1--Kazan dairesi ve bacaların yapımında aşağıdaki hususlara uyulur.
1-- Kazan daireleri:
1.1-- Kazan daireleri yakıt cinsine göre boyutlandırılmalıdır.
1.2-- Kazan daireleri içe ve dışa açılan iki adet kapısı olacak şekilde düzenlenmelidir.
1.3-- Kazan dairesinin kapıları yanmaz malzemeden yapılmalı( içi taş yünü kaplı DKP sac) ve direkt merdiven boşluğuna açılmamalıdır. Koku, sızıntı ve yangın halinde dumanın bina içine girmesini engellemek için arada küçük bir giriş odası yapılmalı, bu odanın kapıları sızdırmaz olmalı ve alta eşik konulmalıdır.
1.4-- Kazanların önü ve arkası ile sağ ve sol yanında her türlü bakım-onarım ve müdahalenin yapılmasına imkan sağlayacak açıklık bulunmalıdır.Örneğin 50 cm.
1.5-- Kazan dairesinde kullanılan yakıt türüne göre gerekli olan temiz havanın temini ve egzost havasının atılabilmesi için yeterli havalandırma sağlanmalıdır.
1.5.1--Alt havalandırma+üst havalandırma-50x50 cm pence alanın altta kalan 50x25 cm alandan yere kadar kanal-üsttte kalan 50x25 cm alanın menfezli yapılması. Bu işlemin sağlıklı olması için kuranglez yapılmalıdır.
Bu uygulama ile gaz yakıtlı cihazlar için kanal yapma imkanı da sağlanmış olacaktır.
1.5.2-- Temiz hava giriş bacası ağzının zemin düzeyinde, pis hava atma bacası ağzının ise tavan düzeyinde olması sağlanmalıdır.
1.5.3-- Katı ve sıvı yakıt kullanılan tesiste taze hava emiş menfez kesiti-Üst Havalandırma, duman bacası kesitinin %50 sinden az olmamak üzere
50 kW’a (43 000 kCal/h) kadar 300 cm2, sonraki her kW için 2.5 cm2 ilave edilerek
(A=300+KW.2.5 cm2 bulunan değerde,
egzost baca kesiti ise-Alt Havalandırma duman bacası kesitinin %25′i kadar olmalıdır.
1.5.4--Gaz yakıtlı kazanlarda ise taze hava emiş menfezi duman bacası ve egzost bacası kesitleri gaz firmaları ve ilgili gaz dağıtım kuruluşlarının istediği usul ve hesap değerlerine göre belirlenmelidir. Kazan dairelerinde doğal havalandırmanın yapılamadığı durumlarda cebri havalandırma uygulanmalıdır.
1.5.4.1--Bu durumda;
1- Sıvı yakıtta bu havalandırma kapasitesi kazanın her Kw’ı için 0.5 m3/h olmalıdır.
2- Cebri havalandırmalı sıvı yakıtlı kazan dairelerinde;
Vantilatör kapasitesi = (Brülör fan kapasitesi + aspiratör kapasitesi) x 1,1 olmalı ve fanın brülörle aynı anda birlikte çalışması sağlanmalıdır.
3- Katı yakıtlılarda mutlaka doğal havalandırma yapılmalıdır.
1.6-- Kazan dairesinin dış duvarı olması veya ısı merkezinin ayrı bir binada bulunması halinde, kazan dairesi taban alanının 1/12 si kadar dış duvarlara pencere konulmalıdır.
4- Gaz yakıtlı kazan dairelerinde bu seçimler, gaz firmaları ile gaz dağıtım kuruluşlarının kriterlerine göre yapılacaktır. Sadece emiş veya egzost yapılan yarı cebri havalandırmalı kazan dairelerinde negatif basınç oluşacağından bu tür sistem uygulanmaz.
1.7-- Kazan dairesinde farklı yakıtlı kazan varsa en yüksek değerdeki baca ve havalandırma kriterleri esas alınmalıdır.
1.8-- Soğuk bölgelerde ve sürekli kullanılmayan kazan dairelerinde donmaya karşı tedbir olarak havalandırma panjurlarını otomatik kapayan donanım yapılmalıdır.
1.9-- Kazan dairesinin yüksekliği TS 2192′ye göre hesaplanmalıdır.
1.10-- Kazan kullanıcılarının kullanılan yakıt cinsine göre eğitimleri yaptırılarak sertifikalandırılmaları sağlanmalıdır.
1.11-- Sıvı ve gaz yakıt kullanılması durumlarında kazan daireleri, gerekli tedbirleri almak koşuluyla çatıda tesis edilebilir. Bu durumda;
1.12—Çatı Kazan Daireleri:
1- Statik hesaplarda kazan dairesindeki yüklemenin etkisi dikkate alınmalıdır. (Yaklaşık 1000-2000 kg/m2)
2- Çatının altında ve yanındaki mahallere rahatsızlık verebilecek etkileri aktarmamak için yeterli akustik yalıtım(içten 1,5+1,5 cm perlitli sıva) uygulanmalıdır. Kazanların altına titreşim izoleli kaide yapılmalıdır.
3- Kazan dairesinden çıkış için uygun merdiven yapılmalıdır. Kapı ve pencereler kaçış yönünde, kilitsiz ve kolay açılabilecek şekilde düzenlenmelidir.
4- Yakıt boru hattı doğal havalandırmalı, kolay müdahale edilebilen bir dikey tesisat kanalı veya merdiven boşluğunda duvara yakın olacak şekilde düzenlenmelidir.
5- Havalandırma ve diğer kriterler bodrum kazan daireleri ile aynı olmalıdır.
6--Kazan Daireleri-Detaylar:
1-- Kazan Dairesi Pis Suyu için, Pissu Çukuru+Pissu Pompası(2 m3/h-8 mss)+Rögar
2--Kazan Sayısı:
2.1--Toplam Isıl Kapasite 750 Kw- 650.000 kcal/h aştığı durumda ,Hastanelerde 1+1 (Yedek) 2 Kazan.
2.2--Toplam Isıl Kapasite 2000 Kw-1.720.000 kcal/h aşması halinde,1/3+1/3+1/3 Uç Kazan
2.3--Kullanım Sıcak su ihtiyacı için ya kat istasyonu yada ayrı bir kazan-kat kaloriferi kurulması-kullanım sıcak su üretiminin ısıtma kazanlarından bağımsız olması uygun olacaktır.
3--Kazan dairesi boyutları:
1—Yükseklik: kiriş altı net 3m ve kazan yüksekliği kiriş altı yükseklik 2 olmalı.
2--kazan dairesi minimum eni= 2xkazan uzunluğu + (1...3)m
4--Kazan dairelerinde içe ve dışa açılan yanmaz malzemeden-basbar kapı iki çıkış kapısına açılmalı
5--Kazan Dairesi Havalandırması İçin bodrum katlarda kurangulez Yapılabilir.
6--Kazan Dairesi Havalandırmasında
1--Temiz Hava Girişi Zemin Yüzeyinde-30x60 cm/
2--Pis hava atma bacası ağzı tavan düzeyinde-30x60 cm olacak.
7--Kazan Dairelerinde Lambalar Duvarda Kiriş Altından 50cm aşağıda (doğal gazlı kazan darilerinde)+gaz kaçağı alarm sensoru yerden 10 cm yüksekte monte edilmelidir.
8--Kazan İçin Yerden 30 cm Yüksekte Titreşim Yalıtımlı Beton Kaide Yapılmalı Titreşim Yalıtımı İçin Sert-Dayanıklı Malzeme Konulmalı (Mavi-XPS-Stropor) Ve Klima Santralleri İçinde Yine Titreşim Yalıtımlı Kaide Ve Santralin Lastik Takozlarla Betona Cıvata İle Birleştirilmesi.
9--Bacalar İçin, baca saftı mümkünse iç duvarda ve mümkünse asansör veya merdiven kovası yanına yerleştirmek+aynı düşeyde direkt çıkması
10--Katı ve sıvı yakıtlı kazan bacalarının ateş tuğlası veya içi dolu tuğla ile yapılması- gaz yakıtlı kazanlarda ayrıca çift cidarlı baca paslanmaz çelik olmalıdır.
10.1—Kazan dairesini çatı katında tesis edildiğinde baca boyundan-masrafından tasarruf edilir.
10.1--Baca mahyadan 1m daha yükseklikte olmalıdır.
11--Bacanın en altında temizleme kapağı ve gaz yakıtlı kazanlarda drenaj düzeni düzeni ve topraklama yapılmalıdır. drenaj düzeni sifon olacak biçimde kanalızasyona bağlanmalı/sıfon olmaz ise kanalizasyon metan gazı bacada patlayabilir.
12--Yakıt tankı tabanı brülor ekseninden 20-30 cm yükseklikte ve beton kaide üzerinde olmalı--yanlarda 60cm/kapı tarafında 150 cm mesafede açıklık olmalı-yakıt tankı odasında demir kapı olmalı. Tank yatık silindirik tip olmalıdır. yakıt tankı havalık ve doldurması çelik boru olmalıdır.
13--Başlıca tesisat şaftları 1--baca şaftı, 2-kalorifer ve sıhhhı tesisat boruları şaftı, 3-klima ve havalandırma kanalı şaftı, 4-elektrik şaftı, 5--pissu saftları, 6--mutfak aspiratör saftları ve bunlar ayrı ayrı olmalıdır. birleştirme yapılamaz.
14--Kazan dairesi doğalgaz alarmı bekçi-güvenlik odasına yada kapıcı dairesine bağlanması uygun olacaktır.Ayrıca İnşaat alanı 5000 m2 büyük binalarda aydınlatma izleme ve kazan izleme sisteminin aynı yere kurulması uygun olacaktır.
6.1--Kazan Dairesi Alanı-Önerilen Ölçülendirme Tablosu:
Faydalı | Önerilen Kazan | Alt | Üst | Doğalgaz Kazan |
1000 | 14 | 30x45 | 30x25 | 23 |
1500 | 18 | 30x45 | 30x25 | 28 |
2000 | 22 | 35*50 | 35x25 | 33 |
2500 | 27 | 40x60 | 40x30 | 37 |
3000 | 32 | 40x60 | 40x30 | 40 |
4000 | 42 | 45x70 | 45x35 | 46 |
5000 | 52 | 50x75 | 50x40 | 52 |
7500 | 70 | 55x75 | 55x40 | 64 |
1--BEP(Binalarda Enerji Performans Yönetmeliği) göre kullanılabilir Katlar Alanı 2000 m2 den büyük binalarda ısıtma sistemi merkezi olmak zorundadır.
2-Bu anlamda Mimari projede vaziyet planı sayfasında Net Kullanım Alanı Hesabı yapılması gerekir.
2.1--Net Kullanım Alanı ; Toplam İnşaat Alanı yada Faydalı İnşaat Alanından daha az bir alan olup,bu alanı hesaplamak için Normal ve Zemin Katlarda Onaylı Proje kat planında Oda,mutfak,banyo,hol,wc,banyo vs ve ortak merdiven sahanlığı yazısı altındaki ortak kullanılan net alanların m2si- alanlar toplanır < 2000 m2 .Merkezi Sistem Gerekmez ifadesi yazılır.
3--Kazan Dairelerinde 2 adet pencere olup,1 adet üst havalandırma penceresi-menfezi ,2.side alt havalandırma menfezi yada yukarıdan aşağı kanalla yere inen menfez dir.
| ||||
Formül....KDA(m2)=0,008*FİA(m2)+8 | | | |
1.2-Yukarıdaki tabloya göre Toplam İnşaat Alanına göre kazan dairesi alanı ve kazan dairesi pencereleri vasistaslı üst havalandırma-yere kadar inen kanallı menfezli alt havalandırma menfezi-penceresi—baca çapı ve merdiven kovasında bir daire içinde yer alan tesisat şaftı ölçüleri bulunmaktadır.
2)-Kazan Dairesi Tasarımı:
2.1-- Bodrum kat da tasarlanabilir. Bu durumda kazan dairesi havalandırması için gereken alt ve üst havalandırma açıklıkları-pencereleri toprak altında kalıyorsa bu durum da ,bu pencereler için kurangulez yapılmalıdır.
2.2—Kazan dairesi özellikle işyerleri için çatıda da tasarlanabilir.Bu durumda :çift cidarlı paslanmaz çelik bacanın boyundan tasarruf edilebilir.
2.2.1--Çatı da iskan edilen kazan dairesinin oluşturacağı gürültüsüne karşı kazan dairesi duvarı çift bims-ytong tuğla arası 16 dans beyaz strafor üzeri perlitli sıva ile örülüp-kazan ve pompa altlarına kauçuk takoz vede boru bağlantıları kompansatörlü yapılarak ses yalıtımı yapılabilir.Ayrıca yaz-kış sıcak su ihtiyacını sağlamak için kurulan bir güneş kolektörü ,kazan dairesine direkt bağlanabilir.
2.2.2--Alt havalandırma için tesisat bacası,üst havalandırma için çatıdan atmosfere açılan 50x50 cm şapkalı baca yapılabilir.Kazan dairesi kapısı hem yangın merdivenine hem ortak merdivene açılmalıdır.
2.3)-- Kazan bacası da 40 cm seçilirse , baca yekpare olarak 40x80 cm yapılabilir ve bu baca ikiye bölünerek yarısı üst havalandırma menfezi ı yarısıda kazan bacası için kullanılabilir.Kazan bacası İçine doğalgaz kazanı için çift cidarlı paslanmaz çelik baca yapılacaktır.
2.4)--Kazan Dairesinde Yerler pürüzlü seramik kaplı olacak
2.5-Makine Projelerinde Uygulama Kriterleri
1--Kazan 20 cm yüksekliğinde beton kaide üzerinde kauçuk tamponlar üzerinde monte edilecektir.
2--Kazan dairesi aydınlatması tavandan 1 m aşağıda duvarda yapılacaktır.
3--Kazan dairesi dışında da ayrıca kazanın doğalgaz vanası olacaktır.Kazan dairesi içinde bekçi odası bağlantılı doğalgaz alarm sensörü olmalıdır.
4--Kazan bacaya 30 derece açıyla bağlanacak ayrıca,baca yere kadar indirilecek ve yerde baca kapağı olacaktır.
5--Kazan-gidiş kolektöründen çıkan borular,katta daire sayısı kadar bir çift gidiş-dönüş (katta dört daire varsa 4 çift=8 adet boru) çıkacak ve borular en üst radyatörden 1 m yukarıda uçlarında hava almak için pürjörler ile sonlanacaktır.
6-- Kartlı(ön ödemeli-önerilen) veya kablolu(sonradan ödemeli) Kalorimetreli ısı dağıtım sisteminde kullanılan elemanlar
a)-Dönüş borularında kullanılan kalorifer için kalorimetreler(kablolu veya ön ödemeli) ve sıcak su için ısı sayaçları
b)-Kablolu kalorimetre sisteminde yönetim odasıyla bağlantısını sağlayan2X0,8 lik TTR kablo bağlantı.Ön ödemeli kalorimetre sistemde bu bağlantı yapılmaz.Sadece ısı sayaçları için yapılmalıdır.
c)-Faturalandırma programını kullanan Yönetim odası bilgisayarı.
2.6--Sistemim Tasarımı:
Merdiven sahanlığında her daire için Bir çift gidiş-dönüş borusunun sadece dönüş borularına önce a)-kalorimetreler için vana+pislik toplayıcı+balans vanası(100 m2 daire için 1000 lt/h ye kalorimetreden ayarlanacak)+kalorimetre+selenoid vana+vana+kolektör ,
b)-Sıcak su için ise vana+ısı sayacı+pislik toplayıcı+ısı sayacı+selenoid kullanılacaktır.
c)—Bu anlamda kalorifer için kalorimetre
b)—Merkezi Boylerden gelen sıcak su için ısı sayacı takılacaktır.
2.7)-Sistemde kullanılan cihazların yaklaşık Fiyatları:
1--Okuma programlı bir sistemde Kalorimetre için fiyat ..... EU/adet ve ısı sayacı için ...EU/adet vede mbus toplayıcılı panel .... EU-bu panele 2x08 TTR kablo çekimi yapılır.Ayrıca kalorifer suyunu kapatmak için kablosuz bağlantılı selenoid vana takılmalıdır ki bu vananın fiyatı da .... EU olmaktadır.Ayrıca mbuslu sistemde opsiyonel faturlandırma programı ..... EU dur.Eğer markezi boyler kullanılmaz ise ki ( şart değildir) sıcak su ihtiyacı… hermetik doğal gaz şohbeni ile sağlanır.Bu durumda boylerden gelen sıcak suyu okuyan ısı sayacı ve onu gerektiğinde kapayan kablosuz selenoid vanaya gerek yoktur.
1--8 Daire İçin: Maliyet Hesabı:Okuma programlı(kablolu) kalorimetre…...... EU x 8 Daire=...... EU +mbus toplayıcı panel…..... EU+Opsiyonel Faturalandırma Programı… .....EU=......+.....+2....=..... EUx2,1=...... TL daire başına maliyet…...... TL
2--Ön ödemeli sistemde ise kalorimetreler ön ödemeli olup ön ödemeli kalorimetre fiyatı 250 EU olup-kredi programı-yazılımı 2000 EU dur.
2--8 Daire İçin: Maliyet Hesabı: ön ödemeli kalorimetre…..... EU x 8 Daire=..... EU +kredi programı yazılımı…...... EU=......+.....=...... EUx2,1=....... TL daire başına maliyet….... TL
3--Büyük sisteler için (20 daireden sonra) ön ödemeli sistem, altında ise mbuslu kablolu bilgisayar bağlantılı kalorimetreler uygulanabilir.Hiçbir şey yapılamıyorsa normal su sayacı gibi ısı sayacı takılır ve sayaçlar okunarak ısı giderleri hesaplanır.
4—Firma adresleri için Alarko, İsta vb. firmaları veya internette google dan kalorimetre adı altında tarama yapılabilir.
5—Ödemede zorluğu önlediği için Ön ödemeli olması sistemler daha avantajlıdır.Bina yöneticisi, yönetim odasındaki bilgisayardan daire sahiplerinin kartlarına hem kalorifer hem de sıcak su için ayrı ayrı örneğin peşin ödenen 100 TL+100 TL lik kontör yükleyebilir ve daire sahibi kartını sayaca okutarak 100 TL lik ısınma ve 100 TL lik sıcak su imkanı elde edecektir.
6—Diğer bir sistem ise kablolu bağlantılı sistemde ise kalorifer ve sıcak su ısı sayaçları,kablo veya telsiz ile yönetim bilgisayarına gelir.Daire sahibin kullandığı kalori hesaplanıp,bunu ödemesi halinde ısı sayacı açık tutulabilir Aksi durumda sayaç yönetici uzaktan kumadalı bağlantı cihazı ile selenoid vanası kapatılacaktır.Bu sistem ön ödemeli sisteme göre suistimale açık olabilir.
7—Başka bir yöntem ise radyatörlerde termostatik vana ve pay ölçer kullanma ile sağlanır..Bu sistemde her radyatörün kullandığı ısı radyatörün pay ölçeri ile ölçülüp ,kullandığı kalori yine ı ısı sayaçlarında olduğu gibi kablo veya telsiz ile yönetim bilgisayarına gelir.Ödeme bu bilgisayardan yapılır ve gereğinde yönetim ilgili radyatörün pay ölçerini kapatır.
3--Kullanılan kazan sistemi
1-- kaskad yani birkaç Kat kaloriferlerinin bir kollektörde toplanması olabilir.Bu sistemde kat kaloriferleri 1 den fazla olup ihtiyaca göre devre girerler.Kollektörde giriş ve çıkışlar aynı doğrutuda olmaz ve kolektör çapı DN100 civarında olabilir.
2-Modülasyonu yüksek (örneğin 0,30 olabilir) atmosferik brülörlü-ekonomizerli yoğuşmalı doğalgaz kazanı olabilir.0,30 modülasyonda kazan kapasitesi 200.000 kcal/h ise ihtiyaca göre 0,30x200.000=60.000 kcal/h e kadar düşebilir ki bu yazın sıcak su ihtiyacı olabilir.
b--Merkezi boyler kullanılabilir.Bu boylerden tesisat şaftından çıkan sıcak su hatları sıcak su için kullanılan daire sıcak su ısı sayacından geçip daireye girer.
9-—Sıcak su ihtiyacı için konutlarda a)-Belli daireye kadar doğalgazlı hermetik şohben b)-Belli dairenin üstünde ise merkezi boyler c)-İşyerlerinde ise merkezi boyler kullanılabilir.
10--Merkezi boyler , çift serpantin ile desteklenebilir.Bu durumda 1-Çatıda güney cepheye 30 C açıyla ki çatı yüzeyine tam yatırılmış(çatı eğimi 30 C) yatırılmış Güneş Panelleri İle sıcak su sağlanabilir ki özellikle yazın oldukça iyi bir uygulamadır.
10.1--Özellikle Bütün bir firmaya ait İşyerleri için kazana bağlı merkezi çift serpantinli merkezi boyler kullanılması oldukça uygun bir çözümdür..Bu boyler ile binanın sıcak suyu güneş enerjisi desteği +kazan tarafından üretilir .
10--Dairelerin sıcak su ihtiyacı için ısı sayacından daireye giren kalorifer hattına bağlı daire içi boylerkullanılarak sıcak su ihtiyacı sağlanabilir ki bu durumda merkezi boylere gerek yoktur.
11--Kullanılacak sıcak su ihtiyacı için kullanılacak sıcak ve soğuk su boru çapları DN20 seçilebilir .Boyler-kazan sirkülasyon pompası ise 0,5 m3/h-2 mss veya 1 m3/h-5 mss seçilebilir.
12--Merkezi kazan sisteminde kazan çıkışı ile baca arasına bağlanan ekonomizer ile baca gazlarının ısısından yaralanılarak kazana giren sıcak su ön ısıtma yapılarak,ısıtma verimi % 30 yükseltilebilir..Özellikle İşyerlerinde bu yapılmalıdır.
13--Kazan için dış ortam ve iç ortam sıcaklığına bağlı kompanzasyon yapılamalı ,bunun için dış-iç ortam termostalarının kazan brülörüne bağlantısını projede gösterilmelidir.
14—Seçilecek Kazan verimi yüksek verimli yoğuşmalı atmosferik brülörlü doğalgaz kazanı olarak seçilmelidir.Bu kazanlar dilimli-döküm olup-yerinde montajları yapılır.Döküm kazanlarda kazan gidiş ve dönüşü kazanı ısıl şoklara karşı korumak için kazan gidiş ve dönüş boruları 3 yollu vana ile birbirine bağlanmak zorundadır.Bu anlamda bu bağlantı çizimi kalorifer tesisat kolon şeması ve kat planında gösterilecektir.
2--Bacalar:
2.1-- Her kazan için standardına uygun ayrı bir baca yapılmalıdır. Ancak gaz yakıtlı kazan bacalarında, gaz firmaları veya gaz dağıtım kuruluşlarınca önerilen kriterlere göre ortak baca uygulanabilir.
2.2-- Kazan bacalarına şofben, kombi, kat kaloriferi ve jeneratör gibi başka cihaz bacalarının bağlantısı yapılamaz.
2.3-- Bacalar mümkünse bina içinde olmalıdır. Zorunlu hallerde, bacanın bina dışında yapılması gerekirse soğumaması için yeterli ısı yalıtımı ve dış koruması yapılmalıdır.
2.4-- Katı ve sıvı yakıtlı tesis bacaları dolu tuğla (içi sıvalı) veya ateş tuğlası ile, gaz yakıtlı kazanlarda ise baca ısıya, yoğuşma etkilerine(çift cidalrlı paslanmaz baca) dayanıklı malzemelerden ve uygun üretim teknikleri ile yapılmalıdır.
2.4.1--Metal bacalarda yanma sesinin yukarılara iletilmemesi için gerekli tedbirler alınmalı
2.4.2--Baca topraklaması yapılmalıdır.
2.5-- Bacaların en altında bir temizleme kapağı bulunmalıdır.
2.6--Gaz yakıtlı kazanlarda temizleme kapağına ek olarak drenaj düzeni yapılmalıdır.
2.7--Bacalar, yanlarındaki bina ve engellerden etkilenmeyecek şekilde tesis edilmeli, bu engellerin en üst noktasından veya münferit binalarda mahya kotundan en az 1 m yükseklikte olmalı ve üzerine şapka yapılmalıdır.
2.8--Bacalar mümkün olduğunca dik yapılmalı, zorunlu hallerde ise yatayla en az 60ø açıda tek sapmaya izin verilmelidir.
2.9--Duman kanalları, çelik malzemeden yapılarak izole edilmelidir. Gaz yakıtlı kazanlarda paslanmaz çelik tercih edilmelidir.
2.10--Kanallar, kolayca temizlenecek şekilde düzenlenmeli, gaz analizi için üzerinde ölçüm delikleri bırakılmalıdır.
2.11--Duman kanallarının yatay uzunluğu dikey bacanın 1/4 ünden daha fazla olmamalı, kanal ana bacaya direkt ve %5 lik yükselen eğimle bağlanmalı, 2 adet 45ø lik dirsekten fazla sapma olmamalı ve 90ø lik dirsek kesinlikle kullanılmamalıdır.
2.12--Baca ve duman kanallarında TS 901′e uygun yalıtım malzemeleri kullanılmalıdır.
2.13--Yüksek binaların bacalarında, genleşme ve bacanın kendini taşıması için gerekli tedbirler alınmış olmalıdır.
2.14--Baca kesiti zorunlu olmadıkça dairesel olmalıdır.
2--Kazan Daireleri--Kazanlarda Enerji Verimliliği
1—Kazan Daireleri Uygulama Detayları:
1.1--Kazan Dairesi Havalandırması: Kazan dairesinde alt ve üs havalandırma yapılmalıdır.
Alt havalandırma için yerden min 40 cm yukarıda 50x50 cm sabit menfez-üst havalandırma içinde yaklaşık 2 m kotundan yukarıdan aşağıya doğru yine 50x40 cm kanallı havalandırma yada tavandan 50 c m aşağıda 50x50 cm vasistaslı pencere yapılabilir.
1.2--Kazan Dairesinin Kaçış Kapıları: Kazan dairesi için biri içe-merdivene ,diğeri dışarıya doğru olmak üzere 2 adet kaçış kapısı olması gerekir.Eğer kazan dairesi 2 Bodrum kat da ise dışarı açılan kapıyı,otopark rampasına açmak- suretiyle hem dışarıya hem de ana merdivene ulaşmak mümkün olabilir.
Eğer Kazan dairesi 1.Bodrum kat da ise ana merdivene bir kapı bırakılır ve dışarı çıkmak için isebahçe tarafında kurangulez tarzında zemine doğru yükselen bir merdiven yapılmak suretiyle çıkış sağlanmalıdır.
1.3--Kazan ve Kombi Bacası:Kazanın bacaya direk ve 30 derece eğimle bağlanması her kazan için ayrı ayrı çift cidarlı paslanmaz çelik baca kullanmak suretiyle baca çıkışı sağlanabilir ve ayrıca, baca altında kurum temizleme kapağının bulunması da gerekir.
1.3.1--Kombilerin ve şohbenler için hermetik(pencereden bacalı) baca kullanılabilir.
1.4--Kalorifer Kolon Boruları:Kalorifer Boruları Kolon şemasında her kolonun Bodrum Kata inişinde 45 derece kırmak suretiyle bodrum tavanında ana hata bağlamak ve 45 derece kırılan boruların üstüne de kosva (kolon boşaltma vanası) konulması gerekir.
1.5--Doğalgaz Kazan Seçimi:Kazanların atmosferik brülörlü,yüksek modülasyonlu dilimli kazan olması uygun olup , verimi yüksek yoğuşmalı kazan veya kombiler seçilmelidir.
1.6--Doğalgaz Bağlantıları:
6.1--Kazan dairesi doğal gaz vanasının kazan dairesi dışında ve de kazana bağlanma noktasında olması.
6.2--Doğalgazlı Kazan dairesi için aydınlatmanın tavandan 1 m aşağıda duvarda olması gerekir.
7--Kazan da sızıntı yoluyla su eksilmesine karşı beslemesi için temiz su hattından kazana hat bağlanması gerekir.
8--Kazan dairesi pis suyu için ızgara kanal yapılması ve pis su tesisatına patlama riskine karşı sifon ile bağlanmalıdır.
9--Kazan dairesinde 1 adet yangın tüpü bulundurulması gerekmektedir.
10—Ses-titreşim yalıtımı vs sağlamak için 2 cm XPS-Mavi Stroforlu Kazan için 20 cm lik betonarme kaide yapılması gerekir.
11--Kazan dairesi için zeminin pürüzlü seramik ile kaplanması gerekir.
2--Kombilerve Kazanlarda Verimlilik İçin Otomasyon
2.1--Üç Yollu Vana Kullanılması:Üç yollu Vana Kullanımı:-Kalorifer kazanlarında gidiş ile dönüş boruları arasında 3 yollu vana kullanılacaktır.
1--Kazan dairesinde kazandan çıkan gidiş-sıcak su alttan pompa kolektörüne girer ve pompadan ana gidişe basılır.
2--Dönüş hattına kapalı genleşme deposu bağlanır ve o da kazana bağlanır.
3--Kazan dairesinde kazan gidiş ve dönüş hatları arasına 3 yolu vana konularak,kazan dönüşünden kazan gidişe bağlantı yapılarak, dönüş suyu kazana dönmeden gidişe katılır.
4--Bu şekilde dönüş suyu sıcaklığından yararlanmak için dönüş suyu belli oranda gidişe katılarak ısı tasarrufu sağlanır.
5--Ayrıca üç yollu vana kullanmanın ikinci bir faydası kazanın daha çabuk ısınması mümkün olur.Aksi takdirde kazanda üretilen sıcak su doğrudan tesisata basılırsa kazanın rejim haline gelmesi uzun sürer..
6--3 Yollu vananın hareketi-açılma oranı için gerekli sinyal kazan-gidiş ve dönüş hatlarına konulan kazan suyu sıcaklık ölçüm farkının bir kumanda devresi kontrolü ile yapılır.
2.2--Ekonomizer Kullanılması:Kazan çıkışında baca girişine ekonomizer-baca gazı ısı geri kazanım sistemi konularak,kazana dönen suyun ön ısıtması ekonomizerde sağlanmak suretiyle yakıt tasarrufu sağlanacaktır.
2.3--Kazan ve Kombi İçin Dış ve İç Ortam Termostadı Kullanılması:
1--Kazan brülörü için iç ortam termostadı ve dış ortam termostadı konulur.İç ortam termostadı 18-19-20 C ye ,dış ortam termostadı ise 16 C ye ayarlanır.Sıcaklık bu değerlerin altına düştüğünde brülör devreye girer. Sıcaklık bu seçilen eşik değerlerin altına düştüğünde brülör devreye girer.
2--İç Ortam Termostadı Kullanmak:
Kazana veya Kombiye Bağlı İç ortam termostadı ile Ortam ısısını genelde düşük tutmak mümkün olur.Bu anlamda odalar için 19-20 derece -yatak odaları için ise 18 C uygun değerlerdir.
2.4--Doğalgazlı kazan seçiminde Yoğuşmalı kazan veya kombiler seçilmelidir.
1--Kalorifer suyu su sıcaklığını ölçen bir sensörle kazan brülörü kumanda ettirilerek gereksiz sıcak su ısıtması yapılmaz ve bu suretle tasarruf sağlanabilir.
2.5--İnverterli Sirkülasyon Pompası Kullanmak:
Kaloriferli kazanların,sirkülasyon pompaları 3 hızlı-inverterli olması. 12.8--Yılda iki kez baca gazı analizi yaptırılarak, kombi-kazan brülör ayarları yeniden ayarlanmalıdır.
3-- Kalorifer Tesisatında Merkezi Sistem:
3.1--Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğine (R.G.S : 27539-01.04.2010 ) göre toplam kullanım Alanı-……..m2<2000 m2 olan binalarda Merkezi Kalorifer Tesisatına ve Kazan Dairesine gerek olmayıp,Kalorifer Tesisatı Kombili Olarak yapılacaktır.
3.2--Merkezi kazan tesisatında kalorifer yakıt paylaştırılması
2.1--Yakıt Paylaşım Yöntemi:
a)--Ön ödemeli-kartlı kalorimetre ile yakıt gideri paylaşımı
b)-Ön ödemesiz-kablolu kalorimetre uygulaması ile yakıt gideri paylaşımı.
3—Kazanlarda Enerji Verimliliği:
1--Kazan Seçimi-Kazanlarda Enerji Verimliliği:
1--Kazanlarda verimin yüksek tutulabilmesi için
1—büyük tesislerde sürekli, küçük tesislerde periyodik olarak baca gazı analizörü kullanma alışkanlığı kazanılmalı,
2--yıllık ortalama verimde kayba uğramamak için,duruş zamanlarının neden olduğu iç soğuma kayıplarının önlenmesi maksadıyla, kazan ve brülör kapasitesinin,baca kesitinin tayininde dikkatli olunmalı(hesaba uygun çaplar seçilmeli),
3--Mümkün olduğunca iki kademeli veya modülasyonlu brülörler tercih edilmeli,
4--kazan suyu sıcaklığı gereğinden yüksek tutulmamalı, mutlaka tam sızdırmaz
kazanlar kullanılmalı, sızdırmazlığın garanti edilmediği kazanlarda otomatik baca kapama düzeneği kullanımı düşünülmeli,
5--1.500.000 – 2.000.000 Kcal/h ve daha büyük kapasiteli kazanlarda yanmanın
sürekli kontrol edilip, brülör ayarlarına sürekli müdahalenin yapılarak verimin sürekli maksimumda tutulabildiği tam otomatik mikro modülasyonlu,yakıt/hava oran kontrollu yakma yönetim ve oksijen trim kontrol sistemleri tesis edilmeli,
6--Mümkün mertebe,doğalgaz gibi hidrojen kökenli yakıtlarda,yanma sonucu baca gazlarında oluşan su buharının sistem dönüş suyu yardımıyla soğutularak yoğuşturulmasıyla,duyulur ısıya ilaveten gizli ısının da kazan içindeki akışkana transfer edilebildiği, daha yüksek verimli, üst ısıl değer kondenzasyon kazanları
veya paslanmaz çelik yoğuşturuculu normal çelik kazanlar tercih edilmelidir.
(Kazanlarda baca-kazan arasına dönüş suyunu ısıtan ekonomizer takılması-yada bunun takılı olduğu yoğuşmalı kazan seçilmesi)
7—Isıtma Kazanlarının mümkün olduğunca 2 kazan olarak yapılması-yaz kış sıcak su üretimi için ayrı bir kazan-kat kaloriferi tercih edilmesi
8—Kazanların çevre dostu ve verimliği yüksek mavi alevli doğalgaz brülörlü kazan olarak seçilmesi
9—Yerde konumlanan kazanlarda kazan altına 20 cm yükseklikte titreşim önleyicili beton kaide yapılması.
Kaynak:Mühendis ve Makina- Kazanlarda Enerji Verimliliği ve Emisyonlar-Abdullah BİLGİN
1.1-- Baca Gazı Emisyonlar
1.1--Oksijen (O 2 ) Oranı:
Doğalgazda…………………...%2-3,
sıvı yakıtta……………………..%3-4,
katıyakıtta……………………%5-6 oksijen oranı
baca gazı analizleri için ideal değer¬ler olarak kabul edilmektedir.
1.2--Karbondioksit (CO 2 ) Oranı:
Doğalgazda ……………….......%11,
sıvı yakıtta……………………...%14,
katı yakıtta……………………. %14 karbondioksit değerleri,
baca gazı analizleri için uygun mertebeler olarak söylenebilmektedir.
1.3--Karbonmonoksit (CO) Oranı:
Baca gazı analizleri de karbonmonoksit miktarı…..100 ppm değerine kadar normal kabul edilebilmektedir.
1.4--Kükürtdioksit (SO2)Oranı:
1--Doğalgaz kullanımında, baca gazında "0" olan kükürtdioksit değeri,……….%0,5
2--kükürt ihtiva eden ithal kömür kullanıldığında….150-200 ppm değerlerinde olabilmektedir.
3-- Kükürtdioksitin, baca gazlarında, düşük sıcaklıklarda, su buharı ile birleşerek sülfirik asite dönüştüğü ve kazanlarda tahribatlara neden olduğu bilinmektedir.
1.5--Azotoksitler (NO X ):
1--Düşük Ocak Yükü , 2--Baca Gazları Resirkülasyon Sistemi , 3--Düşük NOX Brülörleri azotoksitlerle mücadelede etkin yöntemler olarak kabul edilmektedir.
2--Baca Gazı Sıcaklığı (T):
1--Kazanı terk eden baca gazlarının, yakıt cinsine ve içerisindeki kükürt oranına bağlı olarak, mümkün mertebe düşük sıcaklıkta olması istenmektedir.
2--Gereğinden fazla yakıt debisi,
2.1--Yetersiz kazan ısıtma yüzeyi ile
2.2--Duman borularındaki kirlilik, yüksek baca gazı sıcaklığına neden olmaktadır.
3--Baca gazı analizlerinin kazan anma gücüne uygun yakıt debisinde yapılmasıdır.
3.1--Zira, düşük kazan kapasitelerinde baca gazı sıcaklığının da düşük çıkması beklenen bir durum olmaktadır.
4--Yüksek baca gazı sıcaklığı verim kaybı demektir.
5--Baca gazı sıcaklıklarında düşülebilecek minimum değerler, baca gazlarının yoğuşma (çiğlenme) sıcaklığı, ayrıca yakıttaki kükürt (S) dolayısıyla baca gazındaki kükürt dioksit (SO 2 ) ile ilgilidir.
5.1--Baca gazları içerisindeki kükürt dioksit (SO2 ), su buharı (H 2 O) ile düşük sıcaklıklarda reaksiyona girerek sülfirik asit (H2SO4 ) oluşturmakta, bunun sonucu olarak da kazanlarda korozyonla istenmeyen tahribatlar meydana gelmektedir.
5.1.1--20 000 Kcal/h kapasiteli bir kombi tam kapasitede 4.0 kg/h su buharı üretmektedir
5.2--Bu nedenle, içerisinde yoğuşmaya izin verilmeyen normal çelik kazanlarda,
1--doğalgaz kullanımında 130-150 °C,
2--katı ve sıvı yakıt kullanımında 130-175 °C baca gazı sıcaklıkları uygun değerler olarak kabul edilebilmektedir.
6--Yüksek baca gazı sıcaklıklarında brülör ve kazana mutlaka müdahale edilmeli, kısmen kapasite düşürülerek veya kazan borularına türbülatörler ilave edilerek, baca ya kazan borularına türbülatörler ilave edilerek, baca gazı sıcaklığı düşürülmelidir.
6.1--Her 20 °C baca gazı sıcaklık düşümü, verimde %1 artışa neden olmaktadır.
7—Baca gazı sıcaklığını düşürmede etkin yöntemlerden birisi de baca ile kazan arasına kazana girecek suyu ısıtan ekonomizer kullanmak olabilir.
7--Yeni teknoloji ürünü kondenzasyonlu (yoğuşmalı) doğalgaz kazanlarında ise kazan içinde veya kazana entegre yoğuşturucuda, baca gazlarında bulunan su buharının yoğuşmasına izin verilmekte ve
bu maksatla sistem dönüş suyu yoğuşturucudan geçirilerek, doğalgaz için baca gazı çiğlenme sıcaklığı olan 55ºC’ye kadar baca gazı sıcaklıkları düşürülmekte,
7.1--Soğuyan baca gazının ısısına ek olarak, yoğuşan suyun gizli ısısı da kazan içindeki akışkana transfer edilmekte, yoğuşan su miktarına bağlı olarak normal kazanlara oranla %10-15 verim artışı sağlanabilmektedir.
7.2--Alt ısıl değer esas alındığında yoğuşmalı kazan verimleri günümüzde %100’den büyük ifadelerle anılmaktadır.
3—Kazan verimleri Hesabında:
3.1--TS.4041’de kazan radyasyon kayıpları, kapasite ve yakıt cinsine bağlı olarak %0.7-3.0 arasında verilmektedir.
3.2--Baca gazında is ve kurum ile külde ki yanmamış karbon (C) dikkate alındığında, yaklaşık
3.3--kazan verimini belirlerken yanma veriminden radyasyon ve kül kayıpları olarak düşülmesi gereken miktar, yaklaşık olarak,
1—Doğalgazda……. %1,
2--Fuel-Oil-de ……….%2-3,
3--Kömürde İse ………%4-5
olarak kabul edilmektedir.
4--Yakma Sistemleri:
1--Yakıt tüketimin büyük değerlere ulaştığı büyük kapasiteli kazanlarda, verimin kontrolu için tam otomatik mikro modülasyonlu yakma yönetim ve oksijen trim kontrol sistemleri geliştirilmiş bulunmaktadır.
4.1--Sözkonusu sistem ile baca analizleri sürekli ve otomatik olarak yapılmakta, (O2 ), (CO2 ), (CO) ve baca gazı sıcaklığı gibi baca gazı parametreleri ile yanma verimi sürekli izlenmekte,
4.2--yakıt karakterinde ve atmosferik şartlarda olabilecek değişikliklerin önceden ayarlanmış parametrelere etkisi sistemin yakıt/hava ayarına otomatik müdahalesi ile önlenebilmekte,
4.3--Gerektiğinde frekans konvertörlü brülör fanları ile eşgüdümlü çalışarak fan enerji tüketiminden tasarruf sağlanabilir,
4.4--Hassas ve oransal kontrol ile tam yanma sonucu sistem verimi yükseltilerek yakıt tasarrufu sağlanır
4.5--Ayrıca, böyle bir sistem otomatik kalibrasyon ve hata tespitine imkan vermekte ve bina otomasyon sistemlerine de entegre edilebilmektedir.
5—Brülör ve Bağlantıları:
5.1--Tek kademeli brülörlerde, genellikle emiş hava damperi bulunmamakta ve duruş zamanlarında direkt olarak açık kalmaktadır.
5.2--İki kademeli ve oransal kontrollu brülörlerde mevcut olan hava damperi duruş zamanlarında kapanmaktadır.
5.3--Ancak, bir kısım çift kademeli ve oransal brülörde ana şalterden direkt kapatma halinde damper açık kalabilmektedir.
5.4--Bu nedenle brülör kapatılacaksa termostatın sistemi durdurmasını beklemekte yarar görülmektedir.
5.5--Ayrıca, brülör hava damperlerinin tam olarak kapanıp kapanmadığını zaman zaman kontrol etmek gerekmektedir.
5.6--Kazanlarda hava kaçaklarının önlenebilmesi için ön duman kapakları contalı ve tam sızdırmaz olmalı, kapandığında tüm kapak profili kazana düzgün bir şekil de basmalıdır.
5.7--Brülör bağlantı flanşı contalı ve muntazam olmalı, gözetleme deliği kullanım dışında mutlaka kapanabilir olmalıdır.
5.8--Patlama kapakları kasıntılı olmamalı, contalı ve tam olarak kapanabilmelidir.
6—Yakma Sistemi:
6.1-- 1.500.000 – 2.000.000 Kcal/h ve daha büyük kapasiteli kazanlarda yanmanın sürekli kontrol edilip, brülör ayarlarına sürekli müdahalenin yapılarak verimin sürekli maksimumda tutulabildiği tam otomatik mikro modülasyonlu, yakıt/hava oran kontrollu yakma yönetim ve oksijen trim kontrol sistemleri tesis edilmelidir.
7—Detaylar:
7.1-- Kazan, brülör kapasiteleri, baca kesitleri gereğinden büyük olmamalıdır.
7.2--Çift kademeli veya modülasyonlu brülörler kullanılmak suretiyle, brülörlerin yıllık sezonda devrede kalma süresi artırılmalıdır.
7.3--Karıştırıcı vanalarla yapılan otomatik kontrolda, 80-90°C gibi sabit bir kazan suyu sıcaklığı yerine, karışım suyundan +5°C gibi bir değer fazlasıyla, değişken kazan suyu sıcaklığı tercih edilmelidir.
7.4--Brülör giriş hava damperi, brülör bağlantı flanşı,ön duman kapakları, patlama kapağı, gözetleme camı contalı ve tam sızdırmaz olmalıdır.
7.5--Hava giriş damperi olmayan, tek kademeli brülörler ile sızdırmazlığı sağlanamayan kazanlarda, otomatik baca kapatma klapesi tesisi düşünülmelidir.
7.6--Kazanlarda verimin yüksek tutulabilmesi için büyük tesislerde sürekli, küçük tesislerde periyodik olarak baca gazı analizörü kullanma alışkanlığı kazanılmalı,
7.7--Verimde yüksek tutmak için, Paslanmaz çelik yoğuşturuculu normal çelik kazanlar tercih edilebilir.
8—Ölçme Cihazları:
8.1--4 sensörlü baca gazı analiz cihazı..............testo 340 vs tek elle kullanılabilen, kazanlarda ya da endüstriyel motorlarda anlık ölçümler için optimum kullanım sağlayan bir cihazdır.
8.2— Ortamda gaz ölçümleri................Testo 325-335-testo 350 vs SO2,CO,CO2,NO,NO2,H2S ile
8.3-- Termal kameralar.....................( testo 875-testo 881 vs).
8.4—Önerilebilen Firmalar: www.testo.com.tr vs
1--Binalarda-Radyatörde su akışı kontrolu-sıcak su parlak görünüyor.Su tıkanıklığıda görünmekte.
2—Kazanın termal kamera fotoğrafı ile yalıtım kontrolu
Kaynakça: Tesisat Mühendisliği Dergisi Sayı: 95, s. 13-18, 2006--Kazanlarda Enerji Verimliliği-Abdullah BİLGİN
2--Kazan Dairesi- Merkezi Sistem Ekipmanları:
Merkezi sistem kazanlar için:
1--kazan çıkışına bağlı kazana dönüş suyunu baca gazı ile ısıtıp ardından kazana sevk ederek ısı ekonomisi sağlayan ekonomizer
2--Atmosferik brülörlü dilimli döküm doğalgaz kazanı
3--dış ve iç ortam termostadı ve seçilmiş(dış sıcaklık 15 C-iç ortam 20 C) sıcaklık değerlerine bağlı olarak devreye girebilen kazanı
4--Tavandan 1 m aşağıda expruf floresan lamba 5-5--Doğalgaz alarm sensörü olmalı
6--Yangın Tüpü ve yangın dolabı
7--Atık su ızgarası(20x20x200 cm) lik pis su borusuna sifon ile bağlı)
8--Yerler seramik siyah pürüzlü seramik ile kaplı
9--50x50 cm hava menfezi ve bunun 25x50 cm ni bağlı kanallı alt havalandırma yine üstünde 25x50 cm üst havalandırma menfezi
10--Kazan dairesi kapısı yangına dayanıklı bas-aç lı sac kapı ve dışarı-merdivene açılabilir olmalı
11--Kazan için 20 cm yüksekliğinde 5 cm lik 32 dans mavi strapor altlıklı donatılı beton kaide
12--Kazandan su kaybı için kazana 1/2" vanalı temiz su bağlantısı