Sismik Etkinlik Azalıyor Mu:

1—Depremi yaratan yerkabuğu kırılması(faylanma) oldukça karmaşık bir fiziksel olaydır.

2—Deprem öncesi yerkabuğunda biriken gerinim ve yerçekimi enerjilerinden oluşan potansiyel enerji karmaşık bir kırılma  oluşumu ile deprem enerjisini açığa çıkarır.

3—Deprem enerjisinin önemli bir bölümü kırılma ortamındaki karmaşık mekanik olaylara,sürtünme hareketlerine,sıcaklık artışına ve sismik dalga oluşumuna harcanır.

3.1—Deprem sırasında hissettiğimiz sarsıntıya neden olan sismik dalgaların  taşıdığı enerji sismik enerji olarak adlandırılır.

3.2—Sismik enerji toplam deprem enerjisinin %1-%10 oranında değişebilmektedir.Sismik enerjinin deprem enerjisine  oranı günümüzde deprem bilimin önemli araştırma konularından biridir.

4—Deprem büyüklüğü ile sismik enerji arasından üstel-logaritmik bir ilişki vardır.Deprem büyüklüğünde 1 kat artış yer hareketi genliğinde ortalama 10 kat artışa neden olurken yayılan sismik enerjide bu fark 32 kattır.

5—7 büyüklüğündeki bir depremin sismik enerjisi 2x10 üzeri 15 jolule(500.000 ton dinamit eşdeğeri) dir.8 büyüklüğündeki bir depremde ise 6.3x10 üzeri 16 dır.

6—Türkiye de 1900-Ağustos 2019 a kadar 35-42 derece enlemler-25-46 derece boylamlar aralığında büyüklüğü 4 ve daha büyük deprem sayısı toplam 8733 adettir.Bunların:

7,5-7,9 arası büyüklük için….4 adet

7.0-7,4 arası büyüklük için….21 adet

6.5-6.9 arası büyüklük için…34 adet

6.0-6.4 arası büyüklük için….74 adet

5.5-5.9 arası büyüklük için….250 adet

5.0-5.4 arası büyüklük için….771 adet

4.5-4.9 arası büyüklük için…2446 adet

4.0-4.4 arası büyüklük için…5133 adet deprem meydane gelmiştir.

7—Türkiye ve çevresinde 1900 yılından sonra olmuş ve büyüklüğü 4.5 ve daha fazlası olan depremler için hesaplanmış sismik enerjinin zamana göre değişimi incelendiğinde:

1—1900-1960 yılları arasında sismik enerji çıkışı yoğun olarak artarken-büyüklüğü 7 ve üzeri 19 adet deprem meydana gelmiştir.

2—1960 dan sonra deprem enerjisi çıkışı sistematik olarak azalmayı sürdürmüştür.

3—1975-1980 yılları arasında sismik enerji seviyesinde hafif bir yükselme olmuş sonra bir süre düşük düzeyde seyretmiş ve 1990 sonrası hafif  bir atış dönemine girmiştir.17 Agustos 1999 Gölcük-12 Kasım 1999 Düzce ve 23 Ekim 2011 Van depremiyle enerji çıkışı yükselme eğilimi göstermiş olmakla birlikte  günümüzde  hafif bir azalma eğilimini sürdürmektedir.

8—Deprem arşivlerimizdeki resmi verilere göre son 120 yılda Türkiye de büyüklüğü 4.5 ve daha büyük depremlerin açığa çıkardığı enerji 1970 öncesine göre kıyaslandığında günümüze doğru azalma eğilimi göstermektedir.Bu anlamda Alp-Himalaya gibi yüksek etkinliği olan bir deprem deprem kuşağı üzerinde olan ülkemizde  bu sismik enerji azlığının diğer disiplinlercede  araştırılmasında fayda olacaktır.

8.1—Ayrıca yerel yönetimlerin şehirlerdeki bu deprem riskleri konusunda kayıp risklerini azaltma çalışmalarını yoğunlaştırmaları gerekmektedir.

9—Yorum:

1—Kaynak çalışmaya göre ülkemizde deprem-sismik enerji çıkışı  azalma eğilimine girmiş gibi düşünülebilir.Bu anlamda  doğal olarak devinen-oluşan sismik enerji ve bunun çıkışı anadolu yarımadası için  büyük oranda ege bölgesinde küçük depremlerle büyük oranda absorbe edilmekte olduğu-zaman zaman Kuzey Andolu Fayında değişik noktalarda orta büyüklükteki depremlerlede daha da azaltıldığı düşünülebilir.

2-- Aynı zamanda foksiyonun üstel karakteri 7 ve üzeri büyük deprem olasılığını ciddi oranda azalttığı-büyük deprem eşiği olarak 7.0 yerine 6.5 üzeri depremlerin oluşabileceğini düşündürebilir.

3—Deprem kayıplarını en aza indirmek için yerel yönetimlerin kentsel dönüşümde belli oranı yakalamaları ve bina güçlendirmelerinde en az kentsel dönüşüm kadar önem verip çalışma yapmaları-bina güçlendirmelerinde binanın bütün olarak yığılmasına karşı kolonları çelik kuşakla sarma yanında ciddi oranda lifli polimer ile güçlendirmeleri önerilebilir.

Kaynak:CBT-Prof.Dr.Haluk Eyidoğan