1--Türkiye'nin Sektörel Enerji Tasarrufu Potansiyeli Oranları

1--Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanım bilincinin gelişmesi icin kamu yönlendirmesiyle meslek odaları, üniversiteler, kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimlerin katkısı ile tüm il-ilçelerde örnek uygulamalar gerçekleştirilmelidir.

1.1-Belediyeler ilçelerdeki tüm okul ve kamu kurumlarına güneş enerjisi destekli sıcak su(mevcut binanın kullanım sıcak su ihtiyacının min %40-ısıtma sıcak su ihtiyacı için  min               % 25 sıcak su üretimi ve binanın kurulu gücünün min %15 için fotovoltaik panelli elektrik üretim cihazlarını binanın sıcak su sitemine ve elektrik tesisatına belli program dahilinde ihale ile taktırabilir.

1.2—Belediyeler tüm okul ve kamu kurumları ile sosyal dayanışma derneğinden yardım alan ailelere kullanım için sarı kompakt fluresan ampul hediye edebilir veya ihale ile taktırabilir.Yapılan işi kendi mühendislerine kontrol ettirebilir.

2--Enerji sektöründe yapılacak yeni yatırımların lisanslanması,teknik açıdan denetlenmesi ve gerekli yatırım ihalelerinin yapilmasi da dahil ETKB'nin asli gorevlerini ifa etmesi; EPDK'nm ise düzenleme ve denetimler ile müteakip yaptırımları belirleyen kuruluş rolüne dönmesi daha gerçekçi bir yapı olacaktır.

2.1—Bakanlıkta yada EPDK da,  yapılacak yeni yatırımların lisanslanması için,teknik açıdan denetlenmesi için ve gerekli yatırım ihalelerinin yapılması için daire başkanlıkları oluşturulabilir aynı zamanda EPDK da denetimi yada EPDK içinde bir birim-daire başkanlığı lisanslama işini başka bir daire başkanlığıda denetimi yapabilir.

3--Kömür yakıtlı santrallerde akışkan yataklı teknolojiler kullanılmalı, mevcut ve yeni kurulacak santrallerde baca gazı arıtma tesisleri ve yüksek verimli elektro filtrelerin bulunması şart olmalıdır.

3.1—Kömür yakıtlı santrallerde 1-akışkan yatak ve stinga yakma teknolojisinin araştırılması 2-Güneş enerjili kömür kurutma tesislerinin kurulması 3—Santral Baca gazı atık ısı ile santral çevresinde  sera ve ev ısıtması sisteminin kurulması 4—Santralde yüksek verimli(japon) elektrofilre sistemlerinin kurulması 5—Santral kül ve tozlarından ısı yalıtım tuğlası üretilmesi tesisi kurulması 6—Santral çevresinde hızla büyüyen ağaçlarla enerji ormancılığı yapılması

4--Doğal gaz yakıtlı santrallerin sınırlı su kaynaklarını daha da azaltacak su soğutmalı sistemler yerine hava sogutmalı sistemler kullanmasının tebliğ edilip sağlanması

5--Termik santrallerde gerekli revizyon, kapasite artrımı çalışmaları hızla sonuçlandırılmalı atıl durumdaki kapasiteler devreye alınmalı, komüre dayalı termik santrallerin teknik verimleri ve emre amadeliği yükseltilmeli, çevre kirliliğini azaltacak önlemler alınmalıdır.

6--Amil-i Mütehassis" olmayan yabancı firmalara ihalesiz rehabilitasyon işlerini verme uygulaması durdurulmalı-ihaleye girecek firmalarda %51 yerli ortak şartı ve %50 yerli malı kullanma şartı getirilebilir.

7--EPDK lisans verdiği santrallerin yapım çahşmalarını öngorülen süre içinde sonuçlanıp sonuçlanmadığını denetlemelidir. Bu anlamda EPDK'dan lisans alan hidrolik santral projelerinin yalnızca %20 sinin yatırım gerçekleşme oranının % 35'in üzerinde olması, durumun ciddiyetini ortaya koymaktadır.

8--Rüzgar santrallerinin şebekeye bağlanma ve sistem dengesi teknik olarak incelenmeli, bu konudaki problemler gerekirse AR-GE destekleri ile çözümlenmelidir.

8.1—Bu konuda bakanlık seçilecek teknik üniversitelerin ilgili bölümlerine üniversite döner sermayesi üzerinden problem olan her projede çözüm getiremesi için ihale açabilir.

9--Jeotermal kaynakl elektrik uretimi için mevcut (500 MW) kapasite degerlendirilmeli; on binlerce evin jeotermal sicak su ile ısıtılması sağlanmalı, jeotermal kaynakların yoğun kentsel yerleşkelerin bolgesel ısıtılmasında öncelikle kullanılması zorunlu olmalıdır.

9.1—Bakanlık bu konuda jeotermal kaynakların yoğun olduğu bölgeler için eylem planı hazırlayıp-uygulamaya koyabilir.

10--Günes. enerjisi potansiyelinin tam olarak değerlendirilebilmesi için temel bir yasa çıkarılmalı, ikincil mevzuat bu yasaya gore uygulamaya konulmah

10.1—Bu yasa STK lar-odalar ve güneş enerjisi ekipmanları üretici firmaları ile birlikte hazırlanarak çıkarılabilir

11--Fotovoltaik piller (P V) ve yogunlaştırılmalı sistemlerin yerli üretimi hedeflenmelidir.

11.1—Bu konuda kamu alım garantisi için % 50 yerli malı kullanma-%49 yabancı ortaklı firmalarca kurulan firmalara belli oranda vergi teşviği şartları getirilebilir.

12--TUBITAK Marmara MAM benzeri akademik bilimsel araştırma kuruluşlarının sayısı artırılmalı;

1--Muğla Üniversitesi, Adana Üniversitesi, Mersin Üniversitesi ve Harran Universitelerinde "Günes. Enerjisi Teknolojileri Araştırama Merkezleri

2—Kahraman Maraş Sütçü İmam Üniversitesine bağlı Afşin Elbistan'da "Linyit/Kömür Yakma Teknolojileri Araştırma Merkezi

3—İzmir-Ege Üniversitesi ve Çanakkale-de "Rüzgar Santralleri Araştırma Merkezleri

4--Ege Üniversitesine bağlı Jeotermal Enerji Araştırma Merkezi

5—Fırat  Üniversitesi ve Dicle Üniversitesine bağlı Güneydogu Anadolu Bolgesinde Hidrolik Enerji Araştırma Enstitüleri,

6--Çukurova ve GAP Bolgesinde Çukurova Üniversitesi- Harran Üniversitesine bağlı "Biyoyakıt" Araştırma Merkezleri kurulabilir.

13--Binalarda mimari tasanm, ısıtma/sogutma ihtiyaç ve ekipmanların, yalıtım ihtiyaç ve malzemeleri, elektrik tesisati ve aydınlatma konulannda normlar, standartlar, asgari performans kriterleri ve prosedürleri kapsayan yönetmelikler EIE, Bayındırlık ve iskan Bakanlığı ve meslek odalarının katılımıyla hazırlanarak yürürlüğe konulmalı uygulama denetlenmelidir.Çıkarılacak yönetmeliğin:

13.1—Isı yaltım başlığında Binalarda ısı yalıtım hesabını her bina için her defasında istendiği ısı yalıtım projesi yerine 1,2,3,4 bölgeler için dış duvar-çatı,bitişik duvar-döşeme,taban yalıtım malzemelerine göre minimum yalıtım kalınlıkları belirlenmeli ve bunları belediyeler vs uygulamalı-özel haller dışında ısı yalıtım projesi istenmemelidir.

13.2—Enerji Tasarrufu ve Yenilenebilir Enerji kullanımı başlığı altında

1—Konutlarda, 2-Sanayide,3—Ulaşımda,

4—Üretimde 1—Mekanik tesisat ,2-elektrik tesisat , 3-Akıllı ev-akıllı bina otomasyon uygulamaları  konularında enerji tasarrufu uygulamaları                                 

1.1--Güneş,jeotermal,biyogaz,rüzgar,biyoyakıt ,hidrolik,dalga enerjileri başlığında yenilenebilir enerjilerin kullanımı konusunda  yapılabilecek somut öneriler madde madde belirlenmeli-yeni bina ruhsatlarında projesi dahilinde belediyelerce istenmelidir.

13.3—Su tasarrufu bağlığı altında bina tesisatlarında su tasarruf sistemleri-gri su kullanımı-yağmur suyu kullanımı başlığında yapılabilecek somut öneriler madde madde belirlenmeli-yeni bina ruhsatlarında projesi dahilinde belediyelerce istenmelidir.

13.4—Geri Dönüşüm başlığı altında yapılabilecek somut öneriler madde madde belirlenmeli-yeni bina ruhsatlarında projesi dahilinde belediyelerce istenmelidir.

13.5—Peyzaj Mimari başlığı altında yapılabilecek somut öneriler-ağaçlandırma-kurakçıl peyzaj-Park peyzajı-çocuk oyun grupları vs konularında madde madde somut öneriler belirlenmeli-yeni bina ruhsatlarında projesi dahilinde belediyelerce istenmelidir.

Kaynak: Mühendis ve Makine-Cilt: 50

3--Enerji Tasarrufunun Önemi-Firma Uygulamaları-Önerileri:

1-- Bir enerji üreticisi olarak Tüpraş’ta yaptığımız enerji verimliliği çalışmalarında 72 milyon USD tasarruf ettik. Öncelikli olarak enerji üretenler enerjiyi verimli kullanmalı ve bu alanda öncü olmalılar...”-Mehmet Alkan / Tüpraş

2-- Metal sektörü enerji yoğun sektörlerin başında. Örneğin alüminyum külçe fiyatının %40-45’ini enerji gideri oluşturur.  1-1,5 cent seviyesindeki enerji girdi maliyet ile çalışan ülkelerle mücadele ediyoruz.”-Ali Kibar / Kibar Holding

3--Enerjiyi daha verimli kullanmak için hazırlanan projelere, çevreye katkı yapan projelere kredi veriyoruz. Ama az sayıda proje başvurusu geliyor.-Ender Dinçer / TKB

4--Enerji verimliği için öncelikle enerji ölçümü yapmış olmamız gerekmektedir. Sadece elektrik değil doğalgaz ve su tüketiminin de düzenli olarak ölçülmesi lazım. Enerji verimliliği ile ilgili 30’a yakın projede yaptık. Avrupa Ford fabrikaları içinde enerji verimliliğinde Ford Otosan olarak birinci olduk.-Hayati Eşme / Ford Otosan

5--Binalarımızın %95’i yalıtımsız. Bu bize büyük bir bedel ödettiriyor. Bir bakıma şöyle söyleyebiliriz: pahalı yaşıyoruz. üstelik zengin değiliz.-Sedat Arıman / İzoder

6--Ulaşım ve kentleşme politikaları yakıt tüketimini ve karbon emisyonu körüklüyor.-Doç Dr. Halefşan Sümen / İTÜ

7--Sanayide elektrik motorları elektriğin %70’ini kullanır. Elektrikli motorlara değişken hız sürücüleri takılması ise ortalama %50 tasarruf sağlar.-Nami Saçkesen / Klemsan

8--Enerji verimliliğine salt mühendislik problemi olarak bakılması işi zorlaştırıyor. Sorunumuzun zihniyet sorunu olduğu düşünüyorum.-Prof. Dr. Ali Halıcı / Başkent Üniversitesi

9--Türkiye dünya yatırım ortamı sıralamasında 62. sırada. Bürokrasiyi azaltarak, işleri hızlandırmalı ama kontrolü ve denetimi sağlamlaştırmaya çalışmalıyız.-Kemal Battal / Armada

10--Devletin tek bir örgüt olduğunu düşünürsek, tüm birimleri yani teşkilatları arasında tam bir uyum olmalı. Yoksa işler aksayarak yürür. Teşkilatların tek başlarına iyi işlemeleri yetmez. Sistemin toplamı iyi işlemeli.-Prof. Dr. Serkan Bayraktaroğlu / Sakarya Üniversitesi

11--Türkiye düşük karbon ekonomisine göre yeniden yapılanmak zorunda. Bu basit bir şey değildir.-Ali Koç / Koç Holding

12--Verimli oldukça devlet daha az vergi toplayacak. Devlet de verimli olmalı.-Kenan Yavuz / Turcas&Socar-Devlet çok para toplamak zorunda değil

13--Turizmden ve tarımdan elde ettiğimiz kazanç yeterli değil. Bu iki sektör büyük bir potansiyel ve küresel ısınma tehditini en yakın hisseden sektörler. Alaattin Aytekin / Kumluca Ticaret Odası

14--Herkes çatısında elektrik üretebilir. Yeşil ekonomi işleri çok değiştirecek.-Ayşe Miray Gemi / Onduline

15—Bazı Uygulama Önerileri:

15.1--Kentsel planlamalar çevre ve verimlilik esasına göre düzenlemeli ve ihlallere ağır cezalar getirilmeli.

15.2--Enerji Verimliliği ve Çevre Ar&Ge Laboratuvarları kurulmalı ve uluslararası işbirliği tesis edilmeli.

15.3-- Ulusal Enerji Verimliliği ve Çevre Fonu kurulmalı ve bu fon verimlilik-çevre projelerine finansal destek sağlamalı, verimlilik Ar&Ge’lerini desteklemeli.

15.4--İlk öğretimden başlayan verimlilik müfredatı geliştirilmeli.

15.5--Yaşı büyük motorlu araçların değiştirilmesi teşvik edilmeli.

15.6--Türkiye’de risk sermayesinin de yeterli kapasiteye ulaşmadığı söylenebilir. Yeşil ekonomi için yeni fonlar, yeni finansal enstrümanlar geliştirilmelidir.

15.7--Enerji verimliliği, yeşil teknolojiler, çevre, tarım vb. alanlara yatırım yapacak bu fonlara muafyetler verilebilir, halka açılabilir, uluslararası yatırımcılar ile bu fonların maliyeti ucuzlatılabilir ve geniş bir tabana yayılabilir.

15.8--Bu fonlardan üretilen kazancın bir bölümü düşük gelirli vatandaşların verimlilik yatırımlarına harcanabilir.

15.9—Bazı Programlar şunlar olabilir:

1--Yeşil ve Yaşanabilir Şehir Endeksi-Bakanlık Belirleyebilir

2--Yeşil Etiketli Ürün ve Şirketler Projesi-Bakanlık

3--Enerji Verimliliği ve Karbon Yıldızları Sanayi Ödülleri-Bakanlık

4--Yeşil Mahalle Projesi-Belediyeler-Bakanlık

5--Yazın Serin-Kışın Sıcak Binalar - %100 Yalıtım Projesi-Belediyeler

6--Enerji Verimliliği Uzmanları Geliştirme Programı-Bakanlık-STK

7-- Her mekanda ve her sayıda çalışanla inovasyon yapabilmek için yeni bir Ar&Ge yasası çıkarılmalı. Ar&Ge yapılan her mekan Teknopark avantajı elde etmeli.

15.10—Kamunun elinde ciddi anlamda mühendis stoku var.Bu kaynaktan yararlanılmalı.Kamuda çalışan mühendislere kurum argesi tarafından araştırma konuları verilmeli ve konular kurum internet sitesinde yayınladığında belli oranda ücret ödenmeli.Kurum araştırmaları oluşturulacak ulusal bir enstitü tarafından değerlendirilip skorlanmalı.Bu yaklaşım Kamuda ciddi anlamda inovasyon kültürünün oluşmasına yardım edebilir

Kaynak:

1--Türkiye Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışmaları Raporu-“Yeşil Ekonomiye Geçiş”-Ağustos – 2010-TEVEM - ENVER Enerji Verimliliği Derneği- Haziran 2010

2-- Dünyada Ve Türkiye’de Enerji Verimliliği-Oda Raporu-Tmmob Makina Mühendisleri Odası-Nisan 2008

4--Enerji Tasarruf Potansiyeli- Isınmada-Gebze-Türkiye:

1--Gebze’de ölçülen meteorolojik veriler kullanıldığında ve ISO 9164 standardında belirtilen hesap metodu uygulandığında 100 m2 alanlı tek katlı bina, 5 katlı tekil blok ve 5 katlı bitişik nizamda blok için enerji talebi sırasıyla yıllık ortalama değerler halinde 331 kWh/m2, 145 kWh/m2 ve 109 kWh/m2 olarak hesaplanmıştır. Üç tip binanın yıllık ortalaması 195 kWh/m2'dır.

2--Isınma amaçlı enerji tüketiminde en ileri ülkenin Japonya olduğu görülmektedir. 50 kJ/ m2DG.

2.1--İskandinav ülkeleri (İsveç, Norveç, Danimarka -100 kJ/m2DG gerçek anlamda binalarda enerji verimliliğini gerçekleştirmiş ülkelerdir.

2.2--A.B.D., İtalya, İngiltere, Fransa ve Almanya yaklaşık 150 kJ/m2DG ısınma enerjisi şiddeti ile enerji verimliliğinde belirli bir seviyeyi yakalamış ülkelerdir

2.3--Bununla birlikte enerji verimliliğini arttırmak amacıyla bilimsel çalışmaları desteklemekte ve politikalarını geliştirmeye devam etmektedirler.

2.4--Estonya, Polonya ve Litvanya gibi ülkelerin bile ısınma amaçlı enerji tüketimlerinin bizim tüketimimizden bir hayli düşük olması, Türkiye'nin gerekli tedbirleri almakta geç kaldığının göstergesidir.

3--Almanya'da 1 Ocak 1995 tarihinden itibaren yürürlüğe giren yeni ısı yönetmeliği dış duvar, çatı ve zemin için maksimum k değerlerini sırasıyla 0.50 W/m2K, 0.22 W/m2K ve 0.35 W/m2K olarak sınırlamaktadır.

3.1--Bu değerlere ulaşılması halinde sağlanacak enerji tasarrufunun boyutu çok daha büyük olacaktır. Şekil 1'deki rakamları oranlayarak bu boyutu kabaca tahmin etmemiz mümkündür.

4--Ortalama 295 kJ/m2DG olan Gebze'deki ısınma enerjisi şiddetini ortalama 100 kJ/m2DG olan İskandinav ülkeleri ile karşılaştırırsak, tasarruf potansiyelinin %66 oranında olduğu görülmektedir.

5--Türkiye'de ısınma amaçlı enerji tüketimini azaltıcı hiçbir tasarruf tedbiri uygulanmamaktadır. 

5.1--Bu potansiyel tüm kapasiteyle kullanılmayı beklemektedir. İdeal bir uygulama ile mevcut tüketimin %70'inin tasarruf edilmesi mümkündür.

6--Bunun sonucunda yıllık toplam CO2 emisyonunda 40 milyon ton, yıllık SO2 emisyonunda ortalama 600 bin ton azalma ve yıllık enerji faturasından 6 milyar ABD doları tasarruf sağlanması mümkündür.

7--Gebze'de ısınma amaçlı enerji tüketimi 100-200 kWh/m2 veya 200-400 kJ/m2DG arasında değişmektedir. 

7.1--Bu değerler İsveç'teki tüketimin yaklaşık 3.5 katı, A.B.D.'deki tüketimin yaklaşık 2.5 katı ve Almanya'daki tüketimin yaklaşık 2 katıdır. 

7.2--Buna rağmen söz konusu ülkeler, tüketimlerini azaltmak için araştırma yapmaya devam etmektedirler.

8—Yorum:

1—Binalarda ısı yalıtımı için bakanlık yönetmeliğe bir hesap tarzı koymayı kaldırıp-Almanya gibi dış duvar-çatı-pencere-iki dairenin ortak duvarı taban sınır değerler için örneğin dış duvar için 0,5 W/m2K gibi değerler koyabilir.

2--Bir hesap tarzı yerine örneğin 0,5 m2/wk değerini sağlayan çözümleri-3. Bölgede 

1--dış duvar için 19 cm yatık tuğla+içten-dıştan 2 cm perlitli sıva,

2--iki dairenin ortak duvarı için çift duvar arası 2 düşük+2 yoğun taş yünü

3--çatılar için su yalıtımlı 8 cm perlitli şap üzeri teras+yeşil çatı-pencereler için 16 mm çift cam gibi alternatifli doğal malzemeli çözümler önerebilir.

3--Bu çözümler için kamuda finansman sağlanabilir.Örneğin 2000 tarihinden sonra yapılmış tüm binalara bunu 1 sene içinde binanın boyası ile sağlanması şartını da getirebilir.

Kaynak:Gebze'de Isınma Amaçlı Enerji Tüketiminin Tasarruf Potansiyeli-Şükran Dilmaç –Çiğdem Tırıs--Şükran Dilmaç