1--Ayda Bitki Yetiştirmek:
1—NASA 2015 yılında yapılan çalışma ile Ay da bitki yetiştirmek için Dünyadan Aya gönderilecek habitatlar Ay daki yaşam şartlarını analiz edilecek.
3—Ay gönderilecek bitkiler arasında fesleğen ve turp da vardı.
4—Her biri 1 kg ağırlığında olacak habitatlara yerleştirilecek alıcılar ve kameralar ile Dünya ya veri gönderecek Lunar Plant Growth Habitat adı verilen proje başarılı olursa,Dünya dışında bir gök cisminde ilk kez bitki yetiştirilmiş olacak ve Ayda yaşam ihtimali güçlenecek.
5—NASA dan yapılacak açıklamada Eğer bitkiler hayatta kalırsa insanlarda muhtemelen hayatta kalabilir.
Kaynakça:Dünya Gazetesi-02.12.2013-s:13
2--Ayda Oksijen Üretmek
1--Cambridge Üniversitesi’nden çalışan bir grup bilim insanları Ay taşından oksijen üretebilecek bir reaktör geliştirdi. Eğer bir Ay üssü kurulacaksa ,ayda ikmal istasyonu kurulacaksa,ayda madencilik yapılacaksa bu çok önemli bir teknoloji.
2--Büyük miktarda oksijeni Ay’a taşımak çok pahalı, bazı tahminlere göre ton başına 100 milyon dolar kadar. Bu nedenle araştırmacılar Ay’da oksijen üretmenin daha ucuz yollarını bulmaya çalışıyor.
3--NASA, uzun süredir Ay taşından oksijen elde etmenin yollarını arıyordu. 2005 yılında, Centennial Challenges programının bir parçası olarak, yapay Ay taşından 8 saatte 5 kilogram oksijen elde edilmesini sağlayan bir kit tasarlayacak ilk takıma 250.000 dolarlık ödül vaat edildi. 2008’de California Space Authority’nin desteğiyle 1 milyon dolara yükseltilen ödül yine de sahipsiz kaldı.
4--Ayrıca, NASA’nın şu an yürürlükte olan In Situ Resource Utilization programı da Ay taşından oksijen elde edilmesini sağlayabilecek değişik teknolojileri izliyor.
5--Cambridge Üniversitesi’nden malzeme bilimci Derek Fray ve meslektaşları,metal oksitlerden metal ve alaşım elde etmek amacıyla 2000’de icat ettikleri elektrokimyasal bir süreci biraz değiştirerek Ay taşından oksijen üretme problemine olası bir çözüm bulmuş.
5.1--Bu süreçte, Ay taşlarında da bulunan oksitler -karbondan yapılmış bir anotla birlikte katot olarak kullanıyor. Sistemden akım geçmesini sağlamak için elektrotlar, erimiş kalsiyum klorürlü (CaCl2) -erime noktası neredeyse 800°C olan bir tuz- bir elektrolit çözeltisinde duruyor.
5.2--Fray ve meslektaşları testlerinde NASA’nın geliştirdiği, JSC-1 adlı yapay Ay taşını kullanmış. Fray her biri 1 metre yüksekliğinde üç reaktörün Ay üzerinde yılda 1 ton oksijen üretmeye yeterli olacağını öngörüyor. 1 ton oksijen üretmek için 3 ton Ay taşı gerekiyor.
6--Ekip yapılan testlerde Ay taşının oksijen veriminin neredeyse % 100 olduğunu görmüş. Fray, Ay’da reaktörü ısıtmak için çok az güç gerekeceğini ve reaktörün kendisinin ısıyı hapsetmek amacıyla termal yalıtımlı olarak yapılabileceğini söylüyor.
7--Üç reaktörün ihityaç duyacağı yaklaşık 4,5 kilovat enerji, güneş panellerinden hatta Ay’a yerleştirilecek küçük bir nükleer reaktörden bile elde edilebilir.
8--Fray ayrıca fazladan 16,5 milyon dolarlık bir projeyle, uzaktan işletilebilecek daha büyük bir reaktörün “dayanıklı bir prototipini” geliştirebileceğini ekliyor. Şu anda da Avrupa Uzay Ajansı’yla birlikte bu amaca ulaşabilmek için çalışıyor.
9--Ayda sürdürülebilir oksijen üretme yönetiminde ay taşlarından üretmek destek teknoloji olarak yerini alabilirken,oksijen üretimi yüksek bitkilerin olduğu ay seraları biyosferik sistem temel çözüm olabilir.
Kaynakça: Bilim ve Teknik Eylül 2009-http://www.nature.com/news/2009/090810/full/
3--Ayda Gece Soğuğu:
1--Dünya’nın en soğuk bölgeleri bile Ay’daki dondurucu gece soğuğunun yanında sıcak kalır. Buna dayanacak bir üs inşa etmek hiç de kolay olmayacak.
1.1--Ay’da bir koloni kurma düşüncesi on yıllar boyunca bilim insanlarını cezbetti. Uzay 1999 ve Ay gibi filmlerde de bu konu ele alındı.
2--Ayda koloni insanlar açısından mantıklı bir adım olarak görülüyor. Dünya’dan 383 bin km uzakta olması Ay’a gidiş gelişleri, takviye işini kolaylaştırıyor. Ayrıca Helyum 3 gazı bakımından zengin olması da nükleer reaktörler açısından yakıt sorununu çözüyor.
2.1--Birçok uzay programında Ay’da sürekli insanların yaşadığı bir koloni kurmak için teorik hazırlıklar yapıldı. Çin, Ay’ın arka yüzünde bir koloni kurma isteğini açıklamıştı. Avrupa Uzay Ajansı ESA ve Rusya Federal Uzay Ajansı Roscosmos sürekli yerleşim olanaklarını araştırmak üzere Ay’a bir dizi sefer düzenlemeyi planlıyor.
2.2--Fakat bu kolay bir iş değil. Ay’ın etrafında bir kez dönmesi yaklaşık 28 günde tamamlanıyor. Bu ise Ay’da gecenin 354 saat sürmesi demek, yani Dünya’nın 14 günü. Bu süre boyunca sıcaklık -173 dereceye kadar düşebiliyor.
3--Ay’ın Kuzey ve Güney kutuplarında gece dönemi daha kısa süreceğinden üsler buralarda kurulabilir. Fakat uzmanlar üs kurarken başka faktörlerin de gözetilmesi gerektiğini belirtiyor.
4--Ay’ın kutuplarında Güneş hep ufukta görüneceği için güneş ışınlarından enerji toplayacak panellerin dikey inşa edilmesi gerekecek, bu ise işi daha karmaşık kılacaktır.
4.1--Oysa ekvator bölgesinde kurulacak paneller doğrudan yere döşenebilir. Fakat uzmanlar üssün yeri doğru seçildikten sonra sıcaklığın kolaylıkla ayarlanabileceğine inanıyor.
5--Ay’da gece ile gündüz arasındaki ısı farkı, dondurucu soğuğa ve yakıcı sıcağa karşı uygun izolasyonun yanı sıra, ısıya göre genleşme ve büzüşmeye dayanıklı metaller kullanılmasını da gerektiriyor.Daha önce Ay’a yapılan seferlerde bu tür sorunlar yaşanmıştı.
6--Yüksek ısı farklarından korunmanın yollarından biri, üs binalarını yere gömülü şekilde inşa etmek olabilir. Ay’ın yüzeyini kaplayan pudramsı maddenin ısı iletkenliği düşük, güneş ışınlarının yaydığı radyasyona karşı da dayanıklıdır.
7--Ancak teoride uygun bulunan bu fikrin pratikte uygulanması oldukça sorunlu olabilir. Uzmanlar bunun ancak uzaktan kumandalı robot inşaat makineleriyle yapılabileceğine inanıyor.
8--Başka bir yöntem de doğrudan iniş sırasında yere gömülecek şekilde Ay’a hızlı iniş yapmak. Ancak bu durumda da güneş enerjisinden yararlanma olanakları sınırlanmış oluyor.
9--Başka bir alternatif ise koloni kurulduktan sonra hidrolik kazıcılarla çıkarılan ay toprağıyla koloninin üzerini örtmek. Bu yapılamadığı durumda ise uzay araçlarında çok sık kullanılan bir yöntem olan çok katlı izolasyon maddeleriyle koloni korunabilir.
10--Enerji kaynakları olarak başvurulabilecek alternatifler arasında termoelektrik jeneratörler, radyoizotop termal jeneratörleri, nükleer (fizyon) reaktörler ve lityum-iyon pilleri sayılıyor.
11--Ay yüzeyinde kurulacak bir istasyonun, 14 gün sürecek Ay gecesi boyunca enerji ihtiyacının karşılanması için yörüngede tutulan bir uydudan mikrodalga ya da lazer yoluyla transferin de teoride mümkün olabileceği belirtiliyor.
11.1--Ancak bu fikir de pratik sorunlar içeriyor, çünkü enerji ihtiyacını 14 gün boyunca karşılaması için bu uydunun olağanüstü büyüklükte olması gerekiyor.
12--Ay’ın zorlu gecelerine dayanacak bir koloni kurmanın önünde engeller olmakla birlikte bunların aşılabileceği düşünülüyor.
12.1--Uygun bir termal yalıtım ve enerji üretim sistemi bulunması halinde önümüzdeki yıllarda Ay’da üs kurup insan gönderme çalışmalarına başlanabilir. Bu iş başarıldığında ise gözümüzü daha ötelere dikme vakti gelmiş demektir.
Kaynak:bbc.com/turkce - Ayda gece soğuğuna nasıl dayanılır- 18 Aralık 2015