MAKALELER / Aydınlatma Sistemleri-Elektrik Motorlarında Enerji Verimliği








1--Aydınlatma sistemlerinde Enerji Verimliliği :

 

9.1—Teknik Bilgi:

 

1--Türkiye’de

25,698,113……….. mesken,

3,953,738………… ticarethane

235,598…………... sanayi tesisi ve

168,333………….. resmi daire ve

188,281………….. aydınlatma abonesi vardır.

 

2-- Elektrik Tüketiminde Aydınlatma Oranları

 Meskenlerde……………..%20

Sanayide………………… %30

Mağazalarda…………….. %40

Ofislerde………………… %20

 

3-- Akkor ampüller CFL Kompakt Fluoresan ile değiştirildiğinde %80 tasarruf gerçekleşmektedir.

 

3.1--Normal flamanlı ampullere göre; floresanlar 5-10 kat, kompakt floresanlar 4-5 kat daha verimlidir.

 

3.2--Aydınlatmada verimli ampuller kullanarak % 80’e varan tasarruf sağlanması mümkündür

 

3.3—Tipi……………………………Ampul Verimi (lm/W)

Normal Flamanlı Ampul…………………7,5 … 16,5

Halojen Ampul……………………………......12 … 24

Kompakt Floresan………………………...…33 … 65

Kompakt Floresan -elektronik balast ile…..50 … 87,5

Floresan Tüp Ampul-38 mm…………….59,5..78,5

 

4--30 milyon verimsiz lambanın-100W normal akkor lambanın 20W tasaruflu ampul-kompakt fluresan ampul CFL lamba ile değiştirildiği senaryoda yaklaşık 2, 4 milyar kWh yıllık enerji tasarrufu ve 1,2 milyar ton CO2 salınımının engelleneceği hesaplanmaktadır.

 

4.1-- Kaliforniya ve Brezilya’da 10 milyondan fazla verimli ampul devlet tarafından enerji verimliliğini sağlamak üzere halka dağıtılmış ve kendilerinin daha fazla sayıda ampul alması için teşvik edilmiştir.4

 

5-- Büyük binalarda aydınlatma sisteminde, Otomasyon ve uzaktan kumanda sistemleri, elektronik balastlar, kaliteli refektörler verimliliği arttıran faktörlerdir.Belediye yönetmelikleri ile bu faktörler şart koşulabilir.

 

6-- Yeni nesil aydınlatma sistemlerine geçiş öncelikli olarak Kamu kurumları ardından sanayi ve ticaret kurumları bu konuda öncü olmalıdır.

 

6.1--Kamuya ait binalarda, cadde ve sokaklarda aydınlatma verimliliği artırılmalı.

 

6.2—Bakanlık tarafından bütün illerin park ve sokaklar için harcadığı elektrik kwh çıkarılmalı-standart değerler saptanmalı ve değin üzerindekiler hızla yeni akıllı tasarruflu sistemler ile değiştirilebilmelidir.


6.2.1--Bunu sağlamak için Belediyeler tarafından Parklar ve sokak lambaları için sarı(beyaz değil) led-kompakt floresanlar ve sensörler ile aydınlatma sağlanmalıdır.

 

7--Bulvar, cadde, yol, aydınlatmalarında amaç yaya ve araç trafiğinde can ve mal emniyetini sağlamaktır. Bu kamu hizmeti Türkiye elektrik tüketiminde 3.8 milyar kWh gibi önemli bir boyuta sahiptir.

 

8--Aydınlatma sistemlerinin ilk yatırım maliyetlerini malzeme ve montaj oluştururken, işletme maliyeti kalemleri içinde

Bakım………………...% 50

ampul yenileme………% 10

elektrik tüketimi………% 40 olarak pay almaktadır.

 

8.1--Beyaz ışık veren yüksek basınçlı civa buharlı ampuller yerine “seramik metal halide” ampullerin kullanılması % 50-80 arasında tasarruf sağlamaktadır.

 

8.2--Manyetik balastların yerine elektronik balastların kullanılması ile (birlikte kullanıldığı ampule bağlı olarak) % 5-45 arasında tasarruf sağlamaktadır.

 

8.3--Elektronik balastların diğer önemli bir yararı da söz konusu verimli ampullerin kullanım ömrünü % 30 civarında uzatması ve dim (kısılma) edilebilmesidir.

 

8.4--Armatürde kullanılan reflektörün uygun olarak seçilmesi üretilen ışığın kaybını önleyerek kurulu güç ihtiyacını % 34 oranında azaltmaktadır.


2— Elektrik Motorlarında Enerji Verimliliği:

 

1—Teknik Bilgi:

 

1.1-- Elektrikli Motorların Kullanım Alanları

Pompalarda……………..%29

Fanlarda ………..………...%22 

Komprosörlerde……....% 7

Diğer………..........……….%42

 

1.2-- Türkiye’de toplam elektriğin %40’ını sanayi sektörü tüketmektedir. Sanayide kullanılan elektriğin ise %70’i elektrikli motorlardan kaynaklanmaktadır.

 

1.3—Sanayide vs en çok kullanılan motor 3 fazlı asenkron motorlardır.Bunlar basit tasarımı ve bakım kolaylığı ile en yaygın motor türüdür ve motorlarda kullanılan elektriği %90’ını kullanırlar.

 

1.4-- Elektrik Motor İmalatçılılar Birliği tarafından motorlar ve kullanım oranları:


IE1….düşük verimli),

Türkiyede…..%7-  

ABD de……. %7


IE2…orta verimli), 

Türkiyede…….%28   

ABD de……... %85


IE3…yüksek verimli)-

Türkiyede..…%65   

ABD de …….%8

 olarak sınıfandırılmıştır.

 

1.4.1—Makine vs imalat sanayinde IE3 sınıfı motor kullanımı teşvik edilebilir.Motorun alındığı anda alan kimse için indirim yapılabilir.Yapılan indirim satıcı firmaya vergi indirimi olarak iade edilebilir.

 

2--Ayrıca motorlarda verim sağlamak için Değişken Hız Sürücüsü kullanılabilir. DHS’ler havalandırma sistemlerinde, yürüyen merdivenlerde, su şebekelerinde kısaca çok geniş alanda kullanılır, gereksiz çalışmayı engelleyerek ciddi miktarda tasarruf sağlayabilirler.

 

2.1—Sanayide DHS Kullanımı:

Fan………………….% 22,6

Pompa……………..% 11,3

Komprosör………...% 8,3

 

2.2—DSH lar ile Pompalarda, fanlarda %50’den fazla tasarruf sağlayabileceği bilinmektedir.DHS kullanımı için teşvik getirilebilir.DHS-İnverterli cihaz fan-pompa,kompresör vs üreten firmalara vergi indirmi sağlanabilir.

 

2.2.1—Mevcut Fan-pompa,kompresör vs cihazlarına DHS-İnverter taktırmak yönetmelik ile şart hale getirilebilir.

 

2.3—Bakanlık tarafından Sanayide bütün firmaların enerji ölçüm cihazlar ile  kullandığı Mevcut motorların enerji harcamaları ve tasarruf seçenekleri bu işi yapan firmalara ihale ile yaptırılabilir.Bunun sonucunda bakanlığın firmaya gönderdiği belgede-enerji analiz raporunda firmalar motorları hangi firma ile kaç ayda hangi kredi finanasmanı ile nasıl yapacağını bilebilir ve bakanlıkta firmaya gönderdiği belgede bu işi belli sürede yapması için şart koşabilir. Bu dönüşüm sağlanmalıdır.


Kaynak:

1--Türkiye Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışmaları Raporu-“Yeşil Ekonomiye Geçiş”-Ağustos – 2010-TEVEM - ENVER Enerji Verimliliği Derneği- Haziran 2010

2-- Dünyada Ve Türkiye’de Enerji Verimliliği-Oda Raporu-Tmmob Makina Mühendisleri Odası-Nisan 2008


2--Aydınlatma Sistemlerinde Enerji Tasarrufu

 

1—Aydınlatma Enerjisi tasarrufunda ,

 

1.1--Aydınlık düzeyinin sürekli kontrol edildiği sistemlerde, Elektronik dimmerleme üniteleri ile tasarruf sağlanabildiği gibi

 

1.2--Flüoresan lambalar  (komple flüoresan dahil ) %1 e kadar dimm (karartma ) edilerek -Anahtarlarla kademeli olarak mahal aydınlatması kontrol edilebilir.

 

2—Aydınlatma kontrolünde ,


1--Zaman anahtarlı zamanlayıcılar,


2--hareket algılayıcı sensörler,


3--gün ışığı dedektörleri,


4--bilgisayarlı kumanda gibi kontrol elemanları ile aydınlatma set değerlere göre kontrol edilebilir.

 

3—Fotoselli lambalarda kullanılan kızılötesi-infrared sensör  (Pasif infared,aktif infrared dedektörler) ;ortamın saçtığı kızıl ötesi (infared )ışınları algılar.


3.1--Ortamda cismin(insan vs) hareket etmesi ile kızılötesi ışığın ortamdaki yoğunluğu değişir ve ortamdaki değişim ile sensör sinyal zaman saatine gönderir ve lamba zaman saatine bağlı olarak çalışmaya başlar.

 

3.1—Fotoselli lambalar,  Bina girişlerinde, çocuk odası, kömürlük,kiler, tavan arası,koridor,banyo, tuvalet,lavabo,bahçe,garaj,bekçi kulübesi,telefon kulübesi,tüp geçit,otomatik para çekme makinesi, soyunma kabinleri vb. kullanılabilir.

 

5--Gün ışığı kontrol sistemlerinde uzayın aydınlığını ölçecek bir fotosele ihtiyaç olup,bunların montaji ile gün ışığından azami yararlanılabilir.Ortamda uzayın aydınlığının ölçülüp-Aydınlatmanın istenen lüx değerine getirilmesi,elektronik dimmerlemeye bağlı aydınlatma sistemleri ile mümkündür.


6--2—Verimli ampul değişimi ile % 15-verimli elektrikli ev aleti kullanımı ile %20 enerji tasarrufu mümkündür.



3--Elektrikli Aydınlatmada Balastların Verimlilik Açısından Sınıflandırılması

 

1--Balast kayıplarını azaltarak enerji tasarrufu sağlamak ve böylelikle dünya üzerindeki CO2 emisyonunun azaltılmasına yardımcı olmakta.

 

2 – yüksek kayıplı D ve C  sınıfı yerine , düşük  B2 sınıfının kullanılması uygun olacaktır.

 

3--Balastlarda Kayıplara göre sınıflar:

1--A2…....3W ın altındadır.

2--A3…....5W ın

3--B1…....6 W ın

4--B2……8W ın

5—C…….10 W ın

6—D……..10 Wın üstündedir.

 

4--Uygun Balast kullanımı ile Orta ölçekli bir enerji santralinin üreteceği kadar enerji tasarrufu sağlanabilir.





Makalenin İzlenme Sayısı : 507

Eklenme Tarihi : 15.06.2020

Önceki sayfaya geri dön.