Jetlag:

1--Dünya çevresinde batıya ve doğuya doğru  5 saatten fazla süren uçuşlarda jetlag belirtileri ortaya çıkıyor ve uçuş 5 saat sürmüş ise jetlag belirtileri 5 gün sürebiliyor.

1.1—Jetlag sık sık yolculuk yapan uçuş personeli,uluslararası şirket yöneticilerinin uçuşlarında kronik bir hal alabilmekte.

2—Uzun süre uykusuz araba kullanmak kısmen jetlag a neden olabilmekte.

3—Jetlag durumunda , uykusuzluk,gündüz uyuma isteği,rahatsızlık,düşünsel faaliyetlerde yavaşlama,sindirim sistemi rahatsızlıkları,güçsüzlük,halsizlik,düzensiz uyku,vucudun susuz kalması, gibi rahatsızlıklar oluşabilmekte.

3.1—Jetlagın etkilerini azaltmak için uçuş öncesi,yolculukta birkaç gün önce , biyolojik saati sıfırlamak için batıya uçuşlarda uyku saatini 1-2 saat öteleme-akşam parlak ışıkta kalmak,doğuya uçuşlarda uyku saatini 1-2 saat öne çekmek,sabah parlak ışıkta kalmak.

3.2—Uçuş öncesi yeteri kadar uyku almak ve uçuş saatini uyku saati dışına çekmek.

3.3—Varılan yerde  jetlag a bağlı oluşan Halsizlik 1-2 gün içinde uygun diyet,istrahat ve uykuyla düzelebilmekte.Jetlag daki rahatsızlıklar biyolojik saat yerel saate uyum sağlayana değin  sürmekte .

3.4--jetlag durumu varılan yerde kişiyi uyanık kalmaya zorlamakta-sürmekte.

3.5--Jet lag genelde iyi seyirli olup,kendi kendine düzelmekte.Uçuş gece uçuşu nedeniyle uykusuz kalındıysa varılacak yerde gün içinde 20-30 dk şekerlemeler yapılabilir.

4—Jetlag özellikle batıdan doğuya uzun süreli gündüz uçuşlarında daha fazla görülebilmekte.

5—Jetlag a gençler ve çocuklar daha dirençli ve değişime daha fazla uyum sağlayabilmekte.

6—Seyahat süresince hareketin kısıtlanması(çözüm olarak seyahat sırasında koltuğa çakılıp kalınmadan sık sık koridorda yürümek),kabinde havanın kuru olması,içki içilmesi(içki içilmemesi),yeterli sıvı alınmaması(sık sık su içmek-kola değil)farklı yemekler direnci kırabilmekte.Yolculuk boyunca bolca sıvı tüketilmeli,kafeinden özellikle alkolden uzak kalınmalı.Uyku ilacı alanlar kesinlikle alkol almamaları gerekir.

6.1—Yolculuk süresince pıhtı atımına karşı,sık sık pozisyon değiştirme yapmak,bilet alırken pencere kenarı ve orta sıra yerine aralardan koltuk almak,koltuğa çakılmamak,sık sık koridorda yürümek,pıhtı atma eğilimi olan yaşlı vs hastaların doktora danışarak kan sulandırıcı ilaç almaları uygun olabilir.

7—Jetlag tedavisinde geç saatlere kadar uyanık kalmak uyum süresini uzatır.Tedavide gidilen yerde de gece aynı saatte yatmaya devam etmek ve uyanmak gerekir ,gidilen yerde Sağlıklı diyet yapmak,alkol-kafein(kahve,kola vs) uyarıcıları azaltmak-egzersiz yapmak uygun olacaktır.

8—Biyolojik saatimizi dengeleyen en önemli hormon melatonin hormonudur.Jetlag tedavisinde ,varılan yerde doktor önerisiyle batıya uçuşlarda gecenin ikinci yarısında ,doğuya uçuşlarda  uyku saatinde 0.5 mg olarak alınabilir.

8.1--Yine varılan yerde biyolojik saati ayarlamak için batıya uçuşlarda gece parlak ışığa çıkmak-doğuya uçuşlarda sabah erken parlak ışıkta(güneşin doğuşu vs) kalmak uygun olacaktır.

8.2—Varılan yerde Uykusuzluk çekilirse doktor önerisiyle zolpidem,eszopiklon gibi uyku ilaçları alınabilir.

9—Varılan yerde yine gece uyku düzeni için gün ortasından sonra kafeinli içecekler(kahve,kola, çikolata vs ) içilmemesi-yenilmemesi uygun olacaktır.

Kaynakça:NTV Bilim-Ocak 2011-S:72-73