Gürültü Kontrolu Uygulama Kuralları-Ses Bilgisi:
1--Ses Bilgisi:
1--Temel Bilgi:
1.1-Ses ortamda Dalgalar halinde yayılır.Ses dalgasının saniyedi titreşim sayısına frkekans denir.Birimi Hertz(Hz) dir.Öte yandan ses dalgasının genliği-ses şiddeti vardır.
1.2--Ses dalgaları enerjilerini 3 boyutlu ortamda taşırken, kaynaktan uzaklaştıkça ses dalgalarının şiddeti azalır.
1.2.1--Şiddet ve uzaklık arasındaki ilişki ters-kare ilişkisidir. Bu yüzden kaynağa olan uzaklık 2 katına çıktığında şiddet % 25 ine düşer.
1.2.2--Ses dalgaları 2 boyutlu bir ortamda dairesel olarak yayılır. Enerji korunduğu için enerjinin yayıldığı alan arttıkça güç azalmalıdır.
1.3-- Ses (konuşma) sinyalleri durağan olmayan sinyaller olup segmentlere bölünürse 5-20 milisaniyelik temel elemanlardan oluştukları görülebilir. Konuşma sinyalleri sesli ,sessiz ya da ikisinin karışımı olabilir.
2--Sesin Özellikleri:
2.1-Sesin Yüksekliği: (Pes-kalın sesler ve Tiz-ince Sesler):Sesin tiz veya pes oluşunu belirlemek için sesin frekansları kullanılır. Frekanslar yükseldikçe ses incelir alçaldıkça ses kalınlaşır. Kadın seslerinin frekansı erkek seslerine göre daha yüksektir. Bu durumda kadın sesinin daha ince olduğu ortaya çıkmaktadır.
2.2--Sesin Şiddeti: (Desibel Oranı) Ses dalgalarının genliği arttıkça,sesin yüksekliği artar. Ses şiddeti desibel (dB) cinsinden ölçülür.Örnek olarak kulakta bir rahatsızlık yapan sesin şiddeti 120 dB'dir.
2.3.--Sesin Niteliği :(Sesin Rengi):Çocukluğunuzda annanenizin evinde kaldığınızı hayal edin ve İşte bu olay o horozun sesinin niteliğine bağlıdır.Sesin rengini belirleyen sesin ana frkenas aralığı dışında rengini veren armonikleridir.
2.3.1--Her ana sesin ardından bıraktığı sesleri vardır, bu doğuşkanlar ana sesin karakterini belirlerler. Bu seslere armonikler denir.
2.3.2--Kafeste 4 çeşit bülbül olduğunu. Bu bülbüllerin biri çok değişik ötüyor olmalı ki siz o her öttüğünde o bülbülün öttüğünü anlayabiliyoruz.
2.3.3--Bu sesler ana sesle uyum içerisindedirler, bu güzellik sesin rengini belirler. Örneğin, bir çocuk sesinin tınısı-frekansı genelde bir yetişkinin sesinin tınısından daha büyüktür. Müzik ölçeğinde herbir nota farklı bir tınıya sahiptir.
2.3.4--Doğada birden çok ses beraber bir uyum içerisindedir, bir bahar sabahı bahçenizde kıpırdıyan dallarla ispinoz kuşunun ötüşü, içinizde güzel duygular uyandırır, Doğanın sesleri aynı bir orkestra etkisi uyandırmaktadır.
2.4-- İnsan kulağı, 16 Hz-20.000 Hz arasındaki saf sesleri duyar.
2.5--İnsan seslerinin frekansı 175 Hz. - 7500 Hz. arasında, normal şartlarda konuşma şiddeti olarak da bu aralık 25 dB ile 65 dB şiddetindedir.
2.6--Ultrases ; 20 000 hertz üzerinde (2 – 15 MHz) frekansa sahip işitilemeyen sestir.
2.7--Infrasound (sesötesi) ; frekansı 20 hertz veya altındaki sestir.
2.8--Erkekler daha bas seslere inebilir, kadınlar ise daha tiz seslere çıkabilirler.
2.9--İnsan kulağının en hassas olduğu bölge 1000 ve 5000 Hz arasındaki frekans değerleridir. İnsan bu frekans bölgesinde oluşan sesleri, karşısında konuşan insanı görmeden de algılayabilir.
1.10--Telefon frekans bant genişliği 300 - 3400 Hz.arasındadır.
1.11--Bas sesin frekansı düşük, tiz seslerin ise frekansı yüksektir.
1.12--İnsan kulağının hissedebileceği en az ses şiddeti 1 desibeldir.
1.13--İnsan kulağının tahammül edeceği maksimum ses şiddeti 10-4 Watt / cm2 olup 120 desibele eşittir.
3--Sesin Teknik Özellikleri:
3.1--Seslerin Frekans Aralıkları-( Hertz -Hz) :
3.1.1--Alt Sınır- Üst Sınır:
20..............40..............Alt Kalın ,
40..............80..............Kalın
80.............160.............Üst Kalın ,
160...........320.............Alt Orta
320...........640.............Orta ,
640..........1280............Üst Orta
1280........2560............Alt Tiz ,
2560........5120............Orta Tiz
5120........10240..........Üst Tiz ,
10240......20480..........Tepe Oktav
3.2--İnsan Sesleri Ve Diğer Seslerin Frekansları:
Bas Ses........................................87-340
Bariton Ses...................................90-400
Tenor..........................................128-480
Alto Ses.......................................130-700
Soprano Ses.................................225-1100
Baritone.......................................95-384
Bass...........................................80-320
Alkışlama.............................100-20.000
3.3--Canlıların Duyduğu Seslerin Frekans Aralığı-Hz.
Köpekler............................67-45000
Kediler.................................45-64000
Yarasalar...........2000-(60.000) 110.000(yer harek. dinleme için uygun olabilir)
Yunuslar.................................150-140.000
3.4--Canlıların Çıkardığı Seslerin Frekans Aralığı-Hz.
İnsan........................................85-1100
Kadın Konuşma Sesi..............150-10.000
Erkek Konuşma Sesi..............100-8500
Köpekler.................................450-1080
Kediler.....................................760-1520
Yarasalar.................................10.000-120.000
Yunuslar..................................7000-120.000
3.5--Sesin Ortamda Yayılma Hızı:v(m/sn)
Kuru havada ..................................... 340
Hidrojen gazında ...............................1307
Suda .................................................1500
Camda ve çelikte................................5000
3.6--Enstrümanların Çıkardığı Seselerin Frekans Aralığı-Hz
3.6.1--Nefesli Çalgılar:
Flüt................................256-2304
Obua...............................256-1536
Klarnet........................160-1536
Trompet..........................160-960
Bas Klarnet......................80-480
3.6.2--Yaylı Çalgılar
Keman............................192-3072
Viyola.............................128-1280
Cello...............................64-768
Bass Viyola.....................40-240
2--Gürültü:
2.1-Gürültünün Fizyolojik Etkileri:
1--Yetersiz Konsantrasyon
2--Kaza Riskinin artması
3--Verimde düşüş
4--İletişim Sorunları
5--Hipertansiyon
6--Stres ve Anksiyete(Bunaltı)
8--Uyku Bozukluğu
9--Kulak Çınlaması-Duyma eşiğinin yukarı çıkması
10--Avrupa Birliği Fiziksel Unsurlar Direktifine göre “Günlük gürültüye maruz kalma değeri 80 db ve en yüksek maruz kalma etki değeri de 85 db dir.
11--Sağlıklı bir insan kulağı, 20 mikropascal ile 200 pascal arasında bulunan ses şiddetlerine duyarlıdır. Kulak bu geniş aralıkta rahatça duyar. 20 mikropascal şiddetindeki sese işitme eşiği, 200 pascal şiddetindeki sese de ağrı eşiği denir.
12--Gürültü (ses) ölçü birimi desibeldir. Desibel bir kazanç birimi olup, logaritmik bir ifadedir. Ses alanındaki bu ifade dB=10log K/Ko olarak bilinir. Ko: Sağlıklı bir kulağın işitme eşiği olan 20 mikropascaldır. K: Ölçülen ses basıncı değeridir.
12.1--Logaritmik ifadeden 20 mikropascal, 0 dB'e; 200 pascal da, 140 dB'e eşdeğer gelir.
2.2--Teknik Bilgiler:
2.2.1--Gürültü Kaynakları ve Kaynak Şiddetleri(dB-Desibel)
0 dB-1.10-12 W/m2..............İnsan kulağının duyabileceği en düşük ses- İşitme sınırı-eşik şiddeti
10 dB-1.10-11 W/m2............... Meltem,yaprak hışırtısı
20 dB........Alçak sesle konuşma, Sessiz bir orman.
30 dB-1.10-10 W/m2.......................... Fısıltı (sessiz konuşma)- Kırsal alanda bir ev
40 dB...................Büyük kentte bir ev, Sessiz bir oda
42 dB................................................. Tiyatro salonu
50 dB.......................... Yagmur düşüşü, sessiz ofis, buzdolabı, havalandırma, Şehirde bir büro
52 dB.......................... Küçük bir dükkan
55 dB.......................... Benzin istasyonu
60 dB-1.10-6 W/m2.......................... Restaurant, Bulaşık makinesi, dikiş makinesi, Karşılıklı konuşma
62 dB.......................... .....................Orta büyüklükte bir mağaza
63 dB.......................... .....................Büyük bir mağaza
65 dB............................................... Büyük bir ofis
68 dB.......................... ....................Yoğun trafikte bir ana cadde
70 dB-1.10-5 W/m2............... Yoğun trafik, elektrikli süpürge, saç kurutma makinesi , Dikey matkap
78 dB.......................... ...........Fabrika gürültüsü
80 dB-1.10-4 W/m2.......Çalar saat, metro, fabrika gürültüsü,elektrik süpürgesi, Yüksek sesle konuşma
85 dB.......................... SÜREKLİ OLMASI HALİNDE TEHLİKE SINIRI
87 dB.......................... .....................Sedan bir otomobilde yolculuk
90 dB.......................... .....................Tıraş makinesi, kamyon trafiği, çim biçme makinesi
97 dB.......................... ......................Perçin çivisine çekiç darbesi
98 dB-6,3.10-3 W/m2..........................Büyük orkestra
100 dB-1.10-2 W/m2........ Kar aracı, çöp kamy, müzik seti, Walkm en yüksek sesi, Dokuma atölyesi
110 dB-1.10-1 W/m2......................... Rock konseri-ön sıra, elektrikli testere, Havalı çekiç, ağaç işleri
114 dB.................Çelik bir levhaya çekiç darbesi
120 dB................Uçağın havalanışı, gece kulübü
130 dB................Delici çekiç, Kulakta acı başlangıcı
140 dB-1.102 W/m2........................... Av tüfeği, hava hücum uyarı sistemi,jet uçağının kalkışı
160 dB-1.104 W/m2........................... kulak zarı hasarı
180 dB........................... ...................Roket fırlatıcıs
2.2.2--Bazı Ses Düzeyi(Yoğunluğu) Değerleri:
Normal Konuşma……...........50-60 db
Zincirli Testere……………..115-120 db
Yüksek sesli radyo……........65-75 db
Kalabalık Cadde………........78-85 db
2.2.3--Gürültüye Maruz Kalınan Süre:
Max Gürlütü Sevy-dB...... Süre (Saat/Gün) Max Gürültü Sevy-dB...... Süre (Saat/Gün)
80(önerilen(65-75))................7.5
90..............................................4
95....................... .....................2
100.......................................... 1
105......................................... 0.5
110........................................ 0.25 115......................................... 0.125
2.2.4--Gürültü Sınırı(Saatleri):
Gürültü Kaynağı.....Gündüz (06.00-22.00)
Gece (22.00-06.00)
Demiryolu Gürültüleri...............65......................55
Endüstri Gürültüleri-yerleşim....60.....................50
Endüstri Gürültüleri-ağır.yerleşim....65...............55
Santiye-Bina Yapımı-bina.....................70
Şantiye-Bina Yapımı-yol.......................75
Şantiye-diğer..........................................70
Havaalanı çevresi-yerleşim alanı............60......50
2.2.5-Kullanım Alanına Göre Gürültü-Ses Basıncı Sınır Değerler:
Kull. Alanı........Ses Bas. Düz (Leq(Dba)) Kull. Alanı........Ses Bas. Düz (Leq(Dba))
Tiyatro Salonları.................................30 Konferans Salonları............................30
Otel Yatak Odaları............... .............30 Otel-Restoran......................................35
Konut-Şehir-Yatak Odası...................40 Konut-Şehir-Oturma Odası... ............55
Konut-Mutfak-Banyo........................ 60 Hast-Mua.Odası................................ 35
Hast-Amely-Ted.Odası......................25 Hast-Yoğun Bakım Od.......................25
Okul-Derslik-Laboratuar....................35 Okul-Spor S.-Yüz. Hvz-Ymkh...........55
Oyun Odası-Çocuk.............................60 Özel Büro...........................................50
Genel Büro/Dükkan............................60 Büyük Ofis..........................................35
Kamu K.Ofis...................................... 45 Kamu K.Lab....................................... 45
Kamu K.Topl.Salonu..........................35
Kamu K.Bilgi İşlem............................45 Lokanta................................................45
Fabrika-Konf-Topl.Salonu..................35
Fabrika-Çalışan Oda-Müh..................40 Fabrika-K.Kontrol Od-Lab.................50
Fabrika-Soyunma Od-WC-Banyo..... 55 Fabrika-Tamirhane.............................60
Fabrika-Montaj Bölgeleri....................75 Fabrika-Üretim Alanı..........................80
Fabrika-Küçük Ölçekli........................70 Fabrika-Geniş Kapsamlı......................80
2.2.6-- Gürültü Kaynağına Göre Gürültü Seviyesi Tablosu
Gürültü Kaynağı.............Gürültü Sev.(dB)
Fan (Eks.-Rad/40 mmSS)...............85 Otomatik Torna..............................85
Havalı Matkap................................95 Freze Tezgahı.................................95
Metal veya Ash İçin Dai Testere...105 Mekikli Dokuma Tezgahı...............95
Düz-Boru Kaynak Makinesi...........95 Tahta Planya Makinesi....................95
Pompa-5 HP.................................117 Fan-20.000 m3/h..........................130
Fısıltı.............................................117 Normal Konuşma..........................130
Bağırarak Konuşma.......................90 Kamyon Kornası..........................110
Pervaneli Uçak Motoru.................120 Senfoni Orkestrası.........................130
4Pervaneli Uçak............................140
4 Jetli Uçak Motoru.......................167
Satürn Roketi.................................197
2.2.7--Bazı Yapı Malzemelerinin .Kayıp (Sönüm) Faktörleri
(N.Ş.Küçük Titreşimli Genlikler İçin):
** Çok İyi,-- Çok Kötü
Malzeme............................Kayıp Fak.
Alüminyum........................0,0001 Bakır.................................0,002 Beton.................................0,01-0,05 Cam..............................0,0006-0,002 Çam-Meşe Ağacı...............0,008-0,01 Çelik............................0,0001-0,0006 Kontraplak.........................0,01-0,013 **Mantar.............................0,13-0,17 Sıva.......................................0,005 Tuğla..............................0,01-0,02
2.2.8--Yapı Malzemeleri Ses Yutma Katsayıları-SYK:
(O.B.M.F:1000 Hz)) **Çok iyi.
Malzeme.........................................S.Y.K.(%)
Beton Blok........................................0,29
Cam-Taş Yünü-5cm.........................1,00
**Poliüre Yum.Köpük-5cm..............1,07
Melamin Köpük-5cm.........................0,91
**Ahşap Yünü...................................0,90
Adi Pencere Camı..............................0,12
Kalın Plaka Cam................................0,03
*4cm Fiberglas Levha........................0,89
Beton Üzeri Halı................................0,37
*Kauçuk Köpük Üzeri Halı................0,69
1 cm Kontraplak Levha..................0,09
Mermer Yer Karosu.........................0,01
Parke Oda Zemini...........................0,06
Sıva.................................................0,05
5cm Tahta Blok................................0,04
Tahta Zemin.....................................0,07
Tuğla..................................................0,04
Boyalı Tuğla......................................0,02
2.2.9-- Ses Yalıtım Malzeme Malzemeleri -Yüzey Yoğunluğu- Plato Yükseklikleri Tablosu
Malzeme...................... wa-Yüz.Yoğ.........Plato Yüks. (Kg/m2.cm)........ (dB)
Alüm Levha......................27......................29 Beton................................23.......................38
Cam..................................29.......................27
Çelik Levha......................78......................40
Kurşun Levha..................125.....................56 Sıva..................................17......................30 Tahta.................................6.......................19
2.2.9.1--Ses YalıtımYalıtım Malzemesi Kalınlık Hesabı:
Formül: Kalınlığı: L(cm)=Kuvvet(10;(Fk+47-(20*LOG(250)))/20)/wa
Fk:Ses İletim Kaybı(dB) , wa:Yüzey Yoğ.(kg/m2.cm),wb(dB):Plato Yüks
Ft:Teorik Sınır Ses Düzeyi(dB)
Fö:Ölçülen Sınır Ses Düzeyi(dB)
Fd=Fö-Ft
Fd>wb ise Fk=wb ; Fd
2.2.9.2--Hesap Örneği: No:1-Tiyatro Salonu :
Ft= (2) Teorik Ses Düzeyi Sınırları (dB) ,
Fö*(1) Ölçülen-Mahalde Ölçülen Ses düzeyi (dB)
t=OSHA Standart göre Sürek.Gürültü kalınabil süresi. (saat ,
Fd(dB)=Fö-Ft Ft:30 dB ,Fö=95 dB , Fd=95-30=65 dB t :4 h
Seçilen Malz:Tuğla wa=Yüz Yoğ:20 kg/m2.cm ,wb=Plato Yüks=37 dB wb=37
L(cm)=Kuvvet(10;(Fk+47-(20*LOG(250)))/20)/wa
L(cm)=Kuvvet(10;(37+47-(20*LOG(250)))/20)/20=3.2 cm bulunur.
2.2.10--Endüstriyel Gürültü Kontrolu Formu:
ENDÜSTRİYEL GÜRÜLTÜ KONTROLU FORMU
...........................Mah.........................Cad....................................Sk.........................No adresinde bulunan ............................. ait ........................................................... yapılan işveri gürültü kontrolü incelemesinde aşağıda belirtilen önlemleri alması aksi takdire Belediyenin işyerime uygulayacağı Kanuni müeyyideleri peşinen kabul ve taahhüt ederim. 1. Ölçülen Gürültü Düzeyi ……………dB ……….Başkanlığı
Çevre Kontrol Md. Adına
....../....../20
Teknik Eleman Teknik Eleman Mal Sahibi:
İmza:
2.4--Gürültü Kontrolü Uygulamaları:
1--Gürültü şiddeti desibelmetre ile ölçülebilir. Ölçülen gürültünün şiddeti 55-60 db ise ortamda bulunan insanlar rahatsız olurlar. 60-65 dB rahatsızlık artar iken,65 dB üstünde zararlar oluşmaya başlar.
2--İnsan konuşmalarının ferkans aralığı 1000 Hz ve Büyük Ofis.... 65 dB ise panetti membran ile 1000 Hz....22,9 dB luk ses yutulması sağlansa ofis gürültüsü 65-22,9=42,1 dB iner ki bu gürültü düzeyi sessiz bir oadaya denktir.Yada fabrikaka gürültüsü olsun...78 dB.Panetti membran ile ortalama 2000 Hz için 18,2 dB lik azalma sağlanırsa 78-18,2=58,8 dB düşer ki bu restoran yada karşılıklı konuşam gürültüsü düzeyine iner.
1--Sıhhi Tesisatta Gürültü Kontrolu:
1--Armatürlerde su akışı sırasında oluşan gürültülerin kontrolu için musluklarda akışın debi ve basıncı sınırlandırılmalıdır.Bunun için musluktan önce basınç düşürücü kullanılabilir. ( )
2--Ayrıca hidrofor çıkışına basınç düşürücü koymak. ( )
3--Şok emici boru kullanımı için
3.1-Temiz su borları olarak plastik boru kullanmak ( )
3.2-Pis su borusu olarak da döküm boru kullanmak. ( )
4--Rezervuara dolan suyun gürültüsüne karşı içi ses yutucu malzemeyle kaplı rezervuar kullanımı yada kalın et kalınlıklı(Döküm) rezervuar kullanımı ( )
5--Borularda su akışına bağlı gürültü için borulamayı lastikli metal kelepçeler ile yapmak. ( )
6--Duvar boru geçişlerinde sönümleyici malzemeye(kauçuk geçişli parçalar kullanmak) bağlı titreşim izolasyonu yapmak. ( )
7--Pompa-Boru bağlantılarında lastik kompansatör ( )
8--pompa-kaide bağlantısında lastik takoz kullanmak. ( )
2--Konutlar-Ofisler İçin Gürültü Kontrolu:
6.5.3—Çatılarda çatı kaplamasının rüzgara bağlı rezonansa gelmemesi için çatı konstrüksiyonunu 10x10 cm vs ahşap kalaslar ve tahta merteklerle yapmak-çelik çatılarda çelik ayak –döşeme bağlantılarında çok hafif kayar civatalı metal bağlantı yada elastik-conta kullanmak.
1--İç - dış ve özellikle bitişik duvarları ses yutucu olarak 1-BİMS ile 2-iki tuğla arası sert Strafor(beyaz-EPS) ile örmek( )
2--İç Duvarları Ses Yutucu Kauçuk Membran(Panetti) ile kaplamak. ve üstüne sıva yapmak.
3--İç ve dış sıvayı ses yutucu 1-Perlit esaslı sıva ile sıvamak. 2-Alçı ile sıvamak( )3-Sıva altını ses yutucu panetti membran ile kaplamak.
4--Döşemeyi ses yutucu malzeme ile kaplamak ve Asmolen döşemede BİMS kullanmak. Asmolen Köpük yasaklandı.
1-Ahşap ( ) 2-Ahşap parek ve altına 5 mm kauçuk membran( ) 3-Halı ile kaplamak ( ) 4-Döşemeyi Kauçuk membran ile kaplamak( )
4--Pencereleri plastik-ahşap 16 mm-12 mm aralıklı çift cam ile kaplamak. ( )
5--Çatıyı ses yutucu malzeme olarak 1-Ahşap+10 cm cam yünü ile kaplamak. ( )
6--Bina çevresine sık yapraklı ağaç-çalı dikmek
7--Parke altına panetti 5-8 mm PANETTİ membran koymak.
7.1-- Panettinin Teknik Özellikleri:
1--Kalınlık:PN 2.5....2.5 mm , PN 5....5 mm , PN 8....8 mm
2--% 60 Isı Tasarrufu Sağlama-% 40 oranında Ses Yalıtımı Sağlama.
3--Yalıtkan,dinlendirici,asit ve kimyasallara dayanıklı,antibakteriyel,su emmeyen , insan sağlığına zararlı olmayan , yoğunluğu 100 kg/m3,darbe ve ses emici,kauçuk esaslı,hücresel yapılı,alçıpan ve OSB ile uyum içinde kullanılabilir.
4--2,85 mm lik Panettinin Membran Ses Yutma Değerleri:
100 Hz...............11,1 dB
200 Hz.................16,1 dB
500 Hz.................18 dB
800 Hz...............21,6 dB
1000 Hz...............22,9 dB
2000 Hz...............18,2 dB
3150 Hz...............11,7 dB
3-- Endüstriyel Ortam İçin Önlemler:
3.1-Alıcılarda Kontrol:
1--İşyerinde Çalışanlar için Kulak Koruyucu Kullanmak ( )
2--Zemin ( ) /Duvarları ( )
a-Halı İle Kaplamak ( ) b-Cam Yünü İle Kaplamak ( )
c--3 cm Keçe İle Kaplamak ( ) d-Pencerelere Çift Cam Yapmak (
e-Cihazın Etrafını Piramit Sünger İle Kapalı Hale Getirmek ( )
3--Sanayi ve Çevresel Gürültüden Korunma Yöntemleri:
5--Ağır makinelerin altına 20 cm donatılı kaide yapmak ve kaideyi kum havuzuna oturtmak
3--Jeneratörler İçin Önlemler:
1--Jeneratör odalarının içinde oluşan gürültüye karşı oda içini taşyünü ile çıplak olarak kaplamak.
2-- Cihazın Etrafını Piramit Sünger İle Kapalı Hale Getirmek ( )
3--çift sustrucu ve yerde ses izolsayonu yapmak.
4--Jeneratörün hava atma ağzını direk kanal ile dış duvara-havaya açmak.Aynı şekilde ve ölçüde vede aynı yükseklikte ızgaralı temiz hava menfezi açmak.
5--Cihazı duvarları ses yutucu(BİMS-YTONG) ile çatıyıda cam yünü ile kaplı olacak şekilde ve de aynı zamanda havalandırma açıklığı da var olacak biçimde kulübeye almak. ( )
6--Havalandırma açıklıklarından(pencerelerden) dışarı kaçan sese karşı,pencere önüne-30 cm mesafeden, ses yutucu malzemeyle kaplı-sac kalkan koymak. ( )
7--Jeneratörleri ses yutucu kabiniyle almak ( )
8--Kabini zemine temas yerlerine köpük sıkmak. ( )
9--Kapalı ortamda jeneratör odasını piramit sünger( ) veya taşyünü şilte ile kaplamak( ) (yangına karşı önlem almak kaydı ile) ile kaplamak.
10--Jeneratörün motorunun egzoz çıkışı için gerekirse iki araba susturucusu dah ilave ederek takmak. ( )
11--Kompresörleri çatıda,içi piramit sünger kaplı kapalı ortama almak ( )
5--Yayılma Alanında Kontrol Etmek:
5.1--Ses Kaynağının (Müzik Aleti) Sesini Kısmak ( )
5.2--İş Makinasının Duvara Uzaklık ve Yönünün Değiştirilmesi ( )
5.3--İş Makinasının Duvara yönünün Değiştirilmesi için yansıtıcı levha kullanmak.( )
6--Kaynakta Kontrol:
1--İş Makinasının Altına Titreşim Yutucu Olarak:
a)-Ağır Makinalarda Temel Bloku Yapmak ( )
(Zemin+5 cm Mantar(Kauçuk)+15 cm Beton+Cihaz)
b)-Yüksek Devirli Makine Altına Kauçuk Takoz veya Lastik Takoz Koymak ( )
c)-İş Makinası Altına Temel Bloku Yapmak
Zemin+5 cm Sert Strofor (Mantar)+15 cm Beton+Cihaz ( )
d)-İş Makinası Altına Temel Bloku Yapmak
Zemin+5 cm Sert Strofor (Mantar)+15 cm Betonarme+İçi kumdan betondan çerçeve ve tabanlı kum havuzu+Cihaz ( )
2--İş Makinasını Alüminyum / Plastik / Tahta İle Odaya Almak ( )
3--Pomapaların vs titreşimli Makinelerin altına titreşimin zemine geçmesine karşı kauçuk takoz veya kauçuk takozlu yay koymak
7--Kaynakta Kontrol Açısından:
1--Hava Kompresörü için.. Cihaz kaidesi+Yay+Temel bloku uygulaması ( )
2--Eğimli Pres için……….. Cihaz kaidesi+Kauçuk Taban veya Temel bloku uygulaması ( )
3--Torna/Freze için… …… Cihaz kaidesi+Kauçuk Taban veya Temel bloku uygulaması ( )
4--Testere Bıçağı Yüzyeyine Bakır Disk Takmak.. ( )
5--Çok gürültülü cihazları çift camlı kabin içine almak
8--Bazı Özellik Gösteren İşyerleri İçin Gürültü Kontrolu:
8.1--Düğün Salonlarında:
1--Ses düzeyini ölçüp-sınır değerin altında uyarı verip-orkestranın ses düzeyini aşağı çekmeyi mükün kılan elektronik ses ölçüm-uyarı otomasyon sistemi kurmak ( )
2--Düğün salonlarında,salon içini ses yutucu malzemeyle kapmak
3--İşyerlerinde mekanları ses yutucu malzeme ile (örneğin cafelerde duvarları uzun tüylü halı ile kaplanabilir.) kaplamak
4--Duvarları BİMS veya Ytong ile örmek-iç ve dış sıvayı alçı-perlit esaslı sıva ile yapmak.
3--Lunaparklar-Çaybahçeleri-Gazinolar için:
3.1--İç mekanları yukarıda anılan şekilde yapmak( )
3.2--Çevresel anlamda Ses perdesi kullanmak ( )
3.3--Çevresel anlamda ağaçlıklı ses perdesi oluşturmak( )
9--Karayolu ve Peyzaj Mimaride Gürültü Kontrolu:
1--Karayolu kenarına ,yoğun gürültü noktalarında , karayolu içine bakacak biçimde,iki tarafta- …m ( örneğin10 m ) yükseklikli çelik direkler(+duvarlar) üzerine örn.20 mm uzunluğunda 60 derece eğimli ses yutma malzemesiyle(8 mm panetti membran vs) kaplı, %80 verimli, çelik konstrüksiyon ses yansıtma perdesi kullanmak ( )
2--Karayolu kenarına ..(4-5 m) uzakta karayolu kenarına dayanıklı ağaç türleri-(çam vs) dikmek ( )
3--Fabrikalara bina bahçesine,yoğun ağaçlandırma yağmak(çam vs-çimen değil) ( )
10--Gürültü Kontrolunda Açısından Diğer Kriterler:
1--Etki yüzeylerinde söndürücü malzemeler (sandviç duvarlar veya esnek malzemeler gibi) kullanılmalıdır. Yüksek iç sönümleyici malzemeler olarak dökme demir, sandviç plakalar, plastikler kullanılabilir.
2--Akış kısıtlayan-hızı artıran tasarımlı boru tesisatı kullanmaktan sakınılmalıdır. Daha büyük deve-boyunları seçilmeli veya değişen en kesitli sistem yerine değişmeyen en kesitli sistemler-sabit çaplı boru-kanal tesisatı seçilmelidir. Gerekli açıklıklarda veya tasarımlanan akustik açıklıklarındaki alanlarda gürültü emicileri sağlanmalıdır.
3—Gürültüye maruz yerler gürültü emici malzeme ile doldurulmak suretiyle gürültü şiddeti sınırlandırılmalıdır.Sandaviç duvarların arasına yada alçıpan plakaları arasına 10 cm cam yünü doldurmak suretiyle iç duvarlarda iyi bir ses yalıtımı sağlanabilir.
3.1--Havayla taşınan ses yalıtımında , yüksek kütleli plaka kullanımı veya çift duvar kullanımı sağlanmalıdır.
4--Gereksiz bütün açıklıklar ve dilatasyon (genleşme) aralıkları kapatılmalıdır.
5--Gürültü Yayılmasının Azaltılması Ses Yutucu Panel Oluşturmak İçin aşağıdaki işlemler tavsiye edilir:
a)--Alanının yaklaşık olarak %30'u delinmek suretiyle açılmış plaka (perfore saç) kullanmalıdır.
b)--Yüksek iç sönümleyici malzemeler (dökme demir, sandviç plakalar, plastikler) kullanılmalıdır.
6-- Yüksek frekanslarda ,mevcut Açıklıklar, muhafazaların etkisini azaltır. Bu sebeple açık boşluklar en aza indirilmelidir.
7--Eşit yüksek gürültü kaynağı beraber yerleştirildiğinde toplam gürültü seviyesi 3 dB kadar yükselir. Bununla birlikte iki gürültü kaynağı birbirinden uzak yerleştirildiğinde bu kaynakların her birinin çevirme alanı kadar etkilenir.
8-- Üretim işlemlerinin izin verdiği yerlerde yüksek gürültülü makineler daha sessiz olanlardan ayrılmalıdır. Böylece yüksek gürültü kaynaklarını ayrı odalara yerleştirmek suretiyle veya etkili şekilde kapatılmış kapıları olan odalarda bulundurulabilir.
9--Çok sayıda yüksek gürültülü makinalar ayrı bir odada toplanmalıdır.Bu durumda oluşacak gürültü şiddeti genellikle birkaç desibel daha yükselir. Ancak bu yükselme oda yüzeylerinde yapılacak uygun işlemlerle en aza indirilebilir.
10-- Gürültü engelleri ve ekranlar genellikle, çelik cam ve plastik levhalardan oluşur.Ses kaynağına bakan yüzeyleri ses emici kaplamalar ile kapatılmalıdır.
11--Ses Yalıtımında ,yalıtım yöntemine göre ses basınç seviye azalmaları aşağıda verilmiştir:
a)--Ses yalıtım malzemesiyle örtülmesi ses yalıtımı yaklaşık olarak 3 db -10 dB.
2--Ses emici kaplamalı tek kabuk muhafazalar ile ses yalıtımı yapmak yaklaşık olarak 10 dB - 25 dB
3--Ses emici kaplamalı çift kabuk muhafazalar ile ses yalıtımı yapmak 25 dB'den fazla ses yalıtımı sağlar(iki delikli perfore sac arası-içi cam yünü şilte ile doldurulmuş panel)
11--Ses Yalıtımında yüzey yalıtımı özellikle akustik özellikli(müzik odaları vs) sert yüzeyleri olan odalarda etkilidir.
12-- Ses Yalıtımında Yüzey de yalıtım işlemi bir çalışma alanının tasarım safhasında uygulanabilecek bir tedbir olarak düşünülmelidir. Bu safhada ses emici özellikli ve gerektiği yerde ısı yalıtımı olan duvar ve tavan yapılarını seçme imkânı mevcuttur.
13--Titreşim yalıtımı-makinanın uygun titreşim yalıtıcıları üzerine montajı için makinanın montajı, yapıdan ayrılmış ağır, rezonans yapmayan temel kütle üzerine yapılmalıdır.Bu ise makine altına 25-30 cm kalınlığında temel bloku-betonarme kaide yapmak ile mümkündür.
14--Titreşim yayan yapılarının söndürülmesi yapıyla taşınan sesin ısıya dönüşmesi sağlanmalıdır.Bu isa makinenin temel blokuna yay+amortisör gibi darbe sönümleyici elemanlarla sabitlenmesi ile sağlanabilir.
15--Boru tesisatından oluşan gürültü için esnek ekleme parçaları –kompansatörler kullanılmalıveya işletme bakımından uygulanabilir değilse , boru üzeri minimum boru çapı kalınlığında kauçuk hazır boru kılıfları ile kaplama yapılmalıdır.
16--Uygun bağlantı elemanlarının kullanımı (yaylı amortisörler, hidrolik sıkıştırıcılar), yapıyla taşınan sesin, boruları destekleyen tertibatlara-boru askılarında yaylı amortisör kullanımı iletilmesine mani olur.
17-- Yüksek gürültü seviyelerine maruz kalmış kişiler ses yalıtımlı kabinlerde korunabilir. Ses basınç seviyelerinin tipik olarak azalması 15 dB ila 30 dB arasındadır. Bununla birlikte yeterli şekilde havalandırılmalıdır. Birçok durumda (mesela yüksek sıcaklığa maruz kalan yerlerde) havalandırma sistemi tesisi gerekli olabilir.
18--İş mahallinde gürültü çok yüksekse, personel işitme koruyucusu-kulaklık takmalıdır. Özel durumlarda en uygun işitme koruyucusunu seçerken rahatlık, hijyen ve güvenlik ses zayıflatma kapasitesiyle beraber düşünülmelidir.
19-- Makina yerleşimlerinde prosesin el verdiği ölçüde, aynı gürültü seviyesindeki makina ve ekipmanı ayrı bir bölümde toplama yoluna gidilmelidir.
20--Tasarımda ;, mesela bir laboratuar veya bir dinlenme odasının bitişiğindeki odada Güçlü gürültü kaynakları yer almamalıdır.
21--Susturucular: İçten yanmalı motorlar vs için özel frekans aralıklarında için Yansıtıcı tip Reaktif tip ve rezonans yapıcı susturucular kullanılırken , Daha çok pervaneler, üfleyiciler, basınçlandırıcılar ve klima sistemlerinde ise boğmalı susturucular, emici kaplamalara dayanır tip susturucular kullanılır.
11--Ses ve Gürültü Ölçümü:
1-- www.pentaotomasyon.com.tr..... HD600 Desibelmetre Gürültü Ölçüm ve Kayıt Cihazı
12--KAYNAKÇA: 1--Tesisat Mühendisliği Dergisi Sayı: 91/ 69-73, 2006- K.IŞIKEL
2--İnternet Adresler: 1-www.stereomecmuasi.com/makaleler
2--www.baktabul.net/ses-sistemleri/
3--http://www.fenokulu.net/portal/
4--www.baskent.edu.tr
5--www.riskmedakademi.com.tr
6--www.frmtr.com/
7--www.cocukpinari.com