Enerji Verimlilik Uygulamaları-Sektörel Uygulamalar-Pastane-Fırın vs:
1—Pastane-Enerji Tasarrufu:
Hem üretim hem de satış yapan bir pastaneye sahip Firma sahibi, İşletmenin Şehir merkezinde olması nedeniyle komşuları rahatsız etmemek, baca gazı emisyonlarını yasal sınırlar İçinde tutabilmek ve enerji maliyetini en aza İndirmek üzere tüm fırınları LPG yerine doğalgaza dönüştürmeye karar vermiştir.
1.1—Daha büyük bir firma ise kojenerasyon tesisi kurmak suretiyle;
1--Isı eşanjörü İle kojenerasyon sağlayarak motorlardan kaynaklanan atık ısının, üretİmde kullanılan buharı ve sıcak suyu sağlamada kullanılması.
2--Entegre güç üretim sistemiyle elektrik giderinin yarıdan fazlasının azalması
Bu dönüşüm için firma bir doğalgaz –ısı firmasına başvurabilir.
2—Bitkisel Yağ Üretimi-Üretimde verimin arttırılması-Atık miktarının azaltılması:
35 çalışanıyla yılda 30.000 ton ay çekirdeğini İşleyerek bitkisel yağ üretimi yapan Firmayla çalışan çevre mühendisi, literatür çalışması sonucunda optimum değerlerin üstünde kimyasal madde kullanıldığını, bunun da proses çamur miktarını artırdığını belirledi.
2.1--Ayrıca yapılan kütle dengesi analizi sonucunda ağartma proses çamurunda ağırlıkça % 41 oranında yağ bulunduğu tespit edildi. Uygulamadan önce İşlemden geçirilen birim ürün başına 1/6 oranında kullanılan Trisyl ve ağartma toprağı miktarları, 2/3oranı elde edilecek Şekilde yenİden düzenlendİ.
2.2--Böylece birim üretim başına toplamda 35 kİlogram yerİne, 25 kg kimyasal madde kullanılmaya başlandı.
2.3--İşlemde kullanılan kimyasal maddelerin oranları değiştirilerek bir yandan yağın rengi daha açık bir renge kavuşturulmuş ve ürün kalitesi artırılmış; öte yandan yüksek yağ İçerikli proses çamurunun miktarı azaltılarak firmanın çevresel etkileri azaltılmıştır.
2.3.1--Proseslerde kullanılacak kimyasal madde miktarları dikkatle belirlenmiş ve böylece yüksek ürün kalitesi sağlanırken gereksiz kimyasal madde kullanımından kaynaklanan çevre kirliliği sorunları önlenmiş ve hammadde tasarrufu yoluyla üretim maliyetleri azaltılmış oldu.
Bu dönüşüm için firma kendi kimya müh. İle Üniversite-tübitak-bu işi yapan kimya müh destek alabilir.
3—Süt Ürünleri Üretimi-Enerji Tasarrufu:
Süt ve süt ürünleri İmalatında bulunan firmanın üretim için gereken pastörizasyon İşlemin için gereken ısının kullanımında sıcak su hatlarında İzolasyonun İyi olmaması nedeniyle yaşanan kayıplara karşı Buhar ve sıcak su boruları, çaplarına, kalınlıklarına ve İçlerindeki akışkanın sıcaklığına göre değişen kalınlıklarda cam yünü İle kaplandı.
3.1--Firma, borulardaki İzolasyonun yenilenmesiyle % 40‟a varan oranda yakıt tasarrufu gerçekleştirdi. Böylece yılda yakılan pirina miktarı yaklaşık 87 ton azaltılmış oldu. Bu da bir biyoyakıt olan pirinanın yakıldığında ortaya çıkan NOx, CO, CO2 ve organİk maddeler gibi hava emİsyonlarının %40 oranında düşürülmesini sağladı.
5—Ahşap Kapı-Pencere Üretimi-Hammadde Kullanım Veriminin Yükseltilmesi
Bir İnşaat firması İçin ahşap kapı ve pencere doğramaları üreten firmada pencereler, yapımları tamamlandıktan sonra su esaslı dış cephe doğrama boyalarıyla boyanarak, atölye duvarlarına monte edilmiş askılarda kurumaya bırakılmaktaydı.
5.1--Kuruma İşlemi sırasında, pencerelerin üzerinden süzülen fazla boya atölyenin zeminine damlamaktaydı ve bu bir yandan kullanılan boyanın yaklaşık %3‟ünün telef olmasına, diğer yandan da atölyenin zeminin kirlenmesine neden oluyordu.
5.1.1--Firma bu duruma karşı Ürünlerden damlayan fazla boyanın toplanarak yeniden kullanılabilmesi İçin metal tepsiler üretildi ve askıların altına yerleştirildi. Böylece Dökülen hammaddenin geri kazanılarak yeniden kullanılmasıyla yılda 127,5 kg boyanın atık olması-hem hammadde kaybı engellenmiş, hem de çalışma mekânının kirlenmesi önlenmiş oldu.
6--Akü Fabrikası-Su Tasarrufu:
Fabrikanın günlük su İhtiyacının bİr kısmı fabrİka bahçesindeki kuyulardan, bİr kısmı İse tankerlerle satış yapan tedarİkçİlerden sağlanıyordu. Üretimde kullanılan 1500 ton suyun % 80‟i, fabrika İçine döşenmiş kolektörler aracılığıyla toplanarak kimyasal arıtıma tabi tutulduktan sonra, civardakİ bir nehre boşaltılıyordu.
6.1--Hem su tedarikinin zorluğu ve yüksek maliyetİ, hem de atık suyun alıcı ortama deşarjı İçin gerekli standartların sağlanması gerekliliği nedeniyle, bu konu firma İçin hem ekonomik hem de çevresel bir sorun oluşturuyordu.
6.1--Firmanın çevre yönetim sistemi ve atık su arıtım tesislerinden de sorumlu olan kimya laboratuarı Şefi, yönetime arıtılmış atık suyun proseste yeniden kullanılmasını önerdi.
6.1.1--Yapılan test üretimlerİnde ve laboratuar deneylerinde arıtılmış proses atık suyun yeniden kullanımının, ürün kalİtesİnde herhangİ bİr değişikliğe yol açmadığı belirlendİ.
6.1.2--Bir hidrofor sistemi ve arıtma tesisi çıkış suyunun tamamını üretim hattına taşıyacak bir geri dönüşüm hattı İnşa edildi Böylece arıtıma tabİ tutulmuş proses suyunun % 95‟i üretİmde yeniden kullanılmaya başlandı.
6.1.1--Geri dönüşüm sistemiyle yılda 366,000 ton su tasarrufu sağlanmasının yanında atık su arıtma tesisi çıkışında deşarj edilen su mİktarı % 1‟e İndirilerek önemlİ bir sülfat kirliliği önlenmiş oldu.Bu dönüşüm için firma bir doğalgaz –mekanik tesisat firmasına başvurabilir.
7—Fırın-Taş Fırınlarda Enerji Tasarrufu:
7.1--Ayda yaklaşık İki ton odun tükettiği bir taş fırın kullanmaktaydı ve bu fırın yaz-kış her gün 13 saat çalıştığı İçİn de fırının gövdesinden ve bacasından önemlİ miktarda ısı dışarı bırakılmakta yani İsraf olmaktaydı.
7.1.1--Kullandığı Lokantanın ısınma ve sıcak su İhtİyaçlarının bİr doğalgaz kombİsİyle karŞılandığı düŞünüldüğünde, ortada önemlİ ve çözülmesİ gereken bir sorun vardı.
7.1.2--İşletmeci, fırından çıkan atık ısıyı değerlendirmek amacıyla ; fırına döşenecek bir su borusu hattıyla buradan elde edilecek sıcak suyu ısıtma ve temizlik İçİn kullanmaya karar vermiştir. Böylece fırından çıkan atık ısıyla yaklaşık olarak 65 °C‟de su elde edİlecek ve bu su kombiye gönderİlerek, ısıtma ve sıcak su İhtiyacını karŞılamak İçİn kullanılacaktır. Kombi Şehir Şebekesİnden gelen soğuk su yerine, fırının altındaki tesisatta 65 °C‟ye kadar ısıtılmış suyu kullanacağından doğalgaz tüketİmİ azalacaktır.
7.1.3--Yeni düzenlemeyle, İşletmenin ısıtılması, sıcak su İhtiyacının karşılanması ve döner fırınının çalıştırılması İçİn kullanılan doğalgaz tüketiminde % 50‟ilk bir düşüş sağlandı.
7.2--Böylece yılda yaklaşık 8700 daha az doğalgaz tüketİmİ ve kirletici hava emisyonlarının azalımı mümkün hale geldi.Bu dönüşüm için firma bir doğalgaz –ısı firmasına başvurabilir.
8-- Hizmet Sektörün:
8.1--Yapılan uygulamalar sonucunda
1--Firmada elektrik kullanımının %100‟ü yenilenebilir kaynaklardan sağlanmaya başlamıştır.
2--Video toplantıları sayesinde ayda 160.000 kilometrelik seyahat engellenmiştir.
3--Müşteri ziyareti İçin aracını paylaşan personelin maddi olarak desteklenmiştir.
4--Kâğıt tüketiminin azaltılması sonucu 300.000 £ tasarruf sağlanmıştır.
5--100 adet eski yazıcı okullarla ve yardım kuruluşlarına bağışlanmıştır.
8—Matbaa-Atık Miktarının Azaltılması:
Baskı İşlerindeki toksİk çözücülerin yerine geleneksel çözücülerle aynı etkİye sahip fakat sağlık ve çevre etkileri da az maddelerin kullanımı; temizlik maddelerini kullanımı %60 azalmış, toksik yan ürünlerİn çevresel etkİlerİ %75 azaltılmış ve sonuçta yıllık 130 ton daha az kirleticilerin oluştuğu İfade edilmiştir.
9—Çimento Fab-Enerji Tasarrufu:
9.1--Uygulama: Üretimde ıslak dönüşlü fırınların yerine, kuru fırınlara dayalı üretim hattı yeniden kurulması.Öncelikle ıslak fırınlar kuru fırınlara kıyasla daha fazla enerji harcadığından enerjide büyük ölçüde kazanımlar sağlanmıştır. Diğer yandan karbondioksit ve azot oksit emisyonu azaldığı görülmektedir. Firmanın programdan elde ettiği tasarruflarla 4 hektar alanın ağaçlandırılması ile yaklaşık olarak 16 ton karbondioksit emisyonunun yok olmasına olanak sağlayacak bir kazanım yaptığı kabul edilebilir.
Kaynakça: Gökhan ÖZEN-Yüksek Lisans Tezi-Küresel Isınma ürecinde Örgütsel Performansın Sürdürülebilir Kılınması Açısından İşletmelerde Eko-Verimlilik Çalışmaları: Örnek Uygulamalar- Selçuk Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü-İşletme Ana Bilim Dalı Yönetim Organizasyon Bilim Dalı-Konya-2008