyveyi alıyor, kalibre ediyor, ayıklıyorduk.
6.2--Piyasanın ilerlemesiyle yapılan
yatırımlarla farklı bir boyuta geldik. Şimdi meyveyi alıyor, müşterinin
talebine göre işliyoruz. Ağırlıklı kiraz işliyoruz ve
6.3--Türkiye’nin en büyük kiraz
işleyicisiyiz. Bizim için önemli olan rekolte değil kalite. Görsele dayalı bir
iş yapıyoruz çünkü. 61 vilayetten kiraz ağırlıklı meyve alıyoruz.
6.4--Yılda 10-15 bin ton civarında
kiraz işliyoruz. Vişne, portakal kabuğu, limon kabuğu, işleyip komposto veya
şekerleme yapıyoruz.
6.4.1--Görsele dayalı bir iş yapıyoruz
çünkü. 61 vilayetten kiraz ağırlıklı meyve alıyoruz.
6.4.2--Yılda 10-15 bin ton civarında
kiraz işliyoruz. Vişne, portakal kabuğu, limon kabuğu, işleyip komposto veya
şekerleme yapıyoruz.Dünyada bu ürünlere yönelik talep var.
7--Biz reçel yapmıyoruz. Komposto gibi
yapıyoruz. Bunlar genellikle Avrupa’da pastacılık süslemelerinde kullanılıyor.
Dondurma, kek gibi ürünlerin yapımında. Renkli olduğu için evinde tüketen de
var.
7.1--Türkiye’de bu alışkanlık çok
yok. Avrupa ağırlıklı olmak üzere tüm dünyaya gönderiyoruz. Uzakdoğu inanılmaz
kiraz seviyor.
7.2--Taze ağırlıklı şevseler de bizim
işlenmiş ürünlerimize de talep çok. Uruguay’dan Avustralya’ya her yere
ihracatımız var. 10 milyon euro sadece işlenmiş kiraz ihracatı yapıyoruz.
7.3--Biz bu işe beyaz (sarı) kiraz
ile başladık. Dünyada üç bölgede beyaz kiraz üretilir. Beyaz kirazı birçok
insan bilmez. Çok narin bir üründür. Dalından koparınca 24 saatlik ömrü vardır.
Hemen işlemek gerekir. Bizim için beyaz kiraz önemli. Avrupa ve ABD’de çok
talep var. Türkiye’de bilinmiyor. Beyaz kiraz üretimi ağırlıklı Konya
bölgesinde. Bu nedenle tesisi oraya kurduk.
8--İnternet üzerinden satış
yapıyoruz. Fiziki mağaza yok. Beymen, Harvey Nichols gibi lüks mağazalarda
satışı yapılıyor. Avrupa, ABD ve Dubai’de de lüks mağazalara gönderiyoruz.
8.1--Pandemi süreci de perakendeyi
yeniden dizayn edecek gibi. Her şey online’a kayıyor. Fiziki mağazacılık eskisi
gibi olmayacak. Belki lüks mağazalar müşterinin ayağına gidecek.
8.2--Pandemi 5-10 yıl sonrası için
yapılan Online planları öne çekti. Bu nedenle mağazacılığı düşünmüyoruz.
8.3-- Türkiye dijital dönüşümde
şanslı. Online satışlarda çok iyi bir servis ağı var. Avrupa ve ABD’de bu
süreçte büyük şikayetler var.
Kaynak:Para Dergsi-20-26.09.2020