Kompanzasyon Panosu Uygulamaları:
1--Kompanzasyon:
1.1--Alternatif akımda devrenin endüktif (motor)veya kapasitif(bobin) olması dolayısıyla Faz farkının oluşması, reaktif güç oluşması demektir. Bir sistemin görünür gücü değişmez, ancak faz farkına bağlı olarak görünür gücün bileşenleri olan aktif ve reaktif güç değişir.
1.1--Aktif güç görünür güce eşit olup bu güçle ve cihaz,motor vs maksimum iş verimi alınır. Devrede işi aktif bileşen yapar, reaktif bileşen her döngüde şebekeden çekilir ve döngü bitmeden geri şebekeye verilir.
1.2--Verimin artması ve şebekenin reaktif güçten kötü etkilenmemesi için endüktif sistemin girişine bir kompanzasyon kondansatörü bağlanır ve devrede üretilen rekatif güç şebekeye verilmeden kondansatörlerde depolanır.
1.3--Motor devreye girerken de bu kondansatörler depoladıkları reaktif gücü motorlara geri verirler. Dolayısıyla şebeke sistemi saf resistif bir sisteme yakın olarak görür ve şebekeyle sistem arasında reaktif güç alışverişi olmaz.
1.4--Türkiye'de EPDK tarafından enerji tasarrufu için Karar No:284/2 Karar Tarihi: 8/1/2004 kararına bağlı olarak 9 kw üstünde güce sahip işletmeler için zorunlu tutulmuştur. kompanzasyon panosu yapma ve işletme zorunluluğundaki bu işletmelerin proje gücü
1.3.1--9KVA ve üzeri olan işletmeler
1.3.2--İşletmenin proje gücü 50KVA ve üzeri ise harcadıkları endüktif enerji, aktif enerjinin en fazla %20'ü ;kapasitif enerji de aktif enerjinin en fazla %15'i,
1.3.3-- işletmenin proje gücü 9KVA - 50KVA arasında ise harcadıkları endüktif enerji, aktif enerjinin en fazla %33'ü ;kapasitif enerji de aktif enerjinin en fazla %20'si kadar olabilir.
Aksi halde işletme ceza faturası ödemek ile yükümlüdür.
2--Öte yandan Uygulamada fabrikalar, elektrik makineleri, iş makineleri ve motorlar endüktif çalıştıklarından bağlandıkları şebekeye reaktif güç verirler. Verilen reaktif güç aktif gücün dolayısıyla verimin oldukça düşmesine neden olur.
3--Alternatif akımın iki bileşeni vardır.Bunlar Aktif bileşen ve reaktif bileşen.Bu iki bileşen vektörel olarak toplanması alternatif akımı oluşturur.Aktif bileşen direkt akımdan enerjiye dönüşürken,reaktif bileşen bobin vs de harcanır.
3.1--Eğer reaktif bileşen kompanzasyon panosu ile sıfıra yakın olarak azaltılabilirse ,kompanzasyon panosu öncesi olan 0.85 olan aktif güç çarpanı-faktörü panonun kurulması ile 0.99 a çıkar ve saatten geçen reaktif bileşen için para harcamamış oluruz.
3.2--Kısaca kompanzasyon panosu kurulumu ile elektriğe % 30 daha az para öderiz.
4-- Bağlantı gücü 9 kw a kadar olan İmalata vs dayalı İşyerlerinde reaktif enerji tarifesi-indirminden-elektrik indiriminden yararlanmak için kompanzasyon panosu kurmak kesinlikle uygun olacaktır.9 kw ın üstünde kanunen kurmak zorunludur.
5--Bu panonun kurulumu ile elektrik ücret ödemelerinde % 30 daha az ödeme imkanı sağlanmakta ve pano 6-12 ay içerisinde kendini amorti edebilmektedir.
5.1--Kompanzasyon panosu kurmak ,özellikle motor kullanan işyerleri,teknik okullar,atölyeler vs için kesinlikle gereklidir.
6--Kompanzasyon panosunun dışarıda bir firmaya yaklaşık Kurulum maliyeti kwh başına 35TL(11.8.2011) alınabilir.
7--Panonun kurulması sonrası Firmanın ne kadar elektrik tükettiği elektrik faturasından belli olacaktır.
8--Panonun kurulum sonrası işlevine yerine getirip getirmediği elektrik tüketiminden çek edilmelidir.
9--Elektrik kesilmelerine karşı iş akışının iş makinalarında-motorlarda devam etmesi için kullanılan işyeri jeneratörü dışında ,firma tarafından güç ünitesi de kullanılıyorsa , bu güç ünitesini kullanımına bağlı şebekede alternatif akım harmonikleri ortaya çıkar.
9.1--Bu harmonikler de sistemle rezonanasa girerek kompanzasyon panosunun verimini düşürür hemde kompanzasyon panosunu bozabilir.
9.2--Bu nedenle kompanzasyon panosu kurulumunda sistemde güç ünitesi de varsa kompanzasyon panosuna ,panoyu korumak için harmonikleri de süzen aktif harmonik filtresi grubuda panoda mutlaka kurulmalıdır.
10-- Konutlarda floresan lambalara bağlı reaktif güç harcaması için oldukça fazla floresan lambanın oldukça uzunca bir süre yanması gerekmektedir,
bu durum da konutlarda gerçekleşen reaktif gücün miktarı, sanayiye göre az olduğu için, konutlarda reaktif güç harcaması için bir önlem alınmasına gerek duyulmamaktadır.Ancak yin de ev tipi prize takılabilen kompanzasyon cihazları kullanılabilir.
10.1--Mesken abonelerinde,yani tek fazla beslenen abonelerde yada bağlantı gücü 9 kw a kadar olan abonelerin reaktif enerji tarifesinden yararlanabilmeleri imkanı olmadığı için kompanzasyon panosu kurmalarına gerek yoktur.
2--Kompanzasyon ve Kompanzasyon Panosu Kontrolu:
1--Sanayi tesislerinde kullanılan elektrikli cihazların,elektrik enerjisi tüketimine bağlı olarak,oluşan aktif-reaktif-kapasitif tüketimi,bu tesise kompanzasyon panosu kurulumu ile faturanın aktif tüketim lehine değiştirilmesini sağlar.Bu imkan ile faturalarda elektrik idaresinin sağladığı indirime bağlı olarak %30 e varan oranlarda daha düşük fatura ödenmesi mümkün olur.
2--Kompanzasyon panosu kurulumu ;ilgili elektrik firmalarınca kurularak ;sanayicilerin,önemli sürekli bir gider kaynağı olan elektrik enerjisi ödemelerinin %30 daha az olarak ödenmsini mümkün kılar.
3--Panoda kullanılacak kondansatörlerin ve diğer elektrik malzemelerinin kalitesi,panonun amacını yani reaktif tüketimin minimuma indirilmesini sağlamak zorundadır.
4--Pano kurulduktan sonra aşağıdaki panonun doğru olarak çalışıp-çalışmadığı şekilde kontrol edilebilir.
1-Yeni gelecek fatura,eski faturanın ödentisinin yaklaşık %30 daha az olmalıdır.
2-Dijital sayaçda pano öncesi ve sonrası ay a ait fark tüketimleri- aşağıdaki okumalar yapılmalıdır.
5--Sayacın dijital gösterge ekranı altında bulunan küçük düğmeye basarak aşağıdaki kodlardaki tüketimler ,kodlar düğmeye basılarak ekrana getirilmek suretiyle okunmalıdır.
Kod Örnek Tüketim farkı
1.80…….252.92….. T.Aktif=a
5.80…….31,94…….T.Reaktif=r
8.80…….20,74…….T.Kapasitif=k
Sağlıklı bir kompanzasyon panosunda aşağıdaki oranlara yaklaşılmış olmalıdır.
1-r/a=Reakatif Tüketim/Aktif Tüketim<=0,25 ….....r/a=31,94/252,92=0,1239 iyi
2-k/a=Kapasitif Tüketim/Aktif Tüketim<=0,15 ……k/a=20,74/252,92=0,082...iyi
k/a=0(ideal