Pompa Sistemlerinde Enerji Verimliliği Uygulamaları:
1--Genel Bilgiler:
1--Pompaların uygun kullanımı, borulardaki basınç kayıplarının optimuma getirilmesi, değişken debili sistemlerin ve otomasyonda kullanılan dizayn sistemlerinin iyileştirilmesi yolu ile elde edilecek enerji tasarrufunun %30 civarında olacağı hesaplanmıştır.
2--Bir pompaj sistemimde pompalar yapım maliyetinin %8 ini fakat, işletme maliyetinin %60 ını oluştur.
3--Bu anlamda pompa sistemlerinde verimliliği sağlamak için aşağıdaki öneriler dikkate alınmalıdır.:
3.1--Yeraltı suyu pompajında büyük pompa kullanmaktan kaçınılmalıdır.
3.2--Frekans kontrollu bir sistemde debi azaldıkça sistem verimi artar . Fakat bu artış belli bir noktadan sonra sonra birden azalır.Bu nedenle Frekans kontrollu bir sistem debisi düşük pompa sistemleri için daha uygundur.Küçük bahçe sulamaları vs.
3.3--Sürtünme kaybının ( kısa ve geniş boru kullanımı ve daha yukarı kotlara-yüksek katlı binalarda) toplam basma yüksekliğine göre az olduğu sistemlerde F/C yerine paralel pompalar kullanılmalıdır.Bu ise çok katlı yüksek apartmanlar için çok kafalı dikey motorlu hidrofor anlamına gelmektedir.
3.4--Sulama sistemleri için ; Sistemi depodan besleyerek depoyu enerji tarifesi nin uygun olduğu zamanlarda doldurup gün boyunca kullanmak da uygun bir çözümdür.
3.5--Pompaları büyük seçmek hem satın alma hem de kullanım maliyetini arttıracaktır.
3.6--Pompayı ihtiyaç olunca çalıştırmak. (Kesintili Çalıştırma) iyi bir çözümdür.Hidrofor en iyi çözümdür.
3.7--Kısık vana ile çalışmada para harcıyarak yarattığımız hidrolik enerjiyi yok ediyoruz. Pompayı devamlı çalıştırıp akışkanın bir bölümü nü depoya geri döndürmek (by-pass) veya vana ile kısma yaparak debiyi kontrol etmek hiç arzu edilmeyen bir çözümdür. Onun yerine frekans değiştiricili bir pompa kullanılmalıdır.
3.8--Enerji verimliliği bakımından Pek çok uygulamada frekans değiştiricisi kullanmak en uygun çözüm olarak sunulmaktadır.
3.8.1--Oysa Debi değişken değil ise sabi sabit debili su kullanımı varsa en iyi çözüm daima en iyi verim noktasında-pompada basınç-debi diyagramında orta noktasında çalışan pompayı seçmek yani orta noktada çalışan sabit devirli bir pompa kullanmak..
3.9--Çalışan pompa sayısını değiştirerek debiyi ayarlamak (debiyi artırmak-veya azaltmak) bilhassa basma yüksekliği büyük, sürtünme kaybı az olan sistemlerde yegane debi kontrol metodudur.Çok katlı-yüksek kotlu binalar.
3.10--Enerji verimliliği bakımından Pek çok uygulamada frekans değiştiricisi kullanmak en uygun çözüm olarak sunulmaktadır.
3.11--Debi değişken değil ise en iyi çözüm daima en iyi verim noktasında çalışan sabit devirli bir pompadır.Bu nedenle pompa seçilirken,hesap sonucu bulunan debi ve basma yüksekliği noktası pompanın ,Q-Hm Karakteristik eğrisinin ortasında olacak-yani pompanın debi ve basınç çalışma aralığının orta noktası olmalıdır.
3.12--Zira bu orta nokta,pompalarda pompa veriminin tepe noktasına karşı gelir.Pompada debi düştükçe-boruda akış hızı azalacağı için borularda-fittingslerde basınç kaybı azalmaya başlar.Zira Laminar akış içinde,basınç kaybı,debinin karesi ile artar-boru çapının 5. Kuvveti ile ters orantılı olarak(çap azaldıkça) yine artar.
3.13--Sürtünme kaybının toplam basma yüksekliğine göre az olduğu sistemlerde frekans konvertörü yerine paralel pompalar kullanılmalıdır.
3.14--Frekans konvertörlü sistem veriminin iyi olması için Yüksek verimli pompalar, yüksek verimli elektrik motorları ve frekans değiştiriciler kullanılmalı
3.15--Frekans kontrollu bir sistemde debi azaldıkça sistem verimi artar Sistem veriminin maksimum olduğu noktadan daha düşük devirlerde çalışılmamalıdır.
3.16--Boru çapının düşürülmesi ile boru, aksesuarlar ve montaj maliyeti azalır ancak daha fazla basınç kaybından dolayı ,daha büyük pompa gerekir-bu anlamda pompanın satın alma ve montaj maliyeti artar, daha büyük güçlü elektrik motoru ve şalt malzemesi gerekir.
3.17--Sürtünme kayıpları artacağı için daha fazla enerji harcanacağından işletme maliyetleri artar.Boru çaplarının artması ile bazı maliyetler azalır, bazı maliyetler artar.
3.18--Optimum boru çapı, tesisin ömür boyu maliyetini minimum yapacak şekilde seçilmelidir. Bunun için sistemin çeşitli çaplarda borulama maliyeti, her çap için boru kayıplarını karşılayacak pompanın enerji maliyetleri ile pompaların satınalma maliyetleri saptanarak bir grafik haline getirilmeli ve maliyet ve kazançlar net bugünkü değer hesabı ile toplanarak en ucuz sistem maliyetini veren boru çapı bulunmalıdır.
3.19--Pompaj sistemlerinin ömrü genellikle 15-20 yıldır. Enerji tasarrufu sağlayacak değişken devirli pompaj sistemlerinde debi , frekans kontrollu pompalarla kolayca değiştirildiği halde düşük devirli çalışmada problem yaşamamak için sistemin dengesine dikkat edilmelidir.
3.20--Yeraltı suyu pompajında büyük pompa kullanmaktan kaçınılmalıdır. Çünkü debi arttıkça daha derinden su çekeceğimiz, daha fazla enerji harcayacağımız bilinmelidir.
3.21--Kısık vana çalışmada para harcıyarak yarattığımız hidrolik enerjiyi yok ediyoruz.
3.22--Memleketimizde elektrik motorlarının verimlerinin de arttırılması gerekmektedir. Devamlı çalışacak orta güçteki elektrik motorlarının yüksek verimli olması en az %3 tasarruf sağlayacaktır.
3.23--Yanan elektrik motorlarının sarımı veya yüksek verimli bir motorla yenilenmesi alternatifi düşünülmelidir.
4--Pompa Sistemi Yapım Maliyet Kalemleri:
1—İnşaat işleri…...........% 32
2— Elektrik işleri…........% 32
3— Boru ve aksamı işleri.% 12
4— Vanalar…..................% 4
5— Motor ve Grubu….....% 8
6— Diğer İşler-Nakliye vs..% 4
5-- Pompa Karakteristiği Uygun Seçmek:
1.1--Bir projede hesaplamalar sonunda İ=100 m3/h Hm=100 mss olan bir pompa gereksinimi pompa sipariş edilirken ilerideki ihtiyaçlar için debiye %25emniyet payı ekleniyor.
1.2--Manometrik basma yüksekliği az gelirse diye pompa basıncı-Hde %10 artırılıp pompa sipariş ediliyor.
1.3--Siparişi alan pompacı da debi ve basma yüksekliğine %5 zam yaparak pompayı seçiyor
1.4--Elektrik motorları da tam yükte çalışmadığı için biraz hızlı döndüğünden çalışma noktası oluştuğundan pompa debisi 160 m3/h oluyor Hesapla bulunan 100 m3/h yerine 160 m3/h elde edilince debiyi dizayn debisine vana kısılarak getirildiğinde, basma yüksekliğini 130 mSS’den 100 mSS’na düşürürken vanada yok ettiğimiz enerji %30 olmaktadır.
1.5—Pompa seçerken hesap ile örneğin İ=45 m3/h ve Basma Yüksekliği olarak Hm=60 mss bulunduğu varsayılırsa bu değerler seçilecek pompanın karakeristik eğrisinin orta noktasında seçilirse pompa verimi maksimum olur bu nedenle seçilecek pompa İ=50 m3/h ve Hm=20/100 mss ise orta nokta Hm=20+100=120/2=60 mss seçilmiş olur.Bu değeri seçerken % 5-10 hesap değerine ilave edilerek seçilebilir.Benzer şekilde fanlarda fan seçerken aynı yöntemle seçim yapılır.
1.6—Pompaların-Fanların Bağlanması:
1.6.1—Seri bağlama:debileri-İ(m3/h) aynı iki pompa seri bağlanırsa basınç-basma yükselikleri toplanır eğer debi İ=45 m3/h ve basma yüksekliği Hm1=60 mss,İ=45 m3/h-Hm2=40 mss ise sonuç İ=45 m3/h ve Hmt=Hm1+Hm2=60+40=100 m3/h olur.
1.6.—Parelel bağlama:Basma yükseklikleri-Hm(mss) aynı iki pompa parelel bağlanırsa debileri toplanır eğer debi İ1=40 m3/h ve basma yüksekliği Hm1=60 mss,İ=60 m3/h-Hm2=60 mss ise sonuç İ=40+60=100 m3/h ve Hmt=60 mss olur.
1.7—Gerek seri bağlamada gerek parelel bağlamada farklı debi ve basınçlarda pompların bağlanmasında karakteristik eğri üzerinde işlem yapılabilir. Kısaca seri bağlama ile basınç,paralel bağlama ile debi artar.
6—Pompalarda Debi Değiştirmek:
2.1--Pompayı ihtiyaç olunca çalıştırmak (Kesintili Çalıştırma)
2.2--Sistemi bir depodan besleyerek pompayı depo seviyesine göre kesintili çalıştırmak
2.3--Çalışan pompa sayısını değiştirmek (paralel pompalar)
2.4--Pompayı devamlı çalıştırarak akışkanın bir bölümünü depoya geri döndürmek (by-pass);
2.5--Pompa çıkışındaki debi kontrol vanası ile sistem karakteristiğini değiştirerek debiyi ayarlamak;
2.6--Sabit devirli elektrik motoru ile pompa arasına hidrolik veya elektrikli kavrama koyarak pompa devrini debi veya basınç ihtiyacına göre ayarlamak.
2.7--Elektrik motoruna frekans değiştirici yardımı ile uygulanan gerilim ve frekansı değiştirip pompayı istenen debi ve basma yüksekliğini sağlayacak devirde döndürmek;
7-- Bir Pompanın Ömür Boyu Maliyeti İçinde Enerjinin Payı
3.1--20 yıllık ömür süresinde bir pompanın tüketeceği enerji bedeli satın alma fiyatının 17-20 katıdır.
3.2--Bu süredeki bakım masrafları da pompa bedelinin2 katı kadar olmaktadır
8--Pompalarda Yüksek Verimli Motor Kullanımı
1--Tipik bir motorun satın alma maliyeti, o motorun ömrü boyunca kullandığı elektrik enerji toplam maliyetinin %2'sinden bile azdır. Yani, enerji maliyeti toplam maliyetin %98'i olabilmektedir.
2--Tipik bir motor ortalama 20 yıl olan çalışma ömrü boyunca satın alma maliyetinin 50 katından fazlasını tükettiği enerjinin maliyeti olarak ödemektedir
4.3--Motor alırken standart ve yüksek verimli motorların ilk maliyetindeki az bir farka (%10 - %25 arası) tamah edip ileride bunun çok fazlasını ilave enerji maliyeti olarak ödemektedirler.
9--Santrifüj Pompalarda Performans Ayarı
1--Kısma Kontrolü , 2--Bypass Kontrolü , 3--Çark Çapını Değiştirmek , 4--Hız Kontrolü
6--Santrifüj Pompalarda Frekans Konvertörü(FC) Uygulaması ile Sağlanan Enerji Tasarrufu
6.1--FC ile motor hızının ayarlanması sisteme göre değişmekle beraber %70’e varan bir enerji tasarruf imkânı sunmaktadır.
7—Örnek:Yapılan bir pompa verimlilik uygulması için:
7.1--Yeni ve daha yüksek basınç farklarına dayanıklı bir kontrol vanası satın alı-nabilir. Maliyeti: 5000 Euro
7.2--Pompa çark çapı küçültülebilir, böylece pompa basma yüksekliği düşürülebilir, bu sayede kontrol fark basınç değeri aşağıya iner. Maliyeti: 2250 Euro.
7.3-- Kontrol vanası kısa sürede aşınması halinde Yıllık tamirat masrafı: 4000 Euro.Kontrol vanası 15-20% açık pozisyonda çalışıyor, bu durum kontrol vanasının uygun ölçüde seçilmediğinin işaretidir.Sistem aynı şekilde bırakılır ve kontrol vanasının her yıl bakımı yapılır. Maliyeti: 4000 Euro
7.4--Frekans konvertör sistemi adapte edilir ve kontrol vanası kaldırılır. Frekans konvertör cihazı ile pompa hızı değiştirilerek, istenilen kapasite değeri sağlanabilir. Maliyeti: 21500 Euro.
10—Sonuç:
1--Toplam elektrik tüketiminin yaklaşık %20’si pompalarda gerçekleşmektedir ve bir pompa sisteminde pompalar yapım maliyetinin %8’ini fakat işletme maliyetinin %60’ını oluşturmaktadır. İyi bir sistem dizaynı ve uygun pompaların seçimiyle pompalarda tüketilen enerjinin %30’unun tasarruf edilebilmektedir.
2--2008 yılı EİEİ raporlarına göre ülkemizin toplam kurulu gücü 41.817,20 MW tır. Toplam elektrik üretimi 205,4 milyar kWh/yıl, elektrik enerjisi tüketimi ise 204 milyar kWh/yıl olarak gerçekleşmiştir.
2.1--Tüketilen bu enerjinin %20’ sinin pompalarda tüketildiğini hesaplarsak bu değer 40,8 milyar kWh, enerji maliyeti ise yıllık 7,2 milyar TL olacaktır Bahsedilen yöntemler ile pompalarda tüketilen enerjinin %30’ unun tasarruf edilmesi durumunda ise yıllık tasarruf miktarı yıllık 2.16 milyar TL olur
2.2--Ömür Boyu Maliyet analizinde ortaya çıkarıldığı üzere bir pompa sisteminin ilk yatırım maliyeti işletme ve enerji maliyetlerinin yanında çok küçük kalmaktadır
Ülkemizde elektrik motorlarının verimlerinin de arttırılması gerekmektedir.
2.3--Devamlı çalışacak orta güçteki elektrik motorlarının yüksek verimli seçilmesi halinde en az %3 tasarruf sağlanabilecektir.
3--Yanan elektrik motorlarının sarımı veya yüksek verimli bir motorla yenilenmesi alternatifi her zaman düşünülmelidir.
3.1—Pompa motorlarının verimli çalışması pompa motorunun çalışma sıcaklığının tasarım sıcakılığında bulunması ile mümkündür.Sıcaklık 30 C vardığında pompa motorunun arıza yapması-verimsiz çalışacağı düşünülürse pompanın bulunduğu ortamın doğal havalandırma(pompayı hava sirkülasyonu olan yere koymak) yada bulunduğu odanın penceresine 35 cm çaplı fan takıp bunu sistemin meşgül devresine bağlamak yada 30 C ayarlı termostata bağlamak en ekonomik çözüm olabilir.
4--Amerika ve Avrupa’ daki pek çok işletmede pompaj sistemlerinin optimizasyonu ile-özellikle FC Kullanını ortalama %30 enerji tasarrufu sağlanabileceği Hidrolik Enstitü ve Europump tarafından bildiril-mektedir.
8.5—Sonuç olarak pompa sistemlerinde %15-40 arasında enerji tasarruf etme imkanı bulunabilmektedir.
8.5.1---Sonuç olarak ; Amerika ve Avrupadaki pek çok işletmede pompaj sistemlerinin optimizasyonu ile ortalama %30 enerji tasarrufu sağlanabileceği Hidrolik Enstitü ve Europump tarafından bildirilmektedir
11--Pompalarda Enerji Verimliliği Uygulamaları-2:
1-- Pompa Karakteristiği Uygun Seçmek:
1.1--Bir projede hesaplamalar sonunda İ=100 m3/h Hm=100 mss olan bir pompa gereksinimi pompa sipariş edilirken ilerideki ihtiyaçlar için debiye %25emniyet payı ekleniyor.
1.2--Manometrik basma yüksekliği az gelirse diye pompa basıncı-Hde %10 artırılıp pompa sipariş ediliyor.
1.3--Siparişi alan pompacı da debi ve basma yüksekliğine %5 zam yaparak pompayı seçiyor
1.4--Elektrik motorları da tam yükte çalışmadığı için biraz hızlı döndüğünden çalışma noktası oluştuğundan pompa debisi 160 m3/h oluyor Hesapla bulunan 100 m3/h yerine 160 m3/h elde edilince debiyi dizayn debisine vana kısılarak getirildiğinde, basma yüksekliğini 130 mSS’den 100 mSS’na düşürürken vanada yok ettiğimiz enerji %30 olmaktadır.
1.5—Pompa seçerken hesap ile örneğin Q=45 m3/h ve Basma Yüksekliği olarak Hm=60 mss bulunduğu varsayılırsa bu değerler seçilecek pompanın karakteristik eğrisinin orta noktasında seçilirse pompa verimi maksimum olur bu nedenle seçilecek pompa Q=50 m3/h ve Hm=20/100 mss ise orta nokta Hm=20+100=120/2=60 mss seçilmiş olur.Bu değeri seçerken % 5-10 hesap değerine ilave edilerek seçilebilir.Benzer şekilde fanlarda fan seçerken aynı yöntemle seçim yapılır.
1.6—Pompaların-Fanların Bağlanması:
1.6.1—Seri bağlama:debileri-İ(m3/h) aynı iki pompa seri bağlanırsa basınç-basma yükselikleri toplanır eğer debi Q1=45 m3/h ve basma yüksekliği Hm1=60 mss,Q2=45 m3/h-Hm2=40 mss ise sonuç Q=45 m3/h ve Hmt=Hm1+Hm2=60+40=100 m3/h olur.
1.6.—Parelel bağlama:Basma yükseklikleri-Hm(mss) aynı iki pompa parelel bağlanırsa debileri toplanır eğer debi Q1=40 m3/h ve basma yüksekliği Hm1=60 mss,Q=60 m3/h-Hm2=60 mss ise sonuç Q=40+60=100 m3/h ve Hmt=60 mss olur.
1.7—Gerek seri bağlamada gerek parelel bağlamada farklı debi ve basınçlarda pompların bağlanmasında karakteristik eğri üzerinde işlem yapılabilir. Kısaca seri bağlama ile basınç,paralel bağlama ile debi artar.
2—Pompalarda Debi Değiştirmek:
2.1--Pompayı ihtiyaç olunca çalıştırmak (Kesintili Çalıştırma)
2.2--Sistemi bir depodan besleyerek pompayı depo seviyesine göre kesintili çalıştırmak
2.3--Çalışan pompa sayısını değiştirmek (paralel pompalar)
2.4--Pompayı devamlı çalıştırarak akışkanın bir bölümünü depoya geri döndürmek (by-pass);
2.5--Pompa çıkışındaki debi kontrol vanası ile sistem karakteristiğini değiştirerek debiyi ayarlamak;
2.6--Sabit devirli elektrik motoru ile pompa arasına hidrolik veya elektrikli kavrama koyarak pompa devrini debi veya basınç ihtiyacına göre ayarlamak.
2.7--Elektrik motoruna frekans değiştirici yardımı ile uygulanan gerilim ve frekansı değiştirip pompayı istenen debi ve basma yüksekliğini sağlayacak devirde döndürmek;
3-- Bir Pompanın Ömür Boyu Maliyeti İçinde Enerjinin Payı
3.1--20 yıllık ömür süresinde bir pompanın tüketeceği enerji bedeli satın alma fiyatının 17-20 katıdır.
3.2--Bu süredeki bakım masrafları da pompa bedelinin2 katı kadar olmaktadır
4--Pompalarda Yüksek Verimli Motor Kullanımı
4.1--Tipik bir motorun satın alma maliyeti, o motorun ömrü boyunca kullandığı elektrik enerji toplam maliyetinin %2'sinden bile azdır. Yani, enerji maliyeti toplam maliyetin %98'i olabilmektedir.
4.2--Tipik bir motor ortalama 20 yıl olan çalışma ömrü boyunca satın alma maliyetinin 50 katından fazlasını tükettiği enerjinin maliyeti olarak ödemektedir
4.3--Motor alırken standart ve yüksek verimli motorların ilk maliyetindeki az bir farka (%10 - %25 arası) tamah edip ileride bunun çok fazlasını ilave enerji maliyeti olarak ödemektedirler.
5--Santrifüj Pompalarda Performans Ayarı
1--Kısma Kontrolü , 2--Bypass Kontrolü , 3--Çark Çapını Değiştirmek , 4--Hız Kontrolü
6--Santrifüj Pompalarda Frekans Konvertörü(FC) Uygulaması ile Sağlanan Enerji Tasarrufu
6.1--FC ile motor hızının ayarlanması sisteme göre değişmekle beraber %70’e varan bir enerji tasarruf imkânı sunmaktadır.
7—Örnek:Yapılan bir pompa verimlilik uygulması için:
7.1--Yeni ve daha yüksek basınç farklarına dayanıklı bir kontrol vanası satın alı-nabilir. Maliyeti: 5000 Euro
7.2--Pompa çark çapı küçültülebilir, böylece pompa basma yüksekliği düşürülebilir, bu sayede kontrol fark basınç değeri aşağıya iner. Maliyeti: 2250 Euro.
7.3-- Kontrol vanası kısa sürede aşınması halinde Yıllık tamirat masrafı: 4000 Euro.Kontrol vanası 15-20% açık pozisyonda çalışıyor, bu durum kontrol vanasının uygun ölçüde seçilmediğinin işaretidir.Sistem aynı şekilde bırakılır ve kontrol vanasının her yıl bakımı yapılır. Maliyeti: 4000 Euro
7.4--Frekans konvertör sistemi adapte edilir ve kontrol vanası kaldırılır. Frekans konvertör cihazı ile pompa hızı değiştirilerek, istenilen kapasite değeri sağlanabilir. Maliyeti: 21500 Euro.
8—Sonuç:
8.1--Toplam elektrik tüketiminin yaklaşık %20’si pompalarda gerçekleşmektedir ve bir pompa sisteminde pompalar yapım maliyetinin %8’ini fakat işletme maliyetinin %60’ını oluşturmaktadır. İyi bir sistem dizaynı ve uygun pompaların seçimiyle pompalarda tüketilen enerjinin %30’unun tasarruf edilebilmektedir.
8.2--2008 yılı EİEİ raporlarına göre ülkemizin toplam kurulu gücü 41.817,20 MW tır. Toplam elektrik üretimi 205,4 milyar kWh/yıl, elektrik enerjisi tüketimi ise 204 milyar kWh/yıl olarak gerçekleşmiştir.
8.2.1--Tüketilen bu enerjinin %20’ sinin pompalarda tüketildiğini hesaplarsak bu değer 40,8 milyar kWh, enerji maliyeti ise yıllık 7,2 milyar TL olacaktır Bahsedilen yöntemler ile pompalarda tüketilen enerjinin %30’ unun tasarruf edilmesi durumunda ise yıllık tasarruf miktarı yıllık 2.16 milyar TL olur
8.2.2--Ömür Boyu Maliyet analizinde ortaya çıkarıldığı üzere bir pompa sisteminin ilk yatırım maliyeti işletme ve enerji maliyetlerinin yanında çok küçük kalmaktadır
Ülkemizde elektrik motorlarının verimlerinin de arttırılması gerekmektedir.
8.2.3--Devamlı çalışacak orta güçteki elektrik motorlarının yüksek verimli seçilmesi halinde en az %3 tasarruf sağlanabilecektir.
8.3--Yanan elektrik motorlarının sarımı veya yüksek verimli bir motorla yenilenmesi alternatifi her zaman düşünülmelidir.
8.3.1—Pompa motorlarının verimli çalışması pompa motorunun çalışma sıcaklığının tasarım sıcakılığında bulunması ile mümkündür.Sıcaklık 30 C vardığında pompa motorunun arıza yapması-verimsiz çalışacağı düşünülürse pompanın bulunduğu ortamın doğal havalandırma(pompayı hava sirkülasyonu olan yere koymak) yada bulunduğu odanın penceresine 35 cm çaplı fan takıp bunu sistemin meşgül devresine bağlamak yada 30 C ayarlı termostata bağlamak en ekonomik çözüm olabilir.
8.4--Amerika ve Avrupa’ daki pek çok işletmede pompaj sistemlerinin optimizasyonu ile-özellikle FC Kullanını ortalama %30 enerji tasarrufu sağlanabileceği Hidrolik Enstitü ve Europump tarafından bildiril-mektedir.
8.5—Sonuç olarak pompa sistemlerinde %15-40 arasında enerji tasarruf etme imkanı bulunabilmektedir.
Kaynak:
1--Santrifüj Pompalarda Enerji Verimliliği ve Uygulamaları-Yrd.Doç.Dr.Zehra YUMURTACI Abdülkadir SARIGÜL
2--Tesisat Mühendisliği Dergisi Sayı: 96, s. 50-56, 2006-A. Özden ERTÖZ