Yerçekimsizlik Beynide-Kalbide Değiştiriyor

1--Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan dönen astronotları birçok hastalık riski bekler: Yüksek kozmik ışın yüzünden mesela kanser riski artarken, eksik olan yerçekimi nedeniyle kaslar

zayıflar ve kemiklerde kalsiyum oranı düşer. Dolayısıyla da ilerde osteoporoz tehlikesi da artar.

1.1--Tüm bunlar yetmezmiş gibi şimdi de uzun süre uzayda kalmanın beyni de etkilediği ortaya çıktı.

2--Science Advances dergisindeki araştırma sonuçlarına göre uzayda uzun süre geçiren astronotların beyinleri değişiyor ve bu değişim dünyaya döndüklerinde de kalıcı oluyor.

2.1--Araştırma çerçevesinde altı ay veya daha uzun bir süre Uluslararası Uzay İstasyonunda kalan 11 erkek kozmonot incelendi. Kozmonotların beyinleri üç kez manyetik rezonans tomografisiyle kontrol edildi.

2.2--İlk inceleme istasyona gitmeden önce, İkincisi dünyaya gelmelerinden hemen sonra ve üçüncü inceleme ise yedi ay sonra gerçekleştirildi. Görüntü veren sisteme göre 6 aylık yerçekimsiz bir ortamda bulunduktan sonra örneğin beyindeki sıvı dağılımında önemli bir değişiklik yaşanıyor:

2.3--Kafatasının üst kısmının hemen altındaki bölgelere daha az sıvı giderken, sırt omuriliği yönünde daha fazla sıvı birikiyor. Sonuçta beyin-omurilik sıvısının dolaşımında problemler yaşanıyor. Bu olumsuzluk ise misyonun başında görme bozukluğuna yol açıyor, çünkü göz basıncı önemli ölçüde artıyor.

2.4--Araştırmacılar başka değişimler de tespit ettiler. Beyin sıvısındaki değişim beyin dokusunu da etkiliyor. Kozmonotların beyinlerindeki Sulcus Lateralis veya Sylvius oluğu (beyin yarımkürelerinin kaide veya alt yüzlerinde bulunan derin bir yarık) bölgesinde ve beyin sıvısıyla dolu ventriküllerinde daha az gri maddenin bulunduğu görüldü.

2.4.1--Buna karşın daha yukarıda bulanan beyin bölgelerinde daha fazla gri madde birikti. Ancak buna rağmen kozmonotlarda nöronal semptomlar görülmedi.

2.5--Araştırmacılar bunların dışında kozmonotların beyninde, yani hareketlerden sorumlu olan bölgelerde yeni bir adaptasyon etkisi fark ettiler. Örneğin kaslara sinyaller gönderen serebral kodekste bulunan motor kodekste, araştırmaya göre beyin dokusunun kütlesinin arttığı anlaşıldı.

2.6--Beyin ve hareket aparatı dünyanın yerçekimine göre uyumludur. Yerçekimsiz odamda hareket etmek ve nesneleri tutmak kozmonotlar için ilk başlarda çok zordur. Beyin bazı şeyleri öğrenmek zorunda ve buna göre uyum sağlar.

2.7--Burada ilginç olan nokta şu: Kozmonotlar uzaydan döndükten yedi ay sonra bile beyinde yaşanan değişimler tümüyle yok olmamış. Bu değişimlerin kalıcı olup olmadığını sinirbilimciler iki yıl içinde tekrar incelemek istiyorlar.

Kaynak:HBT-Macro - and microstructural changes in cosmonauts’ brains after long- duration spaceflight Science Advances, 4.09.2020