Sanayide Elektrik Enerjisi
Tasarrufu-3:
1--Cam, demir, alüminyum,
plâstik, kağıt gibi hurda malzemelerin yeniden kazanılması önemli bir enerji
tasarrufu sağlayabilir. Örneğin eski cam ve şişe kullanarak cam üretiminde
enerji tüketimi yaklaşık % 25 indirilebilir.
1.1--Cevher yerine hurdadan
çelik üretildiğinde, enerji tüketimi dörtte bire düşer. 1 kg kağıt 4,1 kWh
elektrik enerjisi, 36,2 kg karbon dioksidi tasarruf ettirir.
2--Süreç hatlarını, özellikle
büyük miktarda enerji kullananları titizlikle inceleyerek ve gerekirse yeniden
tasarlayarak, enerji tüketimi en alt düzeye çekilebilir.
2.1--Örneğin enerji yoğun bir
süreç olan çimento üretiminde uygun bir teknoloji seçilerek, enerji tüketimi
yarıya düşürülebilir. Yine ileri teknolojiler sayesinde 1 kg çelik üretimi için
Japonya ve İsveç'te kullanılan enerji Hindistan ve Çin'de kullanılanın üçte
biri olmaktadır.
3--Çevrim santrallerinde
elektrik enerjisi ve ısının beraber üretilmesi verimi büyük miktarda yukarı
çekmekte ve % 85 e kadar çıkarmaktadır. Oysa yalnız elektrik üretildiğinde
verim düşük kalmaktadır. Bir fabrikada kurulacak böyle bir santral ayrıca
yüksek maliyetli elektrik kesintilerinin olasılığını da azaltmaktadır.
3.1—Kojenarasyon-Çevrim
Santralları ile Bölge ısıtması-Soğutması ve Sera ısıtması yapılabilir.
4--Eski sanayi donanımlarında
verim genellikle düşük olduğundan, onların modernleştirilmesi veya yerlerine
yeni modern donanımların alınması büyük enerji tasarrufunun yanında büyük
üretim ve kalite artışı sağlayabilir, bir sanayi kuruluşunun rekabet gücünü
arttırabilir, hatta batmasını önleyebilir.
5—Verimi yüksek Transformatör kullanarak
enerji tasarrufu sağlanabilir.
5.1--AB'nde bir elektrik şebekesinin toplam
kayıplarının % 40’ından fazlası transformatörlerde oluşmakta ve standart
transformatör yerine az kayıplı transformatör kullanıldığında yılda 22 TWh enerji
tasarruf edilebileceği hesaplanmaktadır
5.2-- Transformatörlerinde
boşta kayıplara karşı uygulamada yaygın olarak kullanılan SiFe malzemeli
transformatör nüveleri ile birlikte nüve malzemesi olarak amorphous malzemede kullanılması
ile verim ciddi anlamda yükselmektedir.
5.2.1-- Yapılan
ilk uygulamalarda amorphous alaşımlı nüveli transformatörler yüksüz durumda %80
oranında diğer nüve malzemelerine göre daha kazançlı olduğu ortaya çıkmıştır
5.2.2—Normal standart transformatörlerde
yüksüz kayıp maliyetlerini 3$/W ile 7$/W
arasında tutulmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte amorphous nüveli
transformatörlerde yükleme kaybı oranları 0.4$/watt ile 1$/watt arasında ortaya
çıkmaktadır
6--Elektrik motörlerinde hız ayarı sistemleri
kullanılarak enerji tasarrufu sağlanabilir
6.1-- Hız
ayarı ortalama olarak % 40 enerji tasarrufu sağlamaktadır. O halde yalnız bu
yöntem uygulanarak yıllık elektrikli tahrik tüketimi 133 TWh ve % 12 tasarruf
oranı ile daha 133 TWh. 0,3.0,4= 133 TWh. % 12= 15,96 TWh enerji tasarruf edilebileceği
görülür.
6.2--Bu miktar enerji 7 fosil yakıtlı
elektrik santrali demektir. Elektrik enerjisinin birim fiyatı Almanya için 0,15
DM/kWh alınırsa, sağlanan enerji tasarrufunun parasal değeri 16 TWh. 0,15
DM/kWh= 2,4 G DM= 2,4 milyar DM= 1,23 milyar EUR olur.
Kaynak:Prof. Dr. Y. Müh. İlhami Çetin