MAKALELER / Otonom Araçlar-Otonom Sürüşler








Otonom Araçlar-Otonom Sürüşler:

 

1—Genel Bilgi:

 

1--Dünyada otomotiv sektörünün 2 trilyon Euro civarında cirosu bulunmaktadır.

 

1.1--Dünya genelinde 2018 yılında bu değerin 100 milyon civarında olacağı öngörüleri var.

 

1.2--Dünyada 7,5 milyar nüfusa karşılık yaklaşık 1,25 milyar taşıt bulunmaktadır.

 

1.3-- Dünya otomotiv sektöründe dolaylı istihdam ile birlikte 50 milyondan daha fazla kişinin istihdam edildiği tahmin edilmektedir.

 

1.4--Dünyada 20 civarında ülkede faaliyet gösteren yaklaşık olarak 50 adet motorlu taşıt üreticisi bulunmaktadır.

 

1.5-- Ülkemizin yaklaşık 80 milyonluk nüfusuna karşılık, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2017 yılı sonu itibariyle 22,2 milyon taşıt bulunmaktadır. Bu değerin %54’ünü otomobiller oluşturmaktadır.

 

2-- Araçların otonomluk ya da otomasyon düzeyleri SAE J3016’ya göre 6 seviyededir (0, 1, 2, 3, 4 ve 5).

 

2.1--Beşinci seviyedeki bir araç tam otomasyona sahiptir. Yani araç, insana ihtiyaç olmadan tüm dinamik sürüş işlevlerini yapabilmektedir.

 

2.2--Otonom araçlarda; lazerli radar, V2V - V2I iletişim teknolojileri, GPS, kamera, radar (yakın mesafe), IMU ve ultrasonik sensörler gibi algılayıcılar kullanılmaktadır.

 

2.4--Otonom araçlar;

 

1--yol kalitesini izleyebilir,

 

2--aracın hızını, fren mesafesini ayarlayabilir,

 

3--diğer araçları görebilir, haberleşebilir,yayaları görebilir,

 

4--kendi kendine park edebilir,

 

5--trafik işaretlerini tanıyabilir,

 

6--trafik kurallarını öğrenibilir,

 

7--enerji verimliliği sağlayabilir,

 

8--menzil hesabı yapabilir,

 

9--sürücüsünü izleyebilir,

 

10--kazayı haber verebilir gibi özelliklere sahiptir.

 

2—Otonom Sürüş Teknolojisi:

 

1-- Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yeni üretilen araçların büyük bir bölümü gelişmiş sürücü yardım sistemleri (ADAS) adı verilen teknolojiyle donatılmış durumda.

 

2--Araç üreticileri kaza problemlerin tekrarlanmaması için güvenliği artırmaya yönelik çalışmalarını sürdürüyor.

 

2.1--Üretilen araçlarda hız kontrolü, otomatik acil frenleme ve şerit-kalkış uyarısı gibi temel ADAS sistem yapı taşlarının birçoğu bulunuyor.

 

3-- Neredeyse tüm otomobil firmaları otonom araçlar üzerine çalışsa da henüz tam otonom sürüş sağlayan bir otomobil satışa sunulmadı.

 

3.1--Tam otonom sürüş için en az 4. düzey bir otomobil geliştirmek gerekiyor.

 

3.2--Bugün satılan son teknoloji araçlar ise ancak 2. düzeydeler.

 

4--Aslına bakılırsa otonom araçların geliştirilmesi hayli yavaş ilerliyor ve şu ana kadar satışa sunulan otomobiller yalnızca birkaç dakikalığına direksiyonu bırakmanıza izin veriyor.

 

4.1--Daha fazlası için hem mevcut yazılımlar istenilen düzeyde değil hem de donanım maliyeti araç başına milyonlarca lirayı bulabiliyor.

 

5—Otonom araçlarla ilgi olarak

 

1--sürücüsüz araba Pittsburgh gibi gerçek yaşam koşullarında test edildi.

 

5.1--Otonom Uber , şehir içinde teste tabi tutuldu, farklı sürücü türleri ve farklı trafik durumları ile sürüş yapıldı.

5.2--Kaliforniya'da otomatikleştirilmiş otobüsler üzerinde kapsamlı testler de yapıldı. Otomatikleştirilmiş otobüslerin yanal kontrolü, San Diego'daki takım gibi manyetik işaretçileri kullanırken, otomatik kamyon takımının boylamsal kontrolü milimetre dalga radyo ve radar kullanıldı.

 

5.3—Otonom araç örnekleri olarak Google arabası ve Tesla'nın modelleri bulunmaktadır

 

3—Araçları Otonom Yapmak- Open-Pilot Projesi:

 

1--Open- Pilot adındaki proje ise mevcut aracları akıllandırmaya odaklanmış bir proje. 2015'te geliştirilmeye başlanan OpenPilot zaman içinde açık kaynak hâline gelerek dünyanın dört bir yanından otonom araç tutkunlarının desteğini aldı.

 

1.1--OpenPilot’u geliştiren Comma.ai adlı firmanın çıkarmış olduğu Comma Two adlı cihaz 1000 dolara otomobilinizi güncel otonom araçların düzeyine-2.düzey çıkarmayı vaat ediyor.

 

2--Belirli otomobil marka ve modelleriyle uyumlu olarak çalışan cihaz, ön cama monte ediliyor ve aracın OBD portuna bağlanarak otomobili kontrol ediyor.

 

3--Bugüne kadar OpenPilot’u kullanan otomobiller toplamda 40 milyon km'den fazla yol yaptılar. Üstelik bunun yaklaşık yarısı otonom sürüş olarak gerçekleşti.

 

4--Cihaz yapay zekânın iyileştirilmesi için mobil internet bağlantısıyla araçtan topladığı verileri merkezi bir sisteme iletiyor. Böylece sistem her geçen gün daha da iyileşiyor.

 

5--Open- Pilot açık kaynağın gücünü arkasına alarak makul bir fiyata otomobilinizi 2. düzey otonom sürüş düzeyine taşımanızı sağlıyor.

 

6--Elbette sistem tüm marka ve modellerle çalışmıyor ancak açık kaynak olmasının avantajıyla za-manla yeni markaları ve modelleri de destekleyecektir.

 

7—Open-Pilot-Yorum:

 

1—Otonom sürüş için yapay zekanın daha çok deneyim-öğreenim yapması için en sağlıklı yol açık kaynak kodlu yapı olabilir.Yoksa her firmanın kendi kapalı sistem yazlımı ile bu sorunu çözmesi zor olabilir.

 

2--Bu hedefi yani tam otonom sürüşü hedefleyen otomobil firmalarının açık kaynak kodlu sisteme destek olması yani bu yazılımı hep birlikte pişirip-destekleyip hep birlikte yemesi-kullanması uygun olabilir.Yine bu imkan ile  otonom sürüşte en üst düzeyde çıkılması mümkün olabilir.

 

3—Açık kaynak kodlu yazılımlar aynı zamanda siber saldırılara karşı kapalı yazılımlardan çok daha iyi bir kaynaktır.

 

 

4-- Otonom Sürüş Seviyeleri :

 

1--Otonom sürüş Sensör teknolojileri olarak 5 seviyeden oluşuyor

 

1.1--2014 yılında otonom sürüş için getirilen 5 farklı seviye kriteri, sürüş sorumluluğunu insan faktöründen tamamen aracın kontrolüne götüren seçenekleri kapsıyor.

 

4.1—Otonom Sürüş Seviyeleri-Düzeyleri:

 

Seviye 0: Hiçbir otonom fonksiyonu bulunmayan araçlar.

 

1.Seviye--Birinci seviye yani asistanlar yardımıyla yapılan sürüşte, sistem sürücü tarafından devreye sokuluyor ve örneğin, şerit takip asistanının görev yapması gibi insan faktörünün ön planda olduğu bir sürüş hedefleniyor.

 

1.1—Kısaca bu seviyede küçük direksiyon veya hızlandırma görevleri yapıyor. Diğer tüm operasyonlar ise tam insan kontrolü altında oluyor.

 

1.2—Bu seviyede Bir veya daha fazla otonom kritik sürüş fonksiyonu olan ve birbirinden bağımsız çalışan araçlar sözkonusu.

 

1.3—Bu seviyede Araç, sürücüye yardımcı olmak için belirli durumlarda otonom olarak direksiyonu veya hızı kontrol edebilir.

 

2.Seviye--İkinci ve üçüncü seviyede, sürüş kontrolünün büyük bir kısmı yine sürücü sorumluluğunda. Bu seviyelerde aracınıza belli komutlar verebilir, kısa süreli hareketleri bu komutlara göre yapmasını sağlayabilirsiniz.

 

2.1--İkinci seviye olan kısmi sürüşün özelliklerini taşıyan üçüncü yani koşullu sürüş seviyesinde ise sensorlar ve kameralar devreye giriyor.

 

2.2--Sürüşü gerçekleştirme görevi bu mekanizmalarda olsa da sürücünün direksiyon başında ve sürüşe müdahale etmeye hazır olması gerekiyor.

 

2.3—Kısaca bu seviyeye gelindiğinde ise araç güvenlik durumlarına otomatik olarak yanıt veriyor, ancak sürücünün uyanık ve duyarlı olması gerekiyor.

 

2.4—Bu seviyede Sürücün kontrol ettiği ve seviye 1 deki otonom fonksiyonları birlikte hareket ettiği araçlardır.

 

2.5—Bu seviyede Araç, sürücüye yardımcı olmak için belirli durumlarda hem direksiyonu hem de hızı otonom olarak kontrol edebilir.

 

3.Seviye--3., 4. ve 5. seviyeler ise artık aracın tamamen kendi başına hareket edebileceği donanımlara sahip olduğu sürüşe işaret ediyor.

 

3.1—Bu seviyede araç, çeşitli trafik ve çevre koşulları altında “güvenlik açısından kritik işlevleri” gerçekleştiriyor.

 

3.2—Bu seviyede Kısıtlı sürücüsüz araç seviyesidir ki; sürücü tüm sürüş fonksiyonlarını yerine getirebilir ve istediği anda otomatik sürüş moduna geçebilir.

 

3.3--Koşullu otomasyon –Bu seviyede Araç, normal çevre koşulları altında hem direksiyonu hem de hızı otonom olarak kontrol edebilir, ancak sürücünün gözetimini gerektirir.

  

4.Seviye--Dördüncü seviye yani yüksek sürüş modunun çalışması ve aracınızın sorunsuz bir şekilde hareket edebilmesi için herhangi bir komut ya da müdahale gerekmiyor. Sadece araçta olmanız ve konforlu sürüşün geleceğe göz kırpan keyfini yaşamanız yeterli.

 

4.1—Kısaca bu seviyede araç, insan girişi gerektirmeden çalışabiliyor. Tamamen sürücüsüz araç seviyesidir.Kısaca Araç tüm sürüş fonksiyonlarını kendi başına icra eder. Ve bu esnada insan müdahalesini kabul etmez.

 

4.2--Yüksek otomasyon – Bu seviyede Araç, sürücünün gözetimine ihtiyaç duymadan normal çevre koşulları altında bir yolculuğu otonom olarak tamamlayabilir.

 

5.Seviye--Tam otonom, yani beşinci seviye sürüş ise artık aracın insan faktörüne ihtiyaç duymadığı, gelecekten iyi bir haber niteliğindeki sürüş deneyimini yansıtıyor.

 

5.1-- Son seviye olan beşinci seviyede araç, her ortamda tam otomasyonla çalışabiliyor.

 

5.2--Tam otonomi - Araç, herhangi bir çevresel koşulda bir yolculuğu özerk olarak tamamlayabilir.

 

5—Kullanılan Teknoloji: Otonom araçlarda kullanılan teknolojiler:

 

1--Sensörler,

 

2--görsel veri kaynağı kameralar.

 

2.1--Yalnızca kamera verileri bazen hatalı sınırlayıcı kutular çizer ve bu nedenle kötü tahminlere yol açar. Bunun nedeni, stereo kameraların sağladığı yüzeysel bilginin doğasından kaynaklanırken, lidarın dahil edilmesi, otonom araçlara araç üzerindeki her noktaya kesin mesafe verir.

 

3-- radar ve lazer (LIDAR-tepe radarı) teknolojileriyle,

 

4--ses, sıcaklık gibi birçok farklı türde veriyle çalışıyor.

 

5--Birçok noktada, tek kaynaktan değil, çok kaynaktan veri toplanarak-bu veri eğitilmiş yapay zeka ile değerlendirilerek  güvenlik düzeyi artırılıyor.

 

6—Detay-Sistemler:

 

1--2006 yılında, Avrupa Komisyonu Intelligent Car Flagship Initiative adlı bir akıllı otomobil geliştirme programı oluşturdu . Bu programın hedefleri :

 

1--Uyarlanabilir hız sabitleyici Şeritten ayrılma uyarı sistemi

 

2--Uykulu sürücüler için AWAKE projesi

 

3--Önünüzde Kesin Açık Mesafe

 

4--Adaptif farlar OnStar gibi Gelişmiş Otomatik Çarpışma Bildirimi

 

5--Akıllı Park Yardım Sistemi

 

6--Otomatik Park

 

7--Yaya algılamalı otomotiv gece görüşü

 

8--Kör nokta izleme Sürücü İzleme Sistemi

 

9--Ön dökülme sistemi

 

10--Güvenli hız yönetimi

 

11--Trafik işareti tanıma

 

12--Bir otoyolda başka bir arabayı takip etme - Ford ve Vauxhall tarafından kullanılan "geliştirilmiş" veya "uyarlanabilir" hız sabitleyici

 

13--Mesafe kontrol yardımı - Nissan tarafından geliştirildiği gibi

 

14--Ölü adam anahtarı - tanıtmak için bir hareket vardır frenleme Deadman'in otomotiv uygulaması, öncelikle ağır taşıt içine, hem de eklemek için bir ihtiyaç olabilir penaltı anahtarları için seyir kontrolle

 

2--Kara araçlarında otomasyon uygulamaları:

 

1-- Araç takip sistemi

2--Arkadaki engelleri tespit etmek için arka görüş alarmı.

3--Kilitlenmeyi önleyici fren sistemi

4--Çekiş kontrol sistemi (TCS)

5--Merkez diferansiyelli dört tekerlekten çekiş (AWD).

6--Elektronik Stabilite Kontrolü (ESC)

7-- Dinamik direksiyon tepkisi (DSR),

 

5.1—Firmaların Kullandığı Teknolojiler:

 

1—Kia:

 

1--Kia nıngeliştirdiği teknolojilerin arasında "Otoyol sürüş yardım sistemi" yer alıyor. Bu sistem ile otomobil, hem şeritte sabit bir şekilde yoluna devam ediyor hem de önde bulunan otomobille arasındaki mesafeyi güvenli düzeylerde tutuyor.

 

1.1--Kia'nın geliştirmeye devam ettiği "Tıkalı trafik yardım sistemi" ile yüksek ve orta yoğunluğa sahip trafik ortamında öndeki otomobil izlenecek ve sürüş daha güvenli hale gelecek.

 

3--Park etmeyi kolay hale getirmek isteyen marka, otomobilin en düşük sürücü eforuyla kendi kendini dik veya paralel bir şekilde park etmesini sağlayan Akıllı park sistemi"ni geliştirmeye devam ediyor. Bu sistem ile sürücü belli bir mesafede akıllı tuşa basarak otomobilin kendi kendini park etmesine olanak sağlayacak.

 

2—Volkswagen:

 

 1—Volkswagen in Yeni Arteon’da 210 km/s hıza kadar sürüş imkânı sağlayan, yarı otonom sürüş asistanı “Travel Assist” sistemi ilk kez kullanılıyor.

 

2-- “Travel Assist” özellikle şehir içi trafiğin yoğun olduğu ve yol çalışmalarının bulunduğu bir rotada sürüşü daha güvenli ve daha rahat hale getiriyor.

 

3--Sezgisel Adaptif Hız Sabitleyici “Predictive ACC”, Travel Assist'in ayrılmaz parçalarından biri olarak öne çıkıyor. Adaptif Hız Sabitleyici otomobilin hız sınırlarına, virajlara ve kavşaklara uygun hız adaptasyonuyla hızlı bir şekilde uyum sağlamasına yardımcı oluyor.

 

4--Bunun yanı sıra, Şerit Takip Asistanı “Lane Assist”,

 

5--yaya algılama özelliğine sahip Ön Bölge Asistanı “Front Asist”,

 

6--yarı otonom sürüş asistanı “Travel Assist”’in diğer bileşenleri olarak dikkat çekiyor.

 

3—Nissan:

 

1--Nissan ProPilot da dahil olmak üzere birçok mevcut sistem, düzgün bir otoyolda oldukça belirgin olan şeritleri takip etmekte oldukça başarılı ancak işaretsiz, kırsal bir yola gelindiğindeyse işler değişmeye başlıyor zira otonom bir aracın hesaplama yapması için mevcut çok fazla değişken ortaya çıkıyor. Bu noktada tüm araçları aynı potaya koymak ise biraz mantıksız oluyor.

 

4—Tesla:

 

1--Tesla ve diğer tüm sürücü sistem destekleri şu anda Seviye 2 ile Seviye 3 arasında değişen sistemleri kullanıyor.

 

6—Güvenlik:

 

1--Elektronik donanım, yazılım, sensör ve haberleşme sistemlerinde arıza oluştuğunda ya da

 

2--yol güvenliğini tehlikeye düşüren aksamalar gözlemlendiğinde veya

 

3--siber saldırıya maruz kalındığında araç kendisini emniyetli bölgeye çekecektir.

 

4--Buna rağmen bir kaza olduğunda, aracın kara kutusu ve yol elektronik altyapı sağlayıcısının kayıtları incelenerek bunun neden oluştuğu ortaya çıkartılacaktır.

 

7—Otonom Sürüşün Faydaları:

 

1--Yaşlı ve engelli insanların ulaşım problemlerini çözebilir, yalnız seyahat

edebilmelerine imkân sağlar.

 

2--Seyahat esnasında diğer aktivitelere vakit ayırabilme imkânı sağlar (çalışmak,yazmak, telefonla konuşmak, yemek yemek, uyumak, okumak, etrafı izlemek gibi)

 

3--Alkollü iken veya tedavi altındayken bana istediğim yere gitme imkânı verir.

 

4--Park etme sıkıntısı olmadan beni işe ve toplantıya götürebilir.

 

5--İnsanların kullandığı araçlara göre daha güvenlidir.

 

6--Yakıttan tasarruf yapılmasını sağlar.

 

7--Araçların egzoz emisyonunu azaltır.

 

8--Trafikte daha az kaza meydana gelir.

 

9--Trafik sıkışıklığının azalmasını sağlar.

 

10--Kazalara acil yardımın hızlanması sağlanır.

 

11--Meydana gelen kazalar hafif şiddetli olur

 

12--Seyahat sürelerinin kısalmasını sağlar

 

13--Sigorta pirimi ödemelerinin düşmesini sağlar

 

7.1—Riskler:

 

1-- Tesla Motor'un Tesla Model S'deki otomatik sürüş sistemini içeren bir ölümle sonuçlanan kayıtlı bir olayı var. Kaza raporu, kazanın sürücünün dikkatsiz olmasının ve otopilot sisteminin önündeki engeli tanımamasının bir sonucu olduğunu ortaya koyuyor.

2--Otomatik sürüş sistemlerindeki bir diğer kusur, hava durumu veya başkalarının sürüş davranışı gibi öngörülemeyen olayların, aracın çevresini izleyen sensörlerin düzeltici eylem sağlayamaması nedeniyle ölümcül kazalara neden olabilmesidir.

 

7.2—Diğer Otonom Araç-Sistem Çalışmaları:

 

1—Kendini dengeleyen motosiklet-Binicisiz motosiklet projeleri

 

2—Otonom otobüs-Otonom Kamyon

 

3—Otonom Tren-Otonom Tramvay

 

4—Otonom uçak(otopilot)-Otonom teslimat droneleri

 

5—Otonom deniz sistemleri- Otonom tekneler-Otonom sualtı robotu


6—Otonom robotlar

 

7—Endüstri4 tam otomasyon fabrikalar

 

8—Ülke Çalışmaları:

 

1--Hollanda, otonom araç adaptasyonu için komşu ülkeleriyle işbirliği halinde. Amsterdam’dan Antwerp’e, Rotterdam’dan Ruhr Vadisi’ne kadarki ana rotalar için 100’den fazla otonom tırdan oluşan bir taşıt grubunun lansmanını yapmayı planlıyor.

 

2--Singapur, önde gelen bir üniversitenin işbirliği ile inşa ettiği test kasabasında, trafik ışıkları, otobüs durakları, gökdelenler ve yapay yağmur makinesi ile oldukça nemli, tropikal hava şartları oluşturarak otonom araçların test sürüşlerini gerçekleştiriyor.


3—Norveç:Otonom araçların umumi yollarda test edilmesini yasallaştıran Norveç, aynı zamanda küçük ölçekli otonom otobüs servisleri işletmeye başlıyor. Ülkede bir otonom taksi pilot uygulaması da 2019 için planlanmış durumda.

 

4--Finlandiya otonom araçların kış şartlarında çalışması ve otonom otobüs hizmetleri üzerine yoğunlaşıyor. Aynı zamanda sarı yol çizgilerini otonom araç dostu olan beyaz çizgilere çeviriyor.

 

5--İsrail’in otonom araç konusundaki gücü ihracat odaklı teknoloji sektörüne dayanıyor. Bu sayede teknoloji ve inovasyon endeksinde yükselen İsrail, aynı zamanda endüstriyel işbirlikleri, yatırımlar ve genel merkezler konusunda da ölçümler yapabiliyor.

 

6—Çekya:Yeni otonom araç test bölgeleri ile pilot uygulamalar yürütebilen Çekya, yerel araç üretimi alanında da ön plana çıkıyor.

 

7—Macaristan:Otonom araçların test edilmesi konusundaki yasal değişiklikler ve ticari pilot uygulamalarının yanı sıra aktif bir startup ekosistemine sahip olması, Macaristan’ın listeye girişini ayırt edici kılıyor.

Geçen yıl listenin üçüncü sırasında yer alan ABD, halihazırda dünyanın önde gelen otonom araç firmalarına ev sahipliği yapıyor ve çok sayıda test sürüşü gerçekleştiriyor, ancak otonom araçlar konusunda ulusal düzeyde güçlü bir yaklaşımı bulunmadığı için,bu yıl dördüncülüğe geriledi.

 

Kaynak:

1--Bilim ve Teknik-Kasım 2020--https://comma.ai

2-- https://www.lexus.com.tr/

3-- https://www.sabah.com.tr/

4-- https://avivasadijitalgaraj.com/

5-- https://oto.net/otomag/

6-- https://dergipark.org.tr/tr/

7-- http://www.ikev.com.tr/tr

8-- https://www.milliyet.com.tr

9--https://satinalmadergisi.com/

10--https://tr.qaz.wiki/wiki




Makalenin İzlenme Sayısı : 850

Eklenme Tarihi : 15.11.2020

Önceki sayfaya geri dön.