Sanayide Elektrik Enerjisi Tasarrufu-1

1—Elektrik enerjisi kullanımı Dünyada %29, batı Avrupa da %37,Türkiye de ise %23 tür .Bu anlamda Türkiye de elektrik enerjisi kullanımı  batı avrupa değerlerine yaklaştırılmaya çalışılabilir.

1.1—Enerji yoğunluğu İngiltere de 292 kwh ,Almanya da 310 kwh,İtalya da 312 kwh,ispanya da 352 kwh, ABD nde 541 kwh, Türkiye de 9058 kwh,kanada da 1086 kwh,

1.2—Türkiye de sanayi gelişmiş ülkeler ortalamasının üç katı yani çok yoğun enerji tüketen bir yapıya sahiptir.

1.2.1--Enerji yoğunluğu yüksekliğinin bir diğer anlamı,Katma değerli düşük fakat tükettiği enerji büyük olan demir çelik,alüminyum,çimento, kağıt gibi kesimlerin ağırlıkta olmasıdır.

1.3—Elektrik Enerjisi tasarrufunda ,transformatörlerde ve elektrik motorlarında verim arttırılarak yapılabilir.

1.4--Elektrik motorlarında hız ayarı, yolverme ve frenleme ile gerçekleştirilen enerji tasarrufu sözkonusu obilir.

2—Transformatörlerde Elektrik Enerjisi Tasarrufu:

2.1—Transformatörlerde enerji kaybı,demir ve bakır kayıplarına vede bu kayıpların oranına bağlıdır.

2.2—Transformatör kayıplarına karşı çözüm olarak Eski transformatörler yerine yüksek verimli yeni transformatörlerin veya küçük transformatör yerine büyük transformatör alınması düşünülebilir.

2.3-Yangın tehlikesi olan yerlerde kuru tip transformatörler yeğlenmelidir.

2.4--Transformatörlerde kayıp güç veya enerjinin dış çevreye ısı olarak taşınması zorunludur.

2.7.3—Transformatörlerde oluşan ısı kaybını azaltmak ve transformatör yağının ısınmasına bağlı yangın riskini en aza indirmek için ya yağ soğutma sistemi olmalı yada transformatör odası 25 C  ayarlı termostata bağlı çapı örneğin 35-50 cm arası değişen cebri fanlar ile otomatik olarak soğutulabilir.

2.5--1000 MVA’lık bir transformatör %80 verimle çalışsa, 200 MW kayıp gücünü çevreye iletir.

2.6--Büyük transformatörlerde verim %99,5 i geçer. Transformatörler büyüdükçe verim yükselmektedir.

2.7--Transformatör kayıpları magnetik devredeki demir ve sargılardaki  bakır kayıplardan oluşur.

2.7.1--Demir kayıpları piyasaya yeni çıkan biçimsiz (amorf) saclar ile büyük ölçüde düşürülebilmektedir.

2.7.2--Sargı kayıplarını sıfıra indirgeyebilmek için süper iletkenli transformatörler geliştirilmektedir.

3--Asenkron Motorlarda Verim ve Enerji Tasarrufu:

1—Bu motorlarda , verim,güç katsayısı ve işletme güvenliğinin yüksektir.

2—Bir asenkron motorun ,aşırı büyük seçilmesi fiyat,  verim, güç katsayısı , hat kayıplarını artırır.

3--Bir asenkron motorun aşırı büyük seçilip seçilmediği çok kolay bir yöntemle saptanabilir.

4--Bunun için bir pensampermetre ile hat akımını ölçmek ve motor plakasında yazılı boyutlama değeri ile karşılaştırmak yeterlidir.

5--Güç katsayısını ölçmek ve uygun güçlü motorun güç katsayısını bir katalogdan bulmak gerekir .

6--Ortalama verimin ve güç katsayısının çok azaldığı durumda; motor üçgen bağlama için yapılmışsa yani plakasında üçgen işareti varsa, düşük yükte yıldız bağlamaya geçilebilir. Ve bu yoldan üçgen bağlamaya geçiş unutulmamalıdır.

7--Pratikte motoru durdurmak çok kez daha ekonomik olmaktadır.

8 –Isı ve enerji kaybı oluşturduğu için sık dur kalk yapılması çok sakıncalıdır.

9 – Yıldız üçgen yolverme ancak yolvermeyi yumuşatmak için kullanılmalıdır.

10-Yeni tüketim cihazları devreye alındığında,tesise yeni kondansatör güçleri eklenmesi unutulmamalıdır.

11--Yüksek verimli asenkron motorlar uygulaması giderek yaygınlık kazanmakta.

12--Almanya da uygulamaya sokulan hız kontrol üniteleri ve yüksek verimli motor kullanılması ile enerji tasarrufu uygulamalarında , bir elektrik motorunda yaklaşık %40 enerji tasarrufu sağlanmakta. İnvertereler-hız kontrol üniteleri tüm motorların %30 unda kullanılmaktadır .

13--Bir ülkenin ürettiği elektrik enerjinsin yaklaşık %90 ı elektrikli tahriklerde tüketilmektedir. Bu Oranın yaklaşık 2/3 ü fan ve pompalarda kullanılmaktadır.Bu Anlamda tüm motorlar ve fan-pompa motorlarının inverterli hale getirilmesi veya olmasının sağlanması zorunlu hale getirilmelidir.

4—Motorlarda devir hızını ayarlamak suretiyle enerji tasarrufu

1--Fan ve pompa uygulamalarında motorların hız ayarı için geliştirilen kontrolörlerin en önemlisi frekans kontrollü hız kontrol üniteleridir. Frekans konvertörleri tek veya üç fazlı bir şebekeden beslendiği takdirde frekansı ayarlanabilen gerilimler üretir.

2-- Motor sürekli anma devri olan 1485 d/d hızda dönerken, Debi kontrolu için Frekans konvertörü kullanılması durumunda motor devri frekans inverteri ile  ayarlanmak suretiyle %30 lara varan oranda enerji tasarrufu sağlanabilir.Motorda inverter ile her an devir ayarı yapılarak pompa debisi istenen basınç değerinde çalıştırılmak suretiyle ciddi enerji tasarrufu sağlanabilir.